سرمایه‌گذاری در بازار آتی و فارکس مستلزم دانستن این نکته است که همه‌چیز به پیش‌بینی‌ها وابسته است. این پیش‌بینی‌ها باید با توجه به روند بازار صورت بگیرد که گاهی مثبت و در برخی موارد نیز منفی است. یکی از مسائل مهم در معاملات بازار فارکس بحث کال مارجین و ارتباط آن با حساب‌های کاربری افراد است؛ البته سرمایه‌گذاران بازار آتی بیشتر با این عبارت سر و کار دارند. این مفهوم در بازار فارکس هم وجود دارد، اما با توجه به ممنوعیت فعالیت در این بازار، بیشتر افراد در ایران با وضعیت کال مارجین در بازار آتی روبه‌رو می‌شوند. در این مقاله، با ما همراه باشید تا از نکات لازم درباره این مفهوم مطلع شوید.
آشنایی با قرارداد آتی
افراد برای هر معامله‌ای باید قواعد آن را در نظر داشته باشند. بازار آتی به‌گونه‌ای است که معامله‌گر کالایی را سفارش می‌دهد و مدتی بعد آن را تحویل می‌گیرد؛ بنابراین امروز قیمت کالا را مشخص می‌کند و هنگام تحویل کالا وجه آن را به فروشنده می‌پردازد. به این فرایند، عقد قرارداد آتی گفته می‌شود. با توجه به اینکه این معامله دوطرفه و تعهدی صورت می‌گیرد، طرفین باید برای تضمین تعهدات خود، مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین پرداخت کنند. در این فرایند، هر دو طرف معامله مبلغی را با عنوان وجه تضمین اولیه نزد کارگزاری سپرده می‌کنند؛ از این‌رو در ابتدا معامله‌گران باید حساب معاملاتی خود را شارژ کنند و به موقعیت خرید یا فروش دست یابند. پس از دریافت این موقعیت، مبلغ شارژشده توسط کارگزاری در راستای ضمانت اجرای تعهدات معاملات، بلوکه می‌شود.
معرفی مارجین
با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان گفت مارجین مقدار سرمایه‌ای است که باید به اندازه آن، حجم مورد معامله در حساب معامله‌گر وجود داشته باشد. این مبلغ را کارگزاری بلوکه می‌کند و به‌عنوان ضمانت انجام معاملات در نظر می‌گیرد؛ بنابراین سرمایه ابتدایی که هر معامله‌گر به کارگزاری می‌دهد تا به اندازه آن لات مورد نیاز خود را تهیه کند، برابر با مارجین است که می‌تواند با توجه به نوع کارگزاری متفاوت باشد. ارتباط مارجین و لوریج به این صورت است که برای مثال اگر معامله‌گری برای خرید یک لات 100 هزار دلار مارجین به‌عنوان وجه تضمین در اختیار کارگزاری قرار دهد، با استفاده از یک لوریج یک به صد می‌تواند یک‌صدم این مبلغ را به‌عنوان وجه تضمین پرداخت کند؛ بنابراین هرچه لوریج افزایش پیدا کند، معامله‌گر مارجین کمتری را در اختیار کارگزاری قرار می‌دهد، اما در این حالت با درصد ریسک بیشتری روبه‌روست.
با در نظر گرفتن این نکته که کارگزاری‌ها همواره منافع خود را مدنظر دارند، یک کارگزاری تا زمانی به معامله‌گر اجازه بازبودن معاملات را می‌دهد که میزان ضرر در آن معاملات، کمتر از میزان دارایی آزاد معامله‌گر یا همان فری مارجین باشد؛ بنابراین می‌توان گفت هنگام ورود به هر معامله‌ای پول باقی‌مانده در حساب به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ مارجین یا حاشیه اطمینان که نمی‌توان با آن معامله انجام داد و فری مارجین یا مارجین آزاد که می‌توان از آن در معاملات دیگر استفاده کرد.
آشنایی با مفاهیم کلی
1. کارمزد
کارمزد معاملات مبلغی است که با توجه به ارزش کالای مورد معامله تغییر می‌کند. براساس دستورالعمل سازمان بورس و اوراق بهادار، کارمزد هر معامله آتی برابر است با 00068/0 ارزش هر قرارداد؛ بنابراین در ابتدای هر معامله ارزش قرارداد آن تعیین می‌شود. سپس با کارمزد معامله محاسبه‌شده، این مبلغ از حساب معامله‌گران کسر می‌شود. باید بدانید سازمان بورس و اوراق بهادار، کارگزاری و شرکت بورس در این مبلغ کارمزد با معامله‌گر شریک می‌شوند.
2. بالانس
کل پول نقدی که در حساب معاملاتی معامله‌گر وجود دارد، بالانس نام دارد. در این میان، اگر معامله‌ای باز داشته و حتی در وضعیت سود یا زیان قرار گرفته باشید، همچنان بالانس یا موجودی حساب شما همان میزان بالانس قبل از بازکردن موقعیت معامله است. به‌محض بسته‌شدن معامله، سود یا ضرر معامله‌گر به موجودی بالانس اضافه یا از آن کسر می‌شود؛ بنابراین بعد از بسته‌شدن معاملات، میزان بالانس تغییر می‌کند.
3. اکوییتی
اکوییتی درواقع موجودی واقعی حساب یک معامله‌گر بوده و برابر است با میزان بالانس حساب، به اضافه سود یا ضرر شناور موقعیت‌های باز معامله‌گر؛ درنتیجه ارزش لحظه‌ای حساب را نشان می‌دهد. اگر معامله باز وجود نداشته باشد، بالانس و اکوییتی حساب با یکدیگر برابرند.
4. لات
یکی از مهم‌ترین مفاهیم در انجام معاملات که باید با آن آشنا بود، لات است؛ شاخصی کمی یا پیمانه که تعیین‌کننده مقدار دقیق خرید و فروش‌هاست. درواقع می‌توان گفت در دنیای بورس، لات یک پیمانه به شمار می‌آید و معادل 100 هزار واحد است. برای توضیح بیشتر می‌توان گفت، چنانچه بخواهید یک سهم را یک لات در نظر بگیرید، باید 100 هزار واحد از آن سهم را در اختیار داشته باشید؛ بنابراین با در نظر گرفتن کلان‌بودن این میزان سرمایه، به‌منظور تسهیل‌بخشیدن به معاملات برای سرمایه‌گذاران خرد، واحدهای کوچک‌تر مینی لات، میکرو لات و نانو لات تعریف شده‌اند. هدف از تعریف این واحدها، آن است که بتوان سرمایه‌های خرد را نیز جذب کرد و به بازار رونق بخشید. لازم است بدانید، مینی لات، میکرو لات و نانو لات به ترتیب برابرند با 10 هزار، 1000 و 100 واحد.
5. پیپ
کوچک‌ترین واحد قیمتی پیپ است؛ برای مثال در تبدیل دلار به یورو، هر واحد یورو 1254/1 دلار است که این عدد را با ۴ پیپ نشان می‌دهند؛ بنابراین چنانچه در معاملات خود یک پیپ افزایش قیمت داشته باشید، به ازای هر یک لات خریداری‌شده، 10 دلار سود دریافت می‌کنید؛ درنتیجه یک لات نقش مهمی در کسب سود یا زیان هر معامله‌گر دارد.
6. لوریج
احتمالاً تاکنون دریافته‌اید که لات واحد بزرگی است؛ بنابراین کارگزاری‌ها برای آنکه سرمایه‌گذاران خرد در فارکس را نیز جذب کنند، از ترفندی به نام لوریج استفاده می‌کنند. در این روش، یک اعتبار رایگان به معامله‌گران داده می‌شود تا بتوانند لات‌های بزرگ خریداری کنند؛ برای مثال معامله‌گر می‌تواند با یک لوریج یک به صد، به ازای هر 1 دلار، اجازه معامله 100 دلار را داشته و درنتیجه با یک نانو لات دارایی، به اندازه مینی لات قدرت خرید داشته باشد.
7. سطح استاپ اوت
ممکن است فردی در موقعیت ضرر و زیان در معاملات بازار فارکس قرار بگیرد و بازار همچنان روندی خلاف پیش‌بینی معامله‌گر داشته باشد؛ بنابراین میزان زیان وی مدام بیشتر می‌شود؛ در این صورت کارگزاری، موقعیت‌های ضررده را می‌بندد. به این مسئله محدودیت سطح استاپ اوت گفته می‌شود؛ یعنی بدترین موقعیتی که یک معامله‌گر می‌تواند در آن قرار بگیرد.
8. فری مارجین
فری مارجین یا مارجین آزاد پولی است که درگیر معاملات فارکس باز نمی‌شود و تنها برای بازکردن معامله‌های جدید کاربرد دارد. چنانچه مقدار فری مارجین صفر یا کمتر از حالت متعادل باشد، هشدار مارجین فعال شده و از ورود معامله‌گر به معاملات جدید جلوگیری می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت فری مارجین که با نام‌های مارجین آزاد، مارجین موجود، مارجین قابل استفاده و مارجین قابل استفاده برای نگهداری شناسایی می‌شود، می‌تواند برای بازکردن معاملات جدید استفاده شود.
9. سطح مارجین یا مارجین لول
مارجین لول یا سطح مارجین نسبت موجودی واقعی حساب به مارجین مورد استفاده قرار گرفته است که به‌صورت درصد بیان می‌شود. درواقع می‌توان گفت مارجین لول برابر است با نسبت اکوییتی تقسیم بر مارجین، ضرب در 100. مفهوم مارجین لول بسیار مهم است و به کارگزاری کمک می‌کند تا به معامله‌گر اجازه معامله بدهد یا نه.
روش معامله در بازار معاملات آتی
شرط لازم برای داشتن فعالیت در بازارهای آتی این است که معامله‌گران حساب خود را تا مبلغ مشخصی شارژ کنند. پس از شارژ می‌توانند خرید و فروش کنند و پس از اینکه توانستند موقعیت خرید و فروش را کسب کنند، این مبلغ از شارژ بلوکه خواهد شد. در این میان، وضعیت حساب هر نیم ساعت یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود و بنا به موجودی حساب، معامله‌گر می‌تواند در سه وضعیت نرمال، ات ریسک یا مارجین کال قرار بگیرد.
ارتباط وضعیت حساب و کال مارجین
وضعیت نرمال
اگر بعد از تسویه‌حساب، معامله‌گر سودی کسب کرده باشد، موجودی حساب عملیاتی او برابر یا بیشتر از میزان وجه تضمین خواهد بود. به این حالت یک وضعیت عادی یا نرمال گفته می‌شود. توجه داشته باشید این سود در حساب معاملاتی کاربر قابل برداشت است و بلوکه نمی‌شود.
وضعیت ات ریسک
چنانچه وضعیت حساب نرمال نباشد، یا ات ریسک است یا کال مارجین. وضعیت ات ریسک بازار فارکس حالتی است که معامله‌گر نه‌تنها سودی کسب نکرده، بلکه زیان نیز کرده است. در این حالت، او باید مبلغی به‌عنوان حق پرداختی بپردازد؛ زیرا در هیچ صورتی نباید موجودی حساب از وجه تضمین اولیه کمتر باشد. در غیر این صورت، معامله‌گر نمی‌تواند معاملات خود را ادامه دهد؛ بنابراین همواره باید موجودی حساب از 70 درصد وجه تضمین اولیه بیشتر باشد. وضعیت آخر حالتی است که موجودی حساب معامله‌گر از 70 درصد وجه تضمین اولیه نیز کمتر شود که به این حالت وضعیت کال مارجین گفته می‌شود.
وضعیت کال مارجین
همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد، اگر موجودی حساب بهدلیل یک ضرر یا زیان مالی به کمتر از 70 درصد وجه تضمین اولیه کاهش پیدا کند، معامله‌گر در این وضعیت قرار می‌گیرد؛ به این معنا که معامله‌گر بیش‌ازحد مجاز 30 درصدی ضرر کرده است و باید به‌سرعت حساب خود را شارژ کند و بار دیگر آن را به میزان وجه تضمین ابتدایی برساند تا بتواند در معاملات آتی شرکت کند. در نظر داشته باشید، وضعیت‌های کال مارجین و ات ریسک مشابه یکدیگر هستند و تنها تفاوت آن‌ها این است که در وضعیت ات ریسک موجودی حساب فرد تا 70 درصد وجه تضمین او خواهد بود، اما در وضعیت کال مارجین، موجودی حساب کمتر از 70 درصد وجه تضمین است.
محاسبه وضعیت‌ها
برای شناسایی وضعیت‌ها باید کال مارجین را محاسبه کرد؛ برای مثال ممکن است یک نفر با داشتن چهار موقعیت خرید، وجه تضمینی برابر با 200 هزار تومان پرداخت کند. حداقل وجه تضمین اولیه که درواقع 70 درصد است، مشخص شده و برابر با 140 هزار تومان تعیین می‌شود. سپس با در نظر گرفتن چهار موقعیت بازخرید، وجه تضمین مورد نیاز برای این چهار موقعیت محاسبه‌شده برابر با 800 هزار تومان در نظر گرفته می‌شود؛ پس حساب عملیاتی کاربر باید 800 هزار تومان شارژ داشته باشد؛ بنابراین 70 درصد وجه تضمین برای چهار موقعیت باز را محاسبه میکنیم که مبلغی برابر با 560 هزار تومان تعیین می‌شود. چنانچه موجودی حساب کاربر به این مبلغ برسد، وی در وضعیت کال مارجین قرار می‌گیرد.
نکات مهم درباره وضعیت کال مارجین
همان‌طور که پیش از این نیز بیان شد، اگر یک معامله‌گر مبلغی پول در حساب اصلی خود داشته باشد، تا زمانی که وارد معاملات نشود، این حساب کاملاً آزاد است و به آن مبلغ فری مارجین گفته می‌شود. در حال حاضر، اگر معامله‌گر با استفاده از لوریج یک به صد میزان لات موردنظر خود را خریداری کند، با مبلغی مارجین به‌عنوان حاشیه سود وارد معامله می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت کال مارجین مقدار کل سرمایه یک معامله‌گر تقسیم بر سطح مارجین است. توجه داشته باشید که سطح مارجین وابسته به کارگزاری و توانایی آن و معمولاً 100 درصد است، اما تعدادی از کارگزاری‌ها سطوح مارجین را به ۵۰ درصد نیز رسانده‌اند.
معمولاً کارگزاری‌ها 100 درصد سطح مارجین را به‌عنوان سطح محدودیت در نظر می‌گیرند و آن را کال مارجین می‌نامند. سطح کال مارجین 100 درصد بدین‌معناست که اگر مارجین در یک حساب به 100 درصد برسد، معامله‌گر می‌تواند تعدادی از موقعیت‌های باز خود را ببندد و خود را از این وضعیت خارج کند. در این حالت او نمی‌تواند موقعیت معامله جدیدی را باز کند؛ بنابراین می‌توان گفت زمانی که سطح کال مارجین به 100 درصد برسد، اکوییتی حساب معامله‌گر با مارجین وی برابر می‌شود و معامله‌گر در حال ضرر است. روند بازار نیز برخلاف پیش‌بینی‌های معامله‌گر حرکت کرده است.
همچنین باید توجه کرد که در وضعیت کنونی بازار، حساب‌ها هر نیم ساعت یک‌بار به‌روزرسانی می‌شوند؛ بنابراین زیان این حساب‌ها در زمان‌های نیم‌ساعته اعمال می‌شوند؛ البته توجه داشته باشید اعمال سود معاملات در پایان جلسات معاملاتی صورت می‌گیرد. به‌طورکلی می‌توان گفت پیش‌بینی وضعیت‌ها که برخی از کارگزاری‌ها ارائه می‌کنند، می‌تواند برای خروج از وضعیت کال مارجین به معامله‌گران کمک کند. در ادامه این مطلب راه‌های خروج از این وضعیت بیان شده است.
روش‌های خروج از وضعیت کال مارجین
هر معامله‌گر برای خروج از این وضعیت سه راه‌حل دارد:
- به مقدار مورد نیاز برای خروج از وضعیت کال مارجین وجه واریز کرده و حساب خود را شارژ کند.
- موقعیت‌های باز معاملات را ببند.
- از ترکیب دو مورد قبل استفاده کند.
زمانی که فرد در این وضعیت قرار می‌گیرد، اخطاری از سوی کارگزاری دریافت می‌کند. کارگزاری نیز طی آن مدت‌زمان معینی به معامله‌گر می‌دهد تا برای خروج از این وضعیت تلاش کند. اگر کاربر بتواند اقدامات مورد نیاز برای خروج از وضعیت کال مارجین را در محل تعیین‌شده انجام دهد، می‌تواند بار دیگر با حساب خود در بازار فعالیت کند؛ در غیر این صورت کارگزاری به اندازه مبلغی که بتواند حساب را از این وضعیت خارج کند، موقعیت‌های باز کاربر را می‌بندد. باید توجه داشت که گاهی اوقات ممکن است کارگزار بهدلیل وجود صف در بازار نتواند موقعیت‌های باز معامله‌گر را برای خروج از این وضعیت ببندد؛ بنابراین مجبور می‌شود سفارش فروش را ثبت کند. درصورت انجام‌شدن فروش، حساب از وضعیت کال مارجین خارج می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود هر معامله‌گر برای جلوگیری از قرارگرفتن در این وضعیت پیش از ثبت سفارش سطح کال مارجین را در نظر بگیرد، مبلغ مارجین را که از مارجین آزاد یا فری مارجین کسر می‌شود، محاسبه کند و مقداری مارجین اضافی داشته باشد تا از هرگونه ریسک دور بماند.
علاوه بر این پیشنهاد می‌شود کاربران معاملات خود را تقسیم کنند و یک‌باره وارد بازار معاملات نشوند. به این منظور به‌جای اینکه همه سرمایه خود را معامله کنند، ابتدا می‌توانند با بخشی از آن شروع به معامله کنند و هنگامی که به مقداری سود رسیدند، معامله را اضافه کنند.
وظیفه تریدر در بازار مالی
همه تریدرها باید به این نکته واقف باشند که مدیریت ریسک مهم‌تر از مدیریت سود است. اگر چنین قانونی رعایت نشود با کال مارجین روبه‌رو می‌شوند. این نتیجه تمام اشتباهات تریدرهایی است که همه فکر و ذکرشان کسب درآمد است. این واقعاً یک هشدار است، باید بسیار مراقب بود.
سخن پایانی
شاید در ابتدا فعالیت در بازارهای بورس و اوراق بهادار و بازار آتی کمی پیچیده به نظر برسد، اما چنانچه افراد دانش کافی داشته باشند، می‌توانند سود قابل‌توجهی از این بازارها کسب کنند. علاوه بر این نوسان‌گیران می‌توانند در بازار آتی سود قابل‌توجهی به دست بیاورند. تنها مسئله‌ای که می‌تواند کمی موجب اضطراب و ترس معامله‌گران شود، قرارگرفتن در وضعیت کال مارجین است. توجه داشته باشید که تمام بازارهای سرمایه‌گذاری همواره با سود و زیان همراه هستند و در صورتی که معامله‌گران دانش کافی داشته باشند، می‌توانند با تحلیل بازار و پیش‌بینی روند آن به سود برسند؛ بنابراین سرمایه‌گذاران می‌توانند مهارت‌های لازم برای پیشرفت در بازارهای آتی را بیاموزند و با پیش‌بینی آینده بازار مانع قرارگرفتن حساب کاربری خود در این وضعیت شوند یا بتوانند به‌راحتی حساب خود را از آن خارج کنند. در این مطلب، نکات مهم درباره وضعیت کال مارجین و روش‌های خروج از آن معرفی شد تا کاربران بتوانند با خیال راحت به معاملات خود بپردازند و به بیشترین میزان سوددهی برسند.
اگر شما هم اطلاعات یا دیدگاهی درباره کال مارجین دارید، با ما به اشتراک بگذارید.
