این مقاله از روی نسخه اصلی و انگلیسی کتاب اخلاق تولید پول خلاصه برداری شده است!
خلاصه کتاب اخلاق تولید پول (The Ethics Of Money Production)
میان اقتصادی که اکنون در جهان وجود دارد و اقتصادی که می تواند باشد، از زمین تا آسمان فاصله است. اخلاق تولید پول، ماجرایی است که در اقتصاد فعلی، آگاهانه نادیده گرفته می شود. به همین دلیل، اقتصادها بیمار هستند و نمی توانند پتانسیل واقعی خود را به نمایش بگذارند.
در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ کتاب بسیار جالب «اخلاق تولید پول» نوشته «یورگ گوئیدو هولسمن» می رویم و در کنار شما این کتاب جالب را ورق می زنیم. اگر شما هم احساس می کنید که دخالت دولت ها در اقتصاد به ضرر این بخش است و گاهی در ذهنتان به رویای اقتصاد آزاد فکر کرده اید، حتما تا پایان این خلاصه کتاب با ما همراه باشید.
نگاهی به علت تولد پول؛ تهاتر و دردسرهای آن
در کتاب «اخلاق تولید پول» قبل از هر چیزی به ریشه نیاز به پول پرداخته شده است. قبل از حضور پول، مردم به صورت تهاتری و با مبادله کالا به کالا نیازهای خود را برطرف می کردند؛ اما این شیوه معامله، کم و کسری های زیادی داشت. به عنوان مثال، مردم نمی تواند فقط به دلیل داشتن یک نوع کالا، حتما کالای مورد نظر خود را از طریق تهاتر به دست بیاورند.
این موضوع، باعث تهاترهای پیچیده ای می شد تا در نهایت بعد از مشقت فراوان، فرد مورد نظر بتواند کالای مورد نظرش را به دست بیاورد. از این نظر، پول توانست تا حدودی مشکلات را برطرف کند. در این صورت دیگر فرقی نداشت که شما چه کالایی می خواهید. چون اگر می توانستید به اندازه ارزش آن پول پرداخت کنید، آن کالا به شما تعلق می گرفت.
پول، واقعا چیست؟
برای رسیدن به درک درستی از اخلاق تولید پول باید درک عمیق تری نسبت به چیستی پول داشته باشیم. با هم گفتیم که مردم برای برطرف کردن نیازهایشان دست به دامان تهاترهای غیر مستقیم شدند. وقتی یک گزینه – طلا، نقره، نوعی سنگ کمیاب، میخ، گاو و گوسفند و … – در یک جامعه به عنوان کالای واسطه آن هم با ارزش مشخصی پذیرفته شود، آنگاه می توانیم آن را «پول» صدا بزنیم.
در کنار پول واقعی، مفهومی به نام «پول اعتباری» هم وجود دارد. این پول با وجود آنکه به صورت فیزیکی در دسترس نیست اما ارزش وعده داده شده آن در دست مردم و حتی ملت ها گردش می کند.
آزاد شدن تولید پول توسط افراد جامعه؛ یکی از چند راه حفظ اخلاق تولید پول
در حالت معمولی – یعنی چیزی که اکنون در جهان رواج دارد – فقط دولت ها اجازه چاپ پول و ضرب سکه را دارند. دولت ها بر این باور هستند که وقتی قدرت کنترل پول و حتی ارزش گذاری آن در دست یک جبهه باشد، فساد، تقلب و ماجراهایی از این دست در آن اتفاق نمی افتد. ولی همه ما خوب می دانیم که با وجود قدرت مطلق دولت ها برای چاپ پول و ضرب سکه، باز هم فساد مالی، پول شویی، رانت خواری و موارد بسیاری از این دست اتفاق می افتند.
بنابراین، اگر بستری فراهم شود که مردم و افراد علاقه مند به حوزه مالی نیز بتوانند وارد کسب و کار ضرب سکه و چاپ پول شوند، بعد از مدت کوتاهی که از فراز و فرودها بگذرد و مردم بتوانند با این روند آشنا شوند، شاهد بهتر شدن ارزش پول ها خواهیم بود. البته بدون شک آن هنگام هم مشکلاتی وجود خواهند داشت اما به پای دسیسه چینی های فعلی قدرتمندان زمان ما نمی رسند!
ارزش پول و ماجرای کمیابی
یکی از نظریه های معروف جهانی که در کتاب «اخلاق تولید پول» به آن و رابطه ای که با پول دارد اشاره شد «نظریه کمیابی» بود. بر اساس این نظریه، تمام منابع جهان که خودمان هم شاملش می شویم بسیار محدود هستند. به همین دلیل، ما همیشه در حال پرداخت «هزینه فرصت» هستیم.
به زبان ساده، وقتی داشتن چیزی را انتخاب می کنیم ناخواسته، نداشتن چیزهای دیگر را هم انتخاب خواهیم کرد. نظریه کمیابی فقط محدود به دنیای اقتصاد نمی شود. اگر سری به کتاب های تاریخ، زیست شناسی، جغرافیا و … هم بزنید می تواند با مثال های متفاوت آن آشنا شوید.
حالا بیایید در مورد ارتباط ارزش پول و نظریه کمیابی صحبت کنیم. در حالت معمولی و برای انسان های معمولی که هر 30 روز یک بار منتظر دریافت حقوق یا دستمزدشان هستند، هر اسکناس، چیزی ارزشمند است که می تواند با کمک آن چیزهای مورد نیازش را تا حدودی تامین کند. تا اینجای کار همه چیز عادی است. بیایید زمانی را تصور کنیم که یک فرد در ازای کاری که انجام می دهد پول بیشتری به دست می آورد. در این صورت، قوانین بازی تغییر می کنند.
افزایش نقدینگی چه ارتباطی به افزایش قیمت ها دارد؟
وقتی مردم پول بیشتری داشته باشند، سطح متفاوت تری از نیازهایشان بروز پیدا می کند. اگر تا قبل از آن زمان، حاضر بودند در خانه ای 60 متری با اجاره ماهانه زندگی کنند، ترجیح می دهند که در شرایط جدیدشان دست کم یک خانه 250 متری را رهن کامل کنند یا یک آپارتمان برای خودشان بخرد.
به موازی این ماجرا و افزایش قدرت خرید مردم، اهالی هر صنعت نیز دست به کار می شوند تا به قول خودشان سهمشان را از جیب مردم بیشتر کنند. در راس این گروه، دولت ها ایستاده اند.
شاید شما هم دقت کرده باشید که همزمان با افزایش حقوق تصویب شده، ناغافل قبض های آب، برق، گاز و تلفن دچار افزایش هزینه می شوند، اپراتورها به اسم و رسم های گوناگون – مثلا افزایش ناگهانی مالیات – خدمات خود را با هزینه بیشتری ارائه می دهند و … . خلاصه هر چیز مربوط و نامربوطی که فکرش را بکنید، دچار افزایش قیمت می شود.
حالا سوال اصلی این است که چرا مردم دچار این دردسر می شوند؟
اخلاق تولید پول؛ اقتصاد مریض و مردم خسته
برخی از اقتصاددان ها و اهالی پارلمان به جای پیدا کردن ریشه این مشکل، انگشت اتهام را به سمت مردم می گیرند و به آنها می گویند که علت گرانی ها و افزایش هزینه خدمات، وجود پول نقد در دست شما است. به زبان ساده، آنها به مردمشان می گویند که اگر می خواهید قیمت ها سر جای خودشان باقی بمانند – که البته هیچ وقت این اتفاق نمی افتد – شما باید پول کمتری برای خرج کردن داشته باشید.
این یعنی کاهش رفاه، افزایش مشکلات و بند نشدن سنگ روی سنگ! این در حالی است که یک جامعه پیشرفته، از افزایش درآمد مردمش استقبال می کند و حتی مالیات کمتری را از آنها می گیرد. چون می داند که افزایش ثروت مردم، نه تنها باعث افزایش رشد اقتصادی می شود بلکه سکان حرکت کشور را به سمت اهداف بلندتر و پُر معناتری حرکت می دهد.
بنابراین با یک حساب سر انگشتی می توان فهمید که مشکل اساسی در چنین ماجرایی، وجود یک اقتصاد مریض و تب دار است که کسی به فکر مداوای او نیست! اخلاق تولید پول، زمانی در یک جامعه به طور نسبی رعایت می شود که چرخ اقتصاد و پیشرفت در حال گردش باشد.
با هفت مورد از انحراف های اخلاقی در تولید پول آشنا شوید
در بخشی از کتاب «اخلاق تولید پول» گذری به تاریخ تولید و عرضه پول انداخته شد. با وجود آنکه افراد مختلف، اقتصاددان ها و ثروتمندانی که به بازی های اقتصادی علاقه داشتند، حرف ها و نظریه های زیادی در مورد تولید پول زدند اما یک نکته در میان همه آنها مشترک بود.
همه آنها می دانستند که با آزادسازی تولید پول، جامعه از مشکلات بسیاری نجات پیدا می کند اما در نقطه مقابل، این قدرتمندان، پادشاهان و ثروتمندان غیر مشروع بودند که به طور اساسی ضرر می کردند. به همین دلیل، از نهایت تلاش خود برای معتبر نشان دادن این ماجرا استفاده کردند. به زبان ساده، آنها آسمان و ریسمان را به هم می بافتند تا کسی حرفی از آزادسازی تولید پول نزند! در ادامه، شش مورد از این بهانه ها را با هم مرور می کنیم:
-
هر چقدر که تولید پول بیشتر شود، رشد اقتصاد هم بیشتر می شود
کاپ زرین اولین حمله جانانه به اخلاق تولید پول، به این بهانه تعلق می گیرد. بر اساس این سخن، وقتی یک اقتصاد به اندازه مثلا 10 درصد رشد می کند، ما نیز باید به اندازه 10 درصد پول جدید تولید کنیم. چون مقدار پول جاری در کشور برای خرید کالاهای تولید شده در اثر این رشد اقتصادی کافی نخواهد بود. از طرف دیگر، منابع تولید طلا و نقره بسیار محدود هستند. پس ما نمی توانیم بعد از هر رشد اقتصادی، طلای جدیدی را وارد بازار کنیم. نتیجه آخر اینکه: «دستگاه های چاپ پول کاغذی را روشن کنید!»
این بهانه از بیخ و بُن اشتباه است. حتی می توانیم بگوییم که نوعی دستکاری برای ایجاد تورم در بازار هم به حساب می آید. اگر یک اقتصاد در حال رشد باشد و باز هم اگر میزان پول در گردش کم باشد، نتیجه این می شود که قیمت ها پایین می آیند و خودشان را با موجودی جاری، سازگار می کنند. این ماجرا که بیشتر دولت های فعلی جهان با تمام قوا از روی دادن آن جلوگیری می کنند باعث رشد اقتصادی بیشتر و افزایش رفاه در سطح جامعه می شود!
-
وقتی مردم پولشان را پس انداز کرده یا آن را به صورت نقد نگه دارند، با اقتصاد کشورشان می جنگند!
بهانه بعدی که به جز اخلاق تولید پول، پای اموال خصوصی و مالکیت افراد بر آنها را هم وسط می کشد، این است که اگر مردم ثروتشان را به صورت پول نقد نگهداری کنند، دچار نوعی احتکار شده اند. آنها جلوی حرکت چرخ های اقتصاد را گرفته اند، صندوق های سرمایه گذاری و خیریه ها را خالی گذاشته اند و نمی گذارند دیگران از ثروت آنها سودی ببرند. به همین دلیل آنها پول را احتکار کرده اند و باید با روش هایی مانند مصادره اموال یا کاهش ارزش پول، ادبشان کرد!
اگر تمام بحث های حقوقی در مورد حق مالکیت تمام و کمال افراد بر دارایی هایشان و کنترل آنها را فاکتور بگیریم، باز هم این بهانه کاملا اشتباه است. چون چرخیدن چرخ های اقتصاد کلان یک کشور، لَنگِ پول های بخشی از مردم نیست. حتی پول های ثروتمندترین فرد یک کشور هم در مقابل ثروت های ملی، چیز خاصی به حساب نمی آید.
از این گذشته، اقتصاد می تواند با هر مقداری از پول، خودش را وفق دهد. حتی اگر این خیال محال را در نظر بگیریم که تمام مردم یک ملت، پول هایشان را به صورت نقد نگهداری کنند و بازار را با کمبود پول رایج روبه رو سازند در آن صورت خیلی زود یک واحد پولی دیگر جایگزین آن خواهد شد یا دوشادوش واحد پول قبلی به گردش درخواهد آمد. حتی در این وضعیت هم نیازی به چاپ پول توسط دولت ها و دستکاری بازار نیست!
-
باید پیوسته پول تولید کنیم تا با رکود مقابله کند
واژه «رکود» از آن دست کلمه هایی است که هر کس به نفع خودش و با توجه به هدفی که دارد از آن معنا استخراج می کند! مثلا زمانی این واژه برای مفهوم «کاهش قیمت ها در بازار» مورد استفاده قرار می گرفت و اکنون نویسندگان اقتصادی دنیای مدرن از آن برای انتقال مفهوم «کاهش تورم» استفاده می کنند.
ولی در هر صورت، از هر طرف که این واژه را می تکانیم، معنی «افزایش تولید پول» از آن بیرون نمی ریزد! ولی قدرتمندان و دولتمردان کشورهای مختلف با کمک چوب های جادویی خود این معنی را از آن استخراج کرده اند و در عمل هم به کار بسته اند. از نظر آنها وقتی تورم پایین باشد باید با تولید پول آن را بالا برد و وقتی قیمت ها کم باشند باز هم باید با تولید پول، آنها را بالا کشید!
-
پیش به سوی غافلگیری اتحادیه های کارگری و البته بازار!
چهارمین بهانه ای که در کتاب «اخلاق تولید پول» از آن یاد شده بود «چسبندگی قیمت» است. در توضیح این ماجرا آمده است که فرض کنید، اتحادیه های کارگری در مبارزه های خود برای افزایش دستمزد کارگران پیروز شده اند و کار را به جایی رسانده اند که کارخانه داران و کارفرماها دیگر نمی توانند از پس دستمزد کارگران بربیایند.
در این وضعیت، دولت ها باید با چاپ پول و کم ارزش کردن پولی که در بازار، جاری است قیمت تمام شده کالاهای بازار را بالا بکشد. در این صورت، کارفرماها باز هم می توانند کارگران را با همان قیمت پیروز شده اتحادیه های کارگری استخدام کنند.
در اینجا نکته ای پنهان شده است. وقتی دولت، پول را بی ارزش می کند به دنبال آن قدرت خرید مردم را کاهش می دهد. به زبان ساده یعنی دولت با چاپ پول بی اعتبار و بالا بردن قیمت ها تمام تلاش های اتحادیه های کارگری برای بهتر کردن زندگی کارگران را به باد می دهد. ناگفته نماند که این بازی مثل یک چرخه تا مدت نامعلومی ادامه پیدا می کند. چون اتحادیه های کارگری باز هم برای افزایش دستمزد کارگران، مبارزه تازه تری را به راه می اندازند!
-
جاری کردن پول ارزان در بازار باعث کاهش نرخ بهره و افزایش رشد اقتصادی می شود
پنجمین موردی که اخلاق تولید پول را زیر سوال می برد، چاپ پول به بهانه ارزان تر کردن میزان بهره در بازار است. دولت های مختلف در جهان بر این باور هستند که وقتی اعتبار به بازار اضافه شود و مردم به اعتبارهای بسیاری دسترسی داشته باشند خود به خود بهره این اعتبارها کم می شود. در نتیجه، سرمایه گذاران با دیدن بالا رفتن بازدهی های اسمی، اشتیاق بیشتری برای سرمایه گذاری کردن پیدا خواهند کرد. در نهایت هم اقتصاد رشد می کند.
پُر واضح است که این بهانه یک حباب توخالی است. چون ملاک اصلی برای سرمایه گذاران، بالا رفتن بازدهی اسمی نیست. آنها به دنبال بازدهی واقعی و کسب سودی هستند که بتوانند آن در حسابشان ببینند! در نتیجه، دولت ها با چاپ پول، نه تنها کمکی به اقتصاد نمی کنند بلکه باعث کاهش تولید و آسیب های جدی به بازار می شوند.
این در حالی است که اگر دولت ها از دستکاری بازار دست بردارند و اجازه بدهند که این ماجرا روند طبیعی خودش را دنبال کند، بعد از مدتی نرخ بهره و میزان اعتبار در بازار به تعادلی نسبی می رسند. به دنبال آن اقتصاد سالم تر می شود و با سرعت بیشتری مسیر رشد را طی می کند.
-
پول کاغذی، هزینه تولید کمتری دارد پس بهتر است
بخشی از ماجرای اخلاق تولید پول به هزینه های تولید پول برمی گردد. کسانی که کلید چاپخانه های پول را در دست دارند – دولت ها – ادعا می کنند که تولید پول های طبیعی – سکه های طلا، نقره یا حتی مس – هزینه بالایی دارد؛ اما در عوض، تولید کردن پول های کاغذی بسیار راحت تر و ارزان تر است. شاید وقتی از یک جنبه به این ماجرا نگاه کنیم بتوانیم کمی به دولتی ها حق بدهیم؛ اما خیلی زود ، پای نکته های دیگری به این میدان باز می شوند؛ مثلا اینکه:
- ارزان نبودن هزینه تولید پول های طبیعی در نهایت باعث حفظ قدرت خرید فعلی مردم یا مقابله با کاهش آن خواهد شد. چون اجازه نمی دهد که قیمت ها به دلیل افزایش حضور پول در بازار به شکلی افسار گسیخته بالا بروند.
- تورم کنترل می شود و حتی در سراشیبی کاهش قرار می گیرد.
- و … .
البته این ماجرا جنبه های دیگری هم دارد؛ مثلا اینکه دست اهالی قدرت و دولتی ها از بازار و اقتصاد کوتاهتر می شود و به دنبال آن قدرت کنترل مردم و اعمال زور به روش اقتصادی یا حتی سیاسی توسط آنها به حداقل ممکن می رسد. اگر از اهالی دولت باشید حتما شنیدن این خبر، شما را حسابی می ترساند!
پیام اصلی نویسنده کتاب «اخلاق تولید پول» چه بود؟
«یورگ گوئیدو هولسمن» در کتاب «اخلاق تولید پول» به دنبال افزایش آگاهی اجتماعی از ماجرای تولید پول بی حد و اندازه توسط دولت ها و نتیجه های این تصمیم نادرست بود. او می خواست به مردم و حتی اهالی دنیای اقتصاد نشان دهد که وقتی یک اقتصاد آزاد به سمت تولید پول طبیعی قدم بر می دارد، چه نتیجه های مثبتی در بازار به وجود می آیند و به دنبال آن زندگی و سطح رفاه مردم چقدر افزایش پیدا می کند.
هر چند که این ماجراها در سطح جهان هنوز در حد و اندازه چند جمله در کتاب ها هستند اما آگاهی داشتن از شکل و شمایل دیگری که می تواند در چهره اقتصاد و بازار بنشیند، روزنه هایی را به سمت این تحول بزرگ باز خواهد کرد.
نظر شما چیست؟
آیا شما با حرکت به سمت تولید پول طبیعی و کاهش دخالت دولت ها در اقتصاد و بازار، موافق هستید؟
لطفا به عنوان یک سرمایه گذار یا فردی که به اقتصاد علاقه دارد، نظرتان را برایمان بنویسید.
