به حجم کلی از تعداد قراردادهای باز برای یک بازار یا ارز خاص Open Interest یا همان سود باز گفته می‌شود. اپن اینترست در یک قرارداد مشتقه به میزان حجم باز در معامله گفته می‌شود و نشان‌دهنده حجم قراردادها از معاملات افتتاح‌شده بازار منهای قراردادهای بسته یا تسویه شده است.
معاملهگران با استفاده از معیارهای حجمی و سود باز می‌توانند فرصت‌های معاملاتی را شناسایی کنند و امکان ورود و خروج راحت‌تر به بازار با بهترین قیمت را داشته باشند. سرعت پیشرفت در معاملات ارزهای دیجیتال در فضای مشتقات کاملاً مشهود است.
قراردادهای مشتقه مبتنی بر دارایی‌های دیجیتال در مدتی بسیار کوتاه توانست جذابیت زیادی را میان افراد پیدا کند و مزایای زیادی را برای بازار ارزهای دیجیتال و صنعت بلاک چین به همراه داشته باشد. بحران نقدینگی به‌وجودآمده در چند سال گذشته این امکان را برای بازیکنان بزرگ‌تر یا همان نهنگ‌ها فراهم کرده است تا بتوانند با قدرت خرید یا فروش گسترده خود قیمت را دست‌کاری کنند.
با به وجود آمدن مبادلات مشتقات در سراسر جهان این مشکل در حال تبدیل‌شدن به مسئله‌ای حل‌نشدنی است. به‌طورکلی اکوسیستم مشتقات، در حال رشد و تسهیل شرایط بازی است و به تریدرها این اجازه را میدهد که از سرمایه بیشتر استفاده کنند و سودهای مستمر به دست آورند.
بازار مشتقات انواع مختلفی دارد؛ هرچند که اساس کار همه آنها به این صورت است که معاملهگران می‌توانند درباره نحوه عملکرد آینده بازار با یکدیگر شرط‌بندی کنند این کار به روش‌های مشخص و با رقابت زیاد انجام می‌شود. اینکه کدام روند به معاملهگران برتری میدهد و کدام یک به نابودی کامل آنها منجر می‌شود، مسئله مهمی است که تشخیص آن نیازمند دقت و تخصص است.
سود باز (Open Interest) به چه معناست؟
سود باز را میتوان حجم کلی از تعداد قراردادهای مشتقه باز یا قراردادهای معوق برای یک بازار یا یک ارز دیجیتال خاص تعریف کرد. برای محاسبه این سود تمامی پوزیشن‌های باز خرید و فروش از پوزیشن‌های بسته‌شده کسر می‌شود. با وجود اینکه حجم کل معاملات شامل تمامی معاملات بوده و اپن اینترست تنها شامل پوزیشن‌های باز است، میتوان تا حدودی این دو را به هم مرتبط دانست. همچنین سود باز با توجه به تعداد قراردادهای باز تغییر میکند.
Open Interest در بازار ارز دیجیتال
تریدرهای بازار ارز دیجیتال همواره بهدنبال اطلاعاتی هستند که سبب برتری آنها در بازار شود. یکی از باارزشترین اطلاعات برای آنها دانستن کارهای سایر معاملهگران است. اپن اینترست یکی از روشهایی است که تا حدودی چنین اطلاعاتی را در اختیار معاملهگرها قرار میدهد.
سود باز نشان‌دهنده چیست؟
در ابتدا به بررسی نحوه ایجاد قراردادها می‌پردازیم. همان‌طور که می‌دانید، هر معامله دو طرف دارد، خریدار و فروشنده. در صورتی که نوع قرارداد آتی یا آپشن باشد، به وجود یک فروشنده نیاز است و برای اینکه ارزشی وجود داشته باشد، باید شخصی باشد که آن ارزش را خریداری کند.
قراردادهای مشتقه به قراردادهایی گفته می‌شود که خریدار و فروشنده در آن توافقات مالی انجام می‌دهند و در بیشتر موارد خریدار می‌تواند دارایی را با قیمت مشخص پس از مدت‌زمان از پیش تعیین‌شده بفروشد و بالعکس.
مثال 1
برای مثال، اگر یک معامله‌گر تصمیم به خرید قرارداد آتی بیت کوین در ژانویه داشته باشد و پیش‌بینی کند که قیمت در 90 روز افزایش می‌یابد، اگر در آن زمان 10 درصد رشد داشته باشد، می‌تواند دارایی را به قیمت ژانویه خریداری کند و بلافاصله آنها را با 10 درصد سود بفروشند.
قراردادهای مشتقه از دارایی‌های اساسی خود ارزش کسب می‌کنند و همین وابستگی سبب می‌شود آنها هماهنگ با قیمت بازار دارایی در حرکت باشند. برای خرید این قراردادها لازم است معاملهگران مبلغی مشخص را به‌عنوان کارمزد پرداخت کنند، اما این مبلغ ثابت نیست و براساس فاکتورهای مختلف است؛ از جمله اینکه چقدر دور از قیمت بازار انتظار دارند که دارایی جابه‌جا شود یا از لحاظ زمانی چقدر به انقضای قرارداد مانده است.
مثال 2
برای مثال اگر یک معامله‌گر قراردادی آتی را با انتظار کاهش قیمت خریداری کرده باشد، اما ارزش دارایی تغییری نکند، تریدر تنها کارمزد پرداختی برای خرید قرارداد را از دست میدهد. اساس ارزش کارمزد براساس مفهوم «cost of carry» محاسبه می‌شود که به معنای هزینه فرصت ازدست‌رفته موجود است.
با این حال، سرمایه‌گذارها همیشه می‌توانند برای دریافت درآمد ثابت، در اوراق قرضه مطمئنی که حداقل ریسک را دارند و بازدهی ثابتی دارند، سرمایه‌گذاری کنند. قراردادهای آپشن را نیز میتوان همان معاملات آتی یا فیوچر دانست؛ با این تفاوت که در این قراردادها شرکت‌کنندگان هیچ تعهدی برای انجام معامله در تاریخ انقضای مشخص ندارند و در هر مرحله‌ای که بخواهند حق دریافت وجه دارند.
مثال 3
برای مثال اگر یک تریدر با انتظار افزایش یافتن ارزش بیت کوین تا پایان ماه BTC خریداری کرده باشد، در صورتی که ارزش بیت کوین در هفته بعد از خرید قرارداد 10 درصد افزایش یابد، معامله‌گر می‌تواند بلافاصله سود 10 درصد منهای کارمزد را دریافت کند.
قراردادهای آتی و آپشن گزینه‌های بسیار مناسب و ایده‌آل برای معاملهگران سرمایه‌گذار است تا بتوانند با افزایش قدرت خرید خود، دارایی اصلی بیشتری به دست آورند، اما یکی از معایب این قراردادها منقضی‌شدن است؛ بنابراین سرمایه‌گذاران باید به‌طور مداوم حساب‌های خود را مدیریت کنند.
برای حل مشکل تاریخ انقضای قرارداد، نوع دیگری از سرمایه‌گذاری مشتق‌شده با نام perpetual swap ایجاد شد که به محبوبیت بیشتری در فضای دارایی‌های دیجیتال رسیده است. این نوع معامله برخلاف معاملات آتی و آپشن، تاریخ انقضا ندارد و سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌صورت بلندمدت و تا زمانی که ممکن است موقعیت خود را حفظ کنند.
محاسبه دارایی در معاملات پرپچوال، با دقت بیشتری از سایر معاملات با استفاده از مکانیسمی به نام «نرخ تأمین مالی» یا همان (Funding Rate) انجام می‌شود. این مکانیسم هزینه‌ای را ردیابی میکند که برای حفظ موقعیت‌های سرمایه‌گذار و تقاضای خریدار یا فروشنده برای حفظ قیمت پرداخت می‌شود.
تمامی قراردادهای مشتقات را با توجه به تاریخ انقضا و شرایط آنها، میتوان به‌طور مستقیم خرید و فروش کرد. تمامی قراردادها تا زمانی که طرف مقابل قرارداد تصمیم به بستن آن نگیرد، باز تلقی می‌شود و Open interest بازار، مجموع قراردادها از معاملات «افتتاح‌شده» منهای قراردادهای بسته یا تسویه‌شده را به ما نشان میدهد.
افزایش و کاهش اپن اینترست
سود باز، با خرید و فروش معاملهگران در طول روز تغییر میکند و صعود یا نزولیبودن یک بازار را نشان میدهد. به‌طورکلی، افزایش اپن اینترست را میتوان نشان‌دهنده قدرت در بازار دانست؛ زیرا مادامی که تعداد قراردادها در حال افزایش است، فعالیت و اشتیاق درباره حرکت دارایی اساسی نیز افزایش می‌یابد و بالعکس. اگر مسیر اپن اینترست نزولی باشد، روند بازار نیز نزولی است و این بدان معناست که معاملهگران در حال بستن موقعیت‌های خود با سرعت بیشتر از آنچه دیگران باز می‌کنند، هستند.
استفاده از سود باز با سایر شاخص‌های فنی
Open interestیا همان سود باز را با OI نشان می‌دهند. با استفاده از این شاخص میتوان درک کرد که روند بازار به چه صورت است؛ آیا بازار روند خاصی را طی میکند یا بین نقاط مختلف در حال رنج‌زدن است؟ با افزایش OI میتوان متوجه شد که موقعیت‌های جدید در حال افزایش بوده و بازار سالم و فعال است، اما درصورت کاهش شاخص OI، تعداد موقعیت‌ها کاهش می‌یابد و بازار وارد یک مرحله محدود می‌شود.
سود باز و حجم تجارت
اپن اینترست را از نظر مفهومی میتوان مشابه حجم تجارت دانست، اما واقعیت این است که ویژگی این دو کاملاً متفاوت است. به تعداد سهام یا قراردادهای معامله‌شده در یک دوره خاص حجم معاملات گفته می‌شود که نسبی است و پیگیری روند آنها می‌تواند در ارزیابی روند حرکت قیمت دارایی اساسی به معاملهگران کمک کند.
سرمایه‌گذاری‌ها با مارکت کپ کمتر، حجم معاملات کمتری از سهام کلان دارند و حجم آنها باید با متوسط حجم روزانه دارایی مشاهده شود. به‌طورکلی میتوان گفت یک تغییر قابل توجه در قیمت با حجم تجارت بالاتر از حد معمول نشانگر یک تغییر بالقوه در جهت روند است؛ همچنین افزایش قابل‌توجه قیمت با حجم معاملات کم نیز ممکن است نشان‌دهنده یک روند معکوس باشد.
به‌طور خلاصه میتوان گفت حجم معاملات تعداد قراردادهای معامله‌شده در یک دوره خاص و سود باز مجموع کل قراردادهای زنده را نشان میدهد که در بازار تسویه نشده‌اند. اپن اینترست گزینه‌ای ایده‌آل برای بازارهای آتی است؛ درحالی‌که این شاخص گزینه مناسبی برای سنجش واقعی خرید و فروش آپشن نیست و برای معاملات آپشن باید از حجم تجارت برای وضوح حرکات قیمت قدرت روند و نقدینگی و… استفاده کرد.
اگر حجم تجارت در یک روز مشخص از سود باز موجود بگذرد، نشان‌دهنده آن است که معاملات در آن گزینه و در آن روز خاص فوق‌العاده بوده است. علاوه بر موارد گفته‌شده، نقدینگی یک سهم یا ارز دیجیتال را نیز میتوان به‌کمک اپن اینترست درک و بررسی کرد.
نکته مهم دیگر این است که هیچ بازار ثانویه‌ای برای آپشن بدون سود باز وجود نخواهد داشت؛ زیرا بازارهای ثانویه این احتمال را می‌دهند که قراردادهای آپشن با قیمت‌های منصفانه فروخته شوند. بازارهای آپشن همچنین دارای OI قابل توجه و ترید راحت‌تر هستند. تریدرها تحت هیچ شرایطی نمی‌خواهند در قراردادهایی با نقدینگی کم که منافع کم و OI بالایی ندارند، گرفتار شوند.
شناسایی فرصت‌های معاملاتی با استفاده از شاخص‌های حجم و اپن اینترست، این امکان را به معاملهگران میدهد تا با آرامش بیشتر و با بهترین قیمت وارد بازارها شوند. همچنین تریدرها می‌توانند از تغییرات قیمت، حجم و سود باز برای سنجش سنیتمنت بازار نیز استفاده کنند.
برای مثال اگر قیمت، حجم و OI در حال افزایش باشند، تمایل به بازار بسیار صعودی است. با این حال اگر قیمت در حال افزایش و حجم و OI در حال کاهش باشند، روند بازار نزولی است. همچنین اگر قیمت همراه با کاهش حجم و OI کاهش یابد، بازار نزولی خواهد بود.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی و بررسی سود باز پرداختیم. از آنجا که بازار ارزها در روزها، ساعت‌ها و حتی چند دقیقه نزدیک به منقضی‌شدن قراردادها ممکن است ناپایدار شود، برای سرمایه‌گذارانی که درک کاملی از عملکرد آن ندارند، می‌تواند خطرناک باشد.
هرچند معاملات آتی و آپشن این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم میکند که بدون مواجهه مستقیم از بازارهای خاص سود ببرند، رویدادهای تأثیرگذار روی این بازار می‌توانند به میزان قابل‌توجهی بر سودآوری این قراردادها تأثیر بگذارند. همچنین از آنجا که بازار ارزهای دیجیتال برخلاف سهام و اوراق بهادار سنتی، شبانه‌روزی هستند، هر لحظه مستعد تحرکات ناشی از رویدادهای بازار جهانی هستند.
با استفاده از شاخص OI و درک اینکه این شاخص چگونه بر قیمت ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد، معاملهگران می‌توانند با تحلیل سناریوی فعلی بازار و تفسیر صحیح احساسات بازار، تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و آگاهانه‌تری درباره محل سرمایه‌گذاری خود داشته باشند.
پرسش‌های متداول
اپن اینترست را میتوان حجم کلی از تعداد قراردادهای مشتقه باز یا قراردادهای معوق برای یک بازار یا یک ارز دیجیتال خاص تعریف کرد.
تریدرهای بازار ارز دیجیتال همواره بهدنبال اطلاعاتی هستند که سبب برتری آنها در بازار شود. یکی از باارزشترین اطلاعات برای آنها دانستن کارهای سایر معاملهگران است. اپن اینترست یکی از روشهایی است که تا حدودی چنین اطلاعاتی را در اختیار معاملهگرها قرار میدهد.
این شاخص با خرید و فروش معاملهگران در طول روز تغییر میکند و صعودی یا نزولیبودن یک بازار را نشان میدهد.
