اگر با فرآیند دریافت وام از بانک آشنا باشید، می‌دانید که بانک، بابت وامی که به شما می‌دهد، در موعدهای مقرر، مبلغی را دریافت می‌کند. این مبلغ همان نرخ بهره است که می‌خواهیم به بانک بپردازیم.
نرخ بهره چیست؟
نرخ بهره (Interest rate) عبارت است از نرخی که بابت جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و دریافتی در آینده (به دلیل ارزش زمانی پول و نرخ تورم) از وام‌گیرنده دریافت می‌شود.
به زبان ساده‌تر، وقتی شما از بانک مبلغی را به‌عنوان وام قرض می‌گیرید، آن را به‌صورت تدریجی بازپرداخت می‌کنید. ولی ازآنجایی‌که ارزش پول به‌مرور زمان تغییر می‌کند، به‌منظور کاهش ارزش پول و لحاظ تورم، شما باید علاوه بر وام دریافتی، مبلغ اضافه‌ای را تحت عنوان بهره به بانک بپردازید که می‌تواند هزینه فرصت سرمایه گذاری نیز تعریف شود.
با این تفسیر که به‌منظور جبران فرصت‌های سرمایه‌گذاری وام‌دهنده، ممکن است مبلغی به‌عنوان حداقل سود مورد انتظار وام‌دهنده به این نرخ اضافه گردد؛ زیرا وام‌دهنده می‌توانست این مبلغ را در بازاری سرمایه‌گذاری کند ولی آن را به شما وام داده است. برای درک بهتر آن، می‌توانیم مثال بزنیم:
زمانی که شما در بانک حساب پس‌انداز افتتاح می‌کنید، بانک به شما مبلغی را به‌عنوان سود پرداخت می‌کند. این سود، هزینه فرصت سرمایه‌گذاری شما در بانک است. زیرا شما می‌توانستید پول خود را وارد بازار سهام، طلا، دلار، مسکن یا سایر سرمایه‌گذاری‌ها کنید و به بانک نسپارید. همچنین شما ممکن است اوراق خریداری نمایید و بابت آن سود دریافت نمایید که بابت سرمایه‌گذاری در این اوراق، به شما پرداخت می‌شود. این نرخ را می‌توان به عنوان یک عامل مالی در هنگام برداشت از سرمایه تعریف کرد.
انواع نرخ بهره
اولین قدم موفق در دنیای مالی و سرمایه‌گذاری، آشنایی با مفاهیم مالی و پرکاربرد این حوزه است. همانطورکه ملاحظه کردید، نرخ بهره نیز از مهم‌ترین مفاهیم دنیای سرمایه‌گذاری بوده و انواع مختلفی دارد. در این بخش به بررسی و معرفی انواع نرخ بهره می‌پردازیم.
نرخ بهرۀ ساده
نرخ بهرۀ ساده که به‌عنوان Simple Interest Rate یا به‌اختصار SI شناخته می‌شود، ساده‌ترین روش محاسبۀ سود وام است. برای محاسبۀ نرخ بهرۀ ساده می‌توان از فرمول Simple Interest=P×i ×n استفاده کرد.
در فرمول بالا، حرف «P» نشان‌دهندۀ اصل سرمایه، حرف «i» نشان‌دهندۀ نرخ بهرۀ سالانه (روزانه) و حرف «n» نشان‌دهندۀ تعداد سال‌های (روزهای) باقی‌مانده است.
نرخ بهرۀ مرکب
نرخ بهرۀ مرکب یا همانCompound Interest Rate یکی دیگر از انواع نرخ بهره است. با روش محاسبۀ نرخ بهرۀ مرکب سود بیشتری نصیب وام‌دهنده خواهد شد. در این نوع نرخ بهره، سود حاصل از دوره‌های پیش رو به اصل سرمایه اضافه می‌شود. این موضوع سبب می‌شود تا نرخ سود علاوه‌بر اصل سرمایه به سودهای انباشته‌شده از دوره‌های قبلی نیز تعلق بگیرد.
نرخ بهرۀ بین بانکی
بانک‌ها در شرایط خاص و در دوره‌های بسیار کوتاه‌مدت چند روزه یا یک هفته‌ای به یکدیگر وام می‌دهند. سیستم وام‌دهی بانک‌ها به یکدیگر براساس یک نرخ بهرۀ مشخص کار می‌کند که به آن نرخ بهرۀ بین بانکی گفته می‌شود. درواقع در زمان‌هایی که یک بانک دچار کسری نقدینگی می‌شود، با هدف جبران این حالت و رسیدن به حالت متعادل، از یک بانک دیگر وام دریافت می‌کند.
نرخ بهرۀ اسمی
زمانی‌که فردی قصد وام‌گرفتن از یک نهاد وام‌دهنده را داشته باشد، درصدی به‌عنوان نرخ بهره در قرارداد ذکر می‌شود. به این نرخ بهرۀ اعلام‌شده در قرارداد مابین طرفین، نرخ بهرۀ اسمی گفته می‌شود. به‌عنوان مثال، وامی را با نرخ بهرۀ 20درصدی در نظر بگیرید. وام‌گیرنده باید یک سال بعد با نرخ بهرۀ 20درصدی وام را پرداخت کند.
همچنین، نرخ بهرۀ موجود اوراق قرضه یا مشارکت هم به‌عنوان نرخ بهرۀ اسمی شناخته می‌شود. در نرخ بهرۀ اسمی اعلام‌شده در اوراق قرضه یا مشارکت نیز این نرخ بهره به‌صورت سالیانه به دارنده اوراق قرضه پرداخت می‌شود.
نرخ بهرۀ جاری
اوراق قرضۀ ارائه‌شده در بازارهای مالی براساس یک قیمت اسمی و یک قیمت جاری معامله می‌شوند. معمولاً قیمت اکثر معاملات با قیمت اسمی اوراق قرضه متفاوت است. به قیمت معاملاتی که از قیمت اسمی متفاوت باشد، قیمت جاری گفته می‌شود. برای محاسبۀ نرخ بهرۀ جاری تنها کافی است بهرۀ سالانۀ اوراق قرضه را به قیمت جاری این اوراق تقسیم کنیم.
نرخ بهرۀ مؤثر
نرخ بهرۀ مؤثر که در زبان انگلیسی تحت عنوان Effective interest Rate شناخته می‌شود، در محاسبۀ سود سپرده یا بهرۀ وام دریافتی از یک نهاد مالی کاربرد دارد. درواقع در یک قرارداد وام، نرخ بهرۀ مؤثر برای طرف سپرده‌گذار تحت عنوان نرخ سود سپرده و برای طرف وام‌گیرنده به‌عنوان نرخ بهرۀ وام معرفی می‌شود. در نرخ بهرۀ مؤثر، مفهوم مرکب‌شدن بهره مورد توجه است.
نرخ بهرۀ ثابت
نرخ بهرۀ ثابت، میزان سودی است که برای بازۀ زمانی مشخصی به وام تعلق می‌گیرد. همانطورکه از نام این نوع نرخ بهرۀ مشخص است، میزان نرخ بهرۀ ثابت برای تمام یا بخشی از دوره، ثابت باقی مانده و تغییر نمی‌کند.
در مورد قراردادهایی که مدت‌زمان بازپرداخت بلندمدت‌تری داشته باشند، ممکن است نرخ بهرۀ برای یک دورۀ ثابت محاسبه شود اما پس از این دوره براساس وضعیت بازار و شرایط اقتصادی، نرخ بهره با کمی افزایش محاسبه شود.
نرخ بهرۀ شناور
نرخ بهرۀ شناور برخلاف مورد قبلی یعنی نرخ بهرۀ ثابت، نرخ ثابت و مشخصی ندارد؛ درواقع پس از دریافت وام، نرخ بهره افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. طبیعتاً طرف وام‌گیرنده انتظار دارد نرخ بهرۀ شناور به مرور زمان روند کاهشی داشته باشد؛ درحالی‌که طرف وام‌دهنده تمایل دارد این روند با گذشت زمان افزایشی باشد تا بتواند پول بیشتری به دست آورد. به همین جهت، با هدف جلوگیری از اختلافات احتمالی، جهت محاسبۀ نرخ بهرۀ شناور از یک مرجع مشخص و مورد تأیید طرفین استفاده می‌شود.
فرمول نرخ بهره ساده
این فرمول برابر با حاصل‌ضرب سه متغیر اصل سرمایه، نرخ بهره سالانه و تعداد سالها
Simple Interest = P*I*N
- P: اصل سرمایه (وام)
- I: نرخ بهره سالانه
- N: تعداد سالها
فرمول محاسبۀ نرخ بهرۀ مرکب چیست؟
نرخ بهرۀ مرکب را می‌توان از طریق فرمول زیر محاسبه کرد. در این فرمول حرف «P» نشان‌دهندۀ اصل سرمایه، حرف «i» نشان‌دهندۀ نرخ بهرۀ سالانه و حرف «n» نیز نشان‌دهندۀ تعداد سال است.
P× [(1+i)n-1]= نرخ بهرۀ مرکب
وقتی از روش مرکب استفاده میکنیم، چون سود به‌صورت ماهانه از اصل سرمایه + سود انباشته‌شده از ماه‌های قبلی گرفته می‌شود، مقدار آن بالاتر است. همچنین میزان آن برای چارچوب‌های زمانی کوتاه‌تر، برای هر دو روش نسبتاً مشابه خواهد بود. با افزایش زمان بازپرداخت، تفاوت بین این دو نوع از محاسبات سود نیز رشد می‌کند. معمولاً نرخ بهره برای یک سال محاسبه می‌شود و هرگاه مدت آن مشخص نشود منظور همان دوره سالانه است.
در هر زمان، نرخ‌های گوناگونی می‌توان یافت که به انواع مختلف وام مانند وام سرمایه‌گذاری ثابت، وام مسکن، وام سرمایه در گردش، قروض کوتاه‌مدت یا بلندمدت دولتی و غیره مربوط می‌شود.
نرخ بهرۀ سالانه چیست؟
در بخش‌های قبلی با مفهوم نرخ بهره آشنا شدیم. همانطورکه اشاره شد، نرخ بهره مبلغی است که وام‌گیرنده در ازای وام گرفته‌شده با هدف جلوگیری از کاهش ارزش پول پایه، پرداخت می‌کند. جهت پرداخت نرخ بهره می‌توان دوره‌های زمانی متفاوتی، یعنی دوره‌های روزانه، ماهانه و سالانه، را در نظر گرفت. عموماً نرخ بهره به‌صورت سالانه محاسبه می‌شود و به آن نرخ بهرۀ سالانه می‌گویند.
نرخ بهرۀ سالانه چه چیزی را محاسبه می‌کند؟
نرخ بهرۀ سالانه به‌صورت درصدی از میزان سرمایۀ پایه محاسبه و بیان می‌شود. درواقع از طریق فرمول نرخ بهرۀ سالانه، هزینۀ وام‌گرفتن و ریسک کاهش ارزش پول وام گرفته‌شده محاسبه شده و از طرف وام‌گیرنده پرداخت می‌شود. همچنین، به‌واسطۀ این فرمول می‌توان نرخ بهرۀ پولی که فرد به‌عنوان سرمایۀ نقدی در بانک سپرده‌گذاری می‌کند را نیز محاسبه کرد. این نرخ بهره نیز توسط بانک به حساب مشتری پرداخت می‌شود.
چگونه APR را محاسبه کنیم؟
APR کوتاه‌شدۀ عبارت Annual Percentage Rate است و در زبان فارسی تحت عنوان نرخ درصدی سالانه بیان می‌شود. در دنیای سرمایه‌گذاری و اقتصاد، APR درصد سودی است که فرد طی یک سال در ازای سرمایه‌گذاری انجام‌شده دریافت می‌کند. APR اعلام‌شدۀ هزینه‌هایی مانند کارمزد را شامل شده و به‌طور خالص بیان می‌شود.
درنهایت، درصد اعلام‌شده برابر با سود اعلام‌شده توسط بانک است. درکل، می‌توان نتیجه گرفت که APR برابر با نرخ بهرۀ ساده است. APR را توسط فرمول زیر می‌توان محاسبه کرد. در فرمول زیر، حرف P نشان‌دهندۀ اصل سرمایه،APR نرخ بهرۀ سادۀ سالانه و حرف T نشان‌دهندۀ زمان (سال) است.
100/(Simple Interest = (P*APR*T
هدف از ایجاد نرخ بهرۀ منفی چیست؟
نرخ بهرۀ منفی در دوره‌های خاصی همچون رکود بازار، بحران اقتصادی و زمان‌هایی که آیندۀ اقتصادی کشور مبهم باشد، با هدف جلوگیری از احتکار پول و رونق‌دادن به اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ زیرا مردم و سرمایه‌گذاران در زمان‌های بحران اقتصادی تمایل دارند به‌جای واردکردن سرمایه به بازار، پول نقد را در حساب خود نگه‌داشته و به‌نوعی پول را احتکار کنند.
نرخ بهرۀ منفی، Negative Interest Rate Policy که به‌اختصار با عبارت NIRP اعلام می‌شود، یک نوع سیاست پولی محسوب می‌شود. همانطورکه می‌دانیم در شرایط عادی، سرمایه‌گذاران با سپرده‌گذاری پول خود در بانک سود دریافت می‌کنند اما در زمان اجرای سیاست نرخ بهرۀ منفی، افراد در قبال سپرده‌گذاری پول در یک حساب، باید هزینه پرداخت کنند. این کار سبب می‌شود تا سرمایۀ افراد مجدداً به چرخۀ تولید بازگشته و اقتصاد رونق مجددی بگیرد.
هدف از کاهش نرخ بهره چیست؟
علاوه‌بر به‌کارگیری سیاست ایجاد نرخ بهرۀ منفی، کاهش نرخ بهره نیز یکی از راهکارهایی است که بانک‌ها با هدف مبارزه با رکود از آن استفاده می‌کنند. ازآنجایی‌که با کاهش نرخ بهره میزان سود پس‌انداز کم می‌شود، تمایل به سرمایه‌گذاری سرمایۀ مازاد در افراد بیشتر خواهد شد؛ در این شرایط عرضۀ پول افزایش، تقاضای وام کاهش و رونق بازار سهام نیز بیشتر خواهد شد.
هدف از افزایش نرخ بهره چیست؟
افزایش نرخ بهره توسط بانک‌ها یکی از راه‌های مبارزه با تورم بیش از حد است. در شرایطی که نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند، عرضۀ پول کاهش و تقاضای افراد برای دریافت وام افزایش پیدا می‌کند. همچنین، برخلاف مورد قبلی، ازآنجایی‌که نرخ بهره افزایش پیدا کرده، مردم در این شرایط به پس‌انداز سرمایۀ نقدی در حساب‌های بانکی روی می‌آورند. درنهایت، پس‌انداز بانکی با نرخ بهرۀ بالا و ریسک اندک سبب می‌شود تا بازار سرمایه و بورس از رونق بیفتد.
نرخ بهره را چه کسی تعیین می‌کند؟
در اکثر کشورها با هدف جلوگیری از هرج‌ومرج در سیستم اقتصادی کشور، تنها بانک مرکزی اجازۀ تعیین نرخ بهره را دارد. به این ترتیب، بانک‌ها نمی‌توانند به‌صورت خودسرانه نرخ بهرۀ متفاوتی را اعلام کنند. همکاری سیستم متمرکز بانک مرکزی با ناظران اقتصادی دولتی کمک می‌کند تا قیمت‌ها پایدار باقی مانده و نقدینگی مناسبی در بازار وجود داشته باشد. این امر تنها در صورتی امکان‌پذیر است که سیاست‌های پولی بانک‌ها مرتباً رصد شود تا فرایند عرضۀ پول به اقتصاد در یک حد متعادل انجام شود.
اهمیت نرخ بهره در اقتصاد
عموماً بانک‌ها با مدل ذخیرۀ کسری یا همان Fractional Reserve به مشتریان وام ارائه داده و با دریافت اقساط آن، فعالیت می‌کنند. اما بانک مبالغ وام را چطور تأمین می‌کند؟ افراد با سپرده‌گذاری سرمایۀ نقدی خود در حساب‌های بانکی، منابع مالی را برای بانک‌ها تأمین کرده و در مقابل به‌دلیل این سپرده‌گذاری در بانک، سود سپرده دریافت می‌کنند. هرچه میزان نرخ بهره بالاتر باشد، وام‌دهنده سود بیشتری دریافت خواهد کرد و برعکس، اگر نرخ بهره بالا باشد، فرد وام‌گیرنده باید مبالغ بیشتری را بازپرداخت کند.
معمولاً جهت جلوگیری از هرج‌ومرج اقتصادی، تعیین میزان نرخ بهرۀ بانک‌ها، برعهدۀ بانک مرکزی کشورها است. در شرایطی که دولت قصد بهبود وضعیت و افزایش رونق اقتصادی را داشته باشد، نرخ بهره را کاهش می‌دهد تا افراد بیشتری برای دریافت وام درخواست دهند؛ زیرا با وام‌گرفتن، نقدینگی بیشتری در اختیار افراد قرار گرفته و این پول صرف خرید کالا و خدمات می‌شود و درنهایت پول بیشتری وارد چرخۀ بازار شده و اقتصاد رونق بیشتری پیدا می‌کند.
عوامل مؤثر بر نرخ بهره
نرخ بهره تحت تأثیر شرایط مختلف اقتصادی توسط سیاست‌گذاران پولی کشور تعیین می‌شود. در شرایطی که دولت قصد کاهش عرضۀ پول را داشته باشد، نرخ بهره را افزایش می‌دهد. این موضوع سبب می‌شود تا افراد بیشتری به سپرده‌گذاری سرمایۀ نقدی خود تمایل پیدا کنند اما در مقابل، اگر دولت قصد افزایش عرضۀ پول را داشته باشد، نرخ بهره را کاهش می‌دهد. کاهش نرخ بهره سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و بورس جذب خواهد کرد. درنتیجه، می‌توان گفت شرایط اقتصادی و سیاست‌های پولی دولت‌ها از عوامل اصلی مؤثر بر تعیین نرخ بهره هستند. علاوه‌بر سیاست‌های پولی عوامل دیگری بر نرخ بهره اثرگذار هستند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
- تقاضا و عرضه: میزان تقاضا و نرخ بهره با یکدیگر رابطۀ مستقیم دارند. بدین ترتیب که اگر تقاضای دریافت وام افزایش پیدا کند، به‌تبع آن، نرخ بهره نیز افزایش پیدا خواهد کرد (و برعکس).
- افزایش درآمد: هم‌زمان با افزایش میزان درآمد عمومی، میزان نرخ بهره نیز افزایش می‌یابد.
- تورم: میزان نرخ بهره با تورم اقتصادی رابطۀ مستقیم دارد. هم‌زمان با افزایش تورم، قدرت خرید پول نقد کاهش و نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند.
- نوع وام: در سیستم وام‌دهی، نرخ بهره به‌عنوان یک عامل تضمین‌کننده عمل می‌کند. به این ترتیب، جهت کاهش ریسک عدم پرداخت اقساط، وام‌هایی که بدون وثیقه اعطا می‌شوند، نرخ بهرۀ بالاتری دارند.
- رشد اقتصادی: زمانی‌که اقتصاد با رشد مواجه باشد، تقاضای وام افزایش پیدا می‌کند و افزایش تقاضا سبب افزایش نرخ بهره می‌شود.
- آیندۀ اقتصادی مبهم: در شرایطی که وضعیت آیندۀ اقتصاد کشور نامشخص و مبهم باشد، وام‌دهندگان با هدف کاهش ریسک ازدست‌رفتن ارزش پول، نرخ بهره را افزایش می‌دهند.
علت تفاوت انواع نرخ بهره چیست؟
رجحان زمانی
مبلغ وام داده‌شده در حقیقت رجحان پس‌انداز به مصرف در زمان حال است. هراندازه تمایل به مصرف حال پول نسبت به مصرف آینده آن زیادتر باشد بدیهی است که مبلغ بیشتری باید برای تعویق مصرف پول پرداخت، یعنی نرخ بهره بیشتر خواهد بود.
امکان غیر نقدینگی
وام دادن عموماً به معنای مبادله پول با یک دارایی غیر پولی مانند اوراق قرضه یا اسناد خزانه است که به‌عنوان یک وسیله پرداخت برای کالاها و خدمات موردپذیرش همگانی نیست. هرگاه قبل از تاریخ سررسید، نیاز وام‌دهنده به پول بیش از موجودی او باشد، ناچار باید یا دارایی غیر پولی خود را به پول تبدیل کند، یا دست به استقراض بزند. این تبدیل دارایی غیر نقدی به وجه نقد ممکن است با مشکلات، تأخیر و حتی زیان همراه باشد و لذا معاوضه‌ی یک دارایی نقدی (پول) با دارایی دیگری که از نقدینگی کمتری برخوردار است می‌تواند در صورت نیاز وام‌دهنده به پول متضمن ریسک زیان برای او باشد؛ بنابراین در جریان وام دادن تقبل این ریسک باید جبران گردد و همین است که ضرورت وجود نرخ بهره را ایجاب می‌کند.
امکان نکول یا عدم بازگشت پول
ممکن است وام‌دهنده نسبت به بازپرداخت وام از سوی وام‌گیرنده مطمئن نباشد و وام در حقیقت نکول نشود. تقبل این ریسک نیز دلیل دیگری است برای وجود نرخ بهره و میزان چنین ریسکی نیز به نوع وام پرداختی بستگی دارد.
تورم
هرگاه تورم قیمت‌ها در اقتصاد وجود داشته باشد، ارزش واقعی مبلغ وام تا زمان سررسید به نسبت میزان تورم کاهش خواهد یافت. بدین ترتیب برای جبران خطر کاهش قدرت خرید پول وام‌دهنده، وجود نرخ بهره ضرورت می‌یابد.
رابطه نرخ بهره بانکی و بازار سرمایه
رابطه بین نرخ بهره و سرمایه‌گذاری را می‌توان در رابطه بین نرخ سود یا قیمت سرمایه و تقاضا برای سرمایه جست‌وجو کرد. بر مبنای علم اقتصاد درصورتی‌که قیمت کالا یا خدمتی کاهش یابد، تقاضا برای آن نیز افزایش می‌یابد؛ بنابراین اگر تقاضا‌کنندگان سرمایه را همان سرمایه‌گذاران دانست. می‌توان این رابطه را نیز یک رابطه منفی برشمرد؛ به‌طوری‌که کاهش نرخ سود سرمایه، افزایش تقاضا برای سرمایه و درنتیجه افزایش سرمایه گذاری را در پی خواهد داشت.
نرخ بهره از دید کلان و خرد
چنانچه اندازه مبلغ بهره پرداختی به سرمایه برحسب درصد بیان شود گفته می‌شود میزان نرخ از دیدگاه کلان و بنگاه‌های اقتصادی نرخ بهره قیمتی است که برای دریافت اعتبار یا پول پرداخت می‌گردد و یا برخی در اصطلاح آن را هزینه اجاره پول عنوان می‌کنند. از دیدگاه خانوارها می‌توان گفت این نرخ بهره پاداش به تعویق انداختن مصرف است. در این حالت بیانگر نرخی است که یک فرد می‌تواند قدرت خرید امروز را با انداختن مصرف کند یا مصرف کنونی خود را به تأخیر بیندازد. پس نرخ نقش متفاوت بین مصرف کنونی و پس‌انداز بازی می‌کند. در شناختی که از این نرخ به دست دو گروه بزرگ خانوارها و بنگاه‌های اقتصادی نگاه خاصی داشتند اما نکته قابل‌توجه آن است که برای آن‌ها عام بهره بسیار اهمیت دارد. درواقع این نرخ به آن‌ها علامت می‌دهد که چگونه تصمیم بگیرند و در چه قیمتی پول را در اختیار قرار دهند و یا آن را قرض بگیرند. بازارهای مالی که در آن پول نقش کلیدی را بر عهده دارد، به نرخ بهره واکنش نشان می‌دهد. همچنین در ارتباط مهمی که بین پس‌اندازهای خانوارها و سرمایه‌گذاری بنگاه‌های اقتصادی برقرار می‌شود نقش تعیین‌کننده‌ای بازی می‌کند.
سؤالات متداول
خیر. ازآنجایی‌که معمولاً در هنگام محاسبه و تعیین نرخ بهره یک دورۀ یک‌ساله را در نظر می‌گیرند، نرخ بهرۀ ساده به‌عنوان نرخ بهرۀ سالانه نیز شناخته می‌شود.
بله، نرخ بهره توسط بانک مرکزی تعیین‌شده و تحت تأثیر عوامل متعددی مانند میزان عرضه و تقاضا، نوع وام، سیاست‌های پولی، رشد اقتصادی، تورم، شرایط اقتصادی و شرایط درآمدی عموم جامعه تغییر می‌کند.
