دنیای ارز دیجیتال و فناوری بلاک چین، همیشه سورپرایزهای خودشان را دارند و دائماً در حال ارائه‌ی خدمات نوآورانه هستند و همین امر باعث محبوبی روز افزون آن‌ها شده است. Dao یا همان سازمان خودکار غیرمتمرکز، یکی از همین فناوری‌های جدید و نوآورانه‌ی بلاک چین است. همه‌ی فعالان حوزه‌ی ارز دیجیتال حتماً برای یک بار هم اسم سازمان خودگردان غیرمتمرکز را شنیده‌اند اما از موجودیت و عملکرد آن اطلاعی ندارند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید؛ با ما همراه باشید تا با این سازمان بیشتر آشنا شوید.
سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا DAO
تمرکز زدایی و ارائه‌ی نوآوری، یکی از اهداف شکل‌گیری بلاک چین و ارزهای دیجیتال است. بر همین اساس، پس از گذشت چند سال از فعالیت بلاک چین، سازمان‌های جدیدی با استفاده از این تکنولوژی به وجود آمده‌اند که به آن‌ها سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) گفته می‌شود. قبل از هر چیزی بهتر است با ماهیت سازمان غیرمتمرکز و وجه تمایز آن با یک سازمان متمرکز آشنا شوید.
منظور از سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) چیست؟
ساختار ویژه‌ی سازمان‌های غیرمتمرکز یکی از ویژگی‌های آن‌ها به شمار می‌آید. سازمان‌های متمرکز دارای چارچوب مشخصی هستند که اصل سلسله مراتبی و طبقه‌بندی شده با یک رهبری واحد، در آن اجرا می‌شود. سازمان‌های متمرکز عقیده دارند که وجود سلسله مراتب و یک رهبر، سازمانی نظام‌مندتر و منظم‌تر را می‌سازد. اما برخی دیگر با این نظر مخالف هستند و همین باعث شده است تا سازمان‌های غیرمتمرکز درمقابل سازمان‌های متمرکز قرار بگیرند.
یک سازمان غیرمتمرکز به‌جای تمرکز بر یک فرد به‌عنوان رهبر و مدیر در رأس سازمان، این وظیفه را در بین اعضای تیم پخش می‌کند. برای درک بهتر، تصور کنید که در یک مجموعه هیچ مدیری نمی‌تواند به تنهایی برای شرکت تصمیم بگیرد و همه‌ی اعضا از حق رأی مساوی برخوردار هستند. ممکن است در نگاه اول، این ویژگی خیالی به‌نظر برسد اما سازمان‌های غیرمتمرکز دقیقاً به همین خاطر به وجود آمده‌اند. یکی از ویژگی‌های ارزهای دیجیتال، غیرمتمرکز بودن آن‌ها است و بسیاری از این رمزارزها نیز توسط سازمان‌های غیرمتمرکز ساخته می‌شوند. Dao یکی از اولین و بزرگ‌ترین مثال‌ها برای یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز است. در ادامه بیشتر با این سازمان آشنا خواهید شد.
DAO چیست؟
DAO یک سازمان غیرمتمرکز می‌باشد که به‌صورت یک شرکت خود مختار طراحی شده است. DAO که مخفف عبارت «Decentralized Autonomous Organization» است، یک سازمان فیزیکی نیست؛ بلکه در فضای آنلاین فعالیت می‌کند و اعضای آن در نقاط مختلف جهان حضور دارند. این سازمان با هدف برطرف کردن مشکلات سازمانی، مانند تعیین سیاست درست و حل اختلافات در تصمیم‌گیری به وجود آمده است. نکته‌ی مهمی که درباره‌ی این سازمان باید بدانید، انجام شدن کد نویسی آن، توسط یک سازمان غیر متمرکز است که منجر به وجود آمدن یک مکانیزم هدایت و کنترل در شبکه می‌شود.
درواقع، دائوها قراردادهای هوشمندی هستند که در آن تمام فعالیت‌ها و ارتباطات افراد سازمان، توسط یک پروتکل خودکار و متن باز کنترل می‌شود. DAOها سیستم مدیریتی مخصوصی دارند که فعالیت اعضای سازمان در آن ثبت می‌شود؛ همین امر نیز باعث تلاش اعضای آن برای ارائه‌ی بهترین عملکرد شده است.
تاریخچه DAO
دائو برای اولین بار توسط Slock.it بر روی بلاک چین اتریوم و با هدف تأمین سرمایه‌ی پروژهی ارز دیجیتال خلق شد. ماجرا از این قرار است که سه توسعه‌دهنده از یک تیم استارتاپی، تصمیم گرفتند یک شرکت سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز را تأسیس کنند. بنابراین، اعضای این تیم کدهای شرکت خود را نوشته و با نام The DAO شروع به فعالیت و جذب سرمایه کردند. طولی نکشید که این تیم توانست به یک پروژهی موفق در این زمینه تبدیل شده و بیش از 150 میلیون دلار سرمایه‌ی اولیه را جذب کند.
یکی از مزایای The DAO، متن باز بودن پروژه بود که هرکسی می‌توانست در آن شرکت کند اما همین موضوع نیز باعث نابودی پروژهی The DAO شد. پس از معرفی این پروژه توسط تیم توسعه‌دهنده، متخصصان بلاک چین در مورد باگ‌هایی که در کد آن وجود داشت، به سرمایه‌گذاران هشدار دادند اما دقیقاً زمانی که تیم توسعه‌دهنده در حال دی‌باگ کردن پروژه بود، یک هکر از فرصت استفاده کرد و باعث نابودی آن شد. این هکر توانست آسیب بزرگی به شبکه وارد کرده و مقدار زیادی از سرمایه‌ی جمع شده را از آن خود کند. البته، اعضای پروژه به‌سرعت جلوی خروج سرمایه از پلتفرم را گرفتند اما تا آن زمان، بیش از پنجاه میلیون دلار از شبکه خارج شده بود.
این اتفاق در سالهای ابتدایی فعالیت اتریوم رخ داد و از آن‌جایی‌که پروژهی The DAO بر روی بلاک چین اتریوم تأسیس شده بود، تأثیر مخربی بر روی این بلاک چین و رمز ارزهای آن گذاشت. شکست پروژهی The DAO باعث شد تا اتریوم یک هاردفورک برای جبران خسارت وارد شده به سرمایه‌گذاران برگزار کند اما از آن‌جایی‌که برخی اعضای جامعه‌ی اتریوم با برگزاری هاردفورک مخالف بودند، زنجیره‌ی بلوکی اتریوم به دو شاخه‌ی اتریوم و اتریوم کلاسیک تبدیل شد.
DAO چگونه کار می کند؟
یکی از سوالات پرتکرار در مورد دائو این است که دائو چگونه کار می‌کند و اعضای این سازمان چگونه و بر چه اساسی آن را اداره می‌کنند؟ همان طور که می‌دانید،dao برای فعالیت خود از قراردادهای هوشمند، بلاک چین و توکن‌های خاص استفاده می‌کند. این خلاقیت در اداره‌ی سازمان باعث شده است تا هزینه‌های سازمان به طرز چشم‌گیری کاهش یافته و تصمیم‌گیری‌ها منصفانه باشد؛ اما همه این‌ها چگونه اتفاق می‌افتد؟
New user: کاربر جدید
Register: ثبت نام
Purchase vote: خرید حق رأی
See proposal: دیده شدن پروپوزال
Vote: رأی گیری
Submit proposal: ارسال پروپوزال
Valid proposal: تأیید پروپوزال
Activate: فعال شدن رأی گیری
Payment: پرداخت
Quorum: رسیدن رأی به حد نصاب
افراد داخل دائوها، برای اینکه بتوانند در تصمیم‌گیری‌ها شرکت کرده و از موفقیت‌های سازمان سود ببرند، بایستی قبل از هر چیزی در آن عضو شوند. عضو شدن در دائو با سرمایه‌گذاری در این پلتفرم اتفاق می‌افتد. هر پروژهی دائو یک توکن حاکمیتی یا بومی دارد و کسانی که با خرید این توکن‌ها در این پلتفرم سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌توانند در تصمیمات این سازمان خودگردان مشارکت داشته باشند. البته، در اغلب اوقات، این مرحله قبل از آغاز فعالیت یک dao انجام می‌گیرد.
پس از اتمام مرحله‌ی اولیه‌ی سرمایه‌گذاری در دائو، هر شخص با توجه به مقدار توکن خریداری شده‌ی خود و بر اساس قوانین از پیش تعیین شده، می‌تواند در رأی گیری‌ها شرکت کند. البته، با اینکه همه‌ی افراد در دائو حق رأی دارند اما کسانی که توکن بومی بیش‌تری دارند، از حق رأی بیش‌تری نیز برخوردار هستند. سرمایه‌گذاران سازمان خودگردان غیرمتمرکز، می‌توانند پیشنهادات جدید را مطرح کرده و در رأی گیری‌ها شرکت کنند؛ اما لازمه‌ی آن مصرف کردن مقدار مشخصی از توکن‌ها است. همین امر باعث می‌شود اعضای سازمان دائو، قبل از ارائه‌ی هر پیشنهادی و یا نظر دادن در مورد تصمیم‌گیری‌ها، به خوبی آن را ارزیابی کنند و در طرح‌های نامناسب شرکت نکنند.
پروپوزال‌ها بخش دیگری را از سازمان خودکار غیرمتمرکز تشکیل می‌دهند. کاربرانی که پیشنهادی برای بهبود عملکرد دائو داشته باشند، می‌توانند این پروپوزال را در شبکه ثبت کرده و از دیگر اعضای آن نظر بخواهند. اعضای دائو با استفاده از توکن‌های بومی خود می‌توانند در این نظرسنجی‌ها شرکت کرده و رأی خود را اعلام کنند. در صورتی که اکثر اعضای آن به یک پروپوزال رأی مثبت بدهند، آن ایده در دائو اجرا خواهد شد.
ویژگی های اصلی سازمان خودگردان غیرمتمرکز
در کل، هر شبکه‌ی غیرمتمرکز خودکار سه ویژگی دارد:
- استفاده از قراردادهای هوشمند
- داشتن توکن بومی
- امکان ثبت پروپوزال در دائو
معروف‌ترین پروژه های DAO کدامند؟
طبق توضیحات قبلی، افزایش روز افزون این فناوری باعث شده است تا DAOهای جدیدی فعالیت خود را شروع کنند. برخی از این دائوها نسبت به بقیه شناخته شده‌تر هستند. در ادامه به معرفی چند مورد از DAOهای مشهور پرداخته خواهد شد.
-
میکر دائو (MakerDAO)
میکر دائو یکی از DAOهای معروفی است که به‌عنوان یک پلتفرم وام دهی ارز دیجیتال فعالیت می‌کند. این پلتفرم وام دهی در مقایسه با سایر پلتفرم‌ها از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. میکر دائو، دو توکن مخصوص دارد؛ توکن دای که یک استیبل کوین است و توکن میکر که به‌عنوان توکن بومی این پلتفرم معرفی شده است.
-
گیت کوین (Gitcoin)
گیت کوین یک دائوی معروف در زمینه‌ی اپلیکیشن است که از توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های متن باز حمایت می‌کند. توکن بومی این دائو، gtc است. کاربران این سازمان می‌توانند با این توکن بر روی پروژه‌های دلخواه خود سرمایه‌گذاری کنند.
-
یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز در بلاک چین اتریوم است. این پلتفرم در سال 2020 توکن بومی خود به نام uni را عرضه کرد. کاربران و سرمایه‌گذاران یونی سواپ می‌توانند با خرید این توکن‌ها در تصمیم‌گیری‌های این صرافی شرکت کرده و رأی خود را اعلام کنند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی شده است سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) و طرز کار آن معرفی شود. دائوها یکی از پروژه‌های دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال هستند که با هدف تغییر در سیستم‌های مدیریتی قدیمی در سازمان‌ها ایجاد شده‌اند. با توضیحات ارائه شده، این احتمال وجود دارد که در آینده‌ای نه چندان دور، تمامی شرکت‌ها و سیستم‌های اداری متمرکز، با دائوها جایگزین شوند؛ اما به‌نظر شما آیا ممکن است روزی شاهد این اتفاق باشیم؟
