اگر با صنعت ارزهای دیجیتال آشنا باشید، حتما عبارت رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) یا رپد توکن (Wrapped Token) را شنیده‌اید. بلاک چین‌هایی مانند اتریوم و بیت کوین، پروتکل‌ها و سازوکارهای متفاوتی دارند و به دلیل اختلافات اساسی در الگوریتم‌‌هایشان، نمی‌توانند با یکدیگر تعامل داشته باشند. چنین واقعیتی در عین حفظ استقلال حاکمیت و امنیت بلاک چین‌ها، ضرورت وجود یک اکوسیستم کارآمدتر که در آن تعامل راحت‌تری بین بلاک چین‌ها برقرار باشد را نیز به وجود می‌آورد.
برخی بلاک چین‌های جدیدتر مانند پولکادات (Polkadot) به‌منظور ارتقاء قابلیت همکاری بین بلاک چین‌ها ایجاد شده‌اند. با این حال، ضرورت ارتباط بین دو شبکه‌ی اولیه و اصلی اتریوم و بیت کوین منجر به ایجاد رپد توکن‌ها شد.
رپد توکن‌ها با فراهم‌آوردن امکان انتقال بین زنجیره‌ای، نقدینگی و کاربرد سرمایه‌ی دیجیتال اصلی‌شان را برای مبادلات متمرکز و غیرمتمرکز افزایش می‌دهند. در غیر این صورت، آن‌ها تنها بر روی بلاک چین‌های مادر خود به‌شکلی تنها و جدا مانده عمل می‌کنند.
در این مقاله، انواع رپد توکن، هدف از تولید آن‌ها و کارکردی که برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران دارند را بررسی میکنیم. اگر هنوز با این مفهوم آشنا نیستید، مطالعه‌ی این مقاله می‌تواند به بسیاری از سؤالات شما در این زمینه پاسخگو باشد.
رپد توکن (Wrapped Token) چیست؟
کلمه‌ی Wrapped به‌معنی پیچیده‌شدن در زبان انگلیسی است. رپد توکن‌ها، ارزهای دیجیتالی هستند که به ارز دیجیتال اصلی یا یک دارایی سنتی مانند طلا، سهام، املاک و مستغلات و… متصل یا اصطلاحاً میخ (Pegged) شده‌اند و روی پلتفرم‌های DeFi کار می‌کنند. دارایی اصلی یا Original در یک خزانه‌ی دیجیتال رپد شده و به نمایندگی از آن، یک دارایی جدید ضرب می‌شود که برای معامله روی پلتفرم‌های DeFi مورد استفاده قرار میگیرد.
رپد توکن‌ها امکان کارکرد دارایی‌های غیربومی را روی یک بلاک چین دیگر فراهم می‌کنند. آن‌ها درواقع نسخهای توکنیزه شده از توکن اصلی هستند که می‌توانند بین شبکه‌ها پل بزنند و قابلیت همکاری بلاک چین‌ها را بیش‌تر کنند. رپد توکن‌ها می‌توانند نمایندهی هر نوع دارایی مانند آثار هنری، کلکسیون‌ها، کالاها، دارایی‌های دیجیتال، سهام، ارزهای فیات، املاک و مستغلات و… باشند.
رپد توکن ها در شبکه های مختلف
رپد بیت کوین که به‌اختصار با WBTC نشان داده می‌شود، اولین رپد توکنی بود که از طریق قراردادهای هوشمند روی شبکه‌ی اتریوم اجرا شد. این توکن به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد درآمد ثابتی داشته باشند. علاوه بر بیت کوین، لیست دارایی‌های رپد شده شامل ارزهای دیجیتال دیگری نیز می‌شود که اغلب بر بلاک چین اتریوم با پروتکل ERC-20 و بلاک چین هوشمند بایننس BEP-20 عمل می‌کند.
حتی توکن‌هایی با استاندارد ERC-20 اتریوم که خود بر روی این بلاک چین تولید شده‌اند نیز نمی‌توانند با ارز دیجیتال بومی این شبکه یعنی ETH تعامل داشته باشند. دلیل این موضوع، ایجاد شدن توکن ETH قبل از همه‌ی این توکن‌ها است. بنابراین، درست مانند بیت کوین، اتریوم نیز باید رپد شود که بتواند با دیگر توکن‌ها تعامل داشته باشد. به این ترتیب، توکنیزه کردن اتریوم نیز تبدیل به یک ضرورت برای عملکرد آن روی برنامه‌های دیفای شده است.
پس از اتریوم و بیت کوین، بلاک چین‌های دیگری مانند پولکادات، کاردانو (Cardano) و سولانا (Solana) نیز اقدام به تولید رپد توکن برای تسهیل دسترسی و استفاده‌ی کاربرانشان از برنامه‌های DeFi کرده‌اند. دیگر پروژه‌ی نوظهور در این زمینه، bLuna، رپد توکن ارز دیجیتال LUNA است. این رپد توکن می‌تواند با سهولت مورد معامله قرار بگیرد یا به‌عنوان وثیقه در پروتکل‌های دیگر شبکه‌ی ترا (Terra) استفاده شود.
انواع رپد توکن
استیبل کوین‌ها اولین نوع رپد توکن‌ها با کارکردی مشابه آن چیزی هستند که از این مفهوم انتظار می‌رود؛ هرچند که رپد توکن‌های بعدی از ماهیت استیبل کوین فاصله گرفتند. به‌عنوان مثال، تتر (USDT) یک استیبل کوین با ارزش همیشگی یک دلار است و توسط این ارز فیات پشتیبانی می‌شود. با این حال، تتر دقیقاً به‌اندازه‌ی یک دلار فیزیکی را در هر USDT ارائه نمی‌دهد و محتوای آن شامل دارایی‌های متعدد با ماهیت متفاوت مانند پول نقد و معادل‌های آن، سرمایه‌گذاری‌ها، مطالبات وام‌ها و… می‌شود.
فارغ از استیبل کوین‌ها، رپد توکن‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- رپد توکن برداشت نقدی (Cash-settled)
- رپد توکن برداشت غیرنقدی (Redeemable)
رپد توکن‌های برداشت غیرنقدی یا قابل بازخرید به دارنده‌ی آن اجازه می‌دهند آن‌ها را با توکن اصلی یا اوریجینال مبادله کنند اما در برداشت نقدی این قابلیت وجود ندارد. بلاک چین‌های دیگر، میزبان این رپد توکن‌ها هستند؛ به‌عنوان مثال، رپد توکن‌های حریم خصوصی روی بلاک چین‌های مونرو (Monero) و زی‌کش (ZCash) میزبانی می‌شوند.
سازوکار رپد توکن ها
سازوکار رپد توکن‌ها به این صورت است که بنا به درخواست پلتفرم‌های معاملاتی مانند AirSwap، CoinList، OX، AAVE و Maker، مقدار مشخصی از یک توکن به یک پلتفرم مانند اتریوم ارسال شده و توکن‌های رپد شده تولید می‌شوند. در فرایندی مشابه، زمانی که لازم است رپد توکن به شکل اولیه‌‌ی خود درآید یا آنرپد (Unwrapped) شود، کاربر از پلتفرم معاملاتی می‌خواهد که توکن را از حالت رپد خارج کرده و آن را از خزانه آزاد کند. به عبارت دیگر، به ازای هر رپد توکن، یک توکن واقعی وجود دارد که در اختیار ضرّاب‌خانه‌ی شبکه‌ی آن توکن است.
حال، چالش اصلی پیشِ روی رپد توکن‌ها نمایان می‌شود. نیاز به یک متولی یا ضراب‌خانه‌ی قابل‌اطمینان برای نگهداری از وجوه رپد شده، هدف اصلی یک اکوسیستم بلاک چین که همانا غیرمتمرکز بودن است را زیر پا می‌گذارد. ازآن‌جایی‌که معامله‌گران نمی‌توانند به‌طور مستقیم از رپد توکن‌ها برای معاملات خود استفاده کنند، به یک نهاد نگهبان برای دارایی‌هایشان نیاز دارند. هنوز راه حلی برای این موضوع پیدا نشده است اما امید می‌رود با پیشرفت تکنولوژی ارزهای دیجیتال به‌زودی راه حلی غیرمتمرکز برای آن پیدا شود.
رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin)
نسخه‌ی رپدشده‌ی بیت کوین برای اولین بار در ژانویه‌ی ۲۰۱۹ با هدف استفاده از پتانسیل‌ها و نقدینگی این دارایی در شبکه‌ی اتریوم با همکاری توکن انعطاف‌پذیر ERC-20 راه‌اندازی شد. درحالی‌که بیت کوین به‌تنهایی به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند در تراکنش‌های مالی DeFi استفاده شود، یک رپد بیت کوین می‌تواند با جایگزینی این دارایی در این اکوسیستم‌ها یا هر برنامه‌ی مالی غیرمتمرکز شبکه‌ی اتریوم، مورد تراکنش قرار بگیرد.
رپد بیت کوین، ارزش افزوده‌ی قابل‌توجهی برای دنیای ارزهای دیجیتال به همراه آورده است. درحالی‌که ارزش آن با بیت کوین برابر است اما آن را بسیار کاربردی‌تر کرده است. به بیان دیگر، دارندگان رپد بیت کوین می‌توانند با استفاده از قراردادهای هوشمند و از طریق کیف پول خود دارایی‌های خود را قرض دهند یا آن‌ها را برای دریافت وام وثیقه کنند که در صورت عدم بازپرداخت به وام‌دهنده تعلق میگیرد.
این روش، به‌ویژه در بازارهای نزولی می‌تواند سبب کسب مقادیری سود از محل دارایی‌های دیجیتال برای وام‌دهندگان باشد.
سازوکار رپد بیت کوین
در سازوکار رپد بیت کوین، سه بازیگر اصلی زیر نقش‌آفرینی می‌کنند:
۱- سازمان خودمختار غیرمتمرکز یا DAO که متشکل از ۱۷ عضو DeFi است. هرکدام از این اعضاء، یک قرارداد چند امضایی برای اضافه‌کردن یا حذف مدیران یا مرچنت‌ها (Merchants) و ضرب‌کننده‌های (Custodian) wBTC دارند.
۲- مدیران با ارسال مقدار معیّنی بیت کوین برای ضرب‌کننده، درخواست ضرب رپ توکن معادل آن‌ها را صادر می‌کنند. درواقع، درخواست ضرب رپد بیت کوین از سوی معامله‌گران و سرمایه‌گذاران به مرچنت‌ها رسیده است.
۳- ضرب‌کننده یا نگهبان خزانه، وظیفه‌ی ضرب رپد بیت کوین‌ها و اطمینان از امنیت آن‌ها را بر عهده دارد. این بخش، تضمین می‌کند که wBTCها توسط پروتکل آن‌چین اثبات ذخایر، تایید و پشتیبانی می‌شوند. آن‌ها با ضرب‌کردن یک wBTC به ازای یک بیت کوین، آن را به مدیری که درخواست کرده است باز می‌فرستند.
فرآیند رپد و آنرپد کردن بیت کوین
مدیر، بیت کوین واقعی را به آدرس نگهبان بلاک چینی که قرار است در آن‌جا قفل شود، می‌فرستد. نگهبان نیز هنگامی‌که آن را دریافت کرد، معادل wBTC آن را روی شبکه‌ی اتریوم ضرب می‌کند. در فرآیند بازگشت از رپد بیت کوین به بیت کوین واقعی نیز بیت کوین ERC-20 سوزانده شده و توکن قفل شده‌ی شبکه بیت کوین آزاد می‌شود. ضرب‌کردن و سوزاندن توکن‌ها در بلاک چین، ثبت و ضبط شده و قابل پیگیری است.
تقاضا برای استفاده از بیت کوین به‌عنوان یک دارایی اصلی در دیفای به اندازه‌ای بود که باید حتماً به یک توکن سازگار با ERC-20 تبدیل می‌شد. دیفای در حال حاضر، میلیاردها دلار ارزش دارد و علاوه بر وام‌دهی، برای معاملات مشتقات و دیگر برنامه‌های مالی نیز از آن استفاده می‌شود. در حال حاضر، رپد توکن‌های متعددی از بیت کوین ساخته شده‌اند و بسته به سازمانی که از آن‌ها حمایت می‌کند، متفاوت هستند. برخی از معروفترین رپد بیت کوین‌های ساخته شده بر بلاک چین اتریوم، موارد زیر هستند:
- renBTC
- wanBTC
- tBTC
- WBTC
- sBTC
امنیت توکن های رپد شده ی بیت کوین
از دیدگاه فنی، رپد بیت کوین، توکن امنی است که از مکانیسم‌های امنیتی شبکه‌ای که بر روی آن راه‌اندازی شده، مانند اتریوم یا بایننس، استفاده می‌کند. اما همان‌طور که گفته شد، نیاز به نگهبان یا ضرب‌کننده یکی از چالش‌های این توکن‌هاست. درصورتی‌که دارایی واقعی، توسط این نهاد به شخص دیگری واگذار شود یا به سرقت برود، رپد بیت کوین وابسته به آن، بی‌ارزش خواهد شد.
به این ترتیب، نحوه‌ی نگهداری بیت کوین اصلی، تعیین‌کننده‌ی درجه امنیت رپد بیت کوین است. کاربران باید از پشتیبانی بیمه و ضمانت‌نامه‌ی سازمانی که قرار است توکن‌ها را ضرب کند، اطمینان حاصل کنند. به چنین سازمانی، پل رابط بین بیت کوین و اتریوم گفته می‌شود.
بهترین گزینه برای پل نام برده شده، یک سازمان غیرمتمرکز با مدیریت قراردادهای هوشمند است. با انتخاب چنین سازمانی، نیازی برای اعتماد به اشخاص ثالث نیست و کاربران فقط باید به کد قراردادهای هوشمند غیرقابل تغییر با مهر زمان (Time-Stamped) اعتماد کنند. با این حال، بحث امنیت پل‌های رپد بیت کوین هنوز بین جامعه‌ی دیفای داغ است.
سرمایه گذاری در رپد توکن ها
رپد توکن‌ها به شکلی فزاینده به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری با سود بالا در صنعت ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند؛ زیرا بدون شک کل صنعت دیفای، نقشی حیاتی را در دنیای آینده‌ی ارزهای دیجیتال بازی خواهد کرد. پس از ضرب اولین رپد بیت کوین در کم‌تر از یک سال، حدود ۸۰۰ میلیون دلار بیت کوین به WBTC تبدیل شد.
طبق گزارش‌ها و داده‌های پلتفرم Arcane تعداد بیت کوین‌های قفل‌شده‌ی اتریوم در سال ۲۰۲۱ به ۱۸۹ هزار افزایش یافت. عددی که نشان‌دهنده‌ی حضور یک‌درصد از کل عرضه‌ی در گردش این دارایی به ارزش ۱۸٫۷۳ میلیون دلار در صنعت دیفای است.
همچنین، رپد توکن‌ها سرعت و هزینه‌ی تراکنش‌ها را به‌ویژه برای بلاک چین‌های کندی مانند بیت کوین و اتریوم، بهبود می‌بخشند. آن‌ها برخلاف سایر دارایی‌ها امکان مالکیت تقسیم‌شده (fractionalized ) را فراهم می‌کنند. این ویژگی به مالکان آن‌ها اجازه می‌دهد تنها کسری از یک دارایی را خریداری و نگهداری کنند. تمامی این مزایاها سبب خوش‌بینی کارشناسان به آینده‌ی رپد توکن‌ها شده است.
سخن پایانی
یک رپد توکن، قابلیت عملکرد توکن‌ها بر روی پلتفرم‌های غیربومی را میسر می‌کند. آن‌ها نسخه‌های توکنیزه شده از دارایی‌های اصلی مانند بیت کوین هستند که می‌توانند در پلتفرم‌های دیفای و دیگر برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده شوند.
معروفترین رپد توکن، رپد بیت کوین است که این توکن را در شبکه‌ی اتریوم، پشتیبانی می‌کند. سازوکار ساخت یک رپد بیت کوین سه بازیگر اصلی، یک سازمان خودمختار DAO، مرچنت یا مدیر و ضرب‌کننده یا Custodian دارد.
سازمان دائو با اعضای دیفای خود به‌عنوان بستری برای تایید و رد مرچنت‌ها و ضرب‌کننده‌ها عمل می‌کند. دستور ضرب یک رپد توکن از سوی مرچنت و به درخواست تریدرها و سرمایه‌گذاران صادر می‌شود و ضرب‌کننده با قفل‌کردن توکن اصلی دریافت شده در شبکه‌ی بیت کوین، رپد بیت کوین سازگار با اتریوم یا دیگر شبکه‌ها را صادر می‌کند. مهم‌ترین مسئله‌ی حال حاضر رپد توکن، اعتماد به ضرب‌کننده به‌عنوان نگهبان توکن‌های اصلی است که بالاخره زمانی باید دوباره بازگردانده شوند.
رپد توکن‌های بیت کوین در حال حاضر، صدها میلیون دلار ارزش دارد. رپد توکن‌ها به‌طورکلی و با توجه به پتانسیل و اهمیتی که در دیفای به‌عنوان یک صنعت غیرقابل انکار در دنیای آینده‌ی ارزهای دیجیتال دارد، به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری پربازده شناخته می‌شود.
سؤالات متداول
۱- آیا غیر از رپد بیت کوین، رپد توکن دیگری هم وجود دارد؟
بله. معروفترین رپد توکن پس از رپد بیت کوین، رپد اتریوم با نماد WETH با اهداف مشابه است.
۲- آیا رپد بیت کوین همان بیت کوین است؟
ارزش هر دو یکی است. رپد بیت کوین، نسخهای از بیت کوین است که قرار است روی بلاک چین اتریوم کار کند. رپد بیت کوین، بدون بیت کوین اصلی ارزشی ندارد و بهنوعی نمایندهی آن در اتریوم است.
۳- آیا رپد کردن توکن هزینه دارد؟
تا زمان انتشار این مقاله، بیت کوین و اتریوم هزینهای برای ضرب رپد توکن دریافت نمیکند.
۴- چطور بیت کوین را رپد کنیم؟
در کیف پول خود گزینه‌هایی برای Wrapped و Unwrapped کردن را پیدا کنید.
