عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) یکی از روش‌های نوین جذب سرمایه به کمک صرافی‌های غیرمتمرکز است که مسیر جدیدی را جهت برای جمع‌آوری سرمایه در فضای بازار ارزهای دیجیتال باز می‌کند.
مقدمه
اساساً جذب سرمایه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که استارت آپهای حوزه بلاک چین با آن روبه‌رو هستند. باوجوداینکه در چند سال اخیر روش‌های گوناگونی جهت جذب سرمایه معرفی‌شده‌اند، کماکان چالش‌های بسیاری در این خصوص وجود دارد. ازاین‌رو، کارشناسان به دنبال ابداع روش‌های جدیدی هستند تا بتوانند با تکیه‌بر آنها، فرایند جذب سرمایه پروژه‌های بلاک چینی را آسان‌تر کنند.
پیش‌ازاین، کاربرانی که قصد سرمایه‌گذاری بر روی پروژه‌های ارز دیجیتال را داشتند، بالاجبار بایستی ریسک بزرگی را می‌پذیرفتند؛ چراکه این امکان وجود داشت تا با شکست آن پروژه و بروز برخی مشکلات، کلیه سرمایه آنها نیز نابود شود. درواقع این موضوع باعث شده بود تا تعداد کاربرانی که بر روی پروژه‌های ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کردند، به‌شدت کم شود.
اما امروزه روش‌های نوین سرمایه‌گذاری که روزبه‌روز نیز به تعداد آنها افزوده می‌شود باعث شده تا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بلاک چینی به‌مراتب آسان‌تر شود. دراین‌بین ازجمله روش‌هایی که جهت جذب سرمایه‌گذاران پروژه‌های بلاک چینی ابداع‌شده و این روزها به‌شدت نیز محبوب گشته است، عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) است.
ازاین‌رو، در این مطلب قصد داریم تا به بررسی مفهوم IDO ها پرداخته، مزایا و معایب آنها را مشاهده کنیم و در آخر نیز چند مورد از برترین IDO های بازار رمز ارزها را معرفی کنیم.
عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا Initial Dex Offering
IDO یا عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (Initial Dex Offering) روشی است جهت جمع‌آوری کمک‌های مالی که طی آن، توکن ها بهوسیله مبادله نقدینگی در یک صرافی غیرمتمرکز، صادر می‌شوند. در حقیقت فرایند تبادل نقدینگی غیرمتمرکز، نوعی مبادله رمز ارز متکی بر استخرهای نقدینگی است که تریدرها می‌توانند بهوسیله آن، اقدام به تبادل توکن ها کنند.
به‌بیان‌دیگر، عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز نوع جدیدی از فرایندهای تأمین مالی جمعی و غیرمتمرکز است که راه جدیدی را جهت جمع‌آوری کمک‌های مالی در فضای ارزهای دیجیتال فراهم می‌سازد. از طرفی، اکثریت استخرهای نقدینگی، دارای جفت ارزهای معاملاتی (شامل یک رمز ارز و یک استیبل کوین هستند؛ مثل جفت ارز USDT / BTC) هستند و تریدرها می‌توانند طبق شرایط بازار، میان رمز ارز مدنظر خود و یک استیبل کوین (عموماً تتر)، تبادل کنند.
البته ازآنجاکه نوسانات استیبل کوین‌ها بسیارکم است، این خصوصیات امکان مناسبی را در اختیار تریدرها قرار می‌دهد تا در مقابل نوسانات بازار، از سرمایه خود محافظت کنند. نتیجتاً اینکه، یک عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، استارت آپ ها و پروژه‌های مختلف بلاک چینی را قادر می‌سازد تا اقدام به صدور یک ارز دیجیتال کرده و به‌سرعت به نقدینگی مدنظر خود دست پیدا کنند.
به‌صورت کلی، IDO ها جانشین لایق دیگر مدل‌های جمع‌آوری سرمایه نقدی (مثل عرضه اولیه کوین (ICO)، عرضه توکن های امنیتی (STO) و عرضه اولیه صرافی (IEO)) برای پروژه‌های ارزهای دیجیتال هستند که با ارائه نقدینگی بهتر و سریع‌تر، یک انتخاب مناسب برای پروژه‌های جدید و استارت آپ هایی به‌حساب می‌آیند که تمایل دارند تا توکن های خود را به بازار عرضه کنند.
همچنین، برخلاف دیگر روش‌های جمع‌آوری نقدینگی، IDO راهی عادلانه جهت راه‌اندازی یک پروژه جدید ارز دیجیتال است که اساساً از pre-mining یا پیش استخراج‌ها (سیستم‌های انتشاری که بنیان‌گذاران پروژه را به اعضای جامعه ترجیح می‌دهد) اجتناب می‌کنند.
علت اهمیت وجود عرضه اولیه صرافی‌های غیرمتمرکز
زمانی که ICO ها و فرایند جذب سرمایه از طریق فروش توکن ها در سال ۲۰۱۷ رواج پیدا کرد، برآوردها بر این بود که با جمع‌آوری رقمی نزدیک به پنج میلیارد دلار تا پایان آن سال، اغلب پروژه‌ها به دنبال این بودند تا از این طریق، مشکلات تأمین سرمایه خود را برطرف کنند.
این در حالی است که بسیاری از پروژه‌ها، جزء پروژه‌های موفق در این زمینه بودند و بسیاری نیز در این خصوص با شکست روبرو شدند. ازاین‌رو، این موضوع یک حقیقت است که ICO ها اساساً با مشکلاتی روبرو هستند. به‌عنوان نمونه، ICO ها متمرکز بوده (با دخالت اشخاص ثالث همراه هستند) و شدیداً آسیب‌پذیر هستند (در مقابل سرقت دارایی‌ها، خطاهای انسانی و عدم رعایت حریم خصوصی کاربران، آسیب‌پذیر هستند).
حال با توجه به ماهیت غیرمتمرکزی که IDO ها دارند، این مدل نوین از جذب سرمایه، تلاش دارد تا مشکلات ICO ها را برطرف کرده و همچنین امکانات جدیدی را نیز به این فرایند تأمین سرمایه بیفزاید. در حقیقت بهوسیله فرایند تأمین سرمایه از طریق عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، استارت آپ ها و پروژه‌های بلاک چینی قادر خواهند بود تا رمز ارز خود را بدون دخالت هرگونه شخص ثالث، منتشر کرده و از طرفی از مواجهه با هرگونه مشکلی مربوط به هکرها و خطاهای انسانی نیز در امان باشند.
تفاوت میان عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) و ICO
اساساً در فرایند عرضه اولیه کوین، صادرکنندگان یک توکن، تمامی مسئولیت‌ها موجود را بر عهده‌دارند. اما در مقابل، در یک عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، عرضه توکن بهوسیله یک DEX انجام می‌گیرد. درواقع IDO ها ترکیبی از ICO و IEO هستند؛ با این تفاوت که در IDO ها، به‌جای یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز، عرضه توکن بهوسیله یک صرافی غیرمتمرکز انجام می‌شود.
تفاوت میان IDO و STO
در خصوص عرضه توکن اوراق بهادار یا STO نیز، قرارداد سرمایه‌گذاری، بهوسیله توکن اوراق بهادار است که پشتیبانی می‌شود. درواقع این نوع از عرضه با مقررات دولتی مطابقت خواهد داشت؛ این در حالی است که برای IDO ها هنوز مقرراتی تنظیم‌نشده است.
تفاوت میان IDO و IEO
IEO و IDO از بسیاری از جهات مشابه یکدیگر هستند و حتی می‌توانیم IDO ها را نوع جدیدی از IEO بنامیم. اساساً در هردوی این روش‌های تأمین سرمایه، سازمان‌ها قادر هستند تا مستقیماً توکن ها را با خود سرمایه‌گذاران یا معامله گران تبادل کنند. این در حالی است که با توجه به ماهیت مستقل و غیرمتمرکز IDO ها، کارمزدی به صرافی پرداخت نخواهد شد.
همچنین IDO ها توانسته‌اند تا برخی از مشکلات IEO ها را برطرف سازند که ازجمله آنها این است که در اکثر فرایندهای عرضه اولیه صرافی متمرکز، صادرکنندگان توکن اجازه ثبت توکن خود در دیگر صرافی‌ها را نخواهند داشت. از طرفی، در IEO ها، صادرکنندگان توکن بایستی جهت قرار گرفتن توکن خود در صرافی متمرکز، مقدار قابل‌توجهی از توکن های صادرشده را به خود آن صرافی پرداخت کنند.
مزایای عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز
اساساً در IDO ها لازم نیست تا مستقیماً با یک پروژه سروکار داشته باشید و به قراردادهای هوشمند آنها اعتماد کنید. در حقیقت یک پلتفرم IDO قابل‌اعتماد، قادر است تا چندین فروش موفق را تکمیل کند. علاوه بر این، اکثر IDO ها مقداری از سرمایه‌های جمع‌آوری‌شده در استخرهای نقدینگی را جهت ایجاد بازار نقدینگی پس از فروش قفل می‌کنند که این کار به کاهش نوسانات آن رمز ارز کمک شایانی می‌کند.
جدا از این، جهت شرکت در IDO ها نیازی به هیچ‌گونه ثبت‌نام نخواهد بود. درواقع جهت شرکت در IDO، تنها به یک کیف پول ارز دیجیتال و مقداری رمز ارز در آن نیاز خواهید داشت. همچنین نیازی نیست تا هیچ‌گونه اطلاعات هویتی از خود را به صرافی تحویل دهید. نتیجتاً این ویژگی IDO ها باعث می‌شود تا استفاده از آنها برای تمامی کاربران ممکن باشد.
علاوه بر این، IDO ها برای پروژه‌های اقتصادی نیز فوق‌العاده گزینه مناسبی به‌حساب می‌آیند. معمولاً برای یک پروژه کوچک و کمتر شناخته‌شده، عرضه توکن از طریق یک DEX، به نسبت یک صرافی متمرکز و بزرگ، فرایندی آسان‌تر و ارزان‌تر به‌حساب می‌آید. ضمناً IDO ها اغلب اقداماتی دارند که با نهنگ‌های بازار مقابله می‌کنند. درواقع این موضوع بدین معنی است که هیچ سرمایه‌گذاری به‌تنهایی قادر نخواهد بود تا در IDO ها اقدام به خرید حجم بالایی از توکن ها کند.
ایراد اصلی IDO ها
بهطور کلی، یکی از معایبی که در خصوص IDO ها وجود دارد، عدم وجود اقدامات مربوط به احراز هویت (KYC) و مبارزه با پول‌شویی (AML) است که عرصه را برای کلاهبرداری و اقدامات غیرقانونی فراهم می‌سازد.
نحوه کارکرد عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز
فرایند عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) جهت تسهیل فروش توکن های پروژه مدنظر خود، از یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) استفاده می‌کند. در حقیقت یک پروژه ارز دیجیتال توکن های خود را در اختیار DEX قرار داده، کاربران وجوه خود را از طریق پلتفرم آن صرافی سپرده‌گذاری کرده و صرافی نیز توزیع و انتقال نهایی را تکمیل می‌کند. اساساً تمامی این فرایندها به‌صورت خودکار انجام‌گرفته و بهوسیله قراردادهای هوشمند بر روی بلاک چین ثبت می‌شوند.
بهطور کلی، مقررات و مراحل یک IDO به صرافی غیرمتمرکزی که مجری این عرضه است بستگی خواهد داشت. اما به‌طورکلی نحوه کارکرد اکثریت IDO ها مشابه با یکدیگر است. ازاین‌رو، در ادامه قصد داریم تا نحوه کارکرد این فرایند تأمین مالی را توضیح دهیم.
اساساً بعد از یک بررسی، پروژه جهت اجرای یک IDO بر روی یک DEX پذیرفته خواهد شد. درواقع در یک IDO، صرافی‌ها قسمتی از توکن ها را باقیمتی ثابت عرضه کرده و کاربران درازای این توکن ها، وجوه خود را در صرافی قفل خواهند کرد و بعدها توکن های قفل‌شده خود را طی رویداد تولید توکن (TGE) دریافت می‌کنند.
بهطور کلی، معمولاً یک فهرست انتظار از سرمایه‌گذاران وجود خواهد داشت. از طرفی، برخی از وجوه جمع‌آوری‌شده جهت ایجاد یک استخر نقدینگی، از طریق توکن های خود پروژه خواهد بود. همچنین مابقی بودجه نیز در اختیار تیم آن پروژه ارز دیجیتال قرار خواهد گرفت.
نحوه شرکت در عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز
بهطور کلی جهت برای ورود به یک IDO، به یک کیف پول ارز دیجیتال مثل متامسک (MetaMask) نیاز دارید تا بهوسیله آن بتوانید به اپلیکیشن های کاربردی متصل شوید. از طرفی جهت خرید توکن ها و پرداخت کارمزد تراکنشها نیز به مقداری ارز دیجیتال نیاز خواهید داشت. از طرفی بعدازاینکه کیف پول خود را آماده کردید، باید به IDO DApp متصل شوید.
اساساً دستورالعمل‌های خاصی در خصوص نحوه قفل‌کردن وجوه خود برای فرایند تولید توکن به شما داده می‌شود. در اینجا بایستی اطمینان حاصل کنید که وجوه کافی برای پرداخت کارمزد تراکنش‌های خود رادارید. در اغلب موارد، بعد از اتمام دوره قفل شدن، توکن ها به کیف پول شما منتقل خواهند شد. بااین‌وجود، برخی از IDO ها ممکن است توکن های جدید شمارا برای مدت معینی قفل کنند.
نکات ضروری جهت شرکت در عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز
بهطور کلی، اطلاع از نکات مهم جهت سرمایه‌گذاری در IDO ها باعث خواهد شد تا احتمال مواجه‌شدن با پروژه‌های کلاهبرداری به‌شدت کاهش پیداکرده و سرمایه‌گذاران بتوانند به اهداف موردنظر خود دست یابند. اولین نکته این است که حتماً باید از لینک معتبر جهت دنبال کردن یک رویداد IDO استفاده کنید.
معمولاً درزمانی که پروژه‌های معتبر و بزرگ در حال عرضه اولیه توکن های خود هستند، کلاه‌برداران بیکار نخواهند بود و به ایجاد لینک‌های جعلی می‌پردازند تا سرمایه کاربران را تصاحب کنند.
کاربران با کلیک روی لینک‌های جعلی که در شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های مختلف انتشاریافته‌اند، به پرداخت رمز ارزها می‌پردازند؛ درحالی‌که سرمایه کاربران به‌صورت مستقیم به‌حساب کلاه‌برداران ناشناس واریز می‌شود. متأسفانه در این موارد امکان ردیابی کلاه‌برداران نیز وجود نخواهد داشت و تنها کاری که برای جلوگیری از این مشکل می‌توان انجام داد، این است که از صحیح بودن آدرس صفحه صرافی‌ها اطمینان حاصل کرد.
اما درباره اینکه متداول‌ترین روش کلاهبرداری IDO چیست، باید بدانید که در حال حاضر فروش توکن ها در صرافی‌های جعلی یکی از رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری IDO به شمار می‌رود.
در حقیقت بسیاری از کلاه‌برداران با ایجاد صرافی‌های جعلی به فروش توکن های پروژه‌های معتبر باقیمت بسیار پایین می‌پردازند که همین سبب می‌شود بسیاری از افراد برای خرید آنها ترغیب شوند. برای سرمایه‌گذاری در IDO و خرید توکن های معتبر مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که به صرافی‌های غیرمتمرکز معتبر مراجعه کنید.
صرافی‌هایی که به‌تازگی تأسیس‌شده‌اند و شناخت کافی درباره آنها وجود ندارد به‌هیچ‌وجه گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری نیستند؛ به همین دلیل باید از خرید توکن در آنها به‌شدت خودداری کرد.
جهت شرکت در IDO ها، شرایط و قوانینی را که درباره آن وجود دارد که باید به خوبی آنها را مطالعه کنید؛ چراکه هرکدام از توکن ها تحت شرایط خاصی ارائه می‌شوند که ممکن است گزینه مناسبی به شمار نروند.
برای مثال در برخی پروژه‌ها توکن ها طی یک مدت‌زمان خاص قابل خریدوفروش نخواهند بود که همین سبب خواب سرمایه می‌شود و برای افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت هستند، مناسب نخواهد بود.
در پروژه‌های بلاک چینی مالکان پروژه می‌توانند به ایجاد هرگونه قوانین دلخواه درباره توکن های خود بپردازند. متأسفانه بسیاری از افراد با اطلاع نداشتن از این موضوع با ضررهای چشمگیری مواجه می‌شوند و در برخی موارد مجبور می‌شوند توکن های خریداری‌شده را با مبلغ بسیار کمتر بفروشند.
برای سرمایه‌گذاری در IDO باید به یکی از مهم‌ترین نقل‌قول‌هایی که در میان سرمایه‌گذاران مشهور است توجه داشته باشید. سرمایه‌گذاران در حوزه‌های مختلف بر این باورند که باید تنها مبلغی را سرمایه‌گذاری کرد که امکان از دست دادن آن را بهطور کامل داشت.
در حوزه بلاک چین نیز دقیقاً به همین صورت است و تمام سرمایه‌گذاران که به خرید توکن در عرضه اولیه می‌پردازند، در معرض ریسک قرار خواهند داشت؛ تا جایی که ممکن است تمامی سرمایه خود را از دست دهند.
لانچ پدهای ارز دیجیتال؛ برترین پلتفرم‌های اجرای IDO
تعداد زیادی DEX در بلاک چین‌های مختلف وجود دارد که خدمات IDO را ارائه می‌دهند. یک راه ساده برای جستجوی آنها از طریق فهرست CoinGecko از کوین‌های برتر لانچ پد بر اساس سرمایه بازار است. هر صرافی غیرمتمرکزی که دارای کوین مخصوص به خود باشد، که تقریباً همه آنها هستند، در فهرست موجود است.
هم‌اکنون چندین پروژه در حال آزمایش IDO ها هستند و برخی پروژه‌ها نیز پروتکل خود را تکمیل کرده‌اند.
بایننس اسمارت چین پد (BSCpad)
این شبکه به‌عنوان اولین پلتفرم IDO در شبکه بایننس اسمارت چین شناخته می‌شود. بسیاری از توکن های عرضه‌شده در شبکه بایننس اسمارت چین از این پلتفرم استفاده می‌کنند. میزان سودآوری این پروژه‌ها به‌صورت میانگین هفت برابر بوده است. برای شرکت در عرضه اولیه‌های این شبکه عمدتاً باید از توکن BUSD استفاده کرد.
داک استارتر (DuckStarter)
داک استارتر یکی دیگر از لانچ پدهای معروف است که از شبکه‌های اتریوم و بایننس اسمارت چین پشتیبانی می‌کند. مشارکت در IDO های داک استارتر هم نیازمند سهام گذاری توکن DUCK و طی‌کردن مراحل احراز هویت است. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران باید خود پروژه و همچنین DuckDAO را در توییتر و تلگرام دنبال کنند، برای یک پست به‌خصوص نظر بگذارند و درنهایت در هنگام اجرای IDO حاضر باشند.
از طرفی، داک استارتر سرمایه‌گذاران را بر اساس میزان توکن های DUCK آنها، به پنج سطح تقسیم می‌کند. سرمایه‌گذارانی که در یک سطح قرار دارند، برای مشارکت در IDO با یکدیگر رقابت می‌کنند.
دائو میکر (Dao Maker)
دائومیکر نیز یکی دیگر از پلتفرم‌های IDO فعال در حوزه رمز ارزهاست. توکن های عرضه‌شده در این پلتفرم در میان سایر پلتفرم‌های IDO بیشترین سودآوری را به ارمغان آورده‌اند؛ میزان سودآوری این توکن ها به طور میانگین یازده ممیز پنج دهم برابر بوده است. برای مشارکت در عرضه اولیه این پلتفرم عمدتاً باید از کوین اتر یا توکن های شبکه بایننس اسمارت چین استفاده کرد.
سول استارتر (Solstarter)
سول استارتر اولین لانچ پد IDO روی بلاک چین سولانا است که امکان تأمین سرمایه را به روشی غیرمتمرکز و عادلانه فراهم می‌کند. این لانچ پد برای پروژه‌هایی که قصد فعالیت روی بلاک چین سولانا رادارند مناسب است.
توکن بومی سول استارتر SOS نام دارد. داشتن این توکن برای شرکت در IDO ها ضروری است.
سرمایه‌گذاران با توجه به میزان توکن های SOS خود می‌توانند در IDO های سول استارتر مشارکت کنند. ازآنجایی‌که این لانچ پد روی سولانا راه‌اندازی شده، از مزیت‌های این بلاک چین ازجمله سرعت‌بالا و کارمزدهای کم بهره‌مند است و چالش مقیاس‌پذیری را تا حد زیادی رفع کرده است.
صرافی غیرمتمرکز پولکاستارتر (Polkastarter)
صرافی غیرمتمرکز پولکا استارتر یکی از برترین پلتفرم‌های ارائه‌دهنده IDO در حوزه رمز ارزها است. این پلتفرم دیفای بر روی شبکه پولکادات راه‌اندازی شده است، ولی ازآنجایی‌که پولکااستارتر یک پلتفرم میان زنجیره‌ای (cross-chain) است، می‌توان توکن های روی شبکه اتریوم را نیز در آن عرضه اولیه کرد. عرضه اولیه‌های این صرافی بهطور میانگین شش ممیز پنج دهم برابر سودآوری داشته‌اند.
از طرفی، جهت شرکت در عرضه اولیه این پلتفرم، عمدتاً باید از توکن های POLS و ETH استفاده کنید.
تراست پد (TrustPad)
تراست پد یک پلتفرم غیرمتمرکز و چند زنجیره‌ای (Multi-chain) است که امکان جذب سرمایه را برای پروژه‌ها فراهم می‌کند و فرصت سرمایه‌گذاری زودهنگام در پروژه‌های جدید را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. با سهام گذاری توکن بومی تراست پد که TPAD نام دارد، می‌توانید شانس خود را برای دسترسی سریع‌تر به پروژه‌های موفق افزایش دهید.
تراست پد با شبکه‌های محبوبی همچون اتریوم، پالیگان (Polygan) و سولانا (Solana) تعامل‌پذیر است. این لانچ پد به امنیت دارایی‌های کاربران اهمیت زیادی می‌دهد. ازاین‌رو، افرادی که قصد اجرای IDO در تراست پد رادارند، باید مراحل احراز هویت را طی کنند.
پروژه‌هایی را که در آینده نزدیک روی تراست پد IDO اجرا می‌کنند می‌توانید از طریق وب‌سایت رسمی این پلتفرم و در بخش Upcoming IDOs مشاهده کنید.
آخرین IDO های موفق ارزهای دیجیتال
صرافی غیرمتمرکز Curve Finance
در ژوئن ۲۰۲۰ (تیر ماه ۱۳۹۹)، صرافی غیرمتمرکز Curve Finance برای معاملات کارآمد استیبل کوین با استیبل کوین، از منحنی DAO و توکن CRV رونمایی کرد. در حقیقت DAO مبتنی بر آراگون است و هزینه‌های معاملات Curve را جمع‌آوری می‌کند. علاوه بر این، توکن CRV یک توکن مدیریتی است که از سهام گذاری یا استیکینگ نیز پشتیبانی می‌کند.
پلتفرم غیرمتمرکز BZRX
این پروژه در ژوئیه ۲۰۱۸ از b0x به bZx تغییر نام داد. bZx یک پلتفرم غیرمتمرکز برای وام‌دهی و ترید مارجین است. مسئولین پروژه توضیح دادند که برخلاف اکثریت استارت آپهای بلاک چینی، bZx تصمیم اخلاقی گرفته است که توکن های خود را بدون پلتفرم کاملاً کاربردی به‌صورت عمومی عرضه نکند.
کامپوند (Compound)
ارز دیجیتال کامپوند (COMP) که در سپتامبر ۲۰۱۸ (شهریور ماه ۱۳۹۷) در شبکه بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شد، یک پروتکل الگوریتمی بازارهای مالی است که حول وام و استقراض غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. درواقع کاربران می‌توانند نقدینگی خود را به پروتکل ارائه دهند تا با قرار دادن وثیقه، سود مرکب یا ارز دیجیتال قرض بگیرند.
از طرفی، از زمان راه‌اندازی، کامپوند به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین برنامه‌های اتریوم شناخته‌شده است. در اوایل ژوئیه ۲۰۲۰ (تیر ماه ۱۳۹۹)، کامپوند بزرگ‌ترین پروژه DeFi بود و ارزش کلی ششصد و هشتاد میلیون دلاری داشت؛ یعنی نزدیک به هفتاد میلیون دلار بیشتر از MakerDAO (دومین پروژه بزرگ دیفای در آن زمان).
پروتکل ریون (Raven)
اولین IDO انجام‌شده مربوط به پروتکل ریون است که توسط صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance DEX) انجام شد. در هفده ژوئن ۲۰۱۹ (۲۶ تیر ماه ۱۳۹۸)، ارز دیجیتال ریون در صرافی غیرمتمرکز بایننس فهرست شد و به مدت بیست و چهار ساعت عرضه اولیه آن ادامه پیدا کرد.
از طرفی، طی این IDO، مجموعاً سه درصد از تمامی توکن های این پروتکل به فروش رفت و ارزش هر رمز ارز نیز تا ۰٫۰۰۰۰۵ BNB افزایش پیدا کرد.
پلتفرم غیرمتمرکز وام‌دهی mStable
پروتکل mStable که در ماه می ۲۰۲۰ (اردیبهشت ماه ۱۳۹۹) راه‌اندازی شد، یک پلتفرم غیرمتمرکز همه‌جانبه برای وام‌دهی استیبل کوین و نقدینگی است. این پروتکل به کاربران اجازه می‌دهد که استیبل کوین‌های ERC20 مانند Dai،USDC یا USDT را به‌منظور تولید mUSD با نسبت ۱:۱ ذخیره کنند.
از طرفی، در صورت تمدید، MUSD را می‌توان در یک قرارداد ذخیره واریز کرد تا از طریق پروژه‌هایی مانند کامپوند و آوی (Aave) درآمد کسب کند. همچنین می‌توان از توکن با ویژگی سواپ استفاده کرد که معاملات استیبل کوین با اسلیپیج (Slippage) صفر را امکان‌پذیر می‌کند.
پروژه بلنسر (Balancer)
در ماه مارس ۲۰۲۰ (اسفند ماه ۱۳۹۸)، آزمایشگاه‌های بلنسر (Balancer Lab.)، سه میلیون دلار در مرحله سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی توکن مخصوص این پلتفرم جمع کردند. طبق گزارش‌ها، قیمت هر توکن BAL در آن زمان شش دهم دلار بوده است.
در حقیقت، کمپین استخراج نقدینگی این پروتکل از ابتدای ماه ژوئن شروع شد و نخستین توزیع توکن BAL نیز در بیست و سه ژوئن فروخته شد. از طرفی، با برگزاری عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز برای این توکن و قرار گرفتن در فهرست Balancer،Uniswap و 1inch، در بیست و سه ژوئن، قیمت این توکن یک رشد بسیار زیادی را تجربه کرد و توانست تا به پانزده دلار نیز برسد. اما بعد از رسیدن قیمت به هفده دلار، قیمت BAL در عرض تنها دو هفته، با افت قیمتی شدید، به ده دلار بازگشت.
صرافی غیرمتمرکز DXdao
اساساً DXdao یک مجموعه غیرمتمرکز است که بر توسعه محصولات دیفای متمرکز است. تا بدین لحظه، DXdao از پروژه‌هایی مانند بازار پیش‌بینی‌های غیرمتمرکز Omen.eth و DEX Mesa.eth پشتیبانی کرده و مالک آنها است. از طرفی، DXD توکن بومی اکوسیستم DXdao است.
UMA یا پروتکل دسترسی به بازارهای جهانی (Universal Market Access)
یکی دیگر از پروژه‌های موفق IDO، باوجوداینکه IDO آن‌یک سری مشکلات اولیه داشت، پروتکل دسترسی به بازارهای جهانی است. در حقیقت UMA توسعه‌دهندگان دیفای را قادر می‌سازد تا بر بستر شبکه بلاک چین اتریوم، دارایی‌های مصنوعی (synthetic assets) خود را ایجاد کنند.
اساساً دارایی‌های مصنوعی، توکن هایی وثیقه داری هستند که ارزش آنها دستخوش تغییر می‌شود. بااین‌حال، UMA چندی پیش فروش توکن های خود را از طریق صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap) و باقیمت اولیه حدود بیست و شش صدم دلار برای هر توکن آغاز کرد. اما در ادامه UMA جهت دستیابی به این قیمت، بایستی تا معادل پانصد و سی و پنج هزار دلار، اتریوم را در یک استخر نقدینگی جدید تزریق می‌کرد.
بااین‌وجود، به علت اینکه قیمت‌گذاری در یونی سواپ به‌جای یک دفتر سفارش، توسط منحنی پیوند (bonding curve) انجام می‌شود، با هجوم گسترده سرمایه‌گذاران، قیمت UMA به‌سرعت افزایش پیدا کرد و نتیجتاً اینکه تریدرها تلاش داشتند تا با پرداخت کارمزدهای گس بالاتر از دیگران، از باقی افراد پیشی بگیرند. موضوعی که نهایتاً منجر به جهش بیش از دو دلاری قیمت UMA شد.
آینده IDO ها
IDO ها جدیدترین راه برای پروژه‌های ارزهای دیجیتال هستند تا توکن های خود را در اختیار عموم قرار دهند. ولی هنوز این راه‌حل نوین، جای پیشرفت بسیاری دارد. همچنین، در صرافی‌های غیرمتمرکز هیچ‌گونه مکانیزم نظارت و کنترلی وجود ندارد. درواقع، زمانی که صحبت از جمع‌آوری کمک‌های مالی می‌شود، نکته مهم این است که یک نوع کنترل جهت حذف تغییرات قیمت توکن یا مقررات احراز هویت وجود داشته باشد، که این موضوع در خصوص ICO ها، IEO ها و STO ها مدنظر قرار داده‌شده است.
از طرفی، پیشرفت دیگری که باید روی آن تمرکز شود، مقیاس‌پذیری است. هم‌اکنون، تنها پروژه‌های مربوط به امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) هستند که می‌توانند از طریق عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز، اقدام به جمع‌آوری پول کنند. بااین‌وجود، این موضوع بدین معنا نخواهد بود که دیگر پروژه‌های حوزه رمز ارزها نمی‌توانند از این نوع تأمین سرمایه جمعی بهره ببرند.
البته جهت پیشرفت، این پروژه‌ها به توجه سرمایه‌گذاران فعلی حوزه دیفای جهت سرمایه‌گذاری بر روی توکن پروژه آنها نیز نیاز خواهند داشت.
سخن پایانی
اساساً IDO ها بسیار شبیه به ICO و IEO هستند، ولی به خاطر استفاده آنها از صرافی‌های غیرمتمرکز، با ذات بلاک چین که غیرمتمرکز بودن است، همخوانی بیشتری دارند. ولی مسئله‌ای که هم‌اکنون باید موردتوجه قرار گیرد این است که علیرغم افزایش علاقه به ها IDO، صرافی‌های متمرکزی همچون بایننس و کوین به یس، هنوز کنترل بازار را در دست دارند.
امروزه جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران خرد در دنیای ارزهای دیجیتال، تبدیل به برترین روش جذب سرمایه برای پروژه‌های بلاک چینی شده است. درواقع در بین روش‌های گوناگون جذب سرمایه، عرضه اولیه کوین (ICO) در سال‌های گذشته نقش پررنگی داشته است. ولی محدودیت‌ها و مشکلات این روش قدیمی، بسیاری از پروژه‌های جدید را به‌سوی استفاده از IDO ها سوق داده است.
چراکه عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز توانسته تا بسیاری از مشکلات موجود، خصوصاً در حوزه حمایت از سرمایه‌گذار و درک وی را پوشش دهد. البته با در نظر گرفتن مشکلاتی همچون مقیاس‌پذیری در ساختارهای غیرمتمرکز، حجم جذب سرمایه در این روش‌ها بسیار پایین‌تر از روش‌های دیگر همچون IEO یا ICO است.
بااین‌حال آینده IDO ها، از بسیاری از جهات روشن بوده و اگر IDO ها بتوانند ایرادات موجود را برطرف سازند، به‌زودی جایگزین ICO ها و IEO ها خواهند شد.
سؤالات متداول
1- IDO چیست؟
عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا IDO روشی است که طی آن، توکن های یک پروژه ارز دیجیتال بهوسیله یک صرافی غیرمتمرکز توزیع‌شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند جهت سرمایه‌گذاری و تأمین مالی آن پروژه، اقدام به خرید آنها کنند.
2- تفاوت IEO و IDO چیست؟
IEO یعنی عرضه اولیه توکن ها بهوسیله یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز و IDO یعنی عرضه اولیه توکن ها توسط یک صرافی ارز دیجیتال غیرمتمرکز.
در حال حاضر، بهترین پلتفرم‌های IDO کدام هستند؟
هم‌اکنون تراست پد (Trust Pad) و سول استارتر (SolStarter) جزء برترین پلتفرم‌های IDO به‌حساب می‌آیند.
3- آیا بایستی در IDO ها شرکت کنیم؟
اساساً تعداد توکن هایی که در IDO ها عرضه می‌شوند، بسیار زیاد است. در حقیقت این پروژه‌ها عموماً سودآوری زیادی دارند و اگر هدف از شرکت در یک IDO، خرید در IDO و بلافاصله بعد از فهرست شدن در صرافی، فروش توکن ها است، توجیه اقتصادی خواهند داشت. بااین‌وجود، همه توکن ها بازگشت سرمایه بالایی نداشته و ممکن است در برخی از توکن ها، کاربران متضرر شوند.
4- چرا IDO ها نسبت به دیگر روش‌ها عادلانه‌تر به‌حساب می‌آیند؟
اساساً در این مدل، پیش استخراج (pre-mining) وجود ندارد. درواقع در سیستم pre-mining، بنیان‌گذاران پروژه به نسبت اعضای جامعه آن پروژه، در اولویت اول قرارگرفته و با حذف این اتفاق، شرایط عادلانه‌تری بین کلیه کاربران رعایت خواهد شد.
5- جهت شرکت در یک IDO به چه مواردی نیاز خواهیم داشت؟
بهطور کلی جهت شرکت در یک IDO، به یک کیف پول ارز دیجیتال متامسک و همچنین مقداری رمز ارز جهت پرداخت کارمزد تراکنشها نیاز خواهیم داشت.
