اگر در بازارهای مالی فعالیت داشته باشید، احتمالاً اصطلاح مارجین را شنیده اید و با آن آشنایی دارید. این پلتفرم یکی از مهم ترین مفاهیم در بازار فارکس، رمز ارزها و قراردادهای CFD است؛ بنابراین هر کس که قصد دارد در این بازارها حرفه ای شود، باید حتماً همه چیز را درباره مارجین یاد بگیرد. هرکدام از کارگزاری های، دستورالعمل های مشخصی برای مشخص کردن این پلتفرم دارند و آن ها تعیین می کنند که به کدام دارایی ها و حساب ها Margin تعلق می گیرد. در این مقاله هر آنچه باید درباره این نوع وام دهی، نحوه محاسبه و سطح آن و ارتباط این پلتفرم با اهرم بدانید، بیان شده است.
مارجین چیست؟ (Marjin)
به پولی که تریدر به عنوان وثیقه نزد بروکر یا صرافی سپرده گذاری می کند، مارجین می گویند. دلیل این سپرده گذاری، جبران ریسکی است که تریدر با معاملات خود برای کارگزاری یا صرافی به وجود می آورد. این پلتفرم وام دهی معمولاً کسری از پوزیشن های ترید شده است و آن را با درصد نشان می دهند. این نوع وام دهی را باید سپرده ای برای همه معاملات باز خود در نظر گرفت. مقدار مارجینی که هر بروکر تعیین می کند، حداکثر میزان اهرمی (Leverage) را مشخص می کند که می توانید در حساب معاملاتی خود از آن استفاده کنید؛ درنتیجه گاهی معاملات اهرم دار را معاملات مارجین دار نیز می گویند.
تریدرهایی که با این پلتفرم ترید می کنند، می توانند حجم معاملات خود را افزایش دهند. همچنین Margin به تریدرها اجازه می دهد، پوزیشن های اهرم دار (Leverage) باز کنند. با استفاده از اهرم یا لوریج می توان با سرمایه اولیه کم، سرمایه بیشتری را وارد بازار کرد. هر بروکری قوانین خاص و متفاوتی برای این پلتفرم دارد؛ به همین دلیل بهتر است پیش از انتخاب بروکر و شروع معاملات مارجین دار، ابتدا از مقررات Margin آن بروکر یا صرافی مطلع شوید. معامله با این پلتفرم مانند شمشیری دولبه است و پیامدهای کاملاً متفاوتی دارد. این قابلیت ممکن است در تریدهای شما تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. همان طور که پیش از این نیز بیان شد، با استفاده از این نوع وام دهی می توانید سودهای خود را چند برابر کنید، اما ممکن است متحمل ضررهای سنگینی نیز بشوید.
چگونگی محاسبه مارجین
برای درک بهتر نحوه محاسبه این پلتفرم بهتر است به این مثال توجه کنید. فرض کنید بروکری برای معاملات فارکس به تریدرها اهرم 1:20 می دهد؛ یعنی به ازای هر 20 واحد از ارز در معاملات باز، 1 واحد از آن ارز برای Margin لازم است. به عبارت دیگر اگر پوزیشنی 20 دلاری باز کنید، مارجین این پوزیشن 1 دلار است و آن را 20/1 یا 5 درصد نمایش می دهند.
به بیان دیگر، اگر بدانیم Margin بروکری 10 درصد است، باید این 10 درصد را برای هر 10 دلاری که ترید می کنید، محاسبه کنید. درواقع باید 1 دلار آن را برای مارجین در نظر بگیرید؛ به عبارت دیگر در این مثال اهرم معامله را باید روی 1:10 قرار دهید.
مارجین سود چیست؟
مارجین سود که به آن Profit margin نیز گفته می شود یکی از ساده ترین و پرکاربردترین نسبت های مالی در امور مالی شرکت ها و معاملات مالی است. در یک تعریف ساده مارجین سود از طریق تقسیم میزان سود خالص بر میزان کل درآمد، قابل اندازه گیری است. در واقع در هنگام محاسبه مارجین سود، ابتدا لازم است تمام هزینه های موجود را از کل درآمد یا میزان فروش شرکت کسر کرده و سپس عدد به دست آمده را بر درآمد تقسیم کنیم.
توجه به مارجین سود شرکت ها، برای سرمایه گذاران حرفه ای و افرادی که قصد دارند بر اساس یک استراتژی سرمایه گذاری بلند مدت به خرید سهام و فعالیت در بازار سرمایه بپردازند، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
فول مارجین چیست؟
مارجین نوعی معامله در بازار سهام و سایر بازارهای مالی است که در آن سرمایه گذار برای خرید یک سهام مشخص، مبلغی را از کارگزاری وام می گیرد. استفاده از این روش معاملاتی به معامله گران این امکان را می دهد تا با قرض گرفتن وجوه بیشتر، حضور پررنگ تری در بازار داشته باشند. به این ترتیب نه تنها میزان سود معامله بلکه ریسک ضرر و زیان آن نیز افزایش پیدا می کند.
همچنین در معاملات مارجین کاربر به عنوان وثیقه مقداری پول در کارگزاری سپرده گذاری می کند، تا در صورت ضرر و زیان احتمالی بتواند مبلغ وام گرفته شده از کارگزاری را پوشش دهد. تنها با وثیقه گذاری است که کاربر امکان ایجاد و حفظ پوزیشن جدید را خواهد داشت.
مارجین مورد نیاز (Required Margin) چیست؟
مارجین مورد نیاز Required Margin که به آن مارجین اولیه نیز گفته می شود، یکی از مفاهیم مرتبط با معاملات مارجین است. مارجین مورد نیاز به مبلغی گفته می شود که قبل از باز شدن پوزیشن به عنوان وثیقه توسط کارگزاری قفل می شود. با اندازه گیری تفاوت میان ارزش فعلی وثیقه مورد نیاز برای خرید سهام مورد نظر (وثیقه) و ارزش وام اعطایی مارجین، میزان مارجین مورد نیاز، محاسبه می شود.
به عنوان مثال، معامله گری یک پوزیشن 10 هزار دلاری با اهرم فشار 2 درصدی باز می کند، تا زمانی که این پوزیشن باز باشد، 200 دلار از مبلغ معامله به عنوان وثیقه در کارگزاری قفل می شود. در نهایت به محض بسته شدن این پوزیشن، 200 دلار مذکور، آزاد شده و برای ایجاد پوزیشن های جدید قابل استفاده خواهد بود.
مارجین استفاده شده (Used Margin) چیست؟
مارجین استفاده شده (Used Margin) نیز یکی دیگر از مفاهیمی است که باید قبل از ورود به معاملات مارجین با آن آشنا شویم. مارجین استفاده شده به حداقل مبلغی گفته می شود که در یک معامله مارجین قفل شده و کاربر نمی توان از آن برای باز کردن یک پوزیشن جدید استفاده کند. همان طور که از نامش پیداست در حال حاضر این مارجین استفاده شده و امکان استفاده مجدد از آن وجود ندارد.
شاید در نگاه اول مارجین استفاده شده با مارجین مورد نیاز تفاوتی نداشته باشد، اما بی شک این دو مفهوم کاملاً با یکدیگر تفاوت دارند. مبلغ وثیقه گذاری شده در مارجین مورد نیاز، تنها به یک پوزیشن خاص اختصاص دارد؛ در حالیکه مارجین استفاده شده به مبلغی اشاره می کند که کاربر برای باز نگه داشتن تمام پوزیشن های خود باید آن را وثیقه گذاری کند.
سطح مارجین چیست ؟ (Margin Level)
سطح مارجین Margin Level یا همان شاخص مارجین، عددی است که به صورت درصد بیان شده و بر اساس نسبت “موجودی واقعی / مانده حساب” بر میزان “مارجین استفاده شده” اندازه گیری می شود. با محاسبه سطح مارجین، این امکان به کاربر داده می شود تا بتواند میزان سرمایه در دسترس برای انجام معاملات بعدی را ببیند. به این ترتیب هر چه سطح مارجین بالاتر باشد، کاربر مارجین آزاد بیشتری برای معامله در دسترس دارد.
- سطح مارجین = (مانده حساب ÷ مارجین استفاده شده) × 100
کارگزاری ها ازاین سطح l استفاده می کنند تا ببینند آیا تریدرها می توانند پوزیشن جدیدی باز کنند یا نه. زمانی که سطح مارجین صفر درصد باشد، به این معناست که تریدر هیچ پوزیشن بازی در حساب خود ندارد. از سوی دیگر، Margin level 100 درصد یعنی اکوییتی حساب برابر با مارجین استفاده شده است. زمانی که این سطح به 100 درصد می رسد، بروکر تا زمانی که تریدر پول بیشتری را به حساب خود واریز کند یا سود شناور ناشی از پوزیشن های باز او افزایش یابد، اجازه بازکردن پوزیشن جدید به او نمی دهد. تصور کنید حسابی با موجودی 10 هزار دلار و پوزیشن بازی داریم که به Margin 1000 دلاری نیاز دارد. اگر بازار در جهت مخالف پوزیشن حرکت کند و 9 هزار دلار به ما ضرر بزند، اکوییتی برابر با 1000 دلار خواهد بود (10000 منهای 9000). در چنین موقعیتی، اکوییتی با مارجین برابر می شود؛ یعنی سطح مارجین 100 درصد است؛ درنتیجه نمی توان هیچ پوزیشن جدیدی باز کرد؛ مگر اینکه بازار به نفع ما حرکت کند و به سوددهی منجر شود یا اینکه پول بیشتری به حساب خود واریز کنیم.
فرض کنید قیمت همان طور به حرکت در جهت مخالف پوزیشن ما ادامه دهد؛ در این صورت بروکر به صورت خودکار پوزیشن ضرر را می بندد. آن محدوده ای که بروکر با توجه به آن پوزیشن ما را می بندد، به سطح مارجین بستگی دارد. به این حد سطح استاپ اوت (Stop out) می گویند که در هر بروکری متفاوت است. بروکر پوزیشن ها را به ترتیب نزولی می بندد؛ بنابراین ابتدا از بستن پوزیشن های بزرگ تر شروع می کند. با بستن هر پوزیشن، Margin استفاده شده آزاد می شود؛ به این ترتیب سطح آن نیز افزایش می یابد؛ بنابراین ممکن است این سطح بالاتر از سطح استاپ اوت قرار بگیرد. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد یا اینکه قیمت همچنان در جهت مخالف پوزیشن ما حرکت کند، بروکر به بستن پوزیشن های باز ادامه می دهد.
سطح مارجین کال چیست؟ (Margin Call Level)
در معاملات فارکس سطح مارجین کال زمانی دیده می شود که سطح مارجین (Margin level) به یک درصد مشخصی رسیده یا آن را رد کرده باشد. اگر سطح مارجین کال به این آستانه خاص برسد، به کاربر هشداری فرستاده می شود. همچنین در این شرایط معامله گر امکان ایجاد پوزیشن های جدید را نیز نخواهد داشت.
به عنوان مثال، شرایطی را در نظر بگیرید که در آن سطح مارجین کال 40 درصد است. در این سناریو اگر سطح مارجین کال شما به 40 درصد برسد، حساب شما تحت مارجین کال قرار گرفته و دیگر اجازه ایجاد پوزیشن های جدید را نخواهید داشت.
مارجین آزاد (Free Margin) چیست؟
به مقدار پول آزاد در حساب های معاملاتی گفته می شود که برای معامله های جدید کاربرد دارد. مارجین آزاد با کم کردن مقدار Margin استفاده شده از اکوییتی (Equity) به دست می آید. اکوییتی نیز به موجودی کل حساب شما همراه با سودها یا ضررهای شناور حاصل از معاملات باز گفته می شود. تفاوت اکوییتی با بالانس یا موجودی حساب این است که بالانس به کل پولی می گویند که در حساب خود سپرده گذاری کرده اید (که شامل Margin استفاده شده برای پوزیشن های باز نیز می شود)، اما اکوییتی سود یا ضرر حاصل از پوزیشن های باز را نیز حساب می کند. اگر در حساب خود پوزیشن بازی نداشته باشید، مقدار اکوییتی با بالانس برابر خواهد بود.
مثال مارجین آزاد
فرض کنید حسابی با موجودی 1000 دلار و مارجین CFD 5 درصد داریم. در ادامه می خواهیم یک پوزیشن 8000 دلاری باز کنیم؛ پس در ابتدای معامله موارد زیر را خواهیم داشت:
- موجودی حساب: 1000 دلار
- مارجین: 400 دلار (5 درصد از 8000 دلار)
- مارجین آزاد: 600 دلار (اکوییتی منهای Margin استفاده شده)
- اکوییتی: 1000 دلار
اگر ارزش پوزیشن ما افزایش پیدا کند و برای مثال به اندازه 50 دلار سود کنیم، موارد بالا به صورت زیر تغییر می کند:
- موجودی حساب: 1000 دلار
- مارجین: 400 دلار
- مارجین آزاد: 650 دلار
- اکوییتی: 1050 دلار
Margin استفاده شده و موجودی حساب تغییری نمی کنند، اما مارجین آزاد و اکوییتی افزایش می یابند؛ زیرا باید سود حاصل از پوزیشن های باز را نشان دهند.
به یاد داشته باشید که اگر ارزش پوزیشن باز ما به جای افزایش، به اندازه 50 دلار کاهش پیدا کند، Margin آزاد و اکوییتی نیز به همان نسبت کاهش می یابند.
کال مارجین چیست؟
یکی از بزرگ ترین کابوس های هر تریدر حرفه ای، کال مارجین شدن است. زمانی که سطح Margin از حد مشخصی که سطح کال مارجین نام دارد، پایین تر برود، بروکر به شما اخطار Margin call می دهد. سطح کال مارجین در هر بروکری به طور متفاوتی محاسبه می شود، اما معمولاً Margin call شدن قبل از استاپ اوت شدن اتفاق می افتد. درواقع این اخطار به تریدرها می گوید که بازار در حال حرکت در جهت مخالف شماست؛ پس باید براساس حرکت آن اقدامات لازم را انجام دهید. بروکرها به این دلیل اخطار کال مارجین می دهند تا از موقعیت هایی که تریدر از پس هزینه ضرر خود برنمی آید، اجتناب کنند. باید توجه داشت، در موقعیت هایی که بازار به سرعت در جهت مخالف پوزیشن شما حرکت می کند، ممکن است بروکر فرصت نداشته باشد که پیش از رسیدن به سطح استاپ اوت، این اخطار را بدهد. حتماً فکر می کنید که چطور باید از این موقعیت دوری کرد؟ پاسخ این است که اگر به طور منظم موجودی حساب خود را چک کنید و در همه پوزیشن های خود از حد ضرر (Stop loss) استفاده کنید، دیگر لازم نیست نگران Margin call باشید.
Call Margin یکی از خطرات احتمالی استفاده از Margin است.
یکی دیگر از روش های مؤثر برای گرفتارنشدن در دام کال مارجین، برنامه ریزی مناسب برای مدیریت ریسک است. با مدیریت مؤثر ریسک های احتمالی، درک بهتری از آن ها پیدا کرده و پوزیشن های خود را در جایی باز می کنید که ریسک کمتر و حساب شده تری به همراه داشته باشد.
فرمول محاسبه مارجین (برای هر معامله)
محاسبه مارجین برای هر معامله در دو حالت کلی انجام می شود.
اگر ارز پایه با ارز حساب معامله گر یکسان باشد؛ فرمول محاسبه مارجین برای هر معامله برابر است با:
- مارجین مورد نیاز = ارزش واقعی معامله × نیاز مارجین
اگر ارز پایه با ارز حساب معامله گر متفاوت باشد؛ فرمول محاسبه مارجین برای هر معامله برابر است با:
- مارجین مورد نیاز = ارزش واقعی معامله × نیاز مارجین × نرخ تبدیل ارز بین ارز پایه و ارز حساب
مزایا و معایب استفاده از Margin
این پلتفرم نیز مانند همه امکانات معاملاتی، مزایا و معایبی دارد که می توان آن ها را به صورت ریسک ها و پاداش ها در نظر گرفت. میزان ریسک یا پاداش این پلتفرم وام دهی تا حد زیادی به استراتژی معاملاتی نیز بستگی دارد.
مزایا
اگر در معاملات خود به درستی از Margin استفاده کنید، از مزایای زیر بهره مند می شوید:
- با استفاده از این پلتفرم می توان سود بسیار بیشتری در مقایسه با استفاده از موجودی حساب استاندارد به دست آورد.
- ارزش حساب خود را با سرعت بیشتری افزایش می دهید.
- تریدرهای باتجربه راحت تر و سریع تر معاملات خود را ارزیابی می کنند و در آن واحد تصمیم می گیرند.
- به سرمایه اولیه کمتری برای ترید نیاز دارید؛ بنابراین پول خود را روی موقعیت دیگری سرمایه گذاری می کنید.
معایب و ریسک ها
- از آنجا که در معاملات مارجین دار، حجم معاملات بالاست، با استفاده از آن حساب خود را در معرض خطر ضررهای سنگین قرار می دهید.
- معامله با Margin برای تریدرها استرس بسیاری دارد.
- ممکن است کال مارجین شوید؛ در این صورت یا باید سرمایه بیشتری را به حساب خود وارد کنید یا اینکه بعضی از سرمایه های خود را بفروشید تا بتوانید پول وثیقه را آزاد کنید.
ملزومه مارجین (Margin requirement) چیست؟
دو عامل در Margin مورد نیاز تأثیر گذارند: جفت ارزی که معامله می کنید و بروکر. ممکن است در بروکرها و حساب های مختلف با Margin Requirement های مختلفی مانند 25/0 درصد، 5/0 درصد، 1 درصد، 2 درصد، 5 درصد، 10 درصد و بالاتر مواجه شوید. به این درصدها Margin requirement می گویند. تعریف دیگری که باید یاد بگیرید، Required Margin است؛ یعنی مقدار مارجینی که برای ارز هر کشور مشخص می شود. هر پوزیشنی که باز می کنید، Required Margin خاصی دارد که نزد بروکر بلوکه می شود. برای درک بهتر این مفهوم، به مثالی که در ادامه آمده است، توجه کنید.
فرض کنید می خواهیم روی جفت ارز EUR/USD ترید کنیم. برای اینکه بتوانیم بدون اهرم به اندازه 100 هزار دلار یورو/ دلار بخریم یا بفروشیم، باید در حساب خود 100 هزار دلار موجودی داشته باشیم؛ یعنی به اندازه کل ارزش یک لات. در این مرحله Required Margin نقش خود را ایفا می کند که اگر 2 درصد باشد، برای بازکردن و باز نگه داشتن معامله 100 هزار دلاری روی جفت ارز یورو / دلار، تنها 2 هزار دلار کفایت می کند و نیازی نیست از کل سرمایه خود استفاده کنید.
ارتباط Margin و اهرم (Leverage)
برای موفقیت در بازارهای مالی باید تفاوت بین Margin و اهرم یا لوریج را بدانید. این دو در معاملات با یکدیگر مرتبط هستند، اما از نظر معنایی با هم تفاوت دارند. تا اینجای کار، درک کاملی از این موضوع پیدا کردیم که مارجین چیست. Margin به پولی گفته می شود که تریدرها نزد بروکر یا صرافی سپرده گذاری می کنند تا پوزیشن های خود را باز نگه دارند. از سوی دیگر، اهرم نیز به تریدرها کمک می کند تا با حجم بیشتری معامله کنند.
نقش اهرم در معاملات مارجین دار
برای مثال اگر نسبت اهرم در بروکری 1:30 باشد، یعنی تریدر می تواند به اندازه 30 برابر موجودی حساب خود ترید کند. فرض کنید تریدری برای بازکردن پوزیشن جدید، 5 هزار دلار در حساب خود دارد. اهرم 1:30 این امکان را به او می دهد تا به اندازه 150 هزار دلار معامله کند. ارتباط اهرم و Margin به این شکل است که اهرم در معاملات مشخص می کند چه درصدی از ارزش کل معامله (Margin) برای بازکردن پوزیشن لازم است؛ بنابراین اگر Margin برابر با 3/3 درصد باشد، اهرم این بروکر 1:30 خواهد بود. در همین راستا، اگر 5 درصد باشد، متوجه می شویم که نسبت اهرم 1:20 است و بقیه نسبت ها و درصدها نیز به همین ترتیب محاسبه می شوند.
کاربرد Margin در صرافی ها
شاید با خود فکر کنید چرا صرافی ها و بروکرها باید پول بیشتری را برای معامله در اختیار تریدرها بگذارند؟ در پاسخ باید گفت، با اینکه تریدرها با استفاده از اهرم می توانند حجم معاملات خود را افزایش دهند، وجود قابلیتی به نام Margin سبب می شود معاملات قبل از اینکه بروکر یا صرافی را متضرر کنند، بسته شوند؛ درنتیجه از این نظر برای صرافی ها ضرری به همراه ندارند. از سوی دیگر، زمانی که تریدر در معاملات اهرم دار خود سود می کند، صرافی یا بروکر نیز با دریافت کارمزد از آن معامله سود می برد. به این ترتیب مارجین ابزاری کاربردی برای صرافی ها به شمار می آید.
جمع بندی
همان طور که پیش از این بیان شد، یکی از مهم ترین اصولی که در مسیر تبدیل شدن به تریدر حرفه ای به شما کمک می کند، یادگیری مفهوم مارجین است. بسیاری از تریدرها بر این باورند که این پلتفرم ابزار خطرناکی است که البته با مواردی که عنوان کردیم، منطقی است آن ها چنین عقیده ای داشته باشند. با این حال اگر راه استفاده مؤثر از این نوع وام دهی را یاد بگیرید و به اندازه کافی تجربه ترید داشته باشد، دیگر جای نگرانی نیست و با استفاده از آن به سودهای کلانی دست می یابید.
