آشنایی با ویژگی های نسل سوم اینترنت یا وب 3.0

وب 3 که با عنوان «Web3» یا «Web3.0» شناخته می شود، اصطلاحی است که ممکن است به تازگی زیاد آن را شنیده باشید؛ به عبارت ساده تر این اصطلاح به نسل آینده اینترنت اشاره دارد که پروتکل های غیرمتمرکز را ترویج می کند و هدف آن کاهش وابستگی به شرکت های بزرگ فناوری مانند یوتیوب، نتفلیکس و آمازون است. برای کسب اطلاعات بیشتر با مفهوم وب 3.0 و اهمیت آن، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

نگاهی کوتاه به تاریخچه وب

بیشتر مردم وب را یک بخش جدایی ناپذیر از زندگی مدرن تصور می کنند که از ابتدا به همین شکل کنونی وجود داشته است؛ با این حال این تصور چندان صحیح نیست و وب از زمان ظهور خود تاکنون، تغییرات زیادی داشته است؛ به همین دلیل بهتر است پیش از پرداختن به Web3 نگاهی کوتاه به تاریخچه Web 1.0 و Web 2.0 داشته باشیم.

وب 1.0: مدت زمان فعالیت از 1990 تا 2004؛ نسخه فقط خواندنی

در سال 1989 در CERN، Geneva، Tim Berners-Lee پروتکل هایی را توسعه داد که به شبکه جهانی وب تبدیل شد. وب 1.0 عمدتاً شامل وب سایت های استاتیک متعلق به شرکت ها بود که نرخ تعامل در آن ها حدود صفر بود. درواقع این وب سایت ها تنها قابل خواندن بودند و امکان تولید محتوا توسط تمام کاربران برای آن ها وجود نداشت.

وب 2.0: مدت زمان فعالیت از 2004 تاکنون؛ نسخه خواندنی/ نوشتنی

دوره وب 2.0 در سال 2004 با ظهور پلتفرم های رسانه های اجتماعی آغاز شد. در این نسخه به جای ورژن تنها خواندنی، وب به ورژن خواندنی/ نوشتنی توسعه یافت. در این نسخه به جای اینکه شرکت ها محتوا را به کاربران ارائه دهند، پلتفرم هایی برای اشتراک گذاری محتوای تولیدشده توسط کاربر و تعامل کاربر با کاربر ارائه شد.

درواقع کاربران می توانستند محتوا ایجاد کنند؛ درحالی که مالک آن نبودند یا از فرصت های درآمدی آن سود نمی بردند. با ورود افراد بیشتری به دنیای اینترنت، تعداد انگشت شماری از شرکت های برتر شروع به کنترل ترافیک و ارزش تولید شده در وب کردند. علاوه بر این، وب 2.0 مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات را ایجاد کرد.

وب 3.0: نسخه خواندنی/ نوشتنی/ مالکیت

فرضیه «Web3.0» توسط گاوین وود، بنیان گذار اتریوم، مدت کوتاهی پس از راه اندازی اتریوم در سال 2014 مطرح شد. گاوین وب 3 را راه حلی برای اعتمادسازی و رفع این چالش در دنیای ارزها معرفی کرد. در حال حاضر کاربران از وب با اتکا به شرکت های خصوصی و شخص ثالث استفاده می کنند؛ درحالی که با استفاده از Web3 دیگر نیازی به حضور این شرکت ها نیست و فعالیت در سطح وب به شکل غیرمتمرکز صورت می گیرد.

مشکل وب فعلی چیست؟

طرفداران Web3 را نسخه غیرمتمرکز اینترنت می نامند؛ نسخه ای که تحت سلطه تعداد انگشت شماری از بازیکنان قدرتمند مانند آمازون، مایکروسافت و گوگل نیست. Web1 با ایده اینترنت باز و غیرمتمرکز شروع به کار کرد، اما Web2 (اینترنتی که ما امروز می شناسیم) به تولد شرکت های فناوری تریلیون دلاری منجر شد که نفوذ زیادی بر اینترنت داشته و زیرساخت های زیادی را در اختیار دارند که وب براساس آن ها ساخته شده است.

Wood در یکی از مصاحبه های خود در پادکست Beyond the Valley به این مورد اشاره کرد که «مشکل بزرگ درباره وب 2.0 این است که… چیزی شبیه به قراردادن تمام تخم مرغ های خود در یک سبد است. اگر مشکلی با یکی از این خدمات پیش بیاید، یک سرویس به طور ناگهانی برای تعداد زیادی از مردم در دسترس نیست. علاوه بر این، چالش اصلی در وب 2 اعتماد است. ما باید به افرادی که پشت این خدمات هستند اعتماد کنیم و باید به صاحبان شرکت هایی که خدمات را ارائه می دهند اعتماد کنیم…»

وب 3.0 (وب 3) چیست؟

Web3 سومین نسل از تکامل فناوری های وب است. وب که همچنان با عنوان World Wide We شناخته می شود، لایه اساسی برای نحوه استفاده از اینترنت، ارائه خدمات وب سایت و برنامه است. وب 3.0 هنوز در حال توسعه و تعریف است و درنتیجه یک تعریف متعارف و پذیرفته شده جهانی برای Web3 وجود ندارد.

با این حال وب 3.0 تأکید فراوانی بر برنامه های کاربردی غیرمتمرکز دارد و از فناوری های مبتنی بر بلاک چین استفاده گسترده ای خواهد کرد. وب 3.0 همچنین از یادگیری ماشین و هوش مصنوعی (AI) برای کمک به توانمندسازی برنامه های کاربردی هوشمندتر و سازگارتر استفاده خواهد کرد.

جنبه دیگری که بخشی از تعریف نوظهور وب 3.0 است، مفهوم semantic وب است. از جمله کسانی که از ادغام فناوری semantic در وب حمایت کرده اند، خالق وب، Berners-Lee است. بیش از 10 سال طول کشید تا از وب اصلی، Web 1.0، به Web 2.0 انتقال پیدا کند و انتظار می رود اجرای کامل و تغییر شکل وب با Web 3.0 به همان اندازه، اگرنه بیشتر طول بکشد.

وب 3.0 هنوز اجرا نشده است

در حال حاضر مفاهیم مربوط به این وب در مرحله تئوری هستند و چیزی به مرحله اجرا نرسیده است، اما یکی از مهم ترین مواردی که درباره این فناوری جدید مطرح شده، این است که برای استفاده از برنامه ها به یادگیری فناوری بلاک چین و تا حدی ارزهای دیجیتال نیاز است. علاوه بر این، چالش هایی مربوط به ناشناس بودن و سانسور درباره وب 3 وجود دارد.

اگر کل اینترنت روی معماری بلاک چین این وب کار کند و همه چیز به صورت پاک نشدنی در بلاک چین نوشته شود، هیچ چیز ناشناس نخواهد بود. این ویژگی برای برخی خوب است، اما نه برای کسانی که برای ناشناس ماندن ارزش بیشتری قائل هستند.

علاوه بر این موارد، بزرگ ترین چالش بر سر راه توسعه و اجرای وب 3، گرفتن قدرت از غول های فناوری مانند آمازون و گوگل است. همان طور که ساشا سیگان از PCMag گفته است این موضوع یک مشکل سیاسی است، نه یک مشکل تکنولوژیکی.

وب 3.0، ارزهای دیجیتال و بلاک چین

از آنجا که شبکه های این وب از طریق پروتکل های غیرمتمرکز (بلوک هایی براساس فناوری بلاک چین و ارزهای دیجیتال) کار می کنند، می توان انتظار داشت که شاهد همگرایی و رابطة هم زیستی قوی بین این سه فناوری و سایر زمینه ها باشیم.

این سه فناوری قابلیت همکاری، یکپارچه سازی از طریق قراردادهای هوشمند را خواهند داشت. از این سه فناوری برای تأمین انرژی هر چیزی از تراکنش های خرد در آفریقا، ذخیره سازی فایل های P2P مقاوم در برابر سانسور و اشتراک گذاری با برنامه هایی مانند Filecoin تا تغییر کامل رفتار شرکت ها و فعالیت های تجاری آن ها استفاده می شوند.

وب 3.0 چه اهمیتی دارد؟

ویژگی های وب 3 چندان به طور دقیق مشخص نیست و در دسته بندی های منظم قرار نمی گیرند. برای درک هرچه بهتر شما، در ادامه به تعدادی از مشخصه های این وب اشاره می کنیم:

• مالکیت

Web3 مالکیت دارایی های دیجیتال خود را به روشی بی سابقه در اختیار کاربران خود قرار می دهد؛ برای مثال تصور کنید در فضای Web2 در حال بازی هستید. درصورتیکه یک آیتم را درون بازی خریداری کنید، مستقیم به حساب شما متصل می شود. اگر سازندگان بازی حساب کاربری شما را حذف کنند، این دارایی را از دست خواهید داد.

اگر از بازی کردن منصرف شوید، پولی را که برای خرید آیتم پرداخت کرده اید، از دست می دهید؛ درحالی که Web3 امکان مالکیت مستقیم از طریق تو کن های غیرقابل تعویض (NFT) را فراهم می کند؛ درنتیجه هیچ کس حتی سازندگان بازی، قدرت سلب مالکیت شما را ندارند و اگر به هر دلیلی از بازی کردن منصرف شوید، می توانید آیتم های درون بازی خود را در بازارهای آزاد بفروشید یا معامله کنید و بار دیگر پول خود را به دست آورید.

• مقاوم در برابر سانسور

در حال حاضر توزیع قدرت میان پلتفرم ها و سازندگان محتوا به شدت نامتعادل است. OnlyFans یک سایت محتوای بزرگ سالان است که محتوای آن توسط کاربران تولید می شود و بیش از 1 میلیون تولیدکننده محتوا دارد که بسیاری از آن ها از این پلتفرم به عنوان منبع درآمد اصلی خود استفاده می کنند.

در سال 2021، این پلتفرم تولید محتواهای جنسی را ممنوع اعلام کرد. این اطلاعیه خشم تولیدکنندگان محتوا را برانگیخت؛ زیرا احساس کردند با این ممنوعیت درآمدشان محدود خواهد شد. بعد از واکنش شدید کاربران تصمیم این پلتفرم به سرعت تغییر کرد.

در وب 3، داده های شما روی بلاک چین ذخیره می شوند. هنگامی که تصمیم به ترک یک پلتفرم می گیرید، می توانید اعتبار خود را با خود ببرید و آن را به رابط دیگری متصل کنید که به وضوح با ارزش های شما هم خوانی دارد. وب 2.0 از سازندگان محتوا می خواهد به پلتفرم ها اعتماد کنند تا قوانین را تغییر ندهند، اما مقاومت در برابر سانسور ویژگی اصلی یک پلتفرم Web3 است.

سازمان های مستقل غیرمتمرکز (DAO)

 

علاوه بر مالکیت داده های خود در Web3 می توانید با استفاده از توکن هایی که مانند سهام یک شرکت عمل می کنند، پلتفرم را به عنوان سهام در کمپانی در اختیار داشته باشید. DAO به شما امکان می دهد مالکیت غیرمتمرکز یک پلتفرم را هماهنگ کنید و درباره آینده آن تصمیم بگیرید.

DAO ها از نظر فنی به عنوان قراردادهای هوشمند توافق شده تعریف می شوند که تصمیم گیری غیرمتمرکز را روی مجموعه ای از منابع (توکن ها) به صورت خودکار کنترل می کند. کاربران دارای توکن درباره نحوه مصرف منابع رأی می دهند و کد به طور خودکار نتیجه رأی گیری را اجرا می کند.

هویت

در حال حاضر برای استفاده از پلتفرم ها به ایجاد حساب کاربری نیاز است؛ برای مثال ممکن است یک حساب توییتر، یک حساب YouTube و یک حساب Reddit داشته باشید. آیا می خواهید نام نمایشی یا تصویر نمایه (پروفایل) خود را تغییر دهید؟ برای انجام این کار باید جداگانه تنظیمات هر حساب را انجام دهید.

در برخی موارد می توانید از قابلیت social sign-ins استفاده کنید، اما در این شرایط با چالشی به نام سانسور مواجه خواهید شد. با یک کلیک این پلتفرم ها می توانند شما را از کل زندگی آنلاین خود محروم کنند. حتی بدتر از آن، بسیاری از پلتفرم ها از شما می خواهند که برای ایجاد یک حساب کاربری اطلاعات شخصی خود را در اختیارشان قرار دهید.

وب 3.0 این مشکلات را با اجازه دادن به شما برای کنترل هویت دیجیتال خود با آدرس اتریوم و پروفایل ENS حل می کند. استفاده از آدرس اتریوم یک ورود واحد را به سراسر پلتفرم ها فراهم می کند که امن، مقاوم و در برابر سانسور و ناشناس است.

پرداخت بومی

زیرساخت پرداخت Web2 به بانک ها و پردازشگرهای پرداخت متکی است؛ درنتیجه افرادی که حساب بانکی ندارند، قادر به پرداخت در سطح وب نخواهند بود؛ درحالی که وب 3 با استفاده از تو کن های اتریوم، شرایط را برای ارسال پول بدون نیاز به شخص ثالث فراهم می کند.

ویژگی های اصلی وب 3.0 چیست؟

به نظر می رسد در این وب، از فناوری هایی مانند هوش مصنوعی و semantic وب استفاده می شود. ایده استفاده از هوش مصنوعی با هدف ارائه داده های سریع تر و مرتبط تر به کاربران نهایی ناشی می شود. وب سایتی که از هوش مصنوعی استفاده می کند، باید بتواند داده هایی را که فکر می کند یک کاربر خاص باید بیند، فیلتر کرده و ارائه دهد. هوش مصنوعی می تواند برای جداکردن نتایج صحیح از غلط استفاده شود.

علاوه بر این، نسخه ای از وب که از هوش مصنوعی استفاده می کند، دستیارهای مجازی را معرفی می کند؛ قابلیتی که امروزه به عنوان یک ویژگی در برخی از دستگاه ها یا از طریق برنامه های شخص ثالث در حال ظهور و استفاده است.

ایده پشت semantic وب این است که اطلاعات را به گونه ای دسته بندی و ذخیره کند که به سیستم کمک کند. معنای داده های خاص چیست؛ به عبارت دیگر یک وب سایت باید بتواند کلماتی را که جست وجو می شوند، به همان روشی که یک انسان درک می کند، درک کند و بتواند محتوای بهتری تولید کرده و به اشتراک بگذارد. این سیستم همچنین از هوش مصنوعی استفاده خواهد کرد. semantic وب به کامپیوترها معنای داده ها را می آموزد و سپس هوش مصنوعی اطلاعات را می گیرد و از آن ها استفاده می کند.

• غیرمتمرکز: برخلاف دو نسل اول وب که در آن حاکمیت و برنامه های کاربردی تا حد زیادی متمرکز بودند، Web 3.0 غیرمتمرکز خواهد بود. برنامه ها و خدمات با رویکرد غیرمتمرکز فعال می شوند؛ یعنی هیچ حاکم مرکزی برای کنترل برنامه ها وجود ندارد.
• مبتنی بر بلاک چین: بلاک چین عاملی برای ایجاد برنامه ها و خدمات غیرمتمرکز است. در بلاک چین داده ها و ارتباط بین سرویس ها با رویکردی متفاوت از زیرساخت پایگاه داده متمرکز توزیع و هماهنگ می شود. بلاک چین همچنین می تواند یک دفتر کل غیرقابل تغییر از تراکنش ها و فعالیت ها را ایجاد کند که فرایند تأیید صحت اطلاعات در دنیای واقعی را تغییر دهد.
• استفاده از ارزها: استفاده از ارزهای دیجیتال یکی از ویژگی های کلیدی خدمات وب 3.0 است و تا حد زیادی جایگزین استفاده از ارز فیات می شود. به طورکلی اتوماسیون بیشتر یکی از ویژگی های حیاتی وب 3.0 است و این اتوماسیون تا حد زیادی توسط هوش مصنوعی تأمین می شود.

کاربرد وب 3.0 چیست؟

این وب با استفاده از بلاک چین، امکان استفاده از انواع مختلف برنامه ها و سرویس های جدید را امکان پذیر می کند، از جمله موارد زیر:

۱- NFT: تو کن های غیر قابل تعویض (NFT) توکن هایی هستند که در یک بلاک چین با هش رمزنگاری ذخیره می شوند و توکن را منحصربه فرد می کنند.

۲- defi/’>دیفای (DeFi): امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یک کاربرد نوظهور برای وب 3.0 است که در آن بلاک چین غیرمتمرکز به عنوان پایه ای برای فعال کردن خدمات مالی، خارج از محدوده زیرساخت های بانکداری متمرکز سنتی استفاده می شود.

۳- ارز دیجیتال: ارزهای رمزپایه مانند بیت کوین بیکی از کاربردهای وب 3.0 هستند که دنیای جدیدی از خدمات مالی را ایجاد می کنند که هدف آن جدابودن از دنیای سابق ارزهای فیات است.

۴- برنامه های غیرمتمرکز (dApp): این برنامه ها روی بلاک چین ساخته می شوند و از قراردادهای هوشمند برای فعال کردن ارائه خدمات در برنامه ای که در یک دفتر کل غیرقابل تغییر ثبت شده است، استفاده می کنند.

سخن پایانی

اینترنت جدید تجربه کاربری شخصی تر و سفارشی تر، دستیار جست وجوی هوشمندتر و شبیه به انسان و سایر مزایای غیرمتمرکز را ارائه می دهد. این امر با توانمندسازی هر کاربر مجزا برای تبدیل شدن به کسی کنترل داده های خود را در دست دارد و ایجاد یک تجربه کلی بهار به لطف نوآوری های بی شماری که پس از ایجاد آن به وجود می آیند، به دست می آید.

به نظر می رسد با ظهور اجرای Web 3.0 اینترنت با روند زندگی روزمره ما یکپارچه تر خواهد شد. تقریباً تمام ماشین های معمولی آفلاین امروزی، از لوازم خانگی مانند اجاق گاز، جاروبرقی و یخچال گرفته تا انواع حمل و نقل، بخشی از اقتصاد اینترنت اشیاء شده و با سرورهای مستقل و برنامه های غیرمتمرکز آن (DApps) در تعامل هستند و حوزه های دیجیتال جدیدی را ایجاد می کنند و البته توسعه می دهند.