معاملات فیوچرز یا معاملات آتی همان‌طور که از اسمش پیداست به آینده مربوط است. این نوع قراردادها بین دو نفر در زمان حال و یا گذشته منعقد شده ولی زمان سررسید آن در آینده می‌باشد. در معاملات فیوچرز یک دارایی مشخص که میتواند انواع کامودیتیها، فلزات گرانبها، ارزهای دیجیتال و … باشد، در زمانی مشخص و با قیمتی مشخص که به توافق طرفین قرارداد رسیده است معامله میشود.
معامله فیوچرز چیست؟
در نظر بگیرید شما یک شرکت ساختمان‌سازی دارید و قرار است تا ۶ ماه دیگر یک برج آماده را تحویل دهید. شما با توجه به تجربه و محاسبات خود متوجه شده‌اید که در طول ساخت این پروژه به ۱۵ هزار میلگرد نیاز خواهید داشت، برای اینکه بتوانید هزینه‌ها را مدیریت کنید قسمتی از بودجه خود را برای تهیه میلگرد کنار گذاشته‌اید، ولی هیچ کس تضمین نکرده که وقتی ساختمان مورد نظر به مرحله‌ای برسد که به میلگرد نیاز داشته باشد، قیمت‌ها تغییر نکرده باشند.
پس برای در امان ماندن از این نوسانات بازار، معاملات فیوچرز بهترین انتخاب هستند. شما می‌توانید با کارخانه میلگرد سازی یک قرارداد آتی برای خرید میلگرد با قیمت معین و مشخص تنظیم کنید، و در آن قرارداد، تاریخ تحویل میلگردها را درج کنید.
فرض کنید هر میلگرد ۲۰ هزار تومان است و شما می‌خواهید میلگردها را در ۲ ماه آینده با قیمت مثلا همان ۲۰ هزارتومان خریداری کنید. در این حالت دو سناریو ممکن است پیش بیاید:
- ممکن است به دلایل سیاسی-اقتصادی پیش‌بینی نشده‌ای قیمت میلگرد پایین بیاید مثلا به قیمت ۱۵ هزار تومان برسد در این صورت شما ضرر کرده‌اید زیرا اگر صبر می‌کردید و میلگردها را 2 ماه بعد خریداری می‌کردید، قیمت هر میلگرد برای شما 15 هزار تومان محاسبه می‌شد.
از طرف دیگر با پایین آمدن قیمت کالا، کارخانه میلگرد سازی سود خوبی خواهد کرد. چون میلگردهای خود را با قیمت بالاتری به فروش رسانده است.
- ولی اگر در دو ماه آینده قیمت میلگرد بالاتر برود مثلا به ۲۵ هزار تومان برسد شما به عنوان خریدار سود دلچسبی خواهید داشت.
همچنین شما به عنوان خریدار با پرداخت هزینه در هنگام عقد قرارداد به کارخانه نقدینگی تزریق کرده‌اید و چرخ تولید را به گردش درآورده‌اید و یا میزان تولید را بالا برده‌اید.
این نوع قراردادها به خصوص برای کارخانه‌هایی که به علت عدم وجود دارایی مورد نیاز از کار افتاده‌اند بسیار کارساز است؛ زیرا در قراردادهای آتی عموما مبلغ قید شده در قرارداد در همان ابتدا توسط خریدار پرداخت میشود.
هدف از معاملات فیوچرز چیست؟
به طور کلی معاملات آتی یا فیوچرز به دو منظور بین طرفین منعقد می‌شوند:
- پوشش ریسک
- سفته‌بازی
همان‌طور که در مثالی که خواندید عنوان کردیم، با استفاده از معاملات فیوچرز می‌توان از نوسانات بازار در امان ماند. اگر شخص یا شرکتی برای انجام کاری به کالایی خاص در آینده نیاز داشته باشد، میتواند با استفاده از معاملات فیوچرز یا قراردادهای آتی، کالای مورد نیاز خود را خریداری کرده، و در زمان مشخص تحویل بگیرد.
در این صورت شخص یا شرکت به جای نگرانی از اتفاقاتی که ممکن است روی قیمت کالای مورد نظر تاثیر بگذارند، بر روی دیگر جنبه‌های پروژه تمرکز می‌کند و در موعد مقرر کالای خود را تحویل می‌گیرد.
این حالت برای فروش کالا هم صادق است. مثلا اگر یک کارخانه بداند که باید مقدار معینی از کالایی که تولید می‌کند را تا زمانی مشخص به مشتری تحویل دهد، با استفاده از قرارداد آتی، خود را از نوسانات قیمت که قابل پیش بینی نیستند مصون می‌کند.
اما در سفته‌بازی شخص یا شرکت نیازی به کالا ندارد و سود او از بالا یا پایین رفتن قیمت به دست می‌آید. فرض کنید شخصی 2000 کیلوگرم مس دارد، این شخص با اطلاعاتی که پیدا کرده‌است و با تحلیل‌هایی که انجام داده است به این نتیجه می‌رسد که قیمت مس در 3 ماه آینده روند نزولی خواهد گرفت.
این شخص با فروش 2000 کیلوگرم مس که در اختیار دارد و سپس خرید دوباره پس از افت قیمت به سود می‌رسد، در این حالت ممکن است این شخص بتواند پس از افت قیمت 2500 کیلوگرم مس بخرد. و اگر شخص پیش‌بینی کند که قیمت مس روند صعودی خواهد داشت میتواند با خرید مس و فروش در قیمت‌های بالاتر از بالا رفتن قیمت آن سود کند.
در معاملات فیوچرز برای عمل خرید و فروش از دو عبارت position Long برای موقعیت خرید و position Short برای موقعیت فروش استفاده میشود.
در حالت کلی معاملات در بازارهای مالی به دو صورت انجام می‌شوند:
- اسپات
- فیوچرز
تفاوت معاملات اسپات و فیوچرز چیست؟
در معاملات اسپات یا اسپات تریدینگ همزمان با پرداخت هزینه، کالای مورد نظر را دریافت میکنید، و اگر معامله فروش داشته باشید باید همان لحظهای که پول را تحویل میگیرید کالا را تحویل دهید. در اینگونه معاملات در بازارهای مالی تریدرها فقط از بالا رفتن قیمت سود می‌کنند. به این نوع بازار یا معامله، نام یک طرفه هم اطلاق میشود زیرا فقط در صورتی که قیمت رشد کند به سود می‌رسید.
در زمینه ارزهای دیجیتال، صرافی‌های داخلی فقط به صورت اسپات مارکت فعالیت می‌کنند یعنی شما فقط قادر هستید همان لحظه خرید یا فروش خود را انجام دهید و طبیعتا فقط می‌توانید از بالا رفتن قیمت سود کنید.
در معاملات فیوچرز بر خلاف معاملات اسپات، شما هم از بالا رفتن قیمت می‌توانید سود کنید و هم از پایین آمدن قیمت، به عبارتی شما قادر به انجام معاملات دوطرفه هستید. همه چیز بستگی به دانش اقتصادی و قدرت تحلیل شما دارد.
فرض کنید شما با توجه به اطلاعاتی که از اخبار مختلف به دست آورده‌اید به این نتیجه رسیده‌اید که بیت کوین با قیمت واقعی خود معامله نمی‌شود و به اصطلاح حباب دارد پس احتمالا تا ۲ ماه آینده ریزش می‌کند و یا شروع به رشد می‌کند.
از طرف دیگر شخصی کاملا نظری مخالف نظر شما را دارد، در این صورت اگر شما احتمال دهید که قیمت بیت کوین تا ۲ ماه آينده بالا می‌رود می‌توانید یک معامله خرید یا long position باز کنید و در صورتی که بازار طبق پیش‌بینی شما حرکت کرد، شما سود خواهید کرد، و البته همین رویه برای پایین آمدن قیمت هم صدق می‌کند، یعنی اگر بازار بر خلاف آنچه تصور کرده بودید روند نزولی در پیش گیرد شما متحمل ضرر خواهید شد.
در معاملات اسپات شما هیچ‌گاه سرمایه خود را از دست نمی‌دهید، مگر آنکه قیمت آن به صفر برسد که خیلی منطقی نیست. اگر شما 100 واحد اتریوم خریداری کنید، قیمت آن چه بالا برود چه پایین بیاید شما 100 اتریوم خواهید داشت.
فقط مقدار سرمایه‌ی شما تغییر می‌کند، که در صورت بالا رفتن قیمت اتریوم، مقدار ریالی یا دلاری (یا هر واحد دیگر) سرمایه شما بیشتر خواهد شد، و در صورت افت قیمت، سرمایه شما کمتر خواهد شد.
مارجین در معاملات فیوچرز چیست؟
ضریب اهرم را می‌توانید مثل وامی در نظر بگیرید که صرافی در اختیار شما گذاشته است. در معاملات فیوچرز در صورتی که از قابلیت لوریج یا اهرم استفاده کنید، سرمایه، سود و ضرر شما به همان اندازه بیشتر میشود.
مثلا اگر 10 هزار دلار سرمایه داشته باشید و از اهرم 5 استفاده کنید، صرافی به اندازه‌ی 50 هزار دلار اعتبار برای انجام معامله به شما خواهد داد، و بدیهی است که میزان سود و ضرر شما نیز به همین میزان افزایش خواهد یافت.
اگر ضرر شما به اندازه‌ای شود که سرمایه اولیه که داشتید از بین رود (با احتساب کارمزد) صرافی معامله شما را می‌بندد و به عبارتی دیگر حساب شما لیکوئید میشود.
پس استفاده از اهرم در معاملات فیوچرز دانش خود را می‌طلبد و توصیه میشود اگر آشنایی و تجربه کافی با بازارهای مالی را ندارید هرگز به استفاده از اهرم فکر نکنید.
مفهوم اهرم را با یک مثال ابتدا برای معامله بدون اهرم و سپس معامله با اهرم برای شما روشن خواهیم کرد.
فرض کنید با 50 هزار دلار یک واحد بیت کوین را در قیمت 50 هزار دلار خریداری کرده‌اید و تحلیل کرده‌اید که قیمت به 60 هزار دلار خواهد رسید و شما در آن نقطه قصد فروش بیت کوین خود را دارید.
اگر بازار طبق تحلیل شما پیش رود و به قیمت 60 هزار دلار برسد، شما می‌توانید با 20 درصد سودی که کسب کرده‌اید از بازار خارج شوید. اما اگر بازار بر خلاف تحلیل شما حرکت کرد و شما در قیمت 40 هزار دلار بیت کوین خود را بفروشید، 20 درصد ضرر خواهید کرد.
اما در صورتی که بخواهید از امکان اهرم یا لوریج در معاملات فیوچرز استفاده کنید قضیه متفاوت است.
فرض کنید که با 10 هزار دلار سرمایه اولیه، و با استفاده از لوریج 5، در معامله بیت کوینی که مثالش را آوردیم قصد خرید یک واحد بیت کوین را دارید. در این صورت می‌توانید با 10 هزار دلار سرمایه معامله‌ای به ارزش 50 هزار دلار را داشته باشید و قاعدتا به جای 20 درصد سود 100 درصد سود خواهید کرد، اما یادتان باشد قرار نیست همیشه خوش‌شانس باشید.
پس ممکن است به علت استفاده از اهرم به جای 20 درصد ضرر متحمل 100 درصد ضرر شوید، که البته پیش از آن صرافی، معامله شما را مسدود خواهد کرد.
معاملات آتی در مورد چه کالاهایی میتواند مورد استفاده قرار گیرد؟
قراردادهای آتی را تقریبا برای هر نوع کالایی می‌توان استفاده کرد. کامودیتیها، برخی انواع مواد غذایی و …
اما به صورت کلی می‌توان قراردادهای آتی را برای محصولات کشاورزی، فلزی و نفتی و یا در بازارهای سهام، ارز و اوراق قرضه به کار گرفت.
کدام پلتفرم ها از معاملات آتی پشتیبانی می کنند؟
صرافی‌های داخلی از معاملات فیوچرز پشتیبانی نمی‌کنند. اما بازارهای سهام و صرافی‌های بین‌المللی مختلفی از این نوع معانلات پشتیبانی می‌کنند که از میان آن‌ها می‌توان بایننس، بیت‌مکس، بکت، بورس اختیار معامله شیکاگو و گروه صرافی شیکاگو مرکانتایل را نام برد.
سخن آخر
توجه داشته باشید که در معاملات فیوچرز شما پول را در زمان عقد قرارداد پرداخت میکنید ولی کالا را در زمان سررسید قرارداد تحویل میگیرید. البته گاهی پیش می‌آید که مقداری از مبلغ در زمان عقد قرارداد پرداخت میشود، و مقداری در زمان تحویل کالا. حالات دیگر هم ممکن است وجود داشته باشد ولی عموما در قراردادهای آتی مبلغ در ابتدا و در هنگام عقد قرارداد پرداخت میشود. در استفاده از اهرم در معاملات فیوچرز احتیاط کنید، فراموش نکنید اهرم همان اندازه که امکان سود رساندن به شما را دارد میتواند کل سرمایه شما را نابود کند.
