اگر از افراد فعال در بازارهای سرمایه و ارزهای دیجیتال باشید، می‌دانید سرمایه‌گذاری در این بازارها با توجه به نوسانات بالای آن کمی دشوار است؛ بنابراین وجود یک معیار یا مدل سرمایه‌گذاری که بر دشواری این مسیر غلبه کند، ضروری به نظر می‌رسد. در این مقاله از سری مقالات آموزش ارز دیجیتال قصد داریم به معرفی یک مدل پرکاربرد در بازارهای سرمایه به نام مدل انباشت به جریان بپردازیم. برای آشناشدن با این مدل تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
معرفی مدل انباشت به جریان (Stock to Flow)
به زبان ساده، مدل انباشت به جریان (SF یا S2F) راهی برای اندازه‌گیری فراوانی یک منبع خاص مانند طلا یا بیت کوین است. نسبت Stock to Flow مقدار ذخایر ذخیره‌شده تقسیم بر مقدار تولید سالانه آن است. مدل Stock to Flow عموماً برای منابع طبیعی اعمال می‌شود. در اینجا طلا را به‌عنوان مثال انتخاب میکنیم. شورای جهانی طلا تخمین می‌زند که تاکنون حدود 190.000 تن طلا استخراج شده است. این مقدار (کل عرضه) همان چیزی است که می‌توانیم به‌عنوان انباشت بدانیم. در همین حال، سالانه حدود 2500 تا 3200 تن طلا استخراج می‌شود. این مقدار همان چیزی است که می‌توانیم جریان بدانیم.
ما می‌توانیم نسبت انباشت به جریان را با استفاده از این دو معیار محاسبه کنیم، اما درواقع این مدل به ما نشان می‌دهد که چه مقدار عرضه در هر سال برای یک منبع معین نسبت به کل عرضه وارد بازار وجود دارد. هرچه نسبت انباشت به جریان بیشتر باشد، عرضه جدید کمتری در مقایسه با کل عرضه وارد بازار می‌شود. به این ترتیب، دارایی با نسبت Stock to Flow بالاتر، در تئوری باید ارزش خود را در بلندمدت به‌خوبی حفظ کند.
درمقابل، کالاهای مصرفی و کالاهای صنعتی معمولاً نسبت SF پایینی دارند؛ زیرا از آنجا که ارزش آن‌ها معمولاً از تخریب یا مصرف آن‌ها ناشی می‌شود، موجودی‌ها (سهام) معمولاً تنها برای پوشش تقاضا وجود دارد. این منابع لزوماً ارزش بالایی به‌عنوان دارایی ندارند؛ بنابراین به‌عنوان دارایی سرمایه‌گذاری ضعیف عمل کنند. در برخی موارد استثنایی، اگر پیش‌بینی کمبود در آینده وجود داشته باشد، ممکن است قیمت به‌سرعت افزایش یابد، اما در غیر این صورت، تولید مطابق با تقاضا خواهد بود.
توجه به این نکته مهم است که کمبود به‌تنهایی لزوماً به معنای ارزشمندبودن یک منبع نیست؛ برای مثال، طلا آن‌قدرها هم کمیاب نیست. نسبت انباشت به جریان نشان می‌دهد این نسبت ارزشمند است؛ زیرا تولید سالانه در مقایسه با موجودی فعلی نسبتاً کوچک و ثابت است.
نسبت S2F طلا چقدر است؟
از نظر تاریخی، طلا بالاترین نسبت انباشت به جریان را در میان فلزات گران‌بها دارد. برای محاسبه این مقدار به مثالی که در ابتدای مقاله گفته شد برمی‌گردیم. اگر کل عرضه را که 190.000 تن است، بر 3200 تقسیم کنیم، به‌طور تقریبی نسبت S2F، 59 به دست می‌آید. این عدد به ما نشان می‌دهد با نرخ تولید فعلی، استخراج 190.000 تن طلا حدود 59 سال طول می‌کشد. حال اگر تولید سالانه (جریان) را به 3500 افزایش دهیم، نسبت مدل Stock to Flow به 54 ~ کاهش می‌یابد.
اگر قیمتی حدود 1500 دلار برای هر اونس طلا در نظر بگیریم، ارزش کل طلا به حدود 9 تریلیون دلار می‌رسد. شاید این مقدار زیاد به نظر برسد، اما درواقع اگر آن را به یک مکعب تبدیل کنیم، بزرگی این مکعب به اندازه یک استادیوم فوتبال خواهد بود.؛ درحالی‌که بالاترین ارزش کل شبکه بیت کوین در اواخر سال 2017 حدود 300 میلیارد دلار بوده و در زمان نگارش این مقاله (دسامبر 2021) در محدوده 1.084 تریلیون دلاری است.
S2F و بیت کوین
طلا و نقره منابع ذخیره ارزشی نامیده می‌شوند. آن‌ها از دید تئوری باید در درازمدت به‌دلیل کمبود نسبی و جریان کم ارزش خود را حفظ کنند. به علاوه اینکه افزایش قابل‌توجه عرضه آن‌ها در مدت‌زمان کوتاه کار ساده‌ای نیست. به گفته طرفداران مدل Stock to Flow، بیت کوین منبع مشابهی از فلزات گران‌بهاست. تولید آن کمیاب و پرهزینه است و حداکثر عرضه آن به 21 میلیون سکه محدود شده است. همچنین صدور عرضه بیت کوین به‌صورت قانونمند تعریف شده است که جریان عرضه را کاملاً قابل پیش‌بینی می‌کند. ممکن است هاوینگ (نصف‌شدن) بیت کوین را شنیده باشید. در این رویداد مقدار عرضه جدید واردشده به سیستم پس از هر 210 هزار بلاک (حدوداً چهار سال یک‌بار) به نصف کاهش می‌یابد.
خط آبی کل عرضه بیت کوین استخراج شده (%) و خط قرمز میزان کوین تولیدشده در بلاک (BTC)
به گفته طرفداران این مدل، ترکیب این ویژگی‌ها یک منبع دیجیتال کمیاب با ویژگی‌های بسیار قانع‌کننده برای حفظ ارزش در درازمدت ایجاد می‌کند. علاوه بر این، این افراد بر این باورند که از نظر آماری رابطه معناداری بین انباشت به جریان و ارزش بازار وجود دارد. طبق پیش‌بینی‌های این مدل، قیمت بیت کوین به‌دلیل کاهش مداوم نسبت S2F، در طول زمان باید افزایش چشمگیری داشته باشد. استفاده از مدل Stock to Flow برای بیت کوین اغلب به Plan B و مقاله او (مدل‌سازی ارزش بیت کوین با کمیابی) نسبت داده می‌شود.
نمودار نسبت انباشت به جریان بیت کوین
در شکل زیر، رابطه تاریخی میانگین متحرک ۳۶۵ روزه انباشت بیت کوین به جریان را با قیمت آن مشاهده می‌کنید. همچنین تاریخ هاوینگ بیت کوین با کد رنگی خط قیمت BTC نشان داده شده است.
محدودیت های مدل انباشت به جریان
درحالی‌که Stock to Flow یک مدل جالب برای اندازه‌گیری کمیابی است، تمامی بخش‌ها را در نظر نمی‌گیرد. مدل‌ها فقط به اندازه مفروضات آن‌ها قوی هستند. به گفته منتقدان Stock to Flow، اگر بیت کوین ویژگی مفید دیگری جز کمیابی عرضه نداشته باشد، این مدل شکست می‌خورد. کمیابی جریان قابل پیش‌بینی و نقدینگی جهانی، طلا را در مقایسه با سایر ارزهای فیات که مستعد کم‌ارزش‌شدن هستند، به ذخیره‌ای نسبتاً پایدار از ارزش تبدیل کرده است. براساس این مدل، نوسانات بیت کوین نیز باید در طول زمان کاهش یابد. این توسط داده‌های تاریخی شرکت کوین متریکس (Coinmetrics) تأیید شده است.
میانگین متحرک 200 روزه نوسانات 180 روزه بیت کوین
ارزیابی یک دارایی مستلزم در نظر گرفتن نوسانات آن است. اگر نوسان تا حدی قابل پیش‌بینی باشد، مدل ارزش‌گذاری مطمئن‌تر خواهد بود. با این حال، بیت کوین به‌دلیل نوسانات قیمتی زیاد خود بدنام است. با وجود اینکه نوسانات ممکن است در سطح کلان در حال کاهش باشد، بیت کوین از ابتدای پیدایش در بازار آزاد قیمت‌گذاری شده است؛ بدین‌معنا که قیمت بیشتر در بازار آزاد توسط کاربران، معامله‌گران و دلالان تنظیم می‌شود. اگر این ویژگی را با نقدینگی نسبتاً کم ترکیب کنید، بیت کوین در مقایسه با سایر دارایی‌ها بیشتر در معرض نوسانات ناگهانی قرار می‌گیرد. در این خصوص مدل انباشت به جریان بیت کوین ممکن است کارایی چندان زیادی نداشته باشد. همچنین سایر عوامل خارجی، مانند رویدادهای اقتصادی غیر قابل پیش‌بینی نیز می‌توانند این مدل را تضعیف کنند. اگرچه شایان ذکر است که این امر اساساً برای هر مدلی که سعی می‌کند قیمت یک دارایی را براساس داده‌های تاریخی پیش‌بینی کند، صدق می‌کند.
جمع بندی
مدل انباشت به جریان رابطه بین مقدار فعلی یک منبع و نرخ تولید آن را اندازه‌گیری می‌کند. این مدل معمولاً برای فلزات گران‌بها و سایر کالاها کارایی دارد، اما برخی استدلال می‌کنند که ممکن است برای بیت کوین نیز قابل‌اجرا باشد. از این نظر، بیت کوین ممکن است به‌عنوان یک منبع دیجیتال کمیاب در نظر گرفته شود. طبق این روش تجزیه و تحلیل، گزاره‌های منحصربه‌فرد بیت کوین باید آن را به دارایی‌هایی تبدیل کند که ارزش خود را در بلندمدت حفظ کند. با این حال، هر مدلی به اندازه مفروضاتش قوی است و ممکن است نتواند تمام جنبه‌های ارزش‌گذاری بیت کوین را در نظر بگیرد. علاوه بر این، در زمان نگارش این مقاله، بیت کوین بیش از ده سال است که ایجاد شده است. برخی ممکن است استدلال کنند که مدل‌های ارزش‌گذاری بلندمدت مانند Stock to Flow به مجموعه داده‌های بزرگ‌تری برای دقت قابل‌اعتمادتر نیاز دارند.
سوالات متداول
به زبان ساده، مدل انباشت به جریان (SF یا S2F) راهی برای اندازه‌گیری فراوانی یک منبع خاص مانند طلا یا بیت کوین است. نسبت Stock to Flow مقدار ذخایر ذخیره‌شده تقسیم بر مقدار تولید سالانه آن است.
این مدل رابطه بین مقدار فعلی یک منبع و نرخ تولید آن را اندازه‌گیری می‌کند و معمولاً برای فلزات گران‌بها و سایر کالاها کارایی دارد، اما برخی استدلال می‌کنند که ممکن است برای بیت کوین نیز قابل‌اجرا باشد.
