اگر برای مدتی کوتاه اخبار و مقالات مربوط به ارزهای دیجیتال را دنبال کرده باشید به طور حتم مفاهیمی با عنوان بلاک چین و فورک نیز به گوش‌تان خورده است. در این مقاله سعی داریم فورک را معرفی کنیم، اما قبل از آن به یادآوری مفهوم بلاک چین می‌پردازیم.
بلاک چین (Blockchain) چیست؟
بلاک چین (Blockchain) به طور قطع پیچیده به نظر می‌رسد، اما مفهوم اصلی آن واقعاً ساده است. بلاک چین نوعی پایگاه داده ذاتاً غیرمتمرکز است؛ این بانک اطلاعاتی، مجموعه‌ای از داده‌ها است که به صورت الکترونیکی روی سیستم رایانه‌ای ذخیره می‌شود و در پایگاه داده‌ها به طور معمول در قالب جدول ساخته می‌شوند تا امکان جستجو و فیلتر کردن اطلاعات خاص را فراهم کنند.
بلاک چین به گونه‌ای طراحی شده است که به طور قابل توجهی اطلاعات بیشتری را در خود جای دهد، اما این اطلاعات به هیچ عنوان قابل تغییر نیستند و درست از زمانی که کار خود را شروع کند هیچ یک از کاربران نمی‌توانند آن را دستکاری و یا متوقف کنند.
برای مثال در بیت‌کوین، بلاک چین بانک اطلاعاتی است که فقط نوع خاصی از معاملات انجام شده با بیت کوین را ذخیره می‌کند. فناوری بلاک چین به مواردی که نیاز به اعتماد و امنیت دارند از چند طریق پاسخ می‌دهد.
اول، بلوک‌های جدید همیشه به صورت خطی و زمانی ذخیره می‌شوند؛ به این منظور که همیشه به انتهای بلاک‌‌چین اضافه می‌شوند. بلاک چین نیز اطلاعات مربوط به معاملات پولی را ذخیره می‌کند و به این ترتیب بستر ارزهای رمزنگاری شده‌ای مانند بیت کوین را تشکیل می‌دهد.
در سال‌های اخیر تغییرات و پیشرفت‌های چشمگیری در ارتباط با شبکه‌های ارزهای دیجیتال صورت گرفته است. یکی از این پیشرفت‌ها به وجود آمدن مفهوم جدیدی به نام فورک است که در ادامه به معرفی آن می‌پردازیم:
فورک (Fork) چیست؟
برنامه‌نویسان ارزهای دیجیتال برای کنترل و ارتقای این ارزها برنامه و قوانینی را وضع می‌کنند که به آن پروتکل می‌گوییم و بلاک چین هم بر مبنای همین قوانین کار می‌کند. این قوانین می‌توانند مربوط به بزرگی بلاک‌ها، محاسبه‌ی کارمزدها، دستمزد ماینرها و غیره باشد.
یک نمونه از این قوانین زمان هر بلاک در ارز دیجیتال است، که این زمان برای اتریوم 14 ثانیه و برای بیت‌کوین 10 دقیقه است. نمونه‌ی دیگر مربوط به سرعت تراکنش در این ارزها است که سرعت تراکنش اتریوم حداکثر 16 تراکنش در ثانیه و برای بیت‌کوین حداکثر 7 تراکنش در ثانیه به ثبت رسیده است.
فورک راه‌حلی است که هنگام نارضایتی از شرایط موجود در نرم‌افزارهای ارزهای دیجیتال در بستر بلاک چین به کمک برنامه‌نویسان می‌آید. در واقع ساخت یک انعشاب جدید در بلاک چین، به روزرسانی و ایجاد تغییراتی در آن که در نتیجه‌ی آن دو نسخه متفاوت از بلاک چین که هر یک تاریخچه مخصوص به خود را به اشتراک می‌گذارند، ساخته می‌شود نوعی فورک به حساب می‌آید.
اگر بخواهیم تعریفی دقیق‌تر از فورک ارائه دهیم، می‌توانیم بگوییم که فورک نوعی انشعاب است که برنامه‌نویسان از پروژه‌های قبلی خود می‌گیرند؛ به این صورت که منبع هر پروژه کدی دارد که با کپی کردن آن و با اعمال اندکی تغییرات می‌توانند برنامه و یا پروژه‌ی جدیدی پدید بیاورند.
این به روزرسانی در نرم‌افزار در صورتی که با قبل سازگار باشد (Backward-compatible) و اگر با قبل ناسازگار باشد (backward-incompatible) نامیده می‌شود.
دلایل اتفاق افتادن فورک چیست؟
دلایل متعددی سبب به وقوع پیوستن فورک‌ها در زنجیره‌ی بلوک می‌شوند. برای مثال، هنگامی که تغییراتی در پروتکل ارز دیجیتال به وجود می‌آید، لازم است که کاربران و یا حتی کارشناسان مختلف پذیرش خود را نسبت به ورژن جدید و به روزرسانی‌های انجام شده اعلام کنند. درست مثل افرادی که به صورت منظم برنامه‌های نصب شده بر روی کامپیوترشان را به روزرسانی می‌کنند.
گاهی این تغییرات با مخالفت افراد مختلف روبرو می‌شوند به این علت که ممکن است ایجاد یک فورک از سود آنها کم کند. به هرحال برای به بار نشستن این تغییرات و به روزرسانی‌ها افراد زیادی باید آن را تایید کنند، همانطور که به روزرسانی‌های جدید در شبکه‌های تلفن همراه نیازمند موافقت بسیاری از شرکت‌های سازنده است.
مثالی دیگر می‌تواند این باشد که اگر فردی تصمیم بگیرد تغییراتی در کیف پولش ایجاد کند، بدون اینکه فرد دیگر این کار را انجام دهد، این دو کیف پول با هم ناسازگار می‌شوند و به اصطلاح می‌گوییم که یک فورک ایجاد شده است.
فورک در یک بلاک چین می‌تواند در هر سیستم عامل رمزنگاری شده‌ای، به عنوان مثال اتریوم نه لزوماً بیت‌کوین وجود داشته باشد؛ به این دلیل که بلاک چین‌ها و ارزهای رمزپایه بدون توجه به اینکه در کدام بستر رمزنگاری قرار دارند، اساساً با روش مشابه کار می‌کنند.
فورک‌ها انواع مختلفی دارند اما مهم‌ترین آنها هارد فورک (Hard Fork) است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
هارد فورک (Hard Fork)
از آنجایی که هارد فورک به بلاک چین مرتبط است، تغییری آزادانه در پروتکل شبکه است که بلوک‌ها و معاملات نامعتبر قبلی را معتبر می‌کند و یا بالعکس. هارد فورک زمانی روی می‌دهد که نسخه جدید بلاک چین دیگر با نسخه قبلی آن سازگار نباشد که سبب ایجاد ناهمتایی دائمی از نسخه‌ی قبلی آن می‌شود.
همه‌ی به اصطلاح ماینرها باید در مورد قوانین جدید آنچه که یک بلوک معتبر را در زنجیره تشکیل می‌دهد، توافق کنند.
اگر در زنجیره بلاک چین نودی باشد که به روزرسانی نشده باشد با قوانین جدید هم راستا نیست که باعث ایجاد ناهمتایی یا هارد فورک در این زنجیره می‌شود.
با هر دو نوعی از هارد فورک که روبرو باشیم به طور کلی به یکی از این دو روش خاتمه می‌یابد:
یک بلاک چین مسلط می‌شود، در نتیجه زنجیره بلوک موجود در انجمن پذیرش و ارزش کمی دارد.
دلایل ایجاد هارد فورک چیست؟
دلایلی که موجب می‌شود توسعه دهندگان یک هارد فورک ایجاد کنند عبارتند از:
- از بین بردن خطرات امنیتی مهم که در نسخه‌های قدیمی نرم افزار وجود دارد.
- افزودن عملکرد جدید
- معکوس کردن و بازگردانی تراکنش‌ها در معاملات؛
در ادامه با فورکی که برای ارز دیجیتال اتریوم مفید واقع شد، آشنا می‌شویم:
فورک اتریوم (Ethereum Fork)
مشهورترین فورکی که در اتریوم اتفاق افتاد منجر به ایجاد اتریوم کلاستیک (Ethereum Classic) شد.
پس از اینکه سازمان مستقل DAO که بر اساس قراردادی هوشمندانه از طرف اتریوم به وجود آمده بود، مورد حمله هکرها قرار گرفت، به کمک ایجاد یک فورک توانست دارایی خود را بازگردانی کند.
سافت فورک (Soft Fork)
در فناوری بلاک چین، سافت فورک (Soft Fork) تغییری در پروتکل شبکه است که در آن فقط بلاک‌ها یا تراکنش‌های معتبر قبلی اعتبار خود را از دست می‌دهند. از آنجا که نودهای قدیمی (نود به انگلیسی Node به هر شرکت‌کننده در شبکه هر نوعی از کوین نود گفته می‌شود که انواع مختلفی دارد و هر کدام ویژگی‌های یکسانی دارند) اعتبار بلوک‌های جدید را تصدیق می‌کنند، در سافت فورک تغییرات اعمال شده با قبل سازگار است. این نوع فورک‌ها برای اجرای قوانین جدید فقط نیازمند به روزرسانی اکثر ماینرها هستند. بر خلاف آن، یک هارد فورک برای ارتقا و اجرای نسخه جدید نیاز به توافق و به روزرسانی همه نودها نیاز دارد که در صورت عدم توافق برای مثال در ارزی مانند بیت کوین می‌توانند رونوشتی جدید از بیت کوین بسازند که برخی از خصوصیات کوین قبلی را دارد.
انواع جدید معاملات اغلب می‌توانند به عنوان سافت فورک به انتهای زنجیره بلوک اضافه شوند و تنها لازمه‌ی آن این است که کاربران (به عنوان مثال فرستنده و گیرنده) و استخراج‌کنندگان در مورد معامله جدید اطلاعات کافی را داشته باشند. این مهم به نحوی انجام می‌گیرد که تراکنش جدید برای مشتریان قدیمی به عنوان معامله «پرداخت به غیر» ظاهر شود و استخراج‌کنندگان توافق کنند که بلوک‌های شامل این معاملات را رد کنند، مگر اینکه معامله طبق قوانین جدید معتبر باشد. به این ترتیب بود که هش پرداخت به اسکریپت (P2SH) به بیت کوین اضافه شد.
سافت فورک می‌تواند هنگامی اتفاق بیافتد که استخراج‌کنندگان با استفاده از نودهای به روزرسانی نشده قانون توافق شده جدیدی را نقض می‌کنند در حالی که که نودهایشان نیز از آن اطلاعی ندارند.
از آنجایی که تمام بلاک‌ها سافت فورک شده از قوانین قدیمی نیز پیروی می‌کنند، دیگر سافت فورک‌ها برای بدست آوردن توافق به ارتقا هیچ نودی نیاز ندارند. در نتیجه مشتریان قدیمی آنها را قبول می‌کنند.
سافت فورک بدون استفاده از هارد فورک قابل برگشت نیست؛ زیرا طبق تعریف ارائه شده یک سافت فورک تنها به مجموعه‌ی معتبری از بلوک‌ها اجازه می‌دهد تا زیرمجموعه‌ی درستی از آنچه که پیش از فورک شدن معتبر بود، باقی بمانند.
هر چه تعداد ماینرهایی که قوانین جدید را می‌پذیرند بیشتر باشد، امنیت شبکه هم پس از ایجاد فورک بیشتر است.
تفاوت هارد فورک و سافت فورک چیست؟
هارد فورک و سافت فورک اساساً یکسان هستند، به این معنا که وقتی کد موجود بر روی یک پلتفورم ارز رمزنگاری شده تغییر داده می‌شود، با وجود آمدن نسخه جدید، نسخه‌ی قدیمی نیز در شبکه باقی می‌ماند. اگر از سافت فورک استفاده شود، هنگامی که کاربران به روزرسانی‌های لازم را انجام می‌دهند فقط یک بلاک چین معتبر باقی می‌ماند.
این در حالی است که هنگام استفاده از یک هارد فورک، بلاک چین‌های قدیمی و جدید هر دو در کنار هم وجود دارند، به این معنی که نرم افزار باید به روز شود تا طبق قوانین جدید کار کند.
هر دوی این فورک‌ها شکاف ایجاد می‌کنند اما با این تفاوت که یک هارد فورک دو زنجیره بلوک ایجاد می‌کند، اما نتایج استفاده از یک سافت فورک تنها در یک زنجیره بلوکی مشخص و دریافت می‌شود.
به بیان ساده‌تر هارد فورک زمانی اتفاق می‌افتد که بخواهیم یک در شبکه‌ی ارزی مانند بیت‌کوین شاخه‌ی متفاوتی به وجود بیاوریم، حال اگر تغییرات این فورک جدید با هم سازگار باشن یک سافت فورک به وجود می‌آید.
با توجه به تفاوت در امنیت بین هارد فورک و سافت فورک، تقریباً همه کاربران و توسعه دهندگان طرفدار هارد فورک هستند، حتی اگر به نظر برسد که یک سافت فورک می‌تواند تغییرات مورد انتظار را حاصل کند. تعمیرات اساسی بلوک‌ها در یک زنجیره بلوک به قدرت محاسباتی فوق العاده‌ای نیاز دارد، اما حریم خصوصی حاصل شده از یک هارد فورک بسیار بیشتر و قابل اعتمادتر از سافت فورک است.
تأثیرات احتمالی هارد فورک‌ها بر صنعت ارزهای رمزنگاری شده چیست؟
هارد فورک بسته به تأثیر آن در یک زمان خاص، ممکن است اثرات مثبت و یا منفی بر ارز رمزنگاری شده داشته باشد. صرف از نظر از تأثیری که دارد، هارد فورک از مفاهیم مرتبط با ارز رمزنگاری شده است که هم سرمایه‌گذاران و هم علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال با آن کنار می‌آیند.
اما مسئله‌ای بسیار حائز اهمیت است این است که فورک‌های بزرگ قابلیت تغییر همیشگی یک ارز دیجیتال را دارند؛ می‌توانند یک ارز را برای همیشه از بین ببرند و یا بالعکس آن را تقویت کنند.
طی سالیان موارد مختلفی از هارد فورک در ارزهای رمزنگاری شده وجود داشته است. بیت کوین و اتریوم دو ارز دیجیتال هستند که بیشترین تجربه هارد فورک را دارند.
برخی از هارد فورک های اتریوم عبارتند از:
- Frontier Thawing
- DAO Fork
هارد فورک های بیت کوین
- Bitcoin XT
- Bitcoin Cash
هارد فورک‌ها در تغییر ارزش ارز رمزنگاری شده شهرت دارند. یک تجربه قابل توجه در ارتباط با هارد فورک برنامهریزی شده‌ای در ارز اتریوم بود که موفقیت مورد انتظار را کسب نکرد.
به گزارش Forbes خرابی برنامهریزی شده هارد فورک تأثیر منفی بر اتریوم گذاشت، اتریوم سومین ارز رمزنگاری شده بزرگ جهان با داشتن سرمایه بازار، امروز سقوط کرده است زیرا سرمایه‌گذاران و بازرگانان با عصبانیت به دنبال به روزرسانی به تاخیر افتاده در استانبول هستند. اگر این هارد فورک به موفقیت می‌انجامید، اوضاع طور دیگری رقم می‌خورد و احتمالاً اتریوم با افزایش گسترده تقاضا روبرو می‌شد.
یکی از معروف‌ترین مورد هارد فورک از جمله مواردی بود که منجر به ایجاد Bitcoin Cash (BCH) شد، یک رویداد تاریخی و مهم که بحث‌های داغی را در جامعه رمزنگاری ایجاد کرد.
هر کسی که قبل از وقوع فورک صاحب بیت کوین بود، بلافاصله پس از فورک همان مقدار بیت کوین هش را بدست آورد، بدون اینکه مجبور به خرید آن باشد.
برای بسیاری از افراد غیر فنی این مسئله تعجب آور بود، زیرا نمی‌دانستند که هارد فورک در عمل به چه معناست. اما این مشکلات وقتی به وجود آمد که بیت کوین کش شروع به تضعیف اقتدار تاریخی بیت کوین کرد به این صورت که ادعا کرد که ارزش فعلی آن به نمایندگی از ارزش اصلی ارز ایجاد شده توسط ساتوشی ناکاموتو است.
آیا باید قبل از وقوع فورک‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؟
به صورت کلی هارد فورک یک زمان ناپایدار را برای ارز رمزنگاری شده نشان می‌دهد. جامعه غالباً بر سر این موضوع اختلاف نظر خواهد داشت و بازار به طور كلی حتی با استانداردهای ارز رمزنگاری شده بسیار بی ثبات است. نحوه واکنش شما تا حد زیادی به سهم شما در ارز و نوع فورک‌هایی که با مواجه می‌شوید بستگی خواهد داشت.
در هنگام وقوع هارد فورک، هنگامی که ارز رایگان دریافت می‌کنید منطقی است که ارز خود را نگه دارید یا حتی سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهید. اما نکته منفی این مسئله اینجاست که که دیگر کاربران و معامله‌گران بزرگ نیز همین کار را می‌کنند. اما آیا این ارزهای رایگان که گاهی با عنوان پول آزاد نیز از آنها یاد می‌شود، ارزشی مشابه با ارزهای دیگر را دارند؟
اگر نگران هستید که ممکن است نتوانید به اندازه کافی و به موقع واکنش نشان دهید و قبل از افراد و سازمان‌های بزرگ اقدام کنید، به شما توصیه میکنیم که سرمایه خود را قبل از فورک بفروشید. شما در ازای ارز رایگان ضرر خواهید کرد اما ممکن است بتوانید از افرادی که به دنبال افزایش سهام خود هستند، سود کسب کنید.
اگر انتخاب‌های شما بر اساس سافت فورک‌ها باشد، کمی آسان‌تر می‌توانید تصمیم‌گیری کنید. اگر فکر می‌کنید که فورک به افزایش ارزش ارز کمکی خواهد کرد، بهترین اقدام برای جمع آوری ارز از کاربران دیگر، استفاده از نوسانات قیمت برای افزایش سهام شما است.
اما اگر متوجه شدید که وقوع فورک برای ارز ضرراتی را در پی خواهد داشت، باید سهام خود را قبل از سقوط به فروش برسانید.
