وضعیت فارکس در ایران از نظر قانونی مبهم و پیچیده است. اگرچه فعالیت در این بازار به طور رسمی غیرقانونی تلقی می‌شود، اما قوانین صریح و شفافی در این زمینه وجود ندارد. طبق قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1384 و مصوبات بعدی آن، هرگونه معامله و سرمایه‌گذاری خارج از نظارت سازمان بورس ایران ممنوع است. این امر، به همراه مشکلات اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی، وضعیت فارکس را در ایران پیچیده‌تر کرده است. در نتیجه، افرادی که قصد فعالیت در این بازار را دارند باید از ریسک‌های قانونی آن آگاه باشند و با احتیاط عمل کنند.وضعیت فارکس در ایران چگونه است؟ آیا فارکس قانونی است؟ یکی از پرتکراترین سوالاتی که فعالان بازارهای سرمایه با آن مواجه می شوند، قوانین فارکس در ایران است که آیا با فعالیت شان، مجازاتی گریبان گیرشان می شود یا خیر! در ادامه با هم دقیق تر بررسی می کنیم
فارکس چیست و چه چیزی را در آن معامله می کنند؟
در ابتدا بیایید به این سوال پاسخ دهیم که اصلا فارکس چیست و چه چیزی در آن مبادله می شود که باعث ایجاد شک و شبهه می شود. فارکس یا Foreign Exchange Market، بازار بزرگ جهانی است که در آن، ارزهای جهانی، ارزهای دیجیتال، معامله کالاهای فیزیکی مانند طلا، نقره، نفت، گاز و سهام شرکت های معروف و بزرگ جهانی مباله می شوند.
یکی از مهم ترین نکات در مورد این بازار این است که هیچ مکان فیزیکی ندارد اما در تمامی ساعات شبانه روز و تمامی روزهای سال (به جز آخر هفته ها) فعال است. این موضوع، به فعالان فارکس اجازه می دهد که در هر ساعتی که تمایل داشتند وارد بازار شده و معامله خود را انجام دهند. همچنین نقدینگی بالایی که در این بازار وجود دارد به شما امکان می دهد در هر زمان که اراده کنید، پول تان را نقد کنید.
بازار فارکس در ایران
بازار فارکس در ایران، شرایط متفاوت تری دارد؛ مهم ترین دلیلی که باعث می شود دید مثبتی نسبت به این بازار وجود نداشته باشد، مبحث خروج ارز از کشور است. به عبارتی دیگر، تصور دولت بر این است که معامله گران، ارز را از کشور خارج می کند.
اما دید درست نسبت به این موضوع این است که زمانیکه معامله گر داخل کشور است، در حال خارج کردن ریال است و اگر به قوانین فارکس تسلط داشته باشد و سود کسب کند، می تواند درست مانند یک صادرکننده، ارز وارد کشور کند؛ در تمامی اقتصادهای دنیا، این روش، یکی از بهترین روش های سودآوری است.
این روش زمانی از اهمیت بیشتری برخوردار می شود که کشور در شرایط تجریم قرار گرفته و صادرات بسیار سخت شده باشد. در شرایطی که اقتصاد ایران، وضعیت مناسبی ندارد و روزبه روز بحران های بیشتری نیز ایجاد می شود، کسب سود به این روش، می تواند کمک بسیار بزرگی باشد.
مهم ترین دلایلی که باعث ایجاد چالش برای فعالات بازار فارکس می شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-
تحریم های بین المللی
پس از شکست برجام و سیاه شدن رابطه ایران با اکثر کشورهای جهان، به جز چین و روسیه، تحریم های متعددی علیه ایران اعمال شد. در چنین شرایطی، تصور حکومت بر این بود که با وجود تحریم ها که از ورود ارز به کشور جلوگیری می کردند، نباید راهی از داخل برای خروج ارز باز گذاشت. این موضوع باعث شد که با فعالیت های فارکسی جلوگیری شود.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
البته همانطور که گفتیم، این خروج ارز، تنها در صورتی معنا پیدا می کند که سرمایه گذار تمام دارایی خود را از دست بدهد؛ وگرنه برای کسانی که گرگ باران دیده بازارهای سرمایه گذاری هستند، فارکس دریچه ای برای ورود ارز به کشور خواهد بود.
می توان اینطور در نظر گرفت که مسئولان کشور در این مورد، اعتماد چندانی به توانایی سرمایه گذاران ایرانی ندارند.
-
پایبندی به نظام نرخ دولتی
در نظام نرخ دولتی، نرخ مواردی مانند ارز، کالا و خدمات را دولت تعیین می کند. ساختار چنین نظام اقتصادی باعث می شود که قیمت ها با بازار آزاد تفاوت های بزرگی داشته باشند و در نتیجه افراد فرصت طلب، از این ماجرا برای رانت و دلالی غیرمنصفانه سواستفاده کنند.
کارشناسان مختلف، نسبت به این نظام نرخ دولتی، نظرات متفاوتی دارند:
- برخی آن را ایجاد کننده نوسانات ارزی، مشکلات اقتصادی، بیکاری و تورم می دانند.
- برخی نیز آن را نوعی حمایت دولت از قشر ضعیف می دانند که منافع ملی را تقویت می کند.
حکم شرعی فارکس
حالا می خواهیم به این موضوع، از منظر دینی نگاه کنیم و بررسی کنیم که دین اسلام در مورد فارکس چه نظری دارد. به همین دلیل، نظر چند مرجع تقلید مورد اعتماد را بررسی می کنیم که آیا فارکس حلال است و یا حرام:
- آیت الله سیستانی: مسلمانان اجازه ورود به چنین معاملاتى را ندارند.
- آیت الله مکارم شیرازی: اگر بازار فارکس، شرایط شرعیه معاملات را نداشته باشد، جایز نیست.
- آیت الله خامنه ای: مبادله ارزى با ارز دیگری که هم جنس هم نیستند، چنانچه منع قانونى در میان نباشد، اشکال نداشته و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتباردادن کارگزاران به سرمایه معامله گر، اگر به عنوان قرض دادن به معامله گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، مورد شک قرار می گیرد.
«در نهایت، شما با توجه به دین و مرجع تقلید مورد نظرتان، می توانید در مورد حلال بودن یا نبودن تلاش هایتان برای معامله در بازار جهانی فارکس، تصمیم نهایی را بگیرید.»
نگاهی دقیق به قوانین فارکس در ایران
در قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی که در سال 1384 تصویب شد، هیچ ماده، تبصره، یادداشت یا اشاره ای به فارکس نشده است. به احتمال زیاد، در آن زمان، یا قانون گذار، اشراف کاملی به بازار فارکس نداشته و یا خطر آن را برای اقتصاد ایران جدی نمی دیده است. بنابراین تا اینجای کار، می توان عنوان کرد که قانون ما با فارکس کاری ندارد. تا اینکه می رسیم به آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار که در سال 1386 تصویب شد.
بر اساس این آیین نامه، سازمان بورس و اوراق بهادار تنها جاییست که می تواند شکل های متفاوتی از اوراق بهادار قابل معامله را منتشر کرده و به فروش برساند. با این حساب، این حق را دارد که از معامله یا فروش هر اوراق بهادار یا دارایی این چنینی که خارج از اختیار او چاپ یا معامله می شود، جلوگیری کند.
آیا فارکس خطرناک است؟
فارکس می‌تواند خطرناک باشد، اما میزان خطر آن به دانش و رویکرد معامله‌گر بستگی دارد. نوسانات شدید قیمت‌ها، استفاده از اهرم بالا، و ریسک‌های تکنولوژیکی از جمله خطرات اصلی هستند. همچنین، امکان تحلیل اشتباه، کلاهبرداری، و مشکلات روانی مانند ترس و طمع نیز وجود دارد. با این حال، با آموزش مناسب، مدیریت ریسک دقیق، و رعایت اصول معاملاتی صحیح، می‌توان این خطرات را کاهش داد. معامله‌گران باید همیشه محتاط باشند و تنها با سرمایه‌ای که توان از دست دادن آن را دارند، وارد این بازار شوند. در نهایت، موفقیت در فارکس به مهارت، دانش و مدیریت ریسک مناسب بستگی دارد. دلایلی که باعث ایجاد شک و تردید در این بازار می شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
ریسک لوریج و افزایش ضرر با سرمایه کم
استفاده از اهرم (Leverage)، برای افزایش سرمایه و انجام یک معامله بزرگ، گزینه ای بسیار جذاب است؛ اما به همان اندازه و حتی بیش تر، می تواند خطرناک و پرریسک باشد.
نوسان پذیری بالا و تغییرات ناگهانی قیمت
به یاد داشته باشید که قیمت ها در بازار فارکس به صورت لحظه ای تغییر می کنند؛ همین موضوع برای کسانی که بدون داشتن برنامه و استراتژی دست به معامله می زنند، بسیار خطرناک است؛ چون در یک لحظه می تواند موقعیتی سودآور را به ضرری بزرگ تبدیل کند.
تأثیر عوامل روانشناختی و احساسات بر تصمیم گیری
نه تنها در فارکس بلکه در تمام بازارهای مالی، شما با احساستان دست به یقه هستید. گاهی یک معامله که کاملاً خارج از جریان استراتژی و سبک معاملاتی شماست، چنان جذاب به نظر می رسد که این تصور ایجاد می شود که رهاکردن آن می تواند شما را از ثروت رویایی تان دور می کند.
این در حالیست که ممکن است دقیقا همان معامله، اصل سرمایه تان را بر باد دهد. این موضوع در بازار فارکس که بسیار بزرگ و جهانی است و می توان چیزهای بسیار متنوعی را در آن معامله کرد، تأثیری دو چندان دارد.
نبود زمان استراحت و تعطیلات در بازار 24 ساعته
با وجود اینکه بازار فارکس پنج روز در هفته باز است، اما در این پنج روز بدون استراحت به کارش ادامه داده و به اصطلاح زنده است. این موضوع برای برخی از معامله گران فارکس در ایران مشکل ساز می شود؛ زیرا فکر می کنند که اگر در طول این مدت، کمی بخوابند یا لحظه ای بازار را ترک کنند، دچار ضرر شده یا فرصتی ناب را از دست می دهند.
دلیل جذابیت فارکس برای سرمایه گذاران
با وجود تمام مشکلاتی که در مورد فعالیت در فارکس وجود دارد، فعالان این بازار کم نیستند و همچنان به سرمایه گذاری در آن مشغولند. بیایید مهم ترین دلایل این موضوع را بررسی کنیم تا شاید در نهایت ما هم به این تریدرها حق بدهیم:
انعطاف پذیری و آزادی عمل در زمان و مکان معامله
در فارکس شما می توانید 5 روز در هفته و به صورت 24 ساعته معامله کنید. فرقی هم نمی کند که این کار را از زیرزمین تاریک خانه پدری تان انجام می دهید و یا از آپارتمان پنت هاوس تان در خوش آب و هواترین بخش شیراز.
آزادی عمل در سبک و استراتژی معامله
در فارکس، قانون محدودکننده ای وجود ندارد که معامله گر را تهدید کند که اگر با روش مشخص شده، معامله نکنی، دار و ندارت را بلوکه می کنیم. شما در فارکس آزاد هستید که هر جور دلتان می خواهد و با هر استراتژی ای که فکر می کنید درست است، معاملات را پیش ببرید.
استفاده از حساب های آزمایشی و دمو
حساب های تمرینی و آزمایشی ای در بروکر های مختلف فارکس وجود دارند به شما امکان می دهند بدون واردکردن سرمایه تان، معامله داشته باشید. همچنین می توانید تجربه ای حقیقی از نحوه کار به دست بیاورید، کارایی استراتژی و سبک معامله تان را بسنحید و با ظرفیت ریسک پذیری تان هم آشنا شوید.
«البته باید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که چون سرمایه شما در حساب های آزمایشی مجازی است، سود یا ضررتان هم مجازی خواهد بود.»
شفافیت و دسترسی به اطلاعات بازار
اطلاعات در فارکس، کاملاً شفاف هستند و هیچ راز یا موضوع پنهانی وجود ندارد که از آن بی خبر باشید. در نتیجه اگر به دنبال اطلاعات هستید، می توانید به راحتی به آن ها دسترسی پیدا کنید.
کم بودن هزینه های معامله
خوشبختانه، میزان کارمزدها و هزینه هایی که معامله گر باید در این بازار بپردازد، بسیار کم است. البته این موضوع رابطه مستقیمی با بروکر یا همان بروکر انتخابی شما دارد. به صورت کلی، برخی از بروکر ها به دلیل خدمات بیش تری که ارائه می دهند، کارمزد بالاتری هم می گیرند.
قدرت لوریج و افزایش سود با سرمایه کم
در فارکس، گزینه ای به نام اهرم یا لوریج وجود دارد که با استفاده از آن می توانید چند برابر سرمایه تان را وارد معامله کنید. به این ترتیب، اگر تحلیل هایتان درست باشند، مقدار قابل توجهی سود کسب می کنید.
البته، این سکه روی دیگری هم دارد و اگر در این معامله ضرر کنید، تمام سرمایه تان را از دست می دهید. جالب این است که معمولاً افراد تازه وارد در فارکس بیش تر از افراد با تجربه به سراغ استفاده از گزینه اهرم می روند.
نقدشوندگی بالا و حجم عظیم معاملات
بازار فارکس بسیار بزرگ است و پول فراوانی در آن جریان دارد. بدین معنا که می توانید هر زمان که اراده کردید، دارایی خود را نقد کنید. این نقدشوندگی فارکس در ایران برای سرمایه گذاران داخلی، مزیت بسیار مهمی محسوب می شود.
عدم تاثیر بورس مرکزی
فارکس یک بازار آزاد است که برخلاف اینکه بورس مرکزی، هیچ کشوری روی آن تأثیر مستقیمی ندارد؛ با اینحال، اوضاع اقتصادی کشورهای مختلف و مسائل سیاسی روی آن تأثیر می گذارند.
گزینه های متنوع معاملاتی با جفت ارزهای مختلف
شما در فارکس گزینه های مختلفی برای معامله دارید؛ از ارزهای دیجیتال گرفته تا سهام شرکت های بزرگ و معتبر جهان و کالاهای ارزشمند.