ارز دیجیتال چیست؟ (همه چیز در مورد ارزهای دیجیتال)

این روزها مدام از ارزهای دیجیتالی صحبت می‌شود. اما با وجود شهرتی که پیدا کرده‌اند هنوز هم عده زیادی از افراد دقیقا نمی‌دانند که منظور از کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال چیست و این ارزها دقیقا چه کاربردی در دنیای امروز دارند.

ارز دیجیتال چیست؟

ارزهای دیجیتالی در حقیقت ارزهایی هستند که با پروتکل‌های رمزگذاری‌شده طراحی می‌شوند و هدف‌شان کاهش تقلب و ممانعت از جعل و کلاه‌برداری ارزی است.مهم‌ترین ویژگی ارز دیجیتال در غیرمتمرکز بودن آن است. یعنی هیچ نهاد، سازمان یا دولت خاصی، آن را تحت نظارت و کنترل خود ندارد.

در نتیجه، دیگر خبری از دخالت دولت‌ها در مدیریت و پیشبرد پروژه‌های موجود در شبکه بلاک‌چین نیست. شبکه بلاک چین، شبکه‌ای وسیع و گسترده است که ارزهای دیجیتالی در بستر آن تبادل می‌شوند.

استفاده از انواع ارز دیجیتال برای تراکنش‌های مالی مختلف از نقاط گوناگون دنیا مقدور است. برای انجام هرگونه تراکنش با ارز دیجیتالی در بستری گسترده نیاز به کلید‌های عمومی و خصوصی وجود دارد.

این کلیدها، امنیت فعالیت با رمزارزهای دیجیتالی را بالا می‌برند. در واقع، عملیات تراکنش با کریپتوکارنسی ها به کمک فرایندهای رمزگذاری مسیر تراکنش انجام می‌شود.

در روش‌های قبلی که نسبت به تراکنش با ارزهای دیجیتال و بلاک چین، سنتی محسوب می‌شوند، مبلغ زیادی به عنوان کارمزد در جابجایی ارزها و معاملات از سوی موسسات مالی واسطه و بانک‌ها دریافت می‌شود. اما انجام فعالیت‌های گوناگون با انواع ارز دیجیتال دیگر چنین مشکلی ندارد. یعنی به ازای مبلغ بسیار اندکی از کارمزد، امکان تراکنش‌های مالی وجود دارد.

ارز دیجیتال در ایران

اگر شما نیز قصد سرمایه گذاری بر روی ارزهای دیجیتال را دارید و یا می‌خواهید تراکنش‌های مالی خود را به جای ریال با استفاده از رمز ارز انجام دهید، باید خبر خوبی به شما بدهیم. ایران جزو کشورهایی است که استفاده از ارزهای دیجیتال در آن امری قانونی و متداول بوده و بنابراین شما می‌توانید بدون هیچ مشکلی رمز ارزهای مورد نیاز خود را از صرافی‌های داخلی خریداری کنید و با نگهداری آن‌ها در یک کیف پول مطمئن، معاملات و تراکنش‌های خود را با استفاده از ارزهای دیجیتال پیش ببرید. اکنون شما می‌توانید با خرید ارزهای دیجیتال بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، ریپل (XRP)، بیت کوین کش (BCH)، ای او اس (EOS)، لایت کوین (LTC)، استلار لومنز (XLM)، ارز دیجیتال کاردانو و همچنین تتر (USDT)، این ارزهای دیجیتال را در مبادلات مالی خود و یا به عنوان ابزار سرمایه گذاری در ایران مورد استفاده قرار دهید. اخیراً رمز ارز ایرانی پیمان نیز به طور آزمایشی وارد بازار شده است.

حقیقت آن است که در حال حاضر کاربرد ارزهای دیجیتال در انجام داد و ستد و معاملات تجاری در ایران نسبت به سایر نقاط جهان محدود بوده و بیت کوین که رایج‌ترین واحد پولی رمز ارز در ایران است نیز صرفاً جهت سرمایه گذاری و به عنوان ابزاری دور زدن نوسانات ارزی به کار می‌رود. بنابراین می‌توان گفت که این ارزهای دیجیتال تا زمانی که به طور وسیع در ایران جا بیافتند، همچنان راه درازی را در پیش دارند.

ارز دیجیتال، یک هافبک تخصصی!

این روزها که اوضاع ارزهای دیجیتال مطلوب است و به عنوان پدیده‌ای نوظهور با کاربردهای فراوان از آنها یاد می‌شود، نیاز به شناخت و کسب آگاهی درباره‌شان بیش از هر زمانی است. بانک‌ها، موسسات مالی، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران زودتر از باقی افراد، متوجه این ارزها شده‌اند. اینها علاوه بر اینکه به اهمیت و ظرفیت کریپتوکارنسی پی برده‌اند، از حضور این بازیگر تازه‌وارد در بازار کمی احساس ترس و دل‌نگرانی هم پیدا کرده‌اند.

همان‌طور که گفته شد، تبادلات مالی و انجام تراکنش‌های مختلف با رمزارزهای دیجیتال بسیار کم‌هزینه‌تر از استفاده از روش‌های سنتی گذشته است. در نتیجه، بدیهی خواهد بود که موسسات مالی و بانک‌ها کمی احساس خطر کنند.

البته با وجود تمام حرف و حدیث‌هایی که درباره جانشینی انواع ارز دیجیتال با ارزهای حقیقی مطرح می‌شود، همچنان، همه چیز درباره این ارزها در حد حدس و گمان است و حتی دولت‌ها، مهندسان، کارشناسان و افراد خبره در دنیای اقتصاد، تجارت و بازارهای مختلف از اطلاعات کافی در این زمینه برخوردار نیستند.

یکی از دلایل عمده‌ این موضوع، تخصصی بودن بیش از حد ساز و کار انواع ارز ها است. در واقع، دانش دولت‌ها، کارشناسان و… بسیار کمتر از آن است که بتوانند این پدیده تازه را به خوبی تحلیل کنند. پس بهترین راه برای یادگیری، آموزش ارز دیجیتال به صورت تخصصی است!

داستان تولد ارزهای دیجیتال

عده اندکی از افراد از پیدایش انواع ارز دیجیتال اطلاع دارند. این پدیده، در واقع به عنوان اختراعی در کنار یک اختراع دیگر، پا به دنیای ارزها گذاشت. بیت‌کوین، معروف ترین ارز دیجیتالی است که خالق آن، فردی ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو است.

هویت این فرد کاملا مشخص نیست و فرضیه‌هایی وجود دارد که شاید این فرد، نامی جعلی برای گروهی از افراد باشد که اقدام به تولید و طراحی نخستین ارز دیجیتال یعنی بیت‌کوین کرده‌اند که نخستین و مهم‌ترین پول دیجیتال است و از سایر انواع این ارز بیشتر در معرض قضاوت و تحلیل قرار می‌گیرد.

به عبارت دقیق‌تر، در دنیای دیجیتال به بیت‌کوین توجه زیادی می‌شود. این ارز، قیمت‌ ارزهای دیگر را تعیین می‌کند و روی مسیری که ارزهای دیگر دیجیتالی طی می‌کنند، اثرات فوق‌العاده‌ای دارد.

قبل از اینکه ایده طراحی و تولید اسکناس‌های دیجیتالی به عرصه ظهور برسد، بیت‌کوین به عنوان ارزی به بازار عرضه شد که برای معامله و انجام تراکنش‌های مختلف با آن، هیچ واسطه‌ای میان دریافت‌کننده و گیرنده وجود نداشت.

در واقع، ارز دیجیتال بیت کوین در بستری کاملا غیرمتمرکز، امکان معامله میان دو فرد را بدون نیاز به بانک‌ها و موسسات فراهم می‌کند. در واقع، بیت کوین و شیوه جذاب تراکنش با آن، قبل از اینکه ایده پول دیجیتالی به منصه ظهور برسد، پا به دنیا گذاشت.

ارزهای دیجیتال چه تفاوتی با پول‌های معمولی دارند؟

پول‌های معمولی یا ارزهای فیات، از سوی دولت‌ها اداره می‌شوند و ضرب یا صدور آن‌ها بواسطه بانک‌های مرکزی زیرمجموعه همان دولت صورت می‌گیرد. در حالی که ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین توسط پروسه‌ای تحت عنوان ماینینگ ایجاد و توزیع گردیده و در اغلب موارد تحت کنترل یا نظارت هیچ نهاد، فرد یا سازمانی قرار ندارند. از این رو به این ارزها، عنوان ارزهای غیرمتمرکز (decentralized) اطلاق می‌شود.

برخلاف ارزهای فیات، معامله با ارزهای دیجیتال به طور همتا به همتا (peer to peer) و بدون نیاز به واسطه انجام می‌گیرد. در حقیقت هر فردی در هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند فارغ از سیستم بانکی سنتی محل زندگی خود ارزهای دیجیتال را در معاملات خود به کار برده و یا این رمزارزها را در کیف پول‌ مجازی خود نگهداری کند. این ویژگی مهم‌ترین عامل تمایز ارزهای دیجیتال از ارزهای معمول به حساب می‌آید.

ارزهای فیات ارزش خود را از وام‌هایی که افراد از بانک‌ها دریافت می‌کنند به دست می‌آورند و در اصل فاقد ارزش ذاتی هستند. اما ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین از ارزش ذاتی ورای اعتماد جامعه رمز ارز برخوردار بوده و ارزش آن‌ها صرفاً متکی بر سیستم وام‌دهی نیست.

بیت کوین و ارزهای دیجیتالی که بعد از آن روی کار آمدند یک شیوه جدید را برای سیستم مالی جهانی پایه گذاری کردند. در این شیوه تمامی اجزای این سیستم به صورت کاملاً شفاف و برمبنای محاسبات ریاضی و اجماع کاربران رمز ارز اداره می‌گردد و یک فرد یا سازمان خاص پشت آن نخواهد بود.

تفاوت دیگری که بین ارز دیجیتال و ارزهای معمول فیات وجود دارد این است که امکان چند بار خرج کردن ارزهای دیجیتال برخلاف پول‌های معمولی وجود ندارد. به علاوه، معاملاتی که با ارز دیجیتال انجام می‌شود، غیر قابل برگشت بوده و پس از انجام تراکنش امکان کنسل کردن و یا بازگرداندن رمز ارز بدون درخواست گیرنده وجود نخواهد داشت.

رمزارزها چگونه کار می‌کنند؟

همان‌طور که عنوان شد، بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دیگر به عنوان اختراعی جانبی در حین کار کردن روی پروژه پول دیجیتالی به وجود آمدند. این پروژه به دنبال تولید روشی بود که طی آن در بسترهای دیجیتالی، امکان تبادل و تراکنش مالی مقدور شود اما این سیستم، سیستمی متمرکز بود.

در‌حالی‌که بیت‌کوین و انواع ارز دیجیتال در بستری کاملا غیرمتمرکز قابل‌استفاده هستند و این دستاوردی تصادفی است که در طی کار کردن روی تولید پول دیجیتالی به دنیا معرفی شد.

از مزایای سیستم و شبکه غیرمتمرکز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که تمام تراکنش‌ها در بستر بلاک‌چین و شبکه‌ای که کریپتوکارنسی ها در آن رد و بدل می‌شوند مانند یک دفتر کل حسابداری بسیار بزرگ است. در این دفتر کل بزرگ، تمام تراکنش‌هایی که از سوی کاربران صورت می‌گیرد، کاملا در شبکه ثبت می‌شود و همه از آن خبر دارند.

در این صورت، امکان ایجاد تغییر در اطلاعات ثبت‌شده در سیستم و دستکاری آنها وجود نخواهد داشت. هر تراکنش جدیدی که قرار است در سیستم به ثبت برسد باید مورد تایید تمام کاربرانی باشد که در شبکه بلاک چین و شبکه‌های مشابه آن با عنوان گره شناخته می‌شوند.

کاربرد ارز دیجیتال

با توجه به محبوبیت بی حد و حصر ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر، این سؤال پیش می‌آید که اساساً کاربرد این رمز ارزها چیست و آیا دلایلی منطقی پشت این محبوبیت وجود دارد یا خیر؟ با اینکه هنوز این ارزهای دیجیتال تا رسیدن به جایگاه ارزهای فیات راه زیادی در پیش دارند، اما اکنون رمز ارزها به ویژه بیت کوین در سراسر جهان به عنوان یک ارز پذیرفته شده در نظر گرفته می‌شوند. کاربردهای ارزهای دیجیتال را می‌توان به صورت زیر خلاصه نمود:

استفاده از ارز دیجیتال به عنوان یک روش پرداخت

در آغاز معرفی بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال، این رمزارز ارزش بالایی نداشت و بنابراین کاربرد آن در معاملات تجاری و تراکنش‌های مالی نیز محدود بود. اما به مرور زمان افراد بیشتر و بیشتری بیت کوین را به عنوان یک شیوه پرداخت پذیرفتند و اکنون ارزهای دیجیتال و به ویژه ارز دیجیتال بیت کوین به عنوان گزینه پرداخت در بسیاری از رستوران‌ها، شرکت‌های هواپیمایی، جواهرفروشی‌ها و فروشگاه‌های اپلیکیشن به کار می‌روند.

یکی از کمپانی‌هایی که به طور گسترده از رمز ارزها به عنوان روش پرداخت استفاده می‌کند، شرکت اپل است. برای مثال اکنون افراد می‌توانند تراکنش‌های خود در اپ استور را با استفاده از ۱۰ نوع رمز ارز مختلف انجام دهند. به نظر می‌رسد که به زودی این روند در سایر فروشگاه‌های اینترنتی در سایر کشورها نیز پیش گرفته شود.

استفاده از ارز دیجیتال به عنوان یک روش سرمایه گذاری

ارزهای دیجیتال و به طور خاص بیت کوین، جزو پرسودترین گزینه‌های سرمایه گذاری در عصر حاضر به شمار می‌آیند. ارزش این رمز ارزها دائماً در حال افزایش است و به نظر می‌رسد که بازار رمز ارزها در آینده نزدیک شاهد گسترش مالی بی سابقه‌ای باشد.

با این حال، نباید از بی‌ثباتی ارزهای دیجیتال به عنوان یک وسیله سرمایه گذاری نیز غافل شد. برای مثال بیت کوین را در نظر بگیرید. بیت کوین شناخته شده‌ترین ارز دیجیتال با بیشترین سهام بازار در بین رمزارزهاست و با این حال نوسانات قابل توجهی را در تاریخچه خود پشت سر گذاشته است. برای مثال در دسامبر سال ۲۰۱۷، ارزش بیت کوین به طور ناگهانی از ۱۹۰۰۰ دلار به ازای هر BTC به ارزش ۷۰۰۰ دلار به ازای هر BTC سقوط کرد.

از آنجایی که ارزش ارزهای دیجیتال وابسته به منابع فیزیکی نیست و صرفاً بر مبنای محبوبیت رمز ارز و نوسانات بازار تعیین می‌گردد، بروز چنین تغییرات ناگهانی و غیر قابل پیش بینی کاملاً طبیعی است و بنابراین قبل از هرگونه سرمایه گذاری در این حوزه باید خطر از دست دادن بخشی از سرمایه خود را به جان بخرید. با این وجود می‌توانید از طریق تحلیل تکنیکال بازار رمز ارز میزان ضرر و زیان خود را به حداقل مقدار ممکن برسانید.

انواع ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی

ارزهای دیجیتال یا کریپتوکترسی ها به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند.

• کریپتوکارنسی ها

این دسته برای دریافت و پرداخت و به طور کلی برای استفاده به صورت روزانه طراحی و ایجاد شده‌اند. مثلا برای پرداخت پول غذا در رستوران، خرید کامپیوتر و یا هر چیز دیگر. لایت کوین و بیت کوین در این دسته قرار می‌گیرد، اما در حال حاضر بیت کوین به دلیل انجام تعداد کم تراکنش در شبکه، خیلی گزینه‌ی مناسبی برای این هدف نیست علی‌رغم اینکه در ابتدا با هدف استفاده برای کاربردهای روزانه طراحی شده بود.

• Privacy Coin

ارزهای دیجیتالی که با هدف ناشناس بودن تراکنش و عدم امکان ردیابی تراکنش به وجود آمدند. به عبارتی تراکش‌های خصوصی را می‌توان با استفاده از این نوع ارزهای دیجیتال انجام داد. زی کش و مونرو دو نمونه از پرایوسی کوین ها هستند.

• Coin as a Service (رمزارزهای خدمت دهنده)

با هدف کم کردن یک مشکل در جامعه و به عبارت ساده برای خدمت به جامعه به وجود آمده‌اند. به عنوان مثال اتریوم با هدف فراهم کردن بستری مناسب برای قراردادهای هوشمند به وجود آمد. محیطی که بتوان پروژ‌ه های مختلف را بر روی آن اجرا کرد. بیش از 90 درصد توکن‌ها بر روی شبکه اتریوم فعالیت می‌کنند. درواقع اتریوم بر خلاف بیتکوین که با هدف پرداخت و دریافت به وجود آمده بود، در نظر داشت به عنوان کامپیوتر دنیا شناخته شود.

• استیبل کوین ها (Stable coin)

ارزهای دیجیتالی که پشتوانه دارند. پشتوانه می‌تواند ارز فیات یک کشور باشد یا طلا و یا حتی یک شرکت شناخته‌شده. استیبل کوین‌ها را با عنوان ارزهای دیجیتال با ثبات نیز می‌شناسند. تتر (USDT) یکی از استیبل کوین‌ها به حساب می‌آید که دلار آمریکا پشتوانه‌ی آن است. می‌توان به جای ارسال و پرداخت دلار در پلتفرم‌های رایج از تتر که هم‌ارزش دلار آمریکا است استفاده کرد. در این صورت یک انتقال دارایی در زمان کم و با کارمزد بسیار پایینتر خواهید داشت.

• توکن کاربردی یا خدماتی (Utility Token Or App Coin)

Utility token به توکن‌هایی اشاره می‌کند که برای کاربردی خاص به وجود می‌آیند. به عنوان مثال ممکن است یک توسعه‌دهنده رمزارزی را برای تماشای فوتبال یک تیم خاص طراحی کند. در این صورت آن توکن را فقط به عنوان بلیطی برای تماشای فوتبال آن تیم می‌توان استفاده کرد. به عبارتی این توکن‌ها تنها در سیمستمی که مشخص کرده‌اند ارزش و اعتبار دارند. ابزار دریافت و پرداخت، سیستم فروش و هرآنچه مورد نیاز است در خود سیستم انجام می‌گیرد. رمزارزهای Filecoin و Sia دو نمونه‌ی موفق از Utility Token ها هستند.

• ارزهای اوراق بهادار یا توکن‌ های تضمینی (Security Token)

این ارزها را می‌توان به عنوان سهام شرکت‌ها معرفی کرد، با اینکه هنوز خیلی در میان مردم شناخته شده نیستند، روز به روز بیشتر به ارزش واقعی خود نزدیک می‌شوند. ICO ها در ارزهای دیجیتال به پیش عرضه‌ی ارز دیجیتال اشاره دارد. درواقع ICO ها از طرف شرکت‌های گوناگون بر روی بلاک چین پیاده‌سازی می‌شوند. به عنوان مثال در نظر بگیرید که شرکتی قصد راه‌اندازی یک پارک بزرگ را دارد و توانایی انجام این کار را هم دارد، اما از آنجایی که این پروژه خیلی بزرگ است به سرمایه‌ی خیلی بیشتری نیاز دارد. این شرکت با برآورد هزینه تعدادی توکن را بر بستر بلاک چین به قیمت مشخص آماده و عرضه می‌کند به طوری که با فروش انها به سرمایه‌ی مورد نیاز دست یابد.

بهتر است سبد دارایی دیجیتال شما ترکیبی از انواع ارزهای دیجیتال مختلف باشد، هر نوع ارز دیجیتال میزان ریسک متفاوتی را دارد و برای هدفی خاص به وجود می‌آید. پروژه‌های Polymath و ZERO در این دسته قرار می‌گیرند.
ارزهای دیجیتال از تنوع زیادی برخوردار هستند. بیشتر آنها کارکرد و ویژگی‌های مشابهی دارند. معروف‌ترین آنها بیت کوین است. اما موارد و گزینه‌های مشهور دیگری هم در دنیای کریپتوکارنسی ها وجود دارد که از آنها می‌توان به ترون (Tron)، ریپل (Ripple)، اتریوم (Ethereum)، لایت کوین (Litecoin)، استلار (Stellar) و مونرو (Monero) اشاره کرد.

این ارزهای دیجیتالی، مشهورتر از گزینه‌های دیگر بازار هستند و به نوعی رهبران بازار ارزهای دیجیتال به شمار می‌روند. شاید برای‌تان این سوال به وجود آمده باشد که وضعیت کریپتوکارنسی در ایران به چه ترتیب است؟

در ایران هم مانند سایر نقاط دنیا، ارزهای دیجیتال مورد بررسی افراد خبره‌ای مانند مهندسان، سرمایه‌گذاران و از همه مهم‌تر دولت قرار گرفته‌اند. البته فعلا به شکل رسمی و قانونی، خبری درباره استفاده و کاربرد این ارزها مطرح نشده است.

ارزهای دیجیتال مشهور

بیت کوین (Bitcoin)

بیت کوین نوعی ارز دیجیتال است که با رسیدن قیمتش به ۱۳ هزار دلار در اوایل سال ۲۰۱۸، به شهرت و شکوفایی زیادی رسید.

بیت کوین، ترکیبی بود از خلاقیت، پشت سر گذاشتن موانع قانونی و کنار زدن واسطه‌ها در امور مالی و بانکی مختلف که تراکنش‌های مالی را در سطحی بین‌المللی مقدور می‌ساخت. به همین خاطر در مدت کوتاه ظهورش توانست توجه زیادی را به سمت خود جلب کند.

ترون (Tron)

ارز دیجیتال ترون با نشانه اختصاری TRX، ارز داخلی بلاک چین ترون است. این ارز دیجیتال یک پلتفرم غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک چین است که هدف آن ایجاد یک شبکه جهانی اشتراک‌گذاری مطالب رایگان در حوزه سرگرمی است.

به عبارت ساده، ترون از تکنولوژی بلاک چین به عنوان بستری برای توسعه بازار جهانی استفاده می‌کند که این شامل دنیای سرگرمی، رسانه و انواع محتواست.

این بدان معناست که سازمان‌های مرکزی فعلی اینترنت (که واسطه‌ای برای سازندگان نیز به حساب می‌آیند) از این حلقه خارج می‌شوند.

این ویژگی، به سازندگان محتوا این امکان را می‌دهد تا مستقیما با کاربران در ارتباط باشند و سود کار خود را از آن‌ها دریافت کنند. ارز دیجیتال رسمی ترون، ترونیکس نام دارد.

ریپل (Ripple)

پلتفرم ریپل یک پروتکل به‌صورت متن‌باز است که به‌منظور انجام تراکنش‌های سریع و ارزان طراحی شده است. ریپل به‌جای استفاده از سیستم ماینینگ بلاک چین، از یک مکانیزم اجماع از طریق گروهی از سرورها برای تأیید معاملات اش استفاده می‌کند.

تراکنش‌های ripple در عرض چند ثانیه تأیید می‌شوند و هزینه‌ی بسیار کمی دارند. ریپل قطعاً قصد دارد تا بر تمام معاملات بین‌المللی در سراسر جهان تسلط داشته باشد.

این پلتفرم نه‌تنها ارز دیجیتال مخصوص به خود یعنی همان ریپل (XRP) را دارد بلکه به همه‌ی افراد این امکان را می‌دهد تا از طریق این پلتفرم، ارز دیجیتال خود را در RippleNet ایجاد کنند.

اتریوم (Ethereum)

اتریوم نسل دوم ارزهای دیجیتال است. این ارز تازه نفس، با هدف هوشمندسازی فرایندها و ایجاد فضایی برای اجرای برنامه‌های غیر متمرکز و خودکار ایجاد شد. اتریوم در تاریخ ۳۰ جولای ۲۰۱۵ و به سرپرستی جوان ۲۳ ساله روسی، «ویتالیک بوترین» پا به عرصه ارزهای دیجیتال گذاشت.

لایت کوین (Lightcoin)

لایت کوین یکی از قدیمی‌ترین ارزهای دیجیتال موجود در بازار کریپتوکارنسی‌ها است و توسط چارلی لی (Charlie Lee) در ماه اکتبر سال ۲۰۱۱ راه‌اندازی شد.

یکی از اهداف اصلی لایت کوین کاهش زمان تائیدیه هر بلاک از ۱۰ دقیقه به ۲٫۵ دقیقه بود، که درنتیجه آن بتوان تراکنش‌های بیشتری را تأیید کرد.

در حال حاضر، روزانه ۱۴،۴۰۰ لایت‌کوین استخراج می‌شود که این حداکثر مقدار ممکن است.

استلار (stellar)

ارز دیجیتال استلار یکی دیگر از انواع رمز ارزها است که باید حتماً آن را نیز بشناسید. استلار یک شبکه‌ همتا به همتاست که همانند بیت کوین، غیرمتمرکز است.

استلار نیز مانند سایر ارزهای دیجیتال، از تکنولوژی بلاک چین استفاده می‌کند. در این شبکه‌ی غیرمتمرکز، هیچ نهادی مرکزی و تصمیم گیرنده‌ای وجود ندارد.

تمام جزئیات تراکنش‌ها در استلار، بر روی بلاک چین آن به‌عنوان یک دفترکل عمومی ذخیره می‌شوند و هر کسی قادر است این دفتر کل و جزئیات تراکنش‌ها را مشاهده کند.

کاردانو (Cardano)

بلاک‌چین کاردانو و به طبع آن رمزارز کاردانو با نماد اختصاری ADA در سال 2017 رسما پا به دنیای رمزارزها گذاشت. رمز ارز کاردانو چهارمین ارز در رتبه‌بندی‌های بازار رمزارزها است. بنیان‌گذار کاردانو چارلز هاسکینسون است، او یکی از توسعه‌دهندگان بلاک‌چین اتریوم بود، وی معتقد است که بیت‌کوین و اتریوم به ترتیب نسل اول و دوم بلاک‌چین هستند و کاردانو نسل سوم بلاک‌چین است که برای رفع نواقص نسل‌های پیشین به وجود آمده است.

. قیمت این ارز در زمان نگارش این مطلب 2.16 دلار بوده است.

یکی از اهداف کاردانو این است که بتواند علی‌رغم حفظ حریم خصوصی کاربران، نظارت‌های قانونی را نیز اجرا کند.

پولکادات (DOT)

ارز دیجیتال پولکادات با نماد DOT در ماه  May سال 2020 به طور رسمی راه‌اندازی شد، این رمزارز در زمان نگارش این مطلب در رتبه‌ی 8 بازار رمزارزها قرار داشت. قیمت لحظه‌ای این ارز 45.35 دلار است. رشد این رمزارز با توجه به خوشبینی یا بدبینی‌هایی که برای آینده‌ی شبکه‌ی این ارز وجود دارد بالا و پایین می‌شود.

شبکه‌ی بلاک چین پولکادات در واقع چند بلاک‌چین هماهنگ را به صورت یک مجموعه در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد.

یکی از اهداف اصلی رمزارز پولکادات تامین مالی مورد نیاز شبکه است. هر فرد دارنده‌ی رمزارز پولکادات در آینده‌ی این شبکه نقش دارد.

پروتکل استخراج رمزارز پولکادات شبیه به اثبات سهام می‌باشد.

بایننس کوین (BNB)

این رمزارز با نماد اختصاری BNB که مربوط به صرافی شناخته شده و محبوب بایننس است، در سال 2017 و با هدف تامین مالی برای توسعه‌ی این صرافی به وجود

آمد. در حال حاضر این رمزارز در رتبه‌ی سوم بازار رمزارزها قرار گرفته است.

یکی از کاربردهای بایننس کوین استفاده از آن برای پرداخت کارمزد معاملات در صرافی بایننس است، در سال اول می‌توانید تخفیف 50 درصدی کامزدهای تراکنش را داشته باشید، این تخفیف در پرداخت کارمزدها سالانه نصف می‌شود پس سال دوم شما از 25 درصد تخفیف کارمزد تراکنش بهره‌مند خواهید شد.

دوج کوین (Dogecoin)

رمزارز دوج کوین با نماد اختصاری DOGE با قیمت لحظه‌ای 0.53 سنت در رتبه‌ی پنجم بازار کریپتوکارنسی قرار گرفته است. این ارز دیجیتال در اواخر سال 2013 توسط بیلی مارکوس از IBM و جکسون پالمر از ادوبی و با هدف ایجاد یک رمزارز همتا به همتا برای انتقال دارایی به وجود آمد.

شاید در اوایل کار کسی انتظار شناخته شدن این رمزارز را نداشت، اما برخی از افراد شناخته شده همچون ایلان ماسک با حمایت‌های خود از این رمزارز آن را روز به روز مطرح‌تر کردند.

تتر (Tether)

ارز دیجیتال تتر با نماد اختصاری USDT یک استیبل کوین است و قیمت آن همیشه ثابت است. ارزش تتر همیشه وابسته به قیمت دلار آمریکا است. از اصلی‌ترین کاربردهای تتر می‌توان به انتقال راحت آن در بین صرافی‌ها و کیف‌پول‌ها اشاره کرد.

این رمزارز همچنین دارایی‌های شما را در برابر نوسانات بازار ارزهای دیجیتال در امان نگه می‌دارد.

فایل کوین (Filecoin)

رمزارز فایل کوین با نام اختصاری FIL در سال 2014  توسط Juan Benet به وجود آمد. هدف از ایجاد این رمزارز ذخیره‌ی اطلاعات به صورت غیرمتمرکز بود. درواقع شما با خرید رمزارز FIL به فضایی برای ذخیره‌ی اطلاعات خود و البته به صورت غیرمتمرکز دسترسی خواهید داشت. در صورت داشتن حافظه‌ای که از آن استفاده نمی‌کنید، می‌توانید با در اختیار گذاشتن آن در شبکه از کارمزدهای دریافتی سود کنید.

مونرو (Monero)

ارز دیجیتال مونرو با نماد XMR در سال 2014 با هدف ایجاد بستری برای پرداخت‌های سریع و آسان راه‌اندازی شد. تراکنش‌ها در شبکه‌ی مونرو کاملا غیر متمرکز انجام می‌شوند.

در بیشتر ارزهای دیجیتال همچون، بیت‌کوین، بیت‌کوین کش و خیلی از رمزارزهای دیگر اندازه‌ی بلاک‌ها در شبکه ثابت است. به عنوان مثال بلاک‌ها در شبکه‌ی بیت‌کوین یک مگابایتی هستند. یکی از دلایل عمده‌ی تاخیر در ثبت تراکنش‌ها و بالا رفتن کارمزد شبکه همین محدود بودن اندازه‌ی بلاک‎‌های شبکه می‌باشد. در شبکه‌ی مونرو اندازه‌ی بلاک با توجه به تعداد تراکنش‌ها قابل تغییر است.

الگورند (ALGO)

رمزارز الگورند با نماد ALGO در سال 2019 توسط سیلویو میکالی (Silvio Micali) ایجاد شد. شبکه‌ی این رمزارز از پروتکل Pure Proof Of Stake برای تایید بلاک‌ها استفاده می‌کند. استفاده از این پروتکل امنیت شبکه را بالاتر می‌برد.

الگورند سعی دارد با به وجود آوردن امنیت به کمک پروتکل Pure proof of stake، مقیاس پذیری و عدم تمرکز به حل مشکلات موجود در شبکه‌ی بلاک‌چین کمک کمد.

چین لینک (chainlink)

چین لینک با نماد اختصاری LINK در سال 2017 توسط سرگئی نظروف و استیو الیس به وجود آمد. شبکه‌ی chainlink به کاربران اجازه می‌دهد که اطلاعات و قراردادهای هوشمند را بر بستر بلاک‌چین ثبت کنند. یکی از اهداف شبکه‌ی LINK بر طرف کردن مشکل شبکه‌ی بلاک‌چین برای ارتباط با اطلاعات خارج از بلاک‌چین است.

نقاط قوت ارز دیجیتال

• همه‌گیر بودن 

یکی از مزایای ارزهای دیجیتال همه‌گیر بودن آن‌هاست به این معنا که هر شخصی در سراسر دنیا قابلیت بهره بردن از کریپتوکارنسی ها را دارد.

مشکلی که ما ایرانی‌ها گاها در استفاده از صرافی‌های خارجی با آن مواجه می‌شویم ربطی به ماهیت ارزهای دیجیتال ندارد و به علت تحریم‌های موجود استفاده از صرافی برای ما مشکل‌ساز شده است.

• سرعت

سرعت در انجام تراکنش‌ها در میان ارزهای دیجیتال یکی از امکاناتی است که می‌توان از آن برای پرداخت‌های بین‌المللی استفاده کرد. در حالی که زمان مورد نیاز برای انجام یک تراکنش بین‌المللی به چند روز زمان نیاز دارد، تراکنش‌های ارزهای دیجیتال با سرعت و در کمتر از یک روز انجام خواهند شد. معاملات بیت‌کوین گاهی تنها به 10 دقیقه زمان نیاز دارند.

• امنیت بالا

معاملات رمزارز بر بستر شبکه بلاک‌چین انجام می‌شوند، هزاران کاربر گره‌های این شبکه را تشکیل می‌دهند و این همان چیزی است که کار هک شبکه بلاک‌چین را تقریبا ناممکن می‌کند.

• حریم خصوصی

هیچ فرد یا سازمانی جز شخص شما قادر به کنترل دارایی‌های رمزارز شما نیست و شما با داشتن کلیدهای خصوصی تنها فردی هستید که امکان دسترسی به دارایی‌هایتان را دارد.

نقاط ضعف ارزهای دیجیتال

• از بین رفتن سرمایه در صورت از بین رفتن کلیدهای خصوصی

اگر شما کلیدهای خصوصی خود را فراموش کنید یا گم کنید دیگر به هیچ طریقی امکان بازگشت سرمایه‌تان وجود ندارد، کلیدهای خصوصی امکان بازیابی ندارند.

• دوستی مجرمان با ارزهای دیجیتال

ماهیت رمزارزها، اینکه حساب‌ها مخفی هستند و توسط سازمانی نظارت نمی‌شوند، گاهی تبهکاران را به سمت خود جذب می‌کند.

• عدم ثبات

با وجود تمام خوش‌بینی‌هایی که در رابطه با رمزارزها وجود دارد، رمزارزها هنوز به استفاده‌ی عمومی نرسیده‌اند و اگر به هر دلیلی رمزارزی اعتبار خود را از دست دهد، عملا کاربردی برای شما نخواهد داشت.

ارزهای دیجیتال چگونه تولید و استخراج می‌شوند؟

انواع ارزهای دیجیتال از طریق استخراج کردن از سوی کارشناسانی تولید می‌شوند که آنها را با روش‌هایی پیچیده و رایانه‌هایی مجهز، تولید یا به عبارت بهتر استخراج می‌کنند.

در مسیر استخراج ارز دیجیتال، چیزی به نام هَش وجود دارد. هَش، در واقع نوعی مکانیزم است که هر بلوک اطلاعاتی در شبکه بلاک چین را به بلوک قبلی خود مرتبط می‌کند.

استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتالی با تولید هر بلوک و اضافه کردن آن به بلاک‌چین، کار خود را پیش می‌برند. برای اینکه بتوان، ارزهای دیجیتال را استخراج کرد نیاز به رایانه‌های پیشرفته وجود دارد. ضمن اینکه این فرایند، برق بسیار زیادی هم مصرف می‌کند.

مصرف برق زیادی که در حین استخراج ارزهای دیجیتال به کار گرفته می‌شود، باعث شده تا دلمشغولی بزرگی برای ماینرها یا همان استخراج‌کنندگان پول دیجیتال به وجود آید. برخی از دولت‌ها هم معتقدند که این حجم از الکتریسیته برای هر کشوری، هزینه زیادی به همراه خواهد داشت.

امنیت در سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال

با گذشت بیش از یک دهه از عمر ارزهای دیجیتال، این دارایی‌ها هنوز هم برای بسیاری از مردم ناشناخته هستند. برای داشتن سرمایه‌گذاری یا ترید امن در زمینه‌ی رمزارزها نیاز دارید تا به نکاتی اساسی در این زمینه توجه کنید.

آگاهی از ماهیت اطلاعات حساب شما بسیار می‌تواند به شما در جلوگیری از مورد سرقت قرار گرفتن کمک کند.

فراموش نکنید کلیدهای خصوصی خود را در اختیار هیچ شخص، صرافی و یا حتی کسانی که خود را یکی از کارکنان سازنده‌ی کیف‌پولتان معرفی می‌کنند، قرار ندهید.

در انتخاب صرافی و کیف پول دقت لازم را به خرج دهید و قبل از استفاده از آن‌ها حتما اعتبار آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید. همچنین با به روز نگه داشتن اپلیکیشن یا نرم‌افزار کیف‌پول خود می‌توانید سرمایه‌گذاری امن‌تری برای خود داشته باشید.

با این حال توصیه می‌شود در صورتی که سرمایه‌ی شما در ارزهای دیجیتال قابل توجه است حتما از کیف‌پول‌های سخت‌افزاری استفاده کنید.

همیشه اطلاعات خود را راجع به رمزارزها به روز نگه دارید که کسی به دلیل عدم آگاهی شما به وسیله‌ی تبلیغات هیجان‌انگیز، دارایی شما را تصاحب نکند.

متاسفانه به دلیل عدم آشنایی افراد با جزئیات دنیای رمزارزها حتی دیده شده است که افراد خبره در این زمینه نیز هدف افراد سودجو قرار گرفته‌اند.

صرافی‌ ارز دیجیتال چیست و چگونه کار می کند؟

صرافی‌های ارزهای دیجیتال پلتفرم‌هایی در قالب وبسایت یا اپلیکیشن هستند که امکان مبادله‌ی ارز به این اهداف را برای کاربران فراهم می‌کنند:

1. مبادله‌ی یک ارز دیجیتال با ارز دیجیتال دیگر (مبادله‌ی بیت‌کوین و اتریوم)
2. مبادله‌ی یک ارز دیجیتال با ارزفیات (مبادله‌ی بیت‌کوین با ریال)
3. مبادله‌ی یک ارز فیات با ارز دیجیتال (مبادله‌ی دلار با اتریوم)
4. مبادله‌ی یک ارز فیات با ارز فیات دیگر (مبادله‌ی ریال با دلار)

نوع فعالیت‌های صرافی‌های ارزهای دیجیتال یکسان نیست. صرافی‌هایی در زمینه‌ ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند که خود صرافی نقش خریدار یا فروشنده را برای کاربران خود ایفا می‌کند. اکثر صرافی‌های درون ایران به این صورت فعالیت می‌کنند، این در حالی است که در سطح جهانی درصد کمی از صرافی‌ها به این صورت فعالیت می‌کنند.

صرافی‌ها ارز را با قیمت پایین‌تر خریداری می‌کنند و به قیمت بالاتری به فروش می‌رسانند، درواقع سود آن‌ها از همین اختلاف در قیمت‌ خرید و فروش به دست می‌آید.

نوع دیگری از صرافی‌ها نیز وجود دارند که تنها با مچ کردن خریدار و فروشنده و انجام معامله درصدی را به عنوان کارمزد برداشت می‌کنند.

انواع صرافی‌های ارزهای دیجیتال

همان‌طور که می‌دانید ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند به این معنا که هیچ دولت یا سازمانی بر آن‌ها نظارت ندارد، با این حال همه‌ی صرافی‌هایی که در زمینه‌ی ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند غیرمتمرکز نیستند.

در حالت کلی می‌توان صرافی‌ها را در دو دسته‌ی متمرکز و غیرمتمرکز دسته‌بندی کرد.

صرافی‌های متمرکز

اکثر صرافی‌های فعال در سطح جهانی از نوع صرافی‌های متمرکز هستند، یعنی افرادی در این صرافی‌ها بر حساب‌ها و دارایی کاربران نظارت دارند. طبق بررسی‌های انجام شده تا به امروز بیش از 90 درصد معاملات در ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز با کمک قراردادهای هوشمند بر بستر بلاک‌چین به انجام معاملات کمک می‌کنند.

برای انجام معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز پس از اتصال کیف‌پول به پلتفرم صرافی، در زمان ثبت سفارش، سفارش شما به یک قرارداد هوشمند ارسال می‌شود و معامله صورت می‌گیرد.

اگر بخواهید صرافی‌ها را خیلی جزئی‌تر بررسی کنید باید بدانید که علاوه بر صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز، صرافی‌های همتا به همتا، مشتقه و تبدیل سریع نیز وجود دارند.

صرافی‌های همتا به همتا

در این نوع صرافی‌ها خریداران و فروشندگان با گذاشتن آگهی در صرافی، به دنبال فردی برای انجام معامله هستند.

دیگر کاربران صرافی با مطالعه‌ی آگهی‌ها می‌تواند یکی را انتخاب کرده و به صورت مستقیم معامله را انجام دهد.

البته در این نوع صرافی‌های همتا به همتا برای جلوگیری از کلاه‌برداری‌های احتمالی، کاربران می‌توانند دارایی خود را تا زمان تایید مشتری قفل کنند.

صرافی‌های تبدیل سریع

در صرافی‌های تبدیل سریع، همان‌طور که از نام آن مشخص است شما فقط به صرافی می‌گویید که چه ارزی را با کدام ارز دیگر مبادله کند و باقی امور توسط خود صرافی صورت می‌گیرد.

صرافی‌های مشتقه

اگر شما قصد انجام معاملات آتی و یا معاملات اختیار را داشته باشید باید حتما از یکی از صرافی‌های مشتقه استفاده کنید. کاربران در این صرافی‌ها می‌توانند به کمک اهرم با چند برابر سرمایه‌ی اولیه‌ی خود معامله کنند.

از دیگر امکاناتی که این نوع صرافی‌ها برای کاربران خود فراهم می‌کنند، انجام معاملات دوطرفه است که در طی آن‌ها کاربر هم با رشد قیمت و هم با کاهش قیمت می‌تواند به سود برسد.

کیف پول ارز دیجیتال چیست؟

یکی از کارهای ضروری که هر فعال بازار ارزهای دیجیتال باید در ابتدای شروع به کار و حتی پیش از شروع به کار خود در بازار انجام دهد، انتخاب کیف پول ارز دیجیتال (Cryptocurrency Wallet) است. اگر شما قصد ذخیره‌ی ارزهای دیجیتال خود را داشته باشید باید از یک کیف پول دیجیتال استفاده کنید. البته صرافی‌ها هم کیف پول‌هایی را در اختیار شما می‌گذارند که توصیه می‌شود هرگز دارایی‌های رمزارزی خود را در صرافی نگه‌داری نکنید زیرا در معرض انواع خطرها همچون هک شدن صرافی و یا بلوکه شدن دارایی قرار می‌گیرند.

کیف پول‌ها به عنوان بستری که دارایی دیجیتال شما را نگه‌داری می‌کنند از ارزش بالایی برخوردار هستند و باید در انتخاب آنها دقت کافی را به خرج دهیم، زیرا که به دلیل تحریم‌های موجود استفاده از همه‌ی کیف پول‌ها برای ایرانیان درون کشور ممکن نیست.

کیف پول‌ها برای انجام تراکنش‌های امن از کلیدهای خصوصی و عمومی استفاده می‌کنند. در تراکنش‌ها از کلید عمومی برای دریافت تراکنش و از کلید خصوصی برای ورود به کیف پول و به عبارت دیگر دسترسی و کنترل دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌شود.

معرفی دوره‌ی آموزش ارز دیجیتال خانه‌ی سرمایه

با شرکت در دوره ارز دیجیتال خانه سرمایه همراه با بهترین اساتید و متخصصین ارزهای دیجیتال، معامله‌گری، سرمایه‌گذاری و کسب سود را از صفر تا 100 آموزش می‌بینید.

با بیش از 40 ساعت آموزش کاملا کاربردی به صورت تئوری و عملی شما در مسیر سودسازی از ارزهای دیجیتال قرار خواهید گرفت.

مطالب آموزشی و نکات کاملا کاربردی با دقت و حساسیت بالا توسط اساتید خانه سرمایه در قالب ویدئو برای شما گردآوری شده‌اند تا شما بتوانید در مدت زمانی کوتاه به هرآنچه برای ورود و کسب سود در بازار بزرگ ارزهای دیجیتال نیاز دارید دسترسی داشته باشید.

اما این تنها بخشی از امکانات دوره ارز دیجیتال خانه سرمایه بود، شما می‌توانید پس از آموزش با شرکت در آزمون‌های هفتگی میزان آمادگی خود برای ورود به بازار ارزهای دیجیتال را بسنجید، همچنین در صورتی که با سوالی برخورد کردید ما از طریق تماس تلفنی و تلگرام با کمال احترام سوالات شما عزیزان را پاسخ‌گو خواهیم بود.

برای شرکت در این دوره‌ی فوق‌العاده تنها به یک کامپیوتر و یا گوشی هوشمند نیاز خواهید داشت.

موفقیت خود را تاخیر نیاندازید!

مزایای دوره ارز دیجیتال

• پشتیبانی و به‌روز رسانی

با شرکت در دوره قادر خواهید بود تا ابد از آموزش‌های جدید و به‌روز خانه سرمایه استفاده کنید. همچنین پشتیبانی در طول دوره نیز برای شرکت‌کنندگان در نظر گرفته شده است.

• یک دوره‌ی جامع

علاوه بر معامله‌گری و سرمایه‌گذاری روش‌های بیشمار دیگری برای کسب سود از بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد که شما همه‌ی روش‌ها را در این دوره آموزش می‌بینید.

• آزمون‌های دوره‌ای

اساتید خانه سرمایه با برگزاری آزمون‌های دوره‌ای برای اطمینان از آمادگی شما و همچنین یادگیری بهتر در مسیر آموزش همراه شما هستند.

• تنوع در محتوای آموزشی

علاوه بر 50 ساعت آموزش‌های ویدئویی ضبط شده، کارگاه‌های آنلاین و جلسات پرسش و پاسخ برای شما عزیزان در نظر گرفته شده است.

• دسترسی نامحدود

پس از شرکت در دوره امکان استفاده از محتوای آموزشی برای شما بدون محدودیت فراهم خواهد بود.

• سرفصل‌های تخصصی

با شرکت در این دوره علاوه بر بازار ارز دیجیتال، تحلیل تکنیکال و بنیادی که لازمه‌ی فعالیت در هر بازار مالی است را خواهید آموخت.

• عضویت رایگان در کانال اخبار و تحلیل ارزهای دیجیتال

حق عضویت رایگان در کانالی با محتوای اخبار به‌روز و تحلیل‌ ارزهای دیجیتال پس از شرکت در دوره.

• مشاهده‌ی روند پیشرفت و کسب مهارت

در طول دوره تمرین‌هایی برای افزایش مهارت شما در تحلیل‌ و معامله‌گری ارسال خواهد شد که با انجام تمرین‌ها شما و اساتید دوره روند پیشرفت را شاهد خواهید بود.

• معامله در کنار سایرین

استفاده از تجربه‌ی اساتید خانه‌ سرمایه در معامله‌گری در جلسات پرسش و پاسخ و همچنین بررسی مسائل روز بازار ارزهای دیجیتال.
ارزهای دیجیتالی به شدت در حال گسترش هستند. حدود ۱۰ سال از ظهور آنها در دنیا می‌گذرد و در این مدت کوتاه به اندازه کافی جنجال و خبر آفریده‌اند. در سال ۲۰۱۸، ارزهای دیجیتالی، وضعیت چندان مطلوبی را پشت سر نگذاشتند و علیرغم پیش‌بینی‌ها، ارزش‌شان به اندازه‌ای تغییر نکرد که پیش‌بینی می‌شد.

اما در سال ۲۰۱۹، همه چیز با تغییرات مثبتی رو به رو شد. تغییراتی که تمام ذی‌نفعان در بازار ارزهای دیجیتال را به آینده درخشان آنها امیدوار کرده است.

واقعیت این است که ساز و کار و بستری که ارزهای دیجیتال در آن فعالیت می‌کنند از ظرفیت بسیار زیادی برای رشد و فعالیت در صنایع و عرصه‌های مختلف برخوردار است.

در نتیجه به نظر می‌رسد که در آینده‌ای نزدیک، بیشتر و بیشتر از رمزارزها خواهیم شنید.

به این مقاله امتیاز دهید

(۱۷۳ رای) ۴.۵ /۵

۱۲۳۴۵

هدیه ویژه

: