بی‌شک در بازار معاملات همه افراد می‌خواهند بهترین سبد سهام را داشته باشند یا بهترین کار خود را به نمایش بگذارند و خود را تا حد امکان حرفه‌ای نشان دهند. چنین امری می‌تواند زمان و تلاش زیادی را برای کامل‌کردن نیاز داشته باشد، اما بدون شک ارزش سرمایه‌گذاری را دارد. داشتن سبد سهام یا پرتفوی بهترین گزینه برای دستیابی به سودی سرشار در طول زمان است، اما باید توجه داشت که چنین امری در یک شب به دست نمی‌آید و نیازمند دانستن نکات مهم و صرف زمان برای آن است. در این مقاله همراه با ما باشید تا مهم‌ترین نکات و مراحل اصلی داشتن بهترین پرتفوی را با یکدیگر مرور کنیم.
پرتفوی یا سبد سهام چیست؟
پرتفوی یا سبد سهام مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، وجه نقد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) است. عموماً معامله‌گران بر این باورند که سهام، اوراق قرضه و پول نقد، هسته سبد سهام را تشکیل می‌دهند. چنین موردی اغلب به همین صورت است که در بالا ذکر شده، اما قانونی واحد نیست. سبد سهام ممکن است شامل طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها از جمله املاک و سرمایه‌گذاری‌های خصوصی باشد. ممکن است انتخاب شما این باشد که سبد خود را نگه دارید و آن را مدیریت کنید، یا ممکن است به مدیر یا مشاور مالی یا متخصصی در این زمینه اجازه دهید سبد شما را مدیریت کند.
یکی از مفاهیم کلیدی در مدیریت پرتفوی یا سبد سهام، تنوع‌بخشی در آن است که به‌سادگی به این معناست که تمام تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید. با تنوع، سعی در کاهش ریسک با تخصیص سرمایه‌گذاری‌ها در میان ابزارهای مالی، صنایع و بخش‌های دیگر بازار داشته باشید. هدف داشتن تنوع در سبد سهام به حداکثر رساندن بازده با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف است که هرکدام واکنش متفاوتی به رویدادهای مختلف دارند. راه‌های بسیاری برای ایجاد تنوع وجود دارد. نحوه انجام آن نیز به شما بستگی دارد. اهداف شما برای آینده، علاقه شما برای ریسک‌کردن و شخصیت شما از عواملی هستند که در تصمیم‌گیری درمورد نحوه ساختن پرتفولیوی خود نقش دارند.
انواع پرتفوی
به تعداد سرمایه‌گذاران و مدیران می‌توان انواع مختلف سبد و استراتژی پرتفوی وجود داشته باشد. همچنین ممکن است چندین پرتفولیو داشته باشید که محتوای آن‌ها می‌تواند استراتژی یا سناریوهای سرمایه‌گذاری متفاوتی را داشته باشند که برای نیازهای متفاوتی ساخته شده‌اند. در ادامه انواع سبد سهام معرفی شده است:
-
سبد سهام ترکیبی
رویکرد پرتفوی ترکیبی در بین طبقات دارایی‌های مختلف متنوع می‌شود. ایجاد سبد ترکیبی مستلزم داشتن موقعیت در سهام و همچنین اوراق قرضه، کالاها، املاک و مستغلات است. به‌طورکلی، سبد ترکیبی مستلزم داشتن نسبت‌های ثابتی از سهام، اوراق قرضه و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین است. سبد سهام ترکیبی جز بهترین پرتفوی محسوب می‌شود و همچنین سبدی سودمند است؛ زیرا از نظر تاریخی، سهام، اوراق قرضه و دیگر موارد، هم‌بستگی کمتری با یکدیگر دارند و درصورت ضرر در یک مورد، مورد دیگری می‌تواند سودده باشد.
-
پرتفوی سرمایه گذاری
وقتی از پرتفوی برای مقاصد سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنید، انتظار دارید سهام، اوراق قرضه یا دارایی‌های دیگر، بازدهی داشته باشند یا ارزش آن‌ها در طول زمان افزایش یابد. پرتفوی سرمایه‌گذاری امری استراتژیک است؛ به‌ویژه در جایی که شما دارایی‌های مالی را با قصد نگهداری آن‌ها برای مدت طولانی خریداری می‌کنید.
-
پرتفوی تهاجمی و متمرکز بر سهام
دارایی‌های شما در پرتفوی تهاجمی عموماً ریسک‌های بزرگی را در جست‌وجوی بازدهی عالی متحمل می‌شوند. سرمایه‌گذاران تهاجمی به‌دنبال شرکت‌هایی هستند که در مراحل اولیه رشد خود را داشته و ارزش پیشنهادی منحصربه‌فردی دارند.
-
پرتفوی دفاعی و متمرکز بر سهام
پرتفولیویی که حالت تدافعی دارد، تمایل دارد روی کالاهای مصرفی که در برابر رکود بازار نفوذناپذیر باشد و بر حفظ سرمایه تمرکز کند. سبد سهام تدافعی در بازه‌های زمانی بد و همچنین در زمان‌های خوب، عملکرد قابل‌قبولی دارد. مهم نیست که بازار معاملات در زمان معین چقدر بد باشد، شرکت‌هایی که به‌صورت دائم در حال تولید محصولات هستند، همیشه در حال فعالیت هستند و چنین سهامی را می‌توان فراهم کنند.
-
سبد سهام متمرکز بر درآمد
این نوع از سبد سهام یا پرتفوی از سهامی که سود پرداخت می‌کند یا نوع دیگری که با توزیع بین سهامداران، درآمد کسب می‌کند، حمایت می‌کند. برخی از سهم‌ها در سبد درآمدی نیز می‌توانند در سبد دفاعی قرار بگیرند، اما در اینجا عمدتاً به‌دلیل بازدهی بالا انتخاب می‌شوند. سبد درآمدی باید جریان نقدی مثبت ایجاد کند؛ مانند موقعیت‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات (REIT) که نمونه‌هایی از سرمایه‌گذاری درآمدزا هستند.
-
پرتفوی متمرکز بر سهام
سبد متمرکز بر سهام برای سرمایه‌گذارانی که سطح بالایی از تحمل ریسک را دارند، بهترین گزینه است. سبدی که دائماً درحال تغییر سهام است، می‌تواند شامل عرضه اولیه (IPO) یا سهامی باشد که بسیار در بازار محبوب می‌شود. شرکت‌های فناوری یا شرکت‌های مراقبت‌های بهداشتی در فرایند توسعه محصول جدید در این دسته قرار می‌گیرند.
مراحل ایجاد داشتن بهترین سبد سهام یا پرتفوی
پرتفوی با تنوع مناسب برای موفقیت هر سرمایه‌گذاری، حیاتی است. به‌عنوان سرمایه‌گذار منفرد، باید بدانید که چگونه تخصیص دارایی را تعیین کنید که به بهترین شکل با اهداف سرمایه‌گذاری شخصی و تحمل ریسک مطابقت داشته باشد؛ به عبارت دیگر، پرتفوی شما باید نیاز سرمایه آینده شما را برآورده کند و در حین انجام این کار به شما آرامش خاطر بدهد. سرمایه‌گذاران می‌توانند با پیروی از رویکرد سیستماتیک، پرتفوی‌های همسو با استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بسازند. در ادامه 6 گام اساسی برای اتخاذ چنین رویکردی ذکر شده است:
مرحله 1. تعیین تخصیص دارایی مناسب شما
تعیین وضعیت مالی فردی و اهداف اولین گام در ساخت بهترین پرتفوی است. موارد مهمی که باید در نظر بگیرید، مدت‌زمانی است که برای رشد سرمایه‌گذاری خود دارید و همچنین میزان سرمایه برای سرمایه‌گذاری و نیازهای درآمدی آینده. فرد مجرد و 22 ساله فارغ‌التحصیل کالج که تازه کار خود را آغاز کرده است، به استراتژی سرمایه‌گذاری متفاوتی در مقایسه با فرد متأهل 55 ساله نیاز دارد که انتظار دارد در دهه آینده به پرداخت هزینه تحصیلات دانشگاهی و بازنشستگی فرزندش کمک کند.
مرحله 2. بررسی و تعیین ریسک
دومین عاملی که باید در نظر بگیرید، شخصیت شما و تحمل ریسک است. آیا مایل هستید که از دست دادن مقداری پول برای احتمال بازدهی بیشتر را تحمل کنید؟ بسیاری از افراد مایل هستند سال به سال بازده بالایی داشته باشند، اما اگر شب‌ها که سرمایه‌گذاری‌های شما کاهش می‌یابد، نمی‌توانید بخوابید، باید بدانید بازده بالایی از این نوع دارایی‌ها ارزش استرس را ندارد. روشن‌کردن وضعیت فعلی، نیازهای آینده شما به سرمایه و میزان تحمل ریسک، نحوه تخصیص سرمایه‌گذاری‌های شما را در میان طبقات مختلف دارایی‌ها تعیین می‌کند. امکان بازده بیشتر به قیمت ریسک بیشتر و درنهایت زیان بیشتر به وجود می‌آید. باید ریسک را تا حدی از بین برد که برای موقعیت فردی و سبک زندگی به حالت بهینه برسید؛ برای مثال جوانی که برای کسب درآمد مجبور نیست به سرمایه‌گذاری‌های خود وابسته باشد، می‌تواند ریسک‌های بیشتری را در جست‌وجوی بازدهی‌های بیشتر بپذیرد. از سوی دیگر، فردی که به بازنشستگی نزدیک می‌شود، باید بر حفاظت از دارایی‌های خود و کسب درآمد از این دارایی‌ها به روشی کارآمدتر تمرکز کند.
محافظه‌کار در مقابل سرمایه‌گذاران تهاجمی
به‌طورکلی، هرچه بتوانید ریسک بیشتری را متحمل شوید، پرتفوی شما با ریسک بیشتر همراه خواهد بود و بخش بزرگ‌تری را به سهام و کمتر به اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص می‌دهد. برعکس، هرچه بتوانید ریسک کمتری تحمل کنید، سبد شما محافظه‌کارتر خواهد بود. هدف اصلی پرتفوی محافظه‌کارانه محافظت از ارزش آن است. تخصیص سهم‌ها در این نوع سبد نشان داده است که می‌تواند درآمد جاری از اوراق قرضه را به همراه داشته باشد و همچنین پتانسیل رشد سرمایه بلندمدت را از سرمایه‌گذاری در سهام با کیفیت بالا فراهم کند.
مرحله 3. دستیابی به پرتفوی
هنگامی که تخصیص دارایی مناسب را تعیین کردید، باید سرمایه خود را میان طبقات دارایی مناسب تقسیم کنید. در سطح پایه، چنین امری دشوار نیست، اما می‌توانید طبقات مختلف دارایی را به زیرکلاس‌هایی تقسیم کنید که ریسک و بازده بالقوه متفاوتی نیز دارند؛ برای مثال، سرمایه‌گذار ممکن است سهم پرتفوی خود را بین بخش‌های مختلف صنعتی و شرکت‌هایی با ارزش بازار متفاوت و بین سهام داخلی و خارجی تقسیم کند. بخش اوراق قرضه ممکن است بین آن‌هایی که کوتاه‌مدت و بلندمدت هستند، بدهی دولت در مقابل بدهی شرکت و غیره تخصیص یابد. راه‌های مختلفی برای انتخاب دارایی و اوراق بهادار به‌منظور تحقق استراتژی تخصیص دارایی وجود دارد. به یاد داشته باشید که کیفیت و پتانسیل هر دارایی را که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید تجزیه و تحلیل کنید.
این تجزیه و تحلیل را در موارد زیر می‌توان انجام داد:
- انتخاب سهام: سهامی را انتخاب کنید که سطح ریسکی را که می‌خواهید در پرتفوی خود داشته باشید، برآورده کند و بتواند بهترین پرتفوی را برای شما داشته باشد.
ارزش بازار و نوع سهام عواملی هستند که باید در نظر گرفته شوند. شرکت‌ها را با استفاده از غربالگری سهام برای فهرست انتخاب‌های خوب، تجزیه و تحلیل کنید.
سپس تجزیه و تحلیل عمیق‌تری را درباره هر نوع خرید احتمالی انجام دهید تا فرصت‌ها و ریسک‌های آن را در آینده مشخص کنید. این عمل فشرده‌ترین وسیله برای افزودن اوراق بهادار به سبد سهام است و از شما می‌خواهد به‌طور منظم تغییرات قیمت در دارایی‌های خود را زیر نظر داشته و از اخبار شرکت و صنعت مطلع باشید.
- انتخاب اوراق قرضه: هنگام انتخاب اوراق قرضه، عوامل متعددی از جمله کوپن، سررسید، نوع اوراق و رتبه اعتباری و همچنین میزان نرخ بهره کلی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید.
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک برای طیف گسترده‌ای از طبقات دارایی در دسترس هستند و به شما امکان می‌دهند سهام و اوراق قرضه‌ای نگهداری کنید که به‌طور حرفه‌ای توسط متخصصان صندوق‌ها تحقیق و انتخاب شده‌اند.
البته متخصصان صندوق برای خدمات خود هزینه‌ای دریافت میکنند که از بازدهی شما می‌کاهد. صندوق‌های شاخص گزینه دیگری را ارائه می‌دهند. آن‌ها تمایل دارند کارمزدهای کمتری داشته باشند؛ زیرا منعکس‌کننده شاخصی ثابت هستند؛ بنابراین به‌طور منفعلانه مدیریت می‌شوند.
- صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF): اگر ترجیح می‌دهید با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری نکنید، ETF ها می‌توانند جایگزین مناسبی برای شما باشند.
ETF ها اساساً صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترکی هستند که مانند سهام معامله میکنند. آن‌ها شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند؛ زیرا نشان‌دهنده سبدی بزرگ از سهام به شمار می‌آیند که معمولاً براساس بخش، سرمایه، کشور و موارد مشابه گروه‌بندی می‌شوند، اما تفاوت آن‌ها در این است که به‌طور فعال مدیریت نمی‌شوند، بلکه شاخصی انتخابی یا سبد سهام دیگر را دنبال میکنند. از آنجا که ETF ها منفعلانه مدیریت می‌شوند، ضمن ارائه تنوع، صرفه‌جویی در هزینه‌ها را در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند. ETF ها همچنین طیف گسترده‌ای از طبقات دارایی را پوشش می‌دهند و می‌توانند برای بهترین پرتفوی مفید باشند.
مرحله 4. ارزیابی مجدد پرتفوی
هنگامی که پرتفولیو ایجاد کردید، باید به‌صورت دوره‌ای آن را تجزیه و تحلیل و متعادل کنید؛ زیرا تغییرات در حرکت قیمت ممکن است سبب تغییر وزن اولیه شما شود. برای ارزیابی تخصیص واقعی دارایی پرتفوی خود، سرمایه‌گذاری‌ها را به‌صورت کمی دسته‌بندی کرده و نسبت ارزش آن‌ها را با میزان کل تعیین کنید. عوامل دیگری که در طول زمان تغییر کرده و وضعیت بهترین پرتفوی را مشخص میکنند، وضعیت مالی، نیازهای آینده و تحمل ریسک شما هستند. اگر این موارد تغییر کنند، ممکن است لازم باشد سبد خود را بر این اساس تنظیم کنید. اگر تحمل ریسک شما کاهش یافته است، ممکن است لازم باشد تعداد سهام نگهداری‌شده را کاهش دهید. همچنین شاید آماده پذیرش ریسک بیشتر هستید و تخصیص دارایی شما مستلزم آن است که بخش کوچکی از دارایی‌های شما در سهامی بی‌ثبات‌تر و با سرمایه کوچک‌تری نگهداری شود. برای ایجاد تعادل، باید تعیین کنید که کدام‌یک از موقعیت‌های شما دارای اضافه و کمبود هستند؛ برای مثال، فرض کنید 30 درصد از دارایی‌های جاری خود را در سهام با سرمایه کوچک نگهداری می‌کنید؛ درحالی‌که تخصیص دارایی شما نشان می‌دهد تنها باید 15 درصد از دارایی‌های خود را در آن طبقه داشته باشید. تعادل مجدد شامل تعیین مقداری از این موقعیت است که باید کاهش داده و به طبقات دیگر اختصاص دهید.
مرحله 5. تعادل استراتژیک
هنگامی که مشخص کردید کدام اوراق را و به چه میزان کاهش دهید، تصمیم بگیرید که کدام اوراق بهادار کم‌وزن را با درآمد حاصل از فروش اوراق بهادار دارای اضافه وزن خریداری کنید. برای انتخاب اوراق بهادار خود، از رویکردهای مورد بحث در مرحله 2 استفاده کنید. شاید سرمایه‌گذاری شما در سهام در حال رشد در طول سال گذشته به‌شدت افزایش یافته باشد، اما اگر بخواهید تمام موقعیت‌های خود را برای متعادل‌کردن سبد خود بفروشید، ممکن است مالیات بر عایدی سرمایه قابل‌توجهی را متحمل شوید. در این مورد، حرکت سودمند این است که وجه جدیدی به طبقه دارایی در آینده کمک نکنید و در عین حال یاری‌کننده سایر طبقات دارایی باشید. این امر وزن سهام در حال رشد شما را در پرتفوی شما در طول زمان بدون اعمال مالیات بر عایدی سرمایه کاهش می‌دهد. در عین حال، همیشه آینده‌ای برای سهام‌های خود را در نظر بگیرید. اگر مشکوک هستید که سهام‌های در حال رشد شما آماده رکود شده‌اند، شاید بهترین گزینه این باشد که با وجود پیامدهای مالیاتی آن‌ها را بفروشید. در این میان، نظرات تحلیلگران و گزارش‌های تحقیقاتی می‌توانند ابزار مفیدی برای کمک به سنجش و پیش‌بینی دارایی‌های شما باشند.
مرحله 6. تعیین هدف و برنامه شما در سال مالی آینده
همیشه باید با استفاده از تحلیل‌های تکنیکال یا تحلیل‌های بنیادی و بررسی گزارش‌های شرکت‌ها، از وضعیت بازار معاملات در آینده پیش‌بینی داشته باشید. همچنین باید این پیش‌بینی را در بازه‌های مختلف زمانی دوره کرده و بار دیگر بررسی کنید.
نتیجه گیری
در طول کل فرایند ساخت بهترین پرتفوی، مهم است که به یاد داشته باشید تنوع را بیش از هر چیز دیگری حفظ کنید. تنها داشتن اوراق بهادار از هر طبقه دارایی کافی نیست. همچنین باید در هر صنعت تنوع لازم را ایجاد کنید. مطمئن شوید که دارایی‌های شما در طبقه‌ای معین و در مجموعه و بخش‌های صنعتی پراکنده شده است. همان‌طور که اشاره کردیم، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETF به تنوع بسیار خوبی دست یابند. این ابزارهای سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران فردی با مقادیر نسبتاً کمی پول اجازه می‌دهند تا به مقیاسی که مدیران صندوق‌های بزرگ و سرمایه‌گذاران از آن استفاده میکنند، دست یابند.
سوالات متداول
پرتفوی یا سبد سهام مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، وجه نقد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) است.
به تعداد سرمایه‌گذاران و مدیران می‌توان انواع مختلف سبد و استراتژی پرتفوی وجود داشته باشد. در ادامه انواع سبد سهام معرفی شده است:
