در بازار ارزهای رمزنگاری شده راه‌های مختلفی برای انجام معاملات و کسب درآمد وجود دارد که از رایج‌ترین آنها می‌توان به تریدینگ اشاره کرد. معاملات اسپات یا اسپات تریدینگ در مقایسه با سایر روش‌های ترید کردن بهعنوان ساده‌ترین روش ثبت سفارش در صرافی‌های دیجیتال شناخته شده است. ما در این مقاله از سری مقالات آموزشی خانه سرمایه قصد داریم که شما را با این روش پرطرفدار آشنا کنیم؛ بنابراین اگر شما نیز علاقه‌مند به حوزه ارزهای دیجیتال هستید و یا در این زمینه فعالیت دارید برای درک بهتر مفهوم معاملات اسپات تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
معرفی معاملات اسپات
اسپات تریدینگ که بهعنوان معامله نقطهای یا نقدی نیز نامیده میشود، میتواند بهعنوان خرید یا فروش دارایی، ارز خارجی، کالا یا دارایی مالی دیگری تعریف شود که قرار است بلافاصله در یک تاریخ خاص انجام شود.
معامله نقطهای به معنی مبادله فیزیکی یک ابزار مالی با تحویل فوری است. بازار نقطهای را بازار فیزیکی یا نقدی نیز می‌نامند، زیرا پرداخت‌های نقدی بدون تأخیر پردازش میشوند. از آنجا که در معاملات اسپات یا همان اسپات تریدینگ پس از انجام یک معامله، کالای مورد مبادله در همان لحظه به نقطه مقابل انتقال میابد این مبادله را در نقطه مقابل معاملات فیوچرز قرار می‌گیرد. زیرا در معاملات فیوچرز کالای مورد مبادله در یک تاریخ مشخص که در قرارداد ذکر میشود بین خریدار و فروشنده ردوبدل میشود.
به عنوان مثال اگر برای ترید کردن ارز دیجیتال بیت کوین روش معامله اسپات را انتخاب کنید، بعد از انجام معامله بیت کوین بلافاصله از خریدار به فروشنده انتقال میابد، حال‌آنکه در معاملات فیوچرز پس از انجام معامله بیت کوین در یک تاریخ مشخص که در قرارداد ذکر میشود میان خریدار و فروشنده ردوبدل میشود و بلافاصله خریدار بیت کوین خود را که خریداری کرده است دریافت نمی‌کند.
مفهوم قیمت اسپات در اسپات تریدینگ
قیمت اسپات یا قیمت نقطهای همان‌طور که از اسمش پیداست به این معنی است که مثلاً قیمت ارز دیجیتال مورد نظر شما که در حال حاضر و در همین لحظه قصد خرید آن را دارید n دلار است. Spot Price که توسط تک‌تک معامله گران تعیین میشود به طور مدام در حال تغییر است. به عنوان مثال اگر در همین لحظه شما قصد خرید بیت کوین را از طریق معامله اسپات تریدینگ داشته باشید 13 دلار است اما ممکن است در لحظهای دیگر این مقدار ثابت بماند یا کم و زیاد شود.
بازار اسپات تریدینگ چیست؟
بازار لحظهای جایی است که ابزارهای مالی مانند کالاها، ارزها و اوراق بهادار برای تحویل فوری معامله میشوند. تحویل مبادله وجه نقد برای ابزار مالی است. از طرف دیگر، قرارداد آتی بر اساس تحویل دارایی اساسی در تاریخ آینده است.
بازارهای صرافی‌ها و فرابورس (OTC) ممکن است معاملات محلی و / یا معاملات آتی را ارائه دهند. به عنوان مثال تمامی صرافی‌های ارز دیجیتال ایران در دسته بازار اسپات قرار می‌گیرند حال‌آنکه بازار بورس کالای CME, BAKT و صرافی Bitmax در بازار معاملات اسپات نبوده و فقط بازار آتی را برای معامله ارائه می‌دهند.
بازارهای اسپات تریدینگ چگونه کار میکنند؟
از بازارهای نقطهای بهعنوان “بازارهای فیزیکی” یا “بازارهای نقدی” نیز یاد میشود زیرا با انجام معامله دارایی بلافاصله معوضه میشود، اگرچه انتقال رسمی وجوه بین خریدار و فروشنده (مانند T + 2 در بورس اوراق بهادار و در بیشتر معاملات ارز) ممکن است زمانبر باشد، هر دو طرف با تجارت “در حال حاضر” موافقت میکنند. یک معامله غیرعادی یا معاملات آتی، اکنون با یک قیمت موافقت میکند، اما تحویل و انتقال وجوه در تاریخ دیگری انجام میشود.
معاملات آتی در قراردادهایی که در آستانه انقضا هستند نیز گاهی معاملات فوری نامیده میشوند زیرا قرارداد منقضی شده به این معنی است که خریدار و فروشنده بلافاصله مبالغ نقدی را برای دارایی اصلی مبادله میکنند.
انواع بازار معاملات اسپات تریدینگ
صرافی‌ها فروشندگان و بازرگانانی را که کالاها، اوراق بهادار، معاملات آتی، اختیارات و سایر ابزارهای مالی را خریداری و یا می‌فروشند دور هم جمع میکند. بر اساس کلیه سفارش‌های ارائه شده توسط شرکت‌کنندگان، صرافی دسترسی به قیمت و حجم فعلی موجود را برای معامله گران فراهم میکند.
- بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) نمونه‌ای از صرافی است که در آن بازرگانان سهام را برای تحویل فوری خریداری و می‌فروشند. این یک بازار spot است.
- صرافی شیکاگو (CME) نمونه‌ای از صرافی است که در آن معامله گران قراردادهای آتی را خریداری و یا می‌فروشند. این یک بازار آتی است و یک بازار بورس نقدی نیست.
بازار اسپات تریدینگ و فرابورس
به معاملاتی که مستقیماً بین خریدار و فروشنده اتفاق می‌افتد بورس (OTC) گفته میشود. صرافی متمرکز این معاملات را تسهیل نمی‌کند. بازار ارز (یا بازار فارکس) با متوسط گردش مالی 5 تریلیون دلار بزرگ‌ترین بازار فرابورس جهان است.
در معاملات فرابورس، قیمت میتواند بر اساس یک نقطه یا قیمت / تاریخ آینده تعیین شود. در معاملات فرابورس، شرایط لزوماً استاندارد نیستند، بنابراین ممکن است منوط به صلاحدید خریدار و / یا فروشنده باشند.
یک مثال از اسپات مارکت
یک فروشگاه مبلمان آنلاین در آلمان 30٪ تخفیف به کلیه مشتریان بین‌المللی ارائه می‌دهد که پس از ثبت سفارش ظرف مدت پنج‌روز کاری پرداخت میکنند.
دانیل که یک تجارت مبلمان آنلاین در ایالات متحده انجام می‌دهد، این پیشنهاد را می‌بیند و تصمیم می‌گیرد میزهای 10000 دلاری را از فروشگاه آنلاین خریداری نماید. از آنجا که او نیاز برای این خرید و تحویل فوری آن به یورو احتیاج دارد. نرخ ارز EUR / USD 1.1233 می‌باشد، دانیل یک معامله ارزی را با قیمت لحظهای انجام می‌دهد تا معادل 10،000 دلار به یورو خریداری کند.
البته با توجه به نرخ ارز معادل 8902،34 یورو (10000 دلار / 1.1233 دلار). تاریخ تسویه‌حساب معامله نقطهای، تاریخ T + 2 است؛ بنابراین دانیل طی دو روز کاری یورو خود را دریافت میکند و حساب خود را تسویه میکند تا مشمول تخفیف 30٪ شود.
به طور کلی در خصوص معاملات اسپات تریدینگ در بازار اسپات نیز به همین شکل است. به عنوان مثال شخص تصمیم به فروش بیت کوین دارد و فردی در یک کشور دیگر که قصد خرید بیت کوین دارد با مقایسه قیمت آن در بازار اسپات و بازار فیوچرز تصمیم به انجام معامله با این شخص را می‌گیرد و طبق شرایط و ضوابط فروشنده در تاریخ معین بلافاصله بیت کوین به‌حساب خریدار انتقال پیدا میکند.
اصطلاح Order Book در بازار اسپات تریدینگ
اُردر بوک (Order Book) لیست سفارش‌های خرید و فروش یک دارایی می‌باشد که به‌واسطه تک‌تک افراد در آن صرافی یا بازار ارائه شده است. برای توضیح این مفهوم در بازارهای مالی، فرض کنید افرادی که قصد خرید بیت کوین دارند، سفارش خرید خود را در یک صرافی ثبت می‌نمایند.
در زمان تنظیم سفارش، قاعدتاً هر یک از آنها قیمت پیشنهادی خود و مقدار BTC که قصد خرید آن را دارند ثبت میکنند. در طرف دیگر بازار، اشخاصی حضور دارند که قصد فروش بیت کوین‌های خود را با قیمت مشخص دارند.
مجموعة این افراد، خریداران و فروشندگان بیت کوین می‌باشند. صرافی، تمامی سفارش‌های خرید و فروش افراد را در یک لیست در اختیار افراد قرار می‌دهد. به این لیست خریداران و فروشندگان اردر بوک یا دفتر ثبت سفارش‌ها گفته میشود.
این دفتر سفارش‌ها هر لحظه در حال تغییر است و دلیل آن این است که به‌محض اینکه خریدار و فروشنده‌ای بر روی یک قیمت توافق کنند، معامله توسط صرافی انجام میشود و BTC از فروشنده به خریدار منتقل میشود. پس به طور کلی هر Order Book از دو بخش خریداران و فروشندگان تشکیل شده است. عموماً سفارش‌های خریداران با رنگ سبز و سفارش‌های فروشندگان با رنگ قرمز نمایش داده میشود.
نحوه اولویت بندی سفارش‌ها در اردر بوک
همان‌طور که اشاره شد، Order Book محل نمایش تمام سفارش‌های خرید و فروش یک دارایی است. این امکان وجود دارد که صدها و هزاران سفارش خرید و فروش در روز یا هفته … ثبت شود؛ سؤال مطرح شده این است که صرافی‌ها با چه اولویتی این سفارش‌ها را معرض نمایش قرار می‌دهند؟ کدام سفارش‌ها در بالاتر در این لیست قرار می‌گیرد و کدام سفارش در ردیف‌های پایین‌تری جای می‌گیرند؟
فرض کنید که قصد شما فروش بیت کوین است. طبیعتا شما ترجیح می دهید که بیت کوین‌های خود را با بالاترین قیمت ممکن به فروش برسانید. از آن طرف، شخصی که قصد خرید BTC را دارد، عموما ترجیح می‌دهد با پایین‌ترین قیمت این رمز ارز را خریداری نماید.
صرافی‌ها همین سفارشات یا در واقع ترجیح خریداران و فروشندگان را در اردر بوک لیست میکنند. در قسمت فروشندگان، سفارش هایی که پایین‌ترین قیمت را در میان سایر فروشندگان به ثبت رسانده اند، در بالای لیست قرار می‌گیرند و جز اولین سفارش های فروش در آن Order Book خواهند بود.
در قسمت خریداران برعکس عمل می شود، سفارش هایی که بالاترین قیمت را در میان خریدارن پیشنهاد داده اند در بالای لیست قرار می‌گیرند و جز اولین سفارش های خرید در آن اردر بوک خواهند بود.
به طور کلی، اولین سفارش فروش در اردر بوک، بالاترین قیمت ممکن است که فرد خریدار میتواند آن دارایی را خرید نماید و اولین سفارش خرید در Order book، پایین‌ترین قیمتی است که فرد فروشنده میتواند آن دارایی را بفروشد.
مفاهیم Ask و Bid و قدرت نقدشوندگی در اسپات تریدینگ
پس از اردر بوک در بازار اسپات، یادگیری دو مفهوم Ask و Bid کاربردی خواهد بود. Ask و Bid به دو قیمت خاص در Order Book اشاره می کند.
- Bid : قیمت Bid اشاره به بالاترین قیمتی دارد که خریدار حاضر است بابت خرید یک دارایی پرداخت نماید. در اردر بوک، قیمت Bid همان قیمتی است که در ابتدای لیست سفارش خریداران نشان داده شده است.
- ASK: قیمت Ask اشاره به پایین‌ترین قیمتی دارد که فروشنده دارایی خود را برای فروش گذاشته است. در یک Order Book، قیمت Ask قیمتی است که در ابتدای لیست سفارش فروشندگان جای گرفته است.
- قدرت نقد شوندگی: اختلاف میان بالاترین قیمت در بخش فروشندگان Ask price و پایین‌ترین قیمت در بخش خریداران Bid price کمتر باشد، نقدشوندگی در آن بازار بالاتر است. به عنوان مثال بیت کوین در صرافی بایننس قدرت نقد شوندگی بسیار بالایی دارد، چون اختلاف میان قیمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان بسیار کم می باشد.
معرفی انواع سفارش های اسپات تریدینگ
در ادامه به انواع سفارش‌ها معاملاتی در بازارهای اسپات اشاره می شود. همان طور که می دانیم سفارش خرید یا فروش در بازارهای مالی انواع مختلفی دارند. اگر با صرافی‌هایی مطرح همچون بایننس تجربه فعالیت داشته باشید، در زمان خرید و فروش یک دارایی دیجیتال با گزینه‌های ارائه شده توسط این صرافی در زمان انجام معامله مواجه شده‌اید. در قسمت بعد به تشریح برخی از آنها می پردازیم:
Limit Order
لیمیت اردر و یا سفارش با ثبت قیمت مشخص، یکی از ساده‌ترین روش انجام سفارش خرید و فروش می باشد. برای مثال اگر قصد خرید ۱ بیت کوین به قیمت ۱۳۲۰۰ دلار را دارید. در زمان ثبت سفارش با این روش، دو پارامتر قیمت و مقدار خرید باید تعیین گردد. قیمت خرید را در قسمت Price و مقدار خرید را در قسمت Amount وارد میشود. در انتها با ثبت دکمه Buy یا Sell سفارش شما وارد Order Book میشود.
Market Order
در این نوع سفارش تنها مقدار خرید یا فروش یک دارایی دیجیتال را تعیین میکنیم ، و به صرافی این اجازه را می‌دهیم که دارایی مورد نیاز ما را به قیمت آخرین معامله در بازار به فروش برساند. برای خرید نیز به همین نحو عمل می شود.
Stop-limit
این نوع سفارش به دو بخش تقسیم بندی میشود. Stop Limit Order در مقایسه با دو سفارش قبلی، پارامترهای بیشتری را در اختیار معامله گران قرار می‌دهد. در ابتدا به معرفی Stop-limit می‌پردازیم. استاپ لیمیت اردر، همان Limit Order می باشد با این تفاوت که برای فعال شدن این سفارش، پیش شرط نیز وجود دارد.
به عنوان مثال، قیمت بیت کوین ۱۳۵۰۰ دلار می باشد و هدف این است وقتی که قیمت از مقاومت ۱۴۰۰۰ دلار عبور کند، اقدام به خرید آن شود. پس عبور قیمت بیت کوین از ۱۴۰۰۰ دلار، شرط این سفارش می باشد. به این حالت شرط، استاپ گفته میشود. برای ثبت این سفارش سه مولفه ، قیمت خرید یا Limit، مقدار خرید یا Amount و شرط انجام خرید یا استاپ مورد نیاز است.
صرافی در نهایت سفارش را باتوجه به قیمتی که در Limit ثبت شده است را، انجام می‌دهد. اما این سفارش در صورتی انجام می شود که شرط قیمتی استاپ برقرارگردد، و درنهایت در Order Book قرار خواهد گرفت. در واقع پس از برقرار شدن شرط استاپ، این سفارش به یک سفارش Limit Order تبدیل خواهد می شود.
OCO Order
این سفارش مخفف One Cancle the Other می‌باشد. این سفارش ترکیبی از Limit Order و Stop limit Order بوده و زمانی که شرایط یکی از این دو برقرار باشد، اردر دیگر کنسل خواهد شد.
در این سفارش چهار مولفه باید توسط تریدر تعیین شود؛ در قسمت Amount مقدار سفارش مثلا ۱ بیت کوین وارد میشود. در بخش Price قیمت وارد میشود. این قیمت وارد Order Book شده و به محض رسیدن قیمت بیت کوین در بازار به این قیمت تعیین شده، سفارش انجام می پذیرد.
بخش Limit قیمتی است که معامله گر قصد خرید این دارایی را دارد اما این سفارش دارای Stop یا پیش شرط نیز می باشد. قیمت ثبت شده در Limit تنها در صورتی وارد Order Book خواهد شد که پیش شرط آن یعنی استاپ فعال باشد. در غیر اینصورت این سفارش وارد اردر بوک نمی شود.
برای مثال، فرض کنید که قیمت بیت کوین در حال حاضر ۱۳۲۰۰ دلار در بازار است. طبق تحلیل شما، ۱۴۰۰۰ دلار یک مقاومت و ۱۲۵۰۰ دلار یک حمایت برای بیت کوین می باشد. بر اساس استراتژی معاملاتی شما، اگر بیت کوین از ۱۴۰۰۰ دلار عبور کند، اقدام به خرید آن می نمایید و یا اگر قیمت بیت کوین به ۱۲۵۰۰ دلار برسد به دلیل نقطه حمایت در نظر گرفتن برای بیت کوین اقدام به خرید آن خواهید کرد.
در این حالت که خرید بیت کوین در دو نقطه مختلف صورت می‌گیرد، شما نیاز به یک سفارش OCO دارید. در قسمت Price، عدد ۱۲۵۰۰ دلار را ثبت کنید، چون قیمت بیت کوین در این لحظه در محدوده ۱۳۲۰۰ دلار می باشد، سفارش شما در همان لحظه وارد اردر بوک می شود و در صورتی که بیت کوین به ۱۲۵۰۰ دلار برسد، سفارش شما به طور کامل انجام خواهد شد.
در بخش استاپ شرط ورود برای حالت دیگر را وارد نمایید که در این مثال فرض شده ۱۴۰۰۰ دلار است. به عبارت دیگر شما به صرافی می‌گویید اگر قیمت بیت کوین ۱۴۰۰۰ دلار را بشکند سفارش من را وارد اردر بوک کن، و قیمت مد نظر را در قسمت Limit وارد نمایید، مثلا ۱۴۰۵۰ دلار را انتخاب کرده اید. زمانی که بیت کوین ۱۴۰۰۰ دلار را عبور کرد سفارش خرید شما با قیمت ۱۴۰۵۰ دلار وارد اردر بوک می شود. برای حالت سفارش فروش نیز مانند خرید خواهد بود و تفاوتی وجود ندارد.
سخن آخر
در این مقاله هدف آشنایی با مفهوم اسپات تریدینگ و نحوه کارکرد آن در بازار ارزهای دیجیتال است. هم‌چنین به بیان جزئیات Spot Trading در صرافی های مطرح مثل بایننس پرداختیم و با انواع سفارش‌هایی که وجود دارد آشنا شدیم. تقریبا تمامی معاملاتی که در ایران و در زمینه ارزهای رمزنگاری شده انجام میشود به صورت معاملات اسپات شکل می گیرد.
در سایر کشورها نیز علاوه بر این نوع معاملات، قراردادهای آتی نیز وجود دارد که انتخاب‌های بیشتری را پیش رویه تریدرها قرار می‌دهد. اما هنوز هم این نوع معاملات جزو معاملات پرطرفدار و محبوب در بازار ارزهای دیجیتال قرار گرفته است.
