هاوینگ بیت کوین رویدادی است که هر چهار سال یکبار اتفاق می‌افتد و طی آن پاداشی که به ماینرها برای استخراج بلاک‌های جدید پرداخت می‌شود، نصف می‌شود. این فرآیند برای کنترل عرضۀ بیت‌کوین و حفظ کمیابیِ آن طراحی شده است و تأثیرات زیادی بر قیمت و رفتار ماینرها دارد. در این مقاله با زبانی ساده توضیح می‌دهیم که هاوینگ بیت کوین چیست و تأثیرات آن را بر بازار و شبکۀ بیت‌کوین بررسی می‌کنیم.
هاوینگ بیت کوین چیست؟
ممکن است برایتان این سوال پیش آمده باشد که هاوینگ بیت کوین چیست و چرا اینقدر اهمیت دارد؟ هاوینگ (Halving) بیت کوین یکی از مهم‌ترین رویدادهایی است که در شبکۀ بیت‌کوین رخ می‌دهد و به‌نوعی مثل زنگ بزرگی است که جامعۀ بیت‌کوین را به توجهِ بیشتر و هیجان دعوت می‌کند.
هاوینگ به‌معنای نصف‌شدنِ پاداشی است که ماینرها (استخراج‌کنندگان) برای تأیید تراکنش‌های جدید و افزودن آن‌ها به بلاک‌چین دریافت می‌کنند. به عبارت ساده، هر چهار سال یکبار، مقدار بیت کوینی که ماینرها به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند، طیّ این رویداد نصف می‌شود.
چرا هاوینگ برای شبکه بیت کوین حیاتی است؟
برای درک بهتر اینکه هاوینگ بیت کوین چیست و چرا چنین تأثیر بزرگی بر شبکه دارد، باید به مفهوم کمیابی توجه کنیم. هاوینگ برای بیت کوین حیاتی است چون باعث می‌شود بیت کوین کمیاب‌تر و ارزشمندتر بماند. با نصف‌شدن پاداش استخراج، عرضۀ بیت کوین کاهش می‌یابد و اگر تقاضا ثابت بماند یا بیشتر شود، ارزش بیت کوین بالا می‌رود. این اتفاق باعث می‌شود بیت کوین مثل یک دارایی ضدتورمی عمل کند و به یک سرمایه‌گذاری مطمئن تبدیل شود؛ چراکه مقدار آن محدود و عرضه آن به آرامی کنترل می‌شود.
هاوینگ چه تأثیری بر قیمت و استخراج بیت کوین دارد؟
با نصف شدن پاداش ماینرها، تعداد بیت‌کوین‌های جدیدی که وارد بازار می‌شود کاهش می‌یابد. در نتیجه، اگر تقاضا برای بیت کوین ثابت بماند یا حتی افزایش یابد، اما عرضه کاهش یابد، به‌طور طبیعی قیمت آن می‌تواند افزایش یابد. در گذشته، معمولاً هاوینگ‌ها باعث افزایش قیمت بیت کوین در ماه‌ها و سال‌های پس از وقوع‌شان شده‌اند.
همچنین هاوینگ بر ماینرها نیز تأثیر می‌گذارد. کاهش پاداش استخراج به این معناست که هزینه‌ها و درآمدهای ماینرها دچار تغییر می‌شود. تنها آن ماینرهایی که از تجهیزات و روش‌های بهینه استفاده می‌کنند، می‌توانند همچنان سودده باشند. به همین دلیل، بعد از هر هاوینگ ممکن است برخی از ماینرهای کوچک‌تر از بازار خارج شوند. اینکه هاوینگ بیت کوین چیست و چگونه بر قیمت تأثیر می‌گذارد، برای سرمایه‌گذاران بسیار مهم است.
چرا هاوینگ بیت کوین اتفاق می‌افتد؟
اینکه چرا هاوینگ بیت کوین رخ می‌دهد ارتباط نزدیکی دارد با پاسخ سوال هاوینگ بیت کوین چیست. هاوینگ بیت کوین به دلیل محدود بودن تعداد کلی بیت کوین‌ها و همچنین کنترل تورم در شبکه، رخ می‌دهد. این ایده توسط خالق بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو، در پروتکل بیت کوین تعریف شده است تا بیت کوین به‌طور تدریجی و با الگوی کنترل‌شده‌ای وارد گردش شود. به‌عبارتی، ناکاموتو قصد داشته تا از افت ارزش ناشی از تورم زیاد جلوگیری کند؛ درست مانند طلا که استخراج آن محدود است و افزایش عرضۀ آن بسیار سخت و زمان‌بر است.
بنابراین، هاوینگ یک راه هوشمندانه برای کنترل میزان عرضۀ بیت کوین و تضمین ماندگاریِ ارزش آن است. این مکانیسم باعث می‌شود که تعداد بیت کوین‌های جدید به‌تدریج کاهش یابد و بیت کوین به‌عنوان یک دارایی کمیاب شناخته شود. از این رو، با گذشت زمان و کاهش میزان تولید، ارزش بیت کوین احتمالاً بیشتر خواهد شد، زیرا تقاضا برای یک دارایی کمیاب معمولاً افزایش می‌یابد.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
روند هاوینگ بیت کوین چیست و چند وقت یکبار رخ می دهد؟
روند هاوینگ بیت کوین از همان ابتدای ایجاد آن در سال 2009 برنامه‌ریزی شده بود. هر زمان که 210 هزار بلاک جدید به بلاک‌چینِ بیت کوین اضافه می‌شود، یک رویداد هاوینگ رخ می‌دهد. به‌طور معمول، استخراج این تعداد بلاک حدود چهار سال زمان می‌برد. بنابراین، هاوینگ بیت کوین تقریباً هر چهار سال یکبار رخ می‌دهد.
اولین هاوینگ بیت کوین در سال 2012 رخ داد و در آن زمان پاداش استخراج هر بلاک از 50 بیت کوین به 25 بیت کوین کاهش یافت. دومین هاوینگ در سال 2016 پاداش را به 12.5 بیت کوین کاهش داد و سومین هاوینگ که در سال 2020 اتفاق افتاد، پاداش را به 6.25 بیت کوین کاهش داد. چهارمین هاوینگ نیز در آوریل 2024 رخ داد و پاداش استخراج هر بلاک از 6.25 بیت‌کوین به 3.125 بیت‌کوین کاهش یافت. انتظار می‌رود هاوینگ‌های بعدی نیز طبق همین روند در فواصل چهار ساله ادامه یابند.
هاوینگ بعدی و پنجمِ بیت کوین احتمالاً در سال 2028 رخ خواهد داد.
اثرات هاوینگ بر قیمت بیت کوین
برای درک بهتر اثرات این رویداد، ابتدا باید بدانیم که هاوینگ بیت کوین چیست و چگونه بر بازار تأثیر می‌گذارد. در این بخش، می‌خواهیم ببینیم چگونه هاوینگ‌های قبلی بر قیمت بیت کوین تأثیر گذاشته‌اند و چه پیش‌بینی‌هایی برای آینده داریم.
تحلیل اثرات هاوینگ‌های گذشته بر قیمت بیت کوین
بیت کوین از زمان پیدایش خود تاکنون چهار هاوینگ را تجربه کرده است: در سال‌های 2012، 2016، 2020 و 2024. هر یک از این هاوینگ‌ها با تأثیرات بزرگی بر قیمت بیت کوین همراه بوده‌اند.
پس از اولین هاوینگ در سال 2012، قیمت بیت کوین در مدت کوتاهی رشد چشم‌گیری را تجربه کرد. این رویداد موجب افزایش علاقه مردم و سرمایه‌گذاران به بیت کوین شد. بعد از هاوینگ اول، قیمت بیت کوین از چند دلار به صدها دلار رسید.
سپس در سال 2016، بعد از هاوینگ دوم، قیمت بیت کوین از حدود 600 دلار به بیش از 20 هزار دلار طیّ چند سال بعد افزایش یافت.
در هاوینگ سوم در سال 2020، شرایط بسیار جالب‌تر شد. قیمت بیت کوین ابتدا حدود 8 هزار دلار بود، اما پس از مدتی به بالای 60 هزار دلار رسید. این افزایش قیمت به‌خاطر این بود که پس از هاوینگ، تعداد بیت‌کوین‌های جدیدی که وارد بازار می‌شود، کمتر شد و اگر تقاضا بیشتر یا ثابت بماند، کمیاب‌تر شدن بیت کوین باعث می‌شود ارزش آن بالا برود.
در هاوینگ چهارم که در آوریل 2024 رخ داد، قیمت بیت کوین که تا پیش از این حول‌و‌حوش 60 هزار دلار نوسان می‌کرد، در کمتر از یک ماه از مرز 70 هزار دلار نیز عبور کرد.
پیش‌بینی قیمت بیت کوین بعد از هاوینگ 2028
پیش‌بینی قیمت بیت کوین بعد از هاوینگ 2028 دشوار است، زیرا عوامل بسیاری بر قیمت آن تأثیر دارند، ازجمله شرایط اقتصادی جهانی، پذیرش بیت کوین توسط عموم مردم و سیاست‌های مالی کشورهای مختلف. تاریخچه بیت کوین نشان می‌دهد که پس از هر هاوینگ، به دلیل کاهش عرضه و افزایش کمیابی، قیمت بیت‌کوین معمولاً روند صعودی داشته است. برخی تحلیلگران معتقدند که قیمت بیت‌کوین می‌تواند تا سال 2028 به 200 هزار دلار برسد؛ به‌ویژه اینکه پس از انتخاب ترامپ بیت‌کوین رالی صعودی قدرتمندی را در پیش گرفته است.
آیا هاوینگ می‌تواند عامل رشد قیمت باشد؟
هاوینگ یکی از عوامل کلیدی در افزایش قیمت بیت کوین است. وقتی پاداش استخراج نصف می‌شود، عرضۀ روزانۀ بیت کوین نیز کاهش می‌یابد که باعث ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا می‌شود. اگر تقاضا ثابت یا افزایش یابد، این کاهش در عرضه می‌تواند منجر به افزایش قیمت شود. البته عوامل دیگری نظیر مقررات دولتی، پذیرش توسط نهادهای مالی، و تمایل عمومی نیز نقش مهمی دارند، اما از دید تاریخی، هاوینگ‌ها همیشه محرکی برای رشد قیمت بوده‌اند.
تاثیر هاوینگ بیت کوین بر ماینرها و شبکه
با برگزاریِ هر هاوینگ، پاداشی که ماینرها برای تأیید تراکنش‌ها و اضافه‌کردن بلاک‌های جدید به بلاک‌چین دریافت می‌کنند، نصف می‌شود. این موضوع می‌تواند درآمد ماینرها را کاهش دهد؛ به‌خصوص اگر قیمت بیت کوین به اندازۀ کافی بالا نرود تا این کاهش را جبران کند. برای ماینرها، این یعنی نیاز به بهینه‌سازی هرچه بیشتر عملیات استخراج و کاهش هزینه‌ها، مثلاً از طریق استفاده از تجهیزات کارآمدتر یا دسترسی به برق ارزان‌تر.
آیا ماینرها همچنان به استخراج بیت کوین ادامه خواهند داد؟
بعد از هر هاوینگ، ماینرها احتمالاً به استخراج بیت کوین ادامه خواهند داد، ولی شرایط برای آن‌ها چالش‌برانگیزتر خواهد شد. استخراج بیت کوین به‌خاطر هاوینگ سخت‌تر و هزینه‌برتر می‌شود و تنها ماینرهایی که بتوانند با هزینه‌های پایین و بهره‌وری بالا کار کنند قادر به ادامه فعالیت خواهند بود. همچنین، افزایش قیمت بیت کوین بعد از هاوینگ می‌تواند به جبران کاهش پاداش کمک کند و ماینرها را تشویق به ادامۀ استخراج کند. بنابراین، ماینرها به‌دنبال بهینه‌سازی هرچه بیشتر تجهیزات خود خواهند بود تا بتوانند سودآور باقی بمانند.
چالش‌های پیش روی ماینرها و شبکه بیت کوین بعد از هر هاوینگ
در فهرست زیر، این چالش‌ها آورده شده است.
- کاهش سودآوری ماینرها: پاداش نصف می‌شود و درآمد ماینرها کمتر می‌شود، که باعث کاهش سوددهی می‌شود.
- افزایش هزینه تجهیزات: ماینرها برای کارآمدتر بودن باید تجهیزات جدیدتری تهیه کنند، که هزینه‌بر است.
- خروج ماینرهای کوچک: ماینرهای کوچک‌تر به دلیل کاهش سودآوری ممکن است فعالیت خود را متوقف کنند.
- کاهش امنیت شبکه: با خروج ماینرهای کمتر سودآور، هش‌ریت شبکه ممکن است کاهش یابد و امنیت تهدید شود.
- وابستگی به کارمزد تراکنش‌ها: ماینرها بیشتر به کارمزد تراکنش‌ها تکیه می‌کنند تا کاهش پاداش را جبران کنند.
- موازنه انرژی و هزینه‌ها: ماینرها برای کاهش هزینه‌ها باید به دنبال منابع برق ارزان‌تر باشند و این ممکن است به جابجایی آن‌ها منجر شود.
آیا ارزهای دیجیتال دیگر فرآیند هاوینگ دارند؟
علاوه‌بر بیت‌کوین، چندین ارز دیجیتال دیگر نیز فرآیند مشابهی به نام هاوینگ یا کاهش پاداش استخراج دارند. این رمزارزها از بیت کوین الهام گرفته‌اند تا از همان مزایای کمیاب‌سازی استفاده کنند. برخی از مهم‌ترین ارزهای دیجیتالی که فرآیند هاوینگ دارند عبارت‌اند از:
- لایت‌کوین (Litecoin): هاوینگ هر چهار سال، کاهش پاداش استخراج برای حفظ ارزش. آخرین هاوینگ در 2019، پاداش از 25 به 12.5 لایت کوین رسید.
- بیت‌کوین‌کش (Bitcoin Cash): فورکی از بیت کوین که هاوینگ مشابهی دارد. اولین هاوینگ در 2020، پاداش از 12.5 به 6.25 بیت‌کوین‌کش کاهش یافت.
- بیت کوین اس‌وی (Bitcoin SV): هاوینگ هر چهار سال برای کاهش پاداش و حفظ کمیابی، مشابه بیت کوین و بیت کوین کش.
هاوینگ بعدی بیت کوین: چه زمانی و چه تاثیراتی خواهد داشت؟
برای آن‌هایی که می‌پرسند هاوینگ بیت کوین چیست و هاوینگ بعدی چه تأثیراتی خواهد داشت، باید به کاهش عرضه و افزایش کمیابی اشاره کرد. هاوینگ بعدی بیت کوین تقریباً در سال 2028 رخ خواهد داد. انتظار می‌رود که رویداد هاوینگ بیت‌کوین 2028 در زمانی که شبکۀ بیت کوین به بلوک شمارۀ یک‌میلیون‌و‌پنجاه‌هزارم می‌رسد، رخ دهد. همانند هاوینگ‌های قبلی، پاداش استخراج نصف خواهد شد و این‌بار از 3.125 بیت کوین به 1.5625 بیت کوین کاهش خواهد یافت. این رویداد معمولاً تأثیرات زیادی بر بازار بیت کوین و ارزش آن دارد.
هاوینگ بیت کوین معمولاً باعث کاهش عرضه و افزایش کمیابی می‌شود، که این شرایط می‌تواند به افزایش قیمت بیت کوین منجر شود، مخصوصاً اگر تقاضا ثابت بماند یا افزایش یابد. کاهش پاداش استخراج، ماینرها را مجبور می‌کند بهره‌وری و کارایی خود را افزایش دهند تا سودآور بمانند، و این باعث خروج ماینرهای ناکارآمد و پایدارتر شدن شبکه می‌شود. همچنین، هاوینگ توجه رسانه‌ها و عموم مردم را جلب کرده و سرمایه‌گذاران جدیدی را به بازار جذب می‌کند، که این امر به افزایش تقاضا و در نتیجه، افزایش قیمت بیت کوین کمک می‌کند.
چرا فاصله واقعی بین هاوینگ‌ها کمتر از چهار سال است؟
فاصلۀ زمانی بین هاوینگ‌های بیت کوین معمولاً به‌صورت میانگین حدود چهار سال در نظر گرفته می‌شود، اما واقعیت این است که این فاصله می‌تواند کمی کمتر از چهار سال باشد. این به دلیل نحوۀ عملکرد و زمان تولید هر بلاک بیت کوین است.
فاصله بین هاوینگ‌های بیت کوین کمی کمتر از چهار سال است، چون بلاک‌ها به دلیل افزایش قدرت محاسباتی (هش ریت) شبکه، سریع‌تر از حد انتظار استخراج می‌شوند. هدف این است که هر بلاک در حدود 10 دقیقه استخراج شود، اما افزایش قدرت ماینرها باعث می‌شود این زمان اغلب کوتاه‌تر شود. تنظیم سختی شبکه هر دو هفته انجام می‌شود تا این زمان به 10 دقیقه نزدیک‌تر شود، اما رشد سریع هش ریت باعث می‌شود فاصله بین هاوینگ‌ها کوتاه‌تر شود و هاوینگ زودتر از چهار سال رخ دهد.
وقتی همه بیت کوین ها استخراج شوند چه اتفاقی می افتد؟
وقتی تمام 21 میلیون بیت‌کوین استخراج شوند، که انتظار می‌رود حدود سال 2140 میلادی رخ دهد، دیگر هیچ بیت‌کوین جدیدی تولید نخواهد شد. پس از استخراج تمام بیت کوین‌ها، تغییرات اساسی در نحوۀ عملکرد شبکه بیت کوین و پاداش‌های ماینرها رخ خواهد داد:
- حذف پاداش استخراج: با استخراج همه 21 میلیون بیت کوین، پاداش استخراج بلاک‌های جدید پایان می‌یابد، زیرا دیگر بیت‌کوین جدیدی برای ماینرها وجود ندارد.
- تمرکز بر کارمزد تراکنش‌ها: بعد از اتمام استخراج بیت‌کوین، درآمد ماینرها فقط از کارمزد تراکنش‌ها تأمین خواهد شد، که انگیزه‌ای برای ادامه تأیید تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه فراهم می‌کند.
- حفظ امنیت شبکه: پس از استخراج کامل، امنیت شبکه به ماینرها و کارمزد تراکنش‌ها وابسته است. افزایش تقاضا و ارزش تراکنش‌ها می‌تواند ماینرها را به ادامه فعالیت و حفظ امنیت شبکه ترغیب کند.
- بیت کوین به‌عنوان یک دارایی کمیاب: با پایان استخراج، بیت‌کوین به نهایت کمیابی خود می‌رسد، که می‌تواند تقاضا و ارزش آن را افزایش دهد و بیشتر شبیه به دارایی‌های گرانبهایی مانند طلا دیده شود.
چه نکاتی را باید پیش از هاوینگ بدانیم؟
پیش از وقوع هاوینگ، دانستن برخی نکات مهم می‌تواند به سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به بیت کوین کمک کند تا برای این رویداد مهم آماده باشند:
- تأثیر بر قیمت: پس از هاوینگ، قیمت بیت کوین معمولاً افزایش می‌یابد به دلیل کاهش عرضه و ثبات یا افزایش تقاضا.
- تغییرات سودآوری استخراج: پاداش نصف می‌شود و ماینرهایی با هزینه‌های بالا ممکن است سودآوری کمتری داشته و از چرخه استخراج خارج شوند.
- کاهش هش‌ریت: ممکن است برخی ماینرها فعالیت را متوقف کنند، که این می‌تواند موقتی باعث کاهش هش‌ریت و آسیب‌پذیری شبکه شود.
- پذیرش عمومی: هاوینگ توجه رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران را جلب کرده و به افزایش پذیرش عمومی و قیمت بیت کوین کمک می‌کند.
- برنامه‌ریزی بلندمدت: اثر هاوینگ ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد، بنابراین سرمایه‌گذاری در بیت کوین به دیدگاه بلندمدت نیاز دارد.
- تأثیر بر بازار کلی ارزهای دیجیتال: هاوینگ بیت کوین تغییرات قیمتی در کل بازار ارزهای دیجیتال ایجاد می‌کند و می‌تواند باعث نوسانات گسترده شود.
برای اطلاع از تغییرات لحظه‌ای قیمت‌های ارزهای دیجیتال مانند قیمت بیت کوین می‌توانید به صفحه قیمت ارزهای دیجیتال خانه سرمایه مراجعه کنید.
البته باید به این نکته توجه کنید که برای خرید ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، می‌توانید از صرافی‌های مختلف ایرانی و خارجی کمک بگیرید. به همین دلیل، بهتر است فهرستی از بهترین صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی داشته باشید. علاوه بر این، اگر می‌‌خواهید با صرافی‌های خارجی مانند صرافی ال بانک یا صرافی XT کار کنید، می‌توانید از فهرست صرافی‌های ارز دیجیتال خارجی کمک بگیرید.
سخن پایانی
در این مقاله توضیح دادیم که هاوینگ بیت کوین چیست و چه تأثیراتی دارد. هاوینگ بیت کوین یکی از پدیده‌های کلیدی و مهم در دنیای ارزهای دیجیتال است که تأثیرات گسترده‌ای بر شبکه، قیمت و حتی چشم‌انداز بلندمدت بیت کوین دارد. این رویداد، که هر چهار سال یکبار رخ می‌دهد، کاهش تدریجی عرضه بیت کوین و کمیاب‌تر شدن آن را تضمین می‌کند و به بیت کوین ویژگی مقاومت در برابر تورم و ارزش‌افزایی در طول زمان می‌دهد. تاریخچۀ هاوینگ‌های گذشته نشان می‌دهد که این فرآیند معمولاً باعث افزایش تقاضا و قیمت بیت کوین می‌شود، اما سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری دربارۀ آن نیاز به آگاهی از جنبه‌های مختلف اقتصادی و فنی دارد.
برای ماینرها، هاوینگ یک چالش بزرگ است؛ زیرا با کاهش پاداش استخراج، آن‌ها باید کارایی و تجهیزات خود را بهبود دهند تا سودآور باقی بمانند. در عین حال، از منظر شبکه، هاوینگ تضمین می‌کند که امنیت و پایداری بیت کوین حفظ شود و ارزش آن به‌عنوان یک دارایی دیجیتال کمیاب و مقاوم در برابر تورم افزایش یابد. در نهایت، هاوینگ بیت کوین به‌عنوان یک محرک بزرگ در بازار ارزهای دیجیتال و عاملی برای افزایش توجه و پذیرش عمومی نقش مهمی ایفا می‌کند.