اگر در بازارهای مالی فعالیت داشته باشید، احتمالاً اصطلاح مارجین را شنیده‌اید و با آن آشنایی دارید. این پلتفرم یکی از مهم‌ترین مفاهیم در بازار فارکس، رمز ارزها و قراردادهای CFD است؛ بنابراین هر کس که قصد دارد در این بازارها حرفه‌ای شود، باید حتماً همه‌چیز را درباره مارجین یاد بگیرد. هرکدام از کارگزاری‌های، دستورالعمل‌های مشخصی برای مشخص‌کردن این پلتفرم دارند و آن‌ها تعیین می‌کنند که به کدام دارایی‌ها و حساب‌ها Margin تعلق می‌گیرد. در این مقاله هر آنچه باید درباره این نوع وام‌دهی، نحوه محاسبه و سطح آن و ارتباط این پلتفرم با اهرم بدانید، بیان شده است.
مارجین چیست؟ (Marjin)
به پولی که تریدر به‌عنوان وثیقه نزد بروکر یا صرافی سپرده‌گذاری می‌کند، مارجین می‌گویند. دلیل این سپرده‌گذاری، جبران ریسکی است که تریدر با معاملات خود برای کارگزاری یا صرافی به وجود می‌آورد. این پلتفرم وام‌دهی معمولاً کسری از پوزیشن‌های ترید شده است و آن را با درصد نشان می‌دهند. این نوع وام‌دهی را باید سپرده‌ای برای همه معاملات باز خود در نظر گرفت. مقدار مارجینی که هر بروکر تعیین می‌کند، حداکثر میزان اهرمی (Leverage) را مشخص می‌کند که می‌توانید در حساب معاملاتی خود از آن استفاده کنید؛ درنتیجه گاهی معاملات اهرم‌دار را معاملات مارجین‌دار نیز می‌گویند.
تریدرهایی که با این پلتفرم ترید می‌کنند، می‌توانند حجم معاملات خود را افزایش دهند. همچنین Margin به تریدرها اجازه می‌دهد، پوزیشن‌های اهرم‌دار (Leverage) باز کنند. با استفاده از اهرم یا لوریج می‌توان با سرمایه اولیه کم، سرمایه بیشتری را وارد بازار کرد. هر بروکری قوانین خاص و متفاوتی برای این پلتفرم دارد؛ به همین دلیل بهتر است پیش از انتخاب بروکر و شروع معاملات مارجین‌دار، ابتدا از مقررات Margin آن بروکر یا صرافی مطلع شوید. معامله با این پلتفرم مانند شمشیری دولبه است و پیامدهای کاملاً متفاوتی دارد. این قابلیت ممکن است در تریدهای شما تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. همان‌طور که پیش از این نیز بیان شد، با استفاده از این نوع وام‌دهی می‌توانید سودهای خود را چند برابر کنید، اما ممکن است متحمل ضررهای سنگینی نیز بشوید.
چگونگی محاسبه مارجین
برای درک بهتر نحوه محاسبه این پلتفرم بهتر است به این مثال توجه کنید. فرض کنید بروکری برای معاملات فارکس به تریدرها اهرم 1:20 می‌دهد؛ یعنی به ازای هر 20 واحد از ارز در معاملات باز، 1 واحد از آن ارز برای Margin لازم است. به‌عبارت دیگر اگر پوزیشنی 20 دلاری باز کنید، مارجین این پوزیشن 1 دلار است و آن را 20/1 یا 5 درصد نمایش می‌دهند.
به بیان دیگر، اگر بدانیم Margin بروکری 10 درصد است، باید این 10 درصد را برای هر 10 دلاری که ترید می‌کنید، محاسبه کنید. درواقع باید 1 دلار آن را برای مارجین در نظر بگیرید؛ به‌عبارت دیگر در این مثال اهرم معامله را باید روی 1:10 قرار دهید.
مارجین سود چیست؟
مارجین سود که به آن Profit margin نیز گفته می‌شود یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین نسبت‌های مالی در امور مالی شرکت‌ها و معاملات مالی است. در یک تعریف ساده مارجین سود از طریق تقسیم میزان سود خالص بر میزان کل درآمد، قابل اندازه‌گیری است. در واقع در هنگام محاسبه مارجین سود، ابتدا لازم است تمام هزینه‌های موجود را از کل درآمد یا میزان فروش شرکت کسر کرده و سپس عدد به دست آمده را بر درآمد تقسیم کنیم.
توجه به مارجین سود شرکت‌ها، برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و افرادی که قصد دارند بر اساس یک استراتژی سرمایه‌گذاری بلند مدت به خرید سهام و فعالیت در بازار سرمایه بپردازند، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
فول مارجین چیست؟
مارجین نوعی معامله در بازار سهام و سایر بازارهای مالی است که در آن سرمایه‌گذار برای خرید یک سهام مشخص، مبلغی را از کارگزاری وام می‌گیرد. استفاده از این روش معاملاتی به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا با قرض گرفتن وجوه بیشتر، حضور پررنگ‌تری در بازار داشته باشند. به این ترتیب نه‌تنها میزان سود معامله بلکه ریسک ضرر و زیان آن نیز افزایش پیدا می‌کند.
همچنین در معاملات مارجین کاربر به عنوان وثیقه مقداری پول در کارگزاری سپرده‌گذاری می‌کند، تا در صورت ضرر و زیان احتمالی بتواند مبلغ وام گرفته شده از کارگزاری را پوشش دهد. تنها با وثیقه‌گذاری است که کاربر امکان ایجاد و حفظ پوزیشن جدید را خواهد داشت.
مارجین مورد نیاز (Required Margin) چیست؟
مارجین مورد نیاز Required Margin که به آن مارجین اولیه نیز گفته می‌شود، یکی از مفاهیم مرتبط با معاملات مارجین است. مارجین مورد نیاز به مبلغی گفته می‌شود که قبل از باز شدن پوزیشن به عنوان وثیقه توسط کارگزاری قفل می‌شود. با اندازه‌گیری تفاوت میان ارزش فعلی وثیقه مورد نیاز برای خرید سهام مورد نظر (وثیقه) و ارزش وام اعطایی مارجین، میزان مارجین مورد نیاز، محاسبه می‌شود.
به عنوان مثال، معامله‌گری یک پوزیشن 10 هزار دلاری با اهرم فشار 2 درصدی باز می‌کند، تا زمانی که این پوزیشن باز باشد، 200 دلار از مبلغ معامله به عنوان وثیقه در کارگزاری قفل می‌شود. در نهایت به‌محض بسته شدن این پوزیشن، 200 دلار مذکور، آزاد شده و برای ایجاد پوزیشن‌های جدید قابل استفاده خواهد بود.
مارجین استفاده شده (Used Margin) چیست؟
مارجین استفاده شده (Used Margin) نیز یکی دیگر از مفاهیمی است که باید قبل از ورود به معاملات مارجین با آن آشنا شویم. مارجین استفاده شده به حداقل مبلغی گفته می‌شود که در یک معامله مارجین قفل شده و کاربر نمی‌توان از آن برای باز کردن یک پوزیشن جدید استفاده کند. همان‌طور که از نامش پیداست در حال حاضر این مارجین استفاده شده و امکان استفاده مجدد از آن وجود ندارد.
شاید در نگاه اول مارجین استفاده شده با مارجین مورد نیاز تفاوتی نداشته باشد، اما بی‌شک این دو مفهوم کاملاً با یکدیگر تفاوت دارند. مبلغ وثیقه‌گذاری شده در مارجین مورد نیاز، تنها به یک پوزیشن خاص اختصاص دارد؛ در حالیکه مارجین استفاده شده به مبلغی اشاره می‌کند که کاربر برای باز نگه داشتن تمام پوزیشن‌های خود باید آن را وثیقه‌گذاری کند.
سطح مارجین چیست ؟ (Margin Level)
سطح مارجین Margin Level یا همان شاخص مارجین، عددی است که به صورت درصد بیان شده و بر اساس نسبت “موجودی واقعی / مانده حساب” بر میزان “مارجین استفاده شده” اندازه‌گیری می‌شود. با محاسبه سطح مارجین، این امکان به کاربر داده می‌شود تا بتواند میزان سرمایه در دسترس برای انجام معاملات بعدی را ببیند. به این ترتیب هر چه سطح مارجین بالاتر باشد، کاربر مارجین آزاد بیشتری برای معامله در دسترس دارد.
- سطح مارجین = (مانده حساب ÷ مارجین استفاده شده) × 100
کارگزاری‌ها ازاین سطح l استفاده می‌کنند تا ببینند آیا تریدرها می‌توانند پوزیشن جدیدی باز کنند یا نه. زمانی که سطح مارجین صفر درصد باشد، به این معناست که تریدر هیچ پوزیشن بازی در حساب خود ندارد. از سوی دیگر، Margin level 100 درصد یعنی اکوییتی حساب برابر با مارجین استفاده شده است. زمانی که این سطح به 100 درصد می‌رسد، بروکر تا زمانی که تریدر پول بیشتری را به حساب خود واریز کند یا سود شناور ناشی از پوزیشن‌های باز او افزایش یابد، اجازه بازکردن پوزیشن جدید به او نمی‌دهد. تصور کنید حسابی با موجودی 10 هزار دلار و پوزیشن بازی داریم که به Margin 1000 دلاری نیاز دارد. اگر بازار در جهت مخالف پوزیشن حرکت کند و 9 هزار دلار به ما ضرر بزند، اکوییتی برابر با 1000 دلار خواهد بود (10000 منهای 9000). در چنین موقعیتی، اکوییتی با مارجین برابر می‌شود؛ یعنی سطح مارجین 100 درصد است؛ درنتیجه نمی‌توان هیچ پوزیشن جدیدی باز کرد؛ مگر اینکه بازار به نفع ما حرکت کند و به سوددهی منجر شود یا اینکه پول بیشتری به حساب خود واریز کنیم.
فرض کنید قیمت همان‌طور به حرکت در جهت مخالف پوزیشن ما ادامه دهد؛ در این صورت بروکر به‌صورت خودکار پوزیشن ضرر را می‌بندد. آن محدوده‌ای که بروکر با توجه به آن پوزیشن ما را می‌بندد، به سطح مارجین بستگی دارد. به این حد سطح استاپ اوت (Stop out) می‌گویند که در هر بروکری متفاوت است. بروکر پوزیشن‌ها را به‌ترتیب نزولی می‌بندد؛ بنابراین ابتدا از بستن پوزیشن‌های بزرگ‌تر شروع می‌کند. با بستن هر پوزیشن، Margin استفاده‌شده آزاد می‌شود؛ به این ترتیب سطح آن نیز افزایش می‌یابد؛ بنابراین ممکن است این سطح بالاتر از سطح استاپ اوت قرار بگیرد. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد یا اینکه قیمت همچنان در جهت مخالف پوزیشن ما حرکت کند، بروکر به بستن پوزیشن‌های باز ادامه می‌دهد.
سطح مارجین کال چیست؟ (Margin Call Level)
در معاملات فارکس سطح مارجین کال زمانی دیده می‌شود که سطح مارجین (Margin level) به یک درصد مشخصی رسیده یا آن را رد کرده باشد. اگر سطح مارجین کال به این آستانه خاص برسد، به کاربر هشداری فرستاده می‌شود. همچنین در این شرایط معامله‌گر امکان ایجاد پوزیشن‌های جدید را نیز نخواهد داشت.
به عنوان مثال، شرایطی را در نظر بگیرید که در آن سطح مارجین کال 40 درصد است. در این سناریو اگر سطح مارجین کال شما به 40 درصد برسد، حساب شما تحت مارجین کال قرار گرفته و دیگر اجازه ایجاد پوزیشن‌های جدید را نخواهید داشت.
مارجین آزاد (Free Margin) چیست؟
به مقدار پول آزاد در حساب‌های معاملاتی گفته می‌شود که برای معامله‌های جدید کاربرد دارد. مارجین آزاد با کم‌کردن مقدار Margin استفاده‌شده از اکوییتی (Equity) به دست می‌آید. اکوییتی نیز به موجودی کل حساب شما همراه با سودها یا ضررهای شناور حاصل از معاملات باز گفته می‌شود. تفاوت اکوییتی با بالانس یا موجودی حساب این است که بالانس به کل پولی می‌گویند که در حساب خود سپرده‌گذاری کرده‌اید (که شامل Margin استفاده‌شده برای پوزیشن‌های باز نیز می‌شود)، اما اکوییتی سود یا ضرر حاصل از پوزیشن‌های باز را نیز حساب می‌کند. اگر در حساب خود پوزیشن بازی نداشته باشید، مقدار اکوییتی با بالانس برابر خواهد بود.
مثال مارجین آزاد
فرض کنید حسابی با موجودی 1000 دلار و مارجین CFD 5 درصد داریم. در ادامه می‌خواهیم یک پوزیشن 8000 دلاری باز کنیم؛ پس در ابتدای معامله موارد زیر را خواهیم داشت:
- موجودی حساب: 1000 دلار
- مارجین: 400 دلار (5 درصد از 8000 دلار)
- مارجین آزاد: 600 دلار (اکوییتی منهای Margin استفاده‌شده)
- اکوییتی: 1000 دلار
اگر ارزش پوزیشن ما افزایش پیدا کند و برای مثال به اندازه 50 دلار سود کنیم، موارد بالا به‌صورت زیر تغییر می‌کند:
- موجودی حساب: 1000 دلار
- مارجین: 400 دلار
- مارجین آزاد: 650 دلار
- اکوییتی: 1050 دلار
Margin استفاده‌شده و موجودی حساب تغییری نمی‌کنند، اما مارجین آزاد و اکوییتی افزایش می‌یابند؛ زیرا باید سود حاصل از پوزیشن‌های باز را نشان دهند.
به یاد داشته باشید که اگر ارزش پوزیشن باز ما به‌جای افزایش، به‌اندازه 50 دلار کاهش پیدا کند، Margin آزاد و اکوییتی نیز به همان نسبت کاهش می‌یابند.
کال مارجین چیست؟
یکی از بزرگ‌ترین کابوس‌های هر تریدر حرفه‌ای، کال مارجین‌شدن است. زمانی که سطح Margin از حد مشخصی که سطح کال مارجین نام دارد، پایین‌تر برود، بروکر به شما اخطار Margin call می‌دهد. سطح کال مارجین در هر بروکری به‌طور متفاوتی محاسبه می‌شود، اما معمولاً Margin call شدن قبل از استاپ اوت‌شدن اتفاق می‌افتد. درواقع این اخطار به تریدرها می‌گوید که بازار در حال حرکت در جهت مخالف شماست؛ پس باید براساس حرکت آن اقدامات لازم را انجام دهید. بروکرها به این دلیل اخطار کال مارجین می‌دهند تا از موقعیت‌هایی که تریدر از پس هزینه ضرر خود برنمی‌آید، اجتناب کنند. باید توجه داشت، در موقعیت‌هایی که بازار به‌سرعت در جهت مخالف پوزیشن شما حرکت می‌کند، ممکن است بروکر فرصت نداشته باشد که پیش از رسیدن به سطح استاپ اوت، این اخطار را بدهد. حتماً فکر می‌کنید که چطور باید از این موقعیت دوری کرد؟ پاسخ این است که اگر به‌طور منظم موجودی حساب خود را چک کنید و در همه پوزیشن‌های خود از حد ضرر (Stop loss) استفاده کنید، دیگر لازم نیست نگران Margin call باشید.
Call Margin یکی از خطرات احتمالی استفاده از Margin است.
یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای گرفتارنشدن در دام کال مارجین، برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت ریسک است. با مدیریت مؤثر ریسک‌های احتمالی، درک بهتری از آن‌ها پیدا کرده و پوزیشن‌های خود را در جایی باز می‌کنید که ریسک کمتر و حساب‌شده‌تری به همراه داشته باشد.
فرمول محاسبه مارجین (برای هر معامله)
محاسبه مارجین برای هر معامله در دو حالت کلی انجام می‌شود.
اگر ارز پایه با ارز حساب معامله‌گر یکسان باشد؛ فرمول محاسبه مارجین برای هر معامله برابر است با:
- مارجین مورد نیاز = ارزش واقعی معامله × نیاز مارجین
اگر ارز پایه با ارز حساب معامله‌گر متفاوت باشد؛ فرمول محاسبه مارجین برای هر معامله برابر است با:
- مارجین مورد نیاز = ارزش واقعی معامله × نیاز مارجین × نرخ تبدیل ارز بین ارز پایه و ارز حساب
مزایا و معایب استفاده از Margin
این پلتفرم نیز مانند همه امکانات معاملاتی، مزایا و معایبی دارد که می‌توان آن‌ها را به‌صورت ریسک‌ها و پاداش‌ها در نظر گرفت. میزان ریسک یا پاداش این پلتفرم وام‌دهی تا حد زیادی به استراتژی معاملاتی نیز بستگی دارد.
مزایا
اگر در معاملات خود به‌درستی از Margin استفاده کنید، از مزایای زیر بهره‌مند می‌شوید:
- با استفاده از این پلتفرم می‌توان سود بسیار بیشتری در مقایسه با استفاده از موجودی حساب استاندارد به دست آورد.
- ارزش حساب خود را با سرعت بیشتری افزایش می‌دهید.
- تریدرهای باتجربه راحت‌تر و سریع‌تر معاملات خود را ارزیابی می‌کنند و در آن واحد تصمیم می‌گیرند.
- به سرمایه اولیه کمتری برای ترید نیاز دارید؛ بنابراین پول خود را روی موقعیت دیگری سرمایه‌گذاری می‌کنید.
معایب و ریسک ها
- از آنجا که در معاملات مارجین‌دار، حجم معاملات بالاست، با استفاده از آن حساب خود را در معرض خطر ضررهای سنگین قرار می‌دهید.
- معامله با Margin برای تریدرها استرس بسیاری دارد.
- ممکن است کال مارجین شوید؛ در این صورت یا باید سرمایه بیشتری را به حساب خود وارد کنید یا اینکه بعضی از سرمایه‌های خود را بفروشید تا بتوانید پول وثیقه را آزاد کنید.
ملزومه مارجین (Margin requirement) چیست؟
دو عامل در Margin مورد نیاز تأثیر‌گذارند: جفت ارزی که معامله می‌کنید و بروکر. ممکن است در بروکرها و حساب‌های مختلف با Margin Requirement های مختلفی مانند 25/0 درصد، 5/0 درصد، 1 درصد، 2 درصد، 5 درصد، 10 درصد و بالاتر مواجه شوید. به این درصدها Margin requirement می‌گویند. تعریف دیگری که باید یاد بگیرید، Required Margin است؛ یعنی مقدار مارجینی که برای ارز هر کشور مشخص می‌شود. هر پوزیشنی که باز می‌کنید، Required Margin خاصی دارد که نزد بروکر بلوکه می‌شود. برای درک بهتر این مفهوم، به مثالی که در ادامه آمده است، توجه کنید.
فرض کنید می‌خواهیم روی جفت ارز EUR/USD ترید کنیم. برای اینکه بتوانیم بدون اهرم به اندازه 100 هزار دلار یورو/ دلار بخریم یا بفروشیم، باید در حساب خود 100 هزار دلار موجودی داشته باشیم؛ یعنی به‌اندازه کل ارزش یک لات. در این مرحله Required Margin نقش خود را ایفا می‌کند که اگر 2 درصد باشد، برای بازکردن و باز نگه‌داشتن معامله 100 هزار دلاری روی جفت ارز یورو / دلار، تنها 2 هزار دلار کفایت می‌کند و نیازی نیست از کل سرمایه خود استفاده کنید.
ارتباط Margin و اهرم (Leverage)
برای موفقیت در بازارهای مالی باید تفاوت بین Margin و اهرم یا لوریج را بدانید. این دو در معاملات با یکدیگر مرتبط هستند، اما از نظر معنایی با هم تفاوت دارند. تا اینجای کار، درک کاملی از این موضوع پیدا کردیم که مارجین چیست. Margin به پولی گفته می‌شود که تریدرها نزد بروکر یا صرافی سپرده‌گذاری می‌کنند تا پوزیشن‌های خود را باز نگه دارند. از سوی دیگر، اهرم نیز به تریدرها کمک می‌کند تا با حجم بیشتری معامله کنند.
نقش اهرم در معاملات مارجین دار
برای مثال اگر نسبت اهرم در بروکری 1:30 باشد، یعنی تریدر می‌تواند به اندازه 30 برابر موجودی حساب خود ترید کند. فرض کنید تریدری برای بازکردن پوزیشن جدید، 5 هزار دلار در حساب خود دارد. اهرم 1:30 این امکان را به او می‌دهد تا به اندازه 150 هزار دلار معامله کند. ارتباط اهرم و Margin به این شکل است که اهرم در معاملات مشخص می‌کند چه درصدی از ارزش کل معامله (Margin) برای بازکردن پوزیشن لازم است؛ بنابراین اگر Margin برابر با 3/3 درصد باشد، اهرم این بروکر 1:30 خواهد بود. در همین راستا، اگر 5 درصد باشد، متوجه می‌شویم که نسبت اهرم 1:20 است و بقیه نسبت‌ها و درصدها نیز به همین ترتیب محاسبه می‌شوند.
کاربرد Margin در صرافی ها
شاید با خود فکر کنید چرا صرافی‌ها و بروکرها باید پول بیشتری را برای معامله در اختیار تریدرها بگذارند؟ در پاسخ باید گفت، با اینکه تریدرها با استفاده از اهرم می‌توانند حجم معاملات خود را افزایش دهند، وجود قابلیتی به نام Margin سبب می‌شود معاملات قبل از اینکه بروکر یا صرافی را متضرر کنند، بسته شوند؛ درنتیجه از این نظر برای صرافی‌ها ضرری به همراه ندارند. از سوی دیگر، زمانی که تریدر در معاملات اهرم‌دار خود سود می‌کند، صرافی یا بروکر نیز با دریافت کارمزد از آن معامله سود می‌برد. به این ترتیب مارجین ابزاری کاربردی برای صرافی‌ها به شمار می‌آید.
جمع بندی
همان‌طور که پیش از این بیان شد، یکی از مهم‌ترین اصولی که در مسیر تبدیل‌شدن به تریدر حرفه‌ای به شما کمک می‌کند، یادگیری مفهوم مارجین است. بسیاری از تریدرها بر این باورند که این پلتفرم ابزار خطرناکی است که البته با مواردی که عنوان کردیم، منطقی است آن‌ها چنین عقیده‌ای داشته باشند. با این حال اگر راه استفاده مؤثر از این نوع وام‌دهی را یاد بگیرید و به اندازه کافی تجربه ترید داشته باشد، دیگر جای نگرانی نیست و با استفاده از آن به سودهای کلانی دست می‌یابید.
