معاملات نقدی (اسپات) با آتی (فیوچرز)
معاملات در بازارهای مالی به دو دسته نقدی و آتی تقسیم می‌شوند. در این مطلب قصد داریم تفاوت معاملات نقدی و آتی را برای شما بیان کنیم. بهترین راه برای اینکه تفاوت معاملات نقدی و آتی را متوجه شوید معرفی آن‌ها است. ابتدا به معرفی معاملات نقدی می‌پردازیم و سپس معاملات آتی را با ارائه مثال به صورت کامل بیان میکنیم.
معاملات اسپات
معاملاتی که در طی آن‌ها ما در همان لحظه‌ای که پول را پرداخت میکنیم به صورت آنی کالا را دریافت کنیم معامله به صورت نقدی انجام شده است. بدیهی است همین حالت را برای فروش نیز داریم، اگر ما به عنوان فروشنده، کالایی را به روش نقدی بفروشیم، همان لحظه‌ای که پول را دریافت کردیم موظف به تحویل کالا به خریدار هستیم.
نکته دیگری که راجع به بازارهای نقدی وجود دارد، یک‌طرفه بودن آن‌ها است، به این معنی که امکان سود بردن فقط وقتی فراهم است که رشد قیمت وجود داشته باشد.
در معاملات نقدی هیچ‌وقت دارایی شما از بین نمی‌رود. مثلا اگر شما یک واحد بیت‌کوین خریداری کنید، شما یک واحد بیت‌کوین خواهید داشت، می‌توانید آن را از بازار خارج کنید، هولد کنید یا هرتصمیمی که بخواهید بگیرید.
ارزش یک واحد بیت‌کوین کم یا زیاد می‌شود ولی به هر حال شما یک واحد بیت‌کوین دارید.
اصطلاحات معاملات اسپات
- Spot Trading
منظور همان معاملات نقدی است، چیزی که ما قصد داریم در این بخش از مطلب به صورت کامل توضیح دهیم.
- Spot Price
اسپات پرایس به قیمت لحظه‌ای در معامله نقدی اشاره دارد. این قیمت در معامله همان قیمتی است که کالا یا ارز یا سهام در آن قیمت معامله می‌شوند.
- Spot Market
بازارهای نقدی به بازارهایی اشاره دارد که معاملات در آن بازار از نوع نقدی در حال انجام هستند. بد نیست به این نکته اشاره کنیم که تمام صرافی‌های داخلی در زمینه رمزارزها از نوع بازارهای نقدی هستند.
انواع سفارش های معاملاتی در بازارهای نقدی
- Limit Order
در سفارشات محدود، دو مشخصه را باید تعیین کنیم. Price یا قیمت که با تعیین آن می‌گوییم سفارش در آن قیمت ثبت شود، و Amount یا مقدار که حجم سفارش را تعیین می‌کند. به عنوان مثال فرض کنید که شما قصد خرید یک واحد بیت‌کوین را در قیمت 50 هزار دلار دارید.
در این صورت Price شما “50 هزار دلار” و Amount که به تعداد اشاره می‌کند برای شما در این معامله “یک” است. با توجه به اینکه معامله شما از نوع نقدی بوده به محض اینکه روی دکمه‌های Buy یا Sell کلیک کنید، سفارش شما ثبت خواهد شد.
- Market Order
اما اگر در بازارهای نقدی از سفارش بازار استفاده کنید، فقط یک فاکتور هست که شما باید مشخص کنید، که آن هم Amount و یا مقدار ارز یا کالایی هست که قصد خرید یا فروش آن را دارید و فاکتور قیمت در این نوع از معاملات نقدی توسط صرافی تعیین می‌شود. این قیمت درواقع آخرین قیمتی است که در صرافی در حال انجام است.
- Stop limit Order
این نوع سفارش از جهاتی شباهت به اولین نوع سفارش یعنی لیمیت اردر دارد، تفاوتی که می‌توان برای این نوع سفارش بیان کرد، این است که در سفارش توقف محدود ما یک شرط را هم در معامله لحاظ میکنیم. این نوع سفارش را با بیان مثالی برای شما روشن‌تر میکنیم.
در نظر بگیرید قیمت اتریوم الان 1,500 دلار است. شما با توجه به مسائلی که بررسی کرده‌اید و تحلیلی که انجام داده‌اید به این نتیجه رسیده‌اید که قیمت اتریوم رشد خواهد کرد، و مشخص کرده‌اید که در صورتی که قیمت اتریوم از 1,600 دلار عبور کند، معامله شما انجام شود. در این روش شما باید سه فاکتور را مشخص کنید:
Stop یا استاپ که به قیمتی که در شرط آورده می‌شود اشاره دارد. در واقع شما به صرافی دستور می‌دهید که اگر قیمت از قیمت Stop که مشخص کردید عبور کرد، سفارش شما در قیمت limit ثبت شود.
Limit که در آن شما قیمتی را مشخص می‌کنید که به صرافی دستور دهد معامله در آن قیمت انجام شود.
Amount که مقدار یا تعداد رمزارز، سهام یا هر چیز دیگر را باید به وسیله آن تعیین کنید.
- OCO Order
این نوع سفارش را می‌توان ترکیبی از سفارش نوع اول و سوم دانست. Oco مخفف عبارت One Cancel the Other هست که یعنی یک سفارش، سفارش دیگر را کنسل می‌کند. این نوع سفارش‌گذاری را وقتی استفاده میکنیم که با تحلیل‌هایی که انجام دادیم امکان هر دو مسیر برای روند ممکن است، درواقع ما نمی‌دانیم قیمت، روند کاهشی خواهد داشت یا افزایشی. در این صورت از اردرهای نوع چهارم استفاده میکنیم.
به عنوان مثال فرض کنید در حال حاضر قیمت اتریوم روی 1,200 دلار است، و شما نمی‌دانید قیمت اتریوم به رشد خود ادامه می‌دهد یا نزول می‌کند. با کمک نوع چهارم اردر گذاری در بازارهای نقدی می‌توانید دو قیمت را مشخص کنید که در صورتی که اتریوم به هر کدام رسید، دومین قیمت عملا بی‌تاثیر شود. مثلا شما می‌خواهید اگر اتریوم رشد کرد و قیمت از1,500 عبور کرد معامله شما انجام شود و در صورتی که قیمت نزولی بود خرید اتریوم در قیمت 1000 دلار انجام شود. فاکتورهایی که در این نوع معامله باید وارد کنیم عبارتند از:
Price: در مثالی که ما زدیم همان 1000 دلار است، ما به صرافی دستور دادیم در صورتی که قیمت به 1000 دلار رسید یک واحد اتریوم برای ما خریداری کند.
stop: در مثالی که ما زدیم 1,500 دلار است. در این صورت ما به صرافی دستور می‌دهیم در صورتی که قیمت از 1,500 دلار عبور کرد، شرط 1000 دلار کنسل شود و معامله در فیمتی بالای 1,500 دلار انجام شود. مثلا در قیمت 1,550
Limit: قیمت 1,550 در این مثال درواقع همان لیمیت است که معامله خرید در صورت رشد قیمت در این قیمت فعال می‌شود.
Amount: مقدار یا تعداد ارز، سهام یا کالایی که خریداری می‌شود.
معاملات فیوچرز 
در معاملات نقدی ما کالا، سهام یا ارزی را می‌خریم، و کالا یا ارز همان لحظه به ما تحویل داده می‌شود ولی در معاملات آتی که بر اساس یک قرارداد منعقد شده بین دونفر است، ما کالا، سهام و یا ارز را می‌خریم، مبلغی را به عنوان وجه تضمین قرار می‌دهیم، ولی کالا و پول در تاریخ منعقد شده در قرارداد مبادله می‌شوند.
همچنین در معاملات آتی ما علاوه بر بالا رفتن قیمت می‌توانیم از پایین آمدن قیمت نیز سود کنیم. به این بازارها بازارهای دوطرفه نیز گفته می‌شود.
بازاری که فعالیت در آن به تخصص کافی نیاز دارد و توصیه می‌شود جز افرادی که تجربه و آگاهی کامل در این زمینه ندارند از آن استفاده نکنند. درواقع در معاملات آتی برای باز کردن پوزیشن شرت یا موقعیت فروش، صرافی به شما مثلا یک واحد بیت‌کوین قرض می‌دهد، شما بیت‌کوین را در قیمت 60 هزار دلار می‌فروشید و وقتی قیمت به 50 هزار دلار رسید یک بیت‌کوین خریده به صرافی تحویل می‌دهیم و 10 هزار دلار سود نصیب شما شده است.
توجه کنید که مطلبی که توضیح دادیم روند کار بود و شما به جز پوزیشنی که در اول کار باز می‌کنید نیازی به باز کردن پوزیشن دیگر ندارید.
در معاملات آتی بر خلاف معاملات نقدی که هیچ‌وقت دارایی شما صفر نمی‌شد، ممکن است دارایی شما به طور کامل از بین برود.
اصطلاحات معاملات فیوچرز
- Long Position یا لانگ پوزیشن را وقتی در معاملات آتی سفارش خرید می‌گذاریم استفاده میکنیم. به عبارتی موقعیت خرید باز میکنیم.
- :Short Position یا شرت پوزیشن، وقتی در معاملات آتی سفارش فروش ست میکنیم یا به عبارتی موقعیت فروش باز میکنیم مورد استفاده قرار میگیرد.
- Laverage: لوریج یا اهرم به ضریب سرمایه‌ای گفته می‌شود که صرافی (در زمینه ارزهای دیجیتال) در اختیار ما می‌گذارد تا بتوانیم سودهای بیشتری داشته باشیم، البته اگر ضرر کنیم هم ضرر بیشتری خواهیم داشت.
- لیکوئید: در واقع حساب شما وقتی لیکوئید می‌شود که میزان ضرر شما از دارایی شما بیشتر شود، که در این صورت صرافی حساب شما را می‌بندد و گفته می‌شود که حساب شما لیکوئید شده است.
یکی از امکاناتی که در معاملات آتی وجود دارد و افراد زیادی را به سمت خود کشیده است، استفاده از اهرم یا لوریج در معاملات است. اهرم یا لوریج (مثلا در بازار کریپتوکارنسی) سرمایه‌ای است که صرافی به شما قرض می‌دهد و شما با استفاده از آن می‌توانید معاملاتی تا چند برابر سرمایه خود را داشته باشید. با یک مثال مفهوم اهرم را برای شما روشن می‌کنم.
فرض کنید شما 10 هزار دلار دارید ولی می‌خواهید بیت‌کوین به قیمت 50 هزار دلار را بخرید یا بفروشید. با کمک اهرم این امکان برای شما فراهم است تا چنین معاملاتی داشته باشید.
اگر بخواهید از اهرم 25 استفاده کنید دارایی (بالقوه) شما به جای 10 هزار دلار، 250 هزار دلار خواهد بود و شما می‌توانید معامله تا مبلغ 250 هزار دلار را انجام دهید. اما فراموش نکنید در معاملات آتی که از اهرم یا لوریج استفاده شود علاوه بر سود، ضرر شما نیز ضریبی از عدد اهرمی است که انتخاب کرده‌اید.
مثلا اگر در حالت عادی معامله شما به اندازه 5 دلار ضرر داشته باشد با استفاده از اهرم 25، شما متحمل 125 دلار ضرر خواهید شد.
اگر میزان ضرر شما به میزان دارایی شما نزدیک شود، صرافی با احتساب کارمزد معامله که از حساب شما کسر کرده، حساب شما را لیکوئید می‌کند یا به عبارتی دارایی شما به صفر می‌رسد.
حالا که با خطرات استفاده از لوریج آشنا شدید این موضوع را هم یاآوری میکنیم که اگر تحلیل‌های شما درست باشد و معامله شما وارد سود شود، اگر با استفاده از معاملات بدون استفاده از اهرم فقط 5 دلار سود می‌کردید، حالا با استفاده از اهرم 25 (به عنوان مثال) سود شما به جای 5 دلار 125 دلار خواهد بود.
پس فراموش نکنید استفاده از اهرم همانطور که می‌تواند شیرین باشد، امکان دارد کل سرمایه شما را نیز نابود کند.
مثال هایی از بازارهای نقدی و آتی
نقدی:
بخش عمده بازار بورس ایران
صرافی‌های داخلی در زمینه ارز دیجیتال
آتی:
بازار کالای شیکاگو
صرافی بیت مکس
- اکثر صرافی‌های معتبر نظیر صرافی بایننس از هر دو نوع معاملات نقدی و آتی پشتیبانی می‌کنند.
کلام آخر
حضور در بازارهای مالی به دانش خاص خود نیاز دارد و اگر شخصی بدون اطلاع از ویژگی‌های بازارها اقدام به ترید کند، قطعا با شکست مواجه خواهد شد. ما سعی کردیم در این مطلب با اشاره به تفاوت‌های معاملات نقدی و آتی، بخشی از اطلاعات مورد نیاز در این مسیر را به شما ارائه دهیم.
بهتر است اگر قصد ورود به بازارهای مالی را دارید، حتی اگر اطلاعات شما در این زمینه کامل است، فعالیت خود را با معاملات نقدی شروع کنید.
