فارکس یا بازار تبادل ارزهای خارجی که به اختصار Forex یا FX نامیده میشود، برگرفته از عبارت Foreign Exchange Market است. فارکس بر خلاف بورس هیچ بازار فیزیکی متمرکزی ندارد، اما مراکز عمده معاملات ارزی در جهان انگلستان، آمریکا و ژاپن میباشند.
بازار فارکس چیست؟
بازار جهانی ارز از سال ۱۹۷۱ به صورت منسجم یافته شکل گرفت و از سال ۱۹۹۸ با توجه به پیشرفت تکنولوژی، روند رشد و توسعه آن آغاز شد. دو رویداد بزرگ تاریخی نقش مهمی در ایجاد و گسترش بازار فارکس داشتند؛ استاندارد طلا و سیستم برتون وودز. داد و ستد در این بازار، به معنی تبدیل یک ارز به ارزی دیگر با نرخی مشخص است.
نرخ معامله، در یک سیستم آزاد و بر اساس میزان عرضه و تقاضا میان معامله گران در سرتاسر دنیا تعیین میشود. نرخ معاملات ارزی در بازار فارکس به عنوان مرجعی برای انجام معاملات بین المللی در تمام زمینه‌های اقتصادی مربوطه است.
فعالان اصلی بازار ارز عبارتند از:
بانک‌های مرکزی، موسسات مالی بزرگ، بانک‌های تجاری، شرکتهای سرمایه گذاری، صرافی‌ها و سفته بازان حقیقی.
ساعت کاری بازار فارکس چگونه است؟
بازار فارکس طبق تقویم کاری بین المللی، روزهای یکشنبه تا جمعه بصورت ۲۴ ساعت کار فارکس است.
بر اساس مراکز عمده معاملات ارزی و مناطق زمانی مختلف، در این بازار ۵ جلسه (session) معاملاتی اصلی وجود دارد که به ترتیب جلسات سیدنی، ژاپن، فرانکفورت، لندن و نیویورک میباشند.
هر کدام از این جلسات معاملاتی بطور متوسط ۹ ساعت زمان داشته و معمولاً عمده فعالیت معامله گران شرق آسیا و اورانوسیه در بازار ژاپن، اروپایی‌ها در بازارهای لندن و فرانکفورت و آمریکایی‌ها در بازار نیویورک است.
البته ذکر این نکته ضروری است که انجام معاملات در هر ساعت از شبانه روز در این بازار هیچگونه محدودیتی نداشته و هر فرد از هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند در جلسه معاملاتی مد نظر خود، معاملاتش را انجام دهد.
خرید و فروش سهام در بازار فارکس چگونه انجام می شود؟ (معامله در بازار فارکس)
همانند بازار بورس، تراکنشها از طریق شرکتهای کارگزاری انجام میشود که از طریق یک کانال بین بانکی به یکدیگر متصل شده و نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را ایفا میکنند. شرکتهای کارگزاری انجام معاملات ارزی، زیر نظر نهادهای نظارتی (رگولاتوری) فعالیت مینمایند.
با توجه به ماهیت غیر متمرکز بازار فارکس، این سازمان‌ها با وضع قوانین و پیگیری فعالیت‌های کارگزاران، سعی دارند از بروز مشکلات و تخلفات گوناگون توسط آنها جلوگیری نمایند. لازم به ذکر است که خود این نهادها، تحت نظارت دستگاه اقتصادی کشورهای مبدأ هستند.
امروزه سازمان‌های نظارتی زیادی در اقصی نقاط جهان مشغول فعالیتند که مهم ترین آن ها؛ NFA (آمریکا)، FCA (انگلستان)، FINMA (سوئیس)، BaFin (آلمان)، Mifid (اتحادیه اروپا)، ASIC (استرالیا)، FMA (نیوزلند) و CySEC (قبرس) می باشند.
اولین گام برای ورود به بازار فارکس: انتخاب برورکر مناسب
قبل از شروع معامله در بازار فارکس باید با انواع شرکتهای کارگزاری و تفاوت هایشان آشنایی مختصری داشته باشید تا بهترین گزینه را انتخاب نمایید. کارگزاری‌ها بر اساس نحوه پیاده سازی سفارشات و میزان اعتبارشان به ۴ دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
انواع بروکر در فارکس
۱- بازار ساز MM (Market Maker)
این شرکت‌ها به هسته مرکزی معاملات متصل نیستند و قیمت‌های خرید و فروش بر اساس حاشیه بازار و توسط خود کارگزار تعیین میشود. در اینگونه حساب‌ها میزان کارمزد ثابت بوده و طرف معامله شما، کارگزارتان است، به عبارت دیگر شما به قیمت‌های واقعی بازار دسترسی ندارید. بطور کلی این شرکت‌ها اعتبار چندانی نداشته و متأسفانه به دلیل تحریم‌های داخلی و خارجی، اکثر کارگزارانی که در حال حاضر به مشتریان ایرانی خدمات ارائه می‌دهند، از این دسته میباشند.
۲- بازار اصلی NDD (No Dealing Desk)
در این نوع حساب معاملاتی شما به سیستم جهانی عرضه و تقاضا متصل می‌شوید که معمولاً کارمزدها ثابت نیستند. اینگونه حساب‌ها خود به دو دسته STP و ECN تقسیم می‌شوند.
۳- پردازش مستقیم سفارشات STP (Straight Through Processing)
حالتی است که سفارشات خرید و فروش مشتریان، دقیقاً بر اساس جزئیات درج شده و بدون هیچ گونه اتلاف وقت به سیستم مرکزی ارسال و بر اساس قیمت‌های بازار جهانی اجرا میشود.
۴- پردازش مستقیم بهینه سفارشات ECN (Electronic Communications Network)
کارگزار تمام پیشنهادهای معاملاتی را طبق روال STP دریافت می نماید؛ اما تفاوت در این است که بهترین قیمت اعمال سفارش را بر اساس تقاضای موجود در بازار، به مشتری پیشنهاد میکند. در این حالت کارمزد ثابت نیست و شما به عمق معاملات بازار جهانی دسترسی خواهید داشت.
معمولاً معتبرترین شرکتهای کارگزاری که مورد تایید بهترین و بزرگترین نهادهای نظارتی میباشند، در این دسته قرار دارند؛ که متأسفانه بسیاری از آنها، به مردم کشورهای تحت تحریم ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا، خدمات مالی ارائه نمی‌کنند.
تاثیر اخبار روز بر فارکس
با توجه به ماهیت بین المللی و استراتژیک بازار فارکس، اخبار و وقایع مهم قدرت‌های بزرگ اقتصادی در طول روز، بر نوسانات این بازار تاثیر مستقیم و بسزایی دارند.
به همین جهت طی سال‌های اخیر سایت‌های خبری مختص وقایع بازار جهانی ارز نظیر Forex factory، Dailyfx و Investing و… ایجاد شده‌اند که تقویم اخبار اقتصادی موجود در آنها، معامله گران را از تمامی اتفاقات مهم پیش روی باخبر می‌سازد.
امروزه با توجه به گسترش امکانات نرم افزاری و مالی پلتفرم‌های معاملاتی، کارگزاران بازار فارکس علاوه بر جفت ارزها، امکان داد و ستد انواع فلزات گرانبها، نفت، کالاهای استراتژیک، سهام بورس‌های معتبر بین المللی و به تازگی ارز دیجیتال را نیز برای مشتریان خود فراهم آورده‌اند.
هزینه های معاملاتی در فارکس چقدر است؟
هزینه های معاملاتی فارکس نسبت به بازارهای موازی، کمتر است. بطور کلی اصلی ترین هزینه شما در معاملات جفت ارزها، همان کارمزد اختلاف نرخ خرید و فروش یا اسپرد (Spread) می‌باشد.
در کنار این، مفهوم دیگری به نام کمیسیون (Commission) وجود دارد که بر اساس نماد، میزان نقدینگی حساب و حجم معاملات، مبلغ ناچیزی از حساب شما کسر خواهد شد.
سوآپ (Swap) نیز به مبلغی گفته میشود که در صورت باز ماندن معامله در روز بعد بر اساس تفاوت نرخ بهره ارز یا دارایی پایه، به حساب شما واریز یا از حسابتان کسر خواهد شد.
بطور کلی هزینه های معاملاتی در بازار فارکس بین کارگزاران مختلف، کاملاً متفاوت است و این شرکت‌ها برای حفظ و جذب مشتریان بیشتر، تمهیدات تخفیفی مختلفی در تمام موارد مذکور ارائه می‌دهند.
در حال حاضر پلتفرم های تحلیلی و معاملاتی مختلفی توسط فعالان بازار جهانی ارز مورد استفاده قرار می گیرد که معروف ترین آن ها ساخته یک شرکت روسی به نام Meta Quotes می باشد.
این نرم افزار با نام تجاری Meta trader در نسخه های ۴ و ۵ برای انواع سیستم عامل ها از جمله ویندوز، مک، اندروید و IOS بصورت رایگان در دسترس است. معاملات فارکس بر اساس نمادهایی به صورت جفت ارز صورت می گیرد.
انواع جفت ارزها در بازار فارکس
جفت ارزها در سه دسته اصلی طبقه بندی می شوند:
۱) جفت ارزهای اصلی (Majors)
بیش از ۷۰ % معاملات بازار مربوط به این جفت ارزهاست. بیشتر اوقات کم نوسان، دارای رفتار منطقی، کارمزدهای کم و قدرت نقد شوندگی بالا هستند. ارزهای موجود در این رده، مربوط به اقتصادهای پیشرو و قدرتمند دنیاست.
۲)جفت ارزهای فرعی یا کراس (Minors)
جفت ارزهای فاقد دلار را کراس یا فرعی می نامند. از لحاظ ارزش معاملات و محبوبیت نسبت به نمادهای اصلی، در رده پایین تری قرار داشته و معمولاً مقدار کارمزدها نیز بالاتر است. ثبات قیمتی این جفت ارزها کمتر بوده و نقد شوندگی آن ها تقریباً شبیه دسته اول است.
۳) جفت ارزهای ناشناس یا اگزوتیک‌ها (Exotic)
جفت ارزهایی که شامل یک ارز اصلی به همراه ارز یکی از اقتصادهای نوظهور باشند، اگزوتیک نام دارند. این نمادها کمترین میزان معاملات فارکس را به خود اختصاص می‌دهند. در کنار کارمزدهای بسیار بالا، نوسانات قیمتی شدید و نامعقول آنها سبب شده، محبوبیت چندانی در میان معامله گران نداشته باشند.
حساب تمرینی (دمو)
به دلیل ریسک بالای فعالیت در بازار ارز جهانی، امروزه تمام کارگزاری‌ها برای معامله گران تازه وارد حساب تمرینی (دمو) ارائه می‌دهند تا این افراد بتوانند بدون سرمایه و در شرایط کاملاً واقعی بازار، داد و ستد نموده و تجربه کسب نمایند.
هدف اصلی حساب‌های تمرینی، پیش گیری از نابودی سرمایه افراد غیر حرفهای در این بازار است. طبق توصیه بسیاری از کارشناسان مالی و مربیان معامله گری، زمانی که توانستید در حساب تمرینی به سود مستمر دست یابید، اقدام به افتتاح حساب معاملاتی واقعی نمایید.
امروزه با توجه به تمایل بالای شرکتهای کارگزاری برای جذب مشتریان بیشتر، با مبالغی نظیر ۱۰ تا ۱۰۰ دلار نیز می توان با پول واقعی در این بازار فعالیت نمود؛ اما باید توجه داشت که داد و ستد با سرمایه خیلی کم برای معامله گران غیر حرفهای، به جهت عدم امکان مدیریت سرمایه و پوزیشن (موقعیت معاملاتی)، می‌تواند به سرعت نابود کننده باشد.
دستورات شرطی (PO) در فارکس
پلتفرم‌های معاملاتی فارکس، همانند بازار سهام در بخش ثبت سفارشات دارای قابلیت تعیین نوع سفارش میباشند؛ که در اینجا بر دو نوع قیمت لحظه‌ای بازار (Market Execution) و دستورات شرطی (Pending Orders) است.
با استفاده از سفارشات قیمت لحظه‌ای بازار (ME)، بر مبنای قیمت جاری در زمان فشردن دکمه خرید یا فروش، معامله انجام میشود.
دستورات شرطی خود به ۴ دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
| توقف خرید (Buy stop) | تنظیم سفارش خرید بالاتر از قیمت لحظه‌ای بازار |
| توقف فروش (Sell stop) | تنظیم سفارش فروش پایین‌تر از قیمت لحظه‌ای بازار |
| محدودیت ورود به موقعیت خرید (Buy limit) | تنظیم سفارش خرید پایین‌تر از قیمت لحظه‌ای بازار |
| محدودیت ورود به موقعیت فروش (Sell limit) | تنظیم سفارش فروش بالاتر از قیمت لحظه‌ای بازار |
این سفارشات در سطوح قیمتی تعیین شده توسط معامله گر فعال می‌شوند. تعیین حجم معامله قبل از تأیید نهایی الزامی است، اما مقادیر حد سود و حد ضرر را در زمان دلخواه می‌توان وارد نمود. تاریخ انقضای سفارشات شرطی نیز الزاماً باید قبل از ورود به معامله تعیین شده باشند.
داد و ستد در بازار فارکس دو طرفه است. بدین معنی که علاوه بر خرید، امکان معاملات فروش نیز وجود دارد. در واقع زمانی که انتظار کاهش قیمت ها را دارید، باید از این فرصت استفاده کنید.
در موقعیت فروش بر اساس موجودی حساب و با در نظر گرفتن حجم معامله و ضریب اهرمی، اقدام به استقراض برای فروش نموده و در صورتی که پس از ورود به معامله قیمت ها کاهش یابند، شما می توانید با سود از معامله خارج شوید؛ اما در صورتی که بازار روند صعودی داشته باشد، به ضرر فروشنده خواهد بود و در نهایت در نقطه توقف زیان از پیش تعیین شده یا بصورت Margin Call (بستن خودکار معاملات توسط کارگزار به دلیل اتمام موجودی حساب)، معامله بسته خواهد شد.
ضریب اهرمی (Leverage) در فارکس
یکی از جذاب ترین ویژگی‌های بازار فارکس برای معامله گران، ضریب اهرمی است. زمانی که شما برای انجام یک معامله پول کافی در اختیار نداشته باشید، اقدام به استفاده از ضریب اهرمی می‌نمایید.
به بیان ساده تر این اهرم به شما کمک میکند تا بدون هیچ بهره و ضمانت بانکی، بتوانید با مبلغی چند برابر موجودی حساب خود، تجارت کنید. مقدار ضریب اهرمی، تابع قوانین کارگزاری و درخواست معامله گر می‌باشد.
بطور مثال با سرمایه ۱۰۰۰ دلاری (وجه تضمین) و ضریب اهرمی ۱:۱۰۰ توانایی معامله یک موقعیت ۱۰۰,۰۰۰ دلاری را خواهید داشت. زمانی که میزان ضرر موقعیت معاملاتی شما، از مقدار وجه تضمین اولیه بیشتر شود، معامله بطور خودکار بسته خواهد شد.
تعیین حجم معاملات در فارکس در فارکس
طبق آخرین آمار حجم معاملات در این بازار، روزانه بیش از ۵ تریلیون دلار است که از این حیث بزرگترین بازار مالی جهان محسوب میشود. در بازار ارز تعیین حجم معاملات بر اساس واحدی به نام لات (Lot) است.
انواع مختلفی از این واحد حجمی وجود دارند که هر کدم از آنها مقادیر مختلفی از ارز پایه را شامل می‌شوند:
هر لات استاندارد (Standard Lot) برابر ۱۰۰,۰۰۰ واحد از ارز پایه، هر مینی لات (Mini Lot) برابر ۱۰,۰۰۰ واحد، هر میکرو لات (Micro Lot) برابر ۱,۰۰۰ واحد و هر نانو لات (Nano Lot) برابر ۱۰۰ واحد می‌باشد. در سیستم ثبت سفارشات حداقل حجم مورد تأیید ۰٫۰۱ لات می‌باشد، اما برخی شرکتهای کارگزاری بعضاً امکان معامله با حجم‌های پایین تر نظیر ۰٫۰۰۱ را نیز ارائه می‌دهند.
واحد نوسانات بازار فارکس بر اساس پیپ (Pip) و پوینت (Point) می‌باشد. هر پوینت یک دهم پیپ است. بطور کلی جفت ارزهای فاقد ین ژاپن، قیمت آنها ۴ تا ۵ رقم اعشار محاسبه میشود که رقم چهارم بعد از اعشار را پیپ می‌نامند؛ اما روال حاکم بر نمادهای مبتنی بر ین ژاپن متفاوت است، در این جفت ارزها قیمت، ۲ تا ۳ رقم بعد از اعشار محاسبه شده که رقم دوم یک پیپ است.
توجه داشته باشید که در برخی شرکتهای کارگزاری پیپ، رقم‌های پنچم و سوم بعد از اعشار می‌باشد. یکی از مهم ترین مسائل برای معامله گران در بازار فارکس، محاسبه ارزش دلاری پیپ است تا بتوانند با توجه به آن، به محاسبه سود و زیان کلی خود بپردازند. محاسبات پیپ برای هر کدام از انواع جفت ارزها متفاوت است که در جدول به جزئیات بیان شده اند.
| نوع جفت ارز | ارزش دلاری هر پیپ |
| 💲دلار ارز پایه | تعداد واحدهای لات * (قیمت جاری بازار / مقدار رقم اعشار هر پیپ) |
| ＄دلار ارز ثانویه | قیمت جاری بازار * تعداد واحدهای لات * (قیمت جاری بازار / مقدار رقم اعشار هر پیپ) |
| ￥دارای ین ژاپن | تعداد واحدهای لات * (قیمت جاری بازار / مقدار رقم اعشار هر پیپ) |
همانطور که از جدول بالا مشخص است، ارزش دلاری هر پیپ رقم ثابتی نیست، زیرا بر اساس قیمت جاری بازار تعیین میشود.
بخاطر داشته باشید که فرمول‌های فوق، بر اساس قوانین معمول در بازار است و امکان دارد یک شرکت کارگزاری از قواعد مشابه دیگری پیروی کند.
حال که نحوه محاسبه ارزش دلاری هر پیپ را فرا گرفتیم، می توان به سادگی مقدار سود و زیان هر معامله را مشخص نمود. به این مثال توجه کنید:
یک موقعیت خرید در جفت ارز پوند/دلار (GBPUSD) را به ازای حجم یک لات استاندارد با جزئیات زیر در نظر بگیرید.
قیمت ورود به معامله (به اضافه کارمزد): ۱٫۲۷۶۸ + ۰٫ ۰۰۰۲ = ۱٫۲۷۷۰
قیمت خروج از معامله: ۱٫۲۷۹۰
ارزش دلاری هر پیپ: ۱۰$
مقدار سود بر اساس پیپ: ۲۰ Pip
مقدار سود بر اساس دلار: $۲۰۰ = ۱۰*۲۰
در حال حاضر قریب به اتفاق شرکتهای کارگزاری و سایت‌های ارائه دهنده ابزار معاملاتی نظیر Myfxbook، ماشین حساب‌های معاملاتی بازار فارکس را بر بستر وب یا در قالب نرم افزار بصورت رایگان در اختیار معامله گران قرار می‌دهند و عملاً دیگر نیاز نیست فعالان بازار این موارد را بصورت دستی محاسبه نمایند.
پس از فهم مفاهیم بنیادین بازار جهانی ارز، لازم است تا با روش‌های تحلیلی مرسوم در آن، آشنا شوید.
روش های تحلیل بازار فارکس
همانند بازار سهام چند رویکرد تحلیلی عمده در فارکس وجود دارد؛ که در ذیل به بررسی مختصر آنها می‌پردازیم.
۱- تحلیل فنی (تکنیکال)
تحلیل گران فنی بر اتفاقات موجود در نمودارهای قیمت تمرکز میکنند. امروزه با توجه به پیشرفت این روش و طرفداران بیشمار آن، سبک‌های تکنیکالی مختلفی از جمله تحلیل کلاسیک، الگوهای هارمونیک، امواج الیوت، پرایس اکشن و… به وجود آمده‌اند که هر کدام مدعی بیشترین دقت ممکن میباشند.
تحلیل نموداری در تمام بازارهای مالی چهارچوب یکسانی دارد، اما ویژگی هایی نظیر نقد شوندگی بازار بر نحوه تحلیل و میزان کارایی آن تاثیر گذارند.
از همین روی مطمئناً کسانی که روش تکنیکال را در دوره آموزش فارکس به درستی آموخته و دارای تجربه کافی در امر معامله گری باشند، می‌توانند در هر کدام از بازارهای مالی نظیر بورس، فارکس و… به فعالیت بپردازند.
۲- تحلیل بنیادی
در بازار سهام، تحلیل بنیادی به معنی بررسی ترازنامه و اسناد مالی شرکت‌ها، صنایع و کلیت اقتصاد کشور است؛ اما فلسفه اصلی بازار فارکس تبادل جفت ارزهاست، بنابراین برای تحلیل بنیادی در این بازار باید شرایط و عوامل اقتصادی، سیاسی و بعضاً اجتماعی کشورها و چه بسا در سطح جهان را بررسی نمایید.
بطور مثال کاهش نرخ بیکاری یک رویداد مثبت اقتصادی است که در صورت ثبات سایر عوامل تاثیر گذار، موجب تقویت ارز آن کشور میشود. در چنین مواردی تحلیل گران بنیادی اقدام به خرید جفت ارزهایی مینمایند که ارز کشور مربوطه در آن به عنوان ارز پایه باشد.
۳-تکنیکال-بنیادی (تکنوفاندامنتال)
در سال‌های اخیر برخی از صاحب نظران به جهت کاهش ریسک تحلیل، اقدام به بررسی هر دو بعد تکنیکال و بنیادی بازار مینمایند. به اعتقاد آنها در این روش با بررسی همه جوانب، خطای پیش بینی‌ها تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
فرض کنید بحران اقتصادی اتحادیه اروپا را فرا بگیرد، در این صورت از دیدگاه تحلیل بنیادی، جفت ارزهایی که یورو در آنها ارز اصلی است، دچار روند نزولی می‌شوند. سپس بر اساس روش فنی باید در مواقع اصلاحی و در جهت روند کاهشی، از فرصت معاملات فروش استفاده نمود.
تفاوت‌های بورس تهران و بازار فارکس
در جدول زیر بر اساس تعدادی از شاخص‌های اصلی، تفاوت‌های بورس سهام تهران و بازار فارکس را بررسی نموده‌ایم.
| تفاوت‌های بورس تهران و بازار فارکس | ||
| 📇شاخص | بورس تهران | فارکس |
| ⌛ساعات معاملاتی | ۳:۳۰ ساعت | ۲۴ ساعت |
| ⬅ جهت معاملات | یکطرفه (صرفاً خرید) | دو طرفه |
| 💰 نقد شوندگی | متوسط | بسیار بالا |
| 💵 هزینه های معاملاتی | متوسط | بسیار کم |
| ∶ ضریب اهرمی | ندارد * | دارد |
| مکان فیزیکی | دارد | ندارد |
| ␦ نمادها | سهام و مشتقات | جفت ارزها، سهام بین المللی، کالا، فلزات گرانبها، نفت و ارز دیجیتال |
| 🤏حجم و تعداد معاملات | مشخص | نا مشخص (حدودی) |
| 🪙واحد نوسانات | پول ملی (ریال) | پیپ |
*طی سال‌های اخیر شرکتهای کارگزاری طبق قوانین خاصی می‌توانند تا سقف مشخصی به مشتریان خود، اعتبار معاملاتی مدت دار ارائه نمایند. در هر صورت این مورد با تعریف و شرایط ضریب اهرمی متفاوت است*
