از سال 2020، هنگام رونق یافتن سیستم مالی غیرمتمرکز یا(DeFi) ، کارشناسان بازار مالی با نوع جدیدی از سرمایه‌گذاری روبرو شدند و به‌دنبال راه‌هایی برای سنجش و دریافتن چگونگی عملکرد آن رفتند. یکی از آن راه‌ها ارزش کلی قفل شده است، که در ادامه به معرفی و بررسی آن می‌پردازیم.
ارزش کل قفل شده (Total Locked Value) چیست؟
به‌غیراز ارزش بازار، حجم معاملات و میزان عرضه‌ی کل در گردش، ارزش کل قفل شده یا TVL یکی از شاخصهای مهم در ارزهای دیجیتال است که در بین سرمایه‌گذاران DeFi برای ارزیابی میزان ارزش کل دارایی‌ها به دلار ایالات متحده محبوب است.
دارایی‌های DeFi شامل پاداش‌ها و بهره‌هایی است که از خدمات معمولی مانند وام‌دهی، سهام و استخرهای نقدینگی به دست می‌آید و در قالب قراردادهای هوشمند ارائه می‌شود. به عنوان مثال، TVL در استیکینگ ارزهای دیجیتال، یک شاخص بسیار مفید برای سرمایه‌گذارانی است که به دنبال پشتیبانی از پلتفرم‌های DeFi با بالاترین میزان سود هستند. این دارایی کل قفل شده در پروتکل‌های استیکینگ DeFi ذخیره و نگهداری می‌شود و نشان دهنده‌ی مقدار دارایی‌های سپرده شده توسط ارائه‌دهندگان نقدینگی است.
با توجه به داده‌هایی که پلتفرم‌های مختلف در رابطه با وضعیت بازار ارائه داده‌اند، ارزش کل بازار DeFi در ابتدای سال ۲۰۲۰ از ۶۰۱ میلیون دلار به ۲۳۹میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ افزایش پیدا کرده است. بر این اساس، میزان ارزش کل قفل شده در این دوسال چیزی حدود ۴۰ برابر رشد داشته است. در این میان سپرده های اتریوم بیش‌ترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.
با افزایش محبوبیت و ارزش DeFi در فضای ارزهای دیجیتال، TVL به معیاری ضروری برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده است که می‌خواهند ارزیابی کنند آیا کل اکوسیستم یا یک پروتکل واحد ارزش سرمایه‌گذاری را دارد یا خیر.
چه عواملی بر میزان ارزش کل قفل شده تاثیرگذار هستند؟
مهمترین پارامتری که ارزش کل قفل شده به آن وابسته است، هزینهی تراکنشهای شبکهی اتریوم است؛ به این دلیل که دنیای دیفای بر روی بستر اتریوم ساخته شده و نقل و انتقالات توکنهای دیفای با کمک اتریوم پرداخت می شود. نکته‌ی حائز اهمیت این است که، وقتی هزینهی تراکنشهای دومین‌کوین بازار ارزهای دیجیتال بالا می رود، ارزش کل قفل شده نیز کاهش می یابد.
دومین پارامتری که می‌تواند بر روی ارزش کل قفل شده (TVL) مؤثر باشد، شرایط بازار و اولین‌کوین بازار کریپتوکارنسی یعنی بیت کوین است. زمانی‌که شما توکنهای خود را استیکینگ می‌کنید، با بستن قرارداد، تا مدتی نمی‌توانید به توکنهای خود دسترسی داشته باشید. لذا، درصورتی‌که شرایط بازار بد باشد، هیچ یک از سرمایه‌گذاران خواستار ورود به بازار برای ذخیره‌ی توکنهای خود نخواهند بود؛ زیرا از دیدگاه آن‌ها، در‌صورت ذخیره‌ی این توکن‌ها، ارزش سرمایه کاهش می‌یابد.
چرا ارزش کل قفل شده در DeFi اهمیت دارد؟
به‌طورکلی، برای اینکه پلتفرم‌های DeFi بتوانند به‌درستی و به‌طور مناسب کار کنند، افراد باید مقداری از دارایی ارز دیجیتال خود را به‌عنوان وثیقه‌ی وام یا تضمین در استخرهای نقدینگی سپرده‌گذاری کنند.
هنگامی که ارزش کل قفل شده یا TVL در یک پلتفرم DeFi افزایش می‌یابد، میزان نقدینگی، محبوبیت و قابلیت استفاده‌ی آن پلتفرم نیز بیش‌تر می‌شود. TVL بالاتر نشان دهنده‌ی قفل شدن سرمایه‌ی بیش‌تری در پروتکل‌های DeFi است و تریدرها و سرمایه‌گذاران می‌توانند از مزایا و درآمدهای بیش‌تری برخوردار شوند. میزان TVL پایین در یک پروژه‌ی دیفای، به‌معنای کم‌تربودن نقدینگی در آن پروژه است و درنتیجه بازدهی کم‌تری دارد.
چگونه ارزش کل قفل شده ی پروتکل های دیفای را بررسی کنیم؟
سهم بازار پروتکل‌های DeFi را می‌توان به‌راحتی از طریق پلتفرم‌های تحلیلی مانند DeFi Pulse و DefiLlama شناسایی کرد که داده‌هایی را در مورد میزان دارایی‌های دیجیتال قفل شده در قراردادهای هوشمند مربوطه ارائه می‌دهند.
افرادی که میزان سرمایه‌ی کل قفل شده‌ی پروتکل‌های دیفای را در DeFi Pulse بررسی می‌کنند، باید بدانند که این پلتفرم میزان کل سرمایه‌ی قفل شده در قراردادهای هوشمند بلاک چین اتریوم را تنها با بررسی موجودی کل توکنهای اتر (ETH) و ERC-20 محاسبه می‌کند. از سوی دیگر، پلتفرمDefiLlama ، TVL را با بررسی موجودی کل در تمام بلاک چین‌های DeFi به‌صورت ترکیبی و یا به‌صورت مجزا (برای هر پلتفرم) محاسبه می‌کند.
ارزش کل قفل شده در بازار ارزهای دیجیتال چگونه محاسبه می شود؟
با توجه به ظهور تعداد زیادی از پروتکل‌های جدید در دیفای، محاسبه‌ی TVL به‌صورت دقیق و تعیین اینکه آیا یک پلتفرم خاص DeFi گزینه‌ای ایمن برای کاربران نهایی است یا خیر، ممکن است چالش برانگیز باشد. با این حال، شرکت‌کنندگان می‌توانند پروتکل‌هایی که ارزش کل قفل شده‌ی آن‌ها بالای یک میلیارد دلار است، انتخاب کنند تا بتوانند از امنیت آن‌ها اطمینان داشته باشند.
همانطور که اشاره شد، هرچه مقدار TVL یک پروتکل دیفای بیش‌تر باشد، برای سرمایه‌گذاری بهتر است؛ زیرا TVL بالاتر نشان‌دهنده‌ی پلتفرمی سالم با تقاضای بالا، تیم توسعه‌دهنده‌ا‌ی قوی، قابل استفاده و ارزشمند است.
از طرف دیگر، باید مراقب پروتکل‌هایی که TVL پایین‌تری دارند اما بازده بالایی پیشنهاد می‌دهند، باشید؛ زیرا ممکن است این پروژه‌ها کلاهبردار باشند.
عوامل اصلی در محاسبه ی TVL
سه عامل برای محاسبه‌ی TVL در پروتکل DeFi درنظر گرفته می‌شود:
- میزان سرمایه‌ی در گردش پروژه؛
- حداکثر میزان عرضه‌ی پروژه؛
- قیمت فعلی دارایی.
برای به‌دست‌آوردن میزان ارزش بازار فعلی، لازم است ذخایر عرضه‌ی در گردش را به قیمت فعلی ضرب کنید. برای به‌دست‌آوردن میزان TVL نیز لازم است عدد به دست آمده‌ی ارزش بازار را بر میزان ارزش کل قفل شده‌ی سرویس موردنظر تقسیم کنید.
نسبت TVL می‌تواند به تعیین اینکه آیا دارایی DeFi کم‌تر یا بیش‌تر ارزش‌گذاری شده است، کمک کند. اگر این نسبت کم‌تر از یک باشد، دارایی معمولاً کم‌تر ارزش‌گذاری شده است و برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر خواهد بود. زمانی‌که ارزش بازار از سرمایه‌ی قفل شده در کریپتو فراتر رود، ممکن است دارایی بیش از حد ارزش‌گذاری شود و همیشه جایی برای رشد سرمایه داشته باشد.
بالاترین میزان سرمایه ی قفل شده مربوط به کدام ارز دیجیتال است؟
با توجه به رشد استثنایی DeFi در سال 2020، مجموع TVL همه‌ی پروتکل‌های DeFi تا پایان سال 2021 به‌سرعت و به میزان قابل توجهی افزایش یافت. طبق گفته‌ی DefiLlama، در ابتدای سال 2020، مجموع TVL در تمام پلتفرم‌های DeFi حدود 630 میلیون دلار بوده است و در سه ماهه‌ی اول سال 2022، ارزش آن به بیش از 172 میلیارد دلار رسیده بود.
در این میان، بیش از نیمِ این آمار در پروتکل MakerDAO بود که به همراه پروتکل Curve و Aave از برجسته ترین پروتکل‌ها در دیفای هستند. Curve با 9.7درصد از سهم بازار و 17 میلیارد دلار TVL، بالاترین میزان TVL را از آن خود کرد. پروتکل Lido با TVL 15.4 میلیارد دلار، Anchor با 12.6میلیارد دلار و MakerDao با 11.5میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بزرگ ترین شبکه از نظر میزان سرمایه ی قفل شده در دیفای کدام شبکه است؟
اتریوم در سال 2022 به‌عنوان بزرگ‌ترین شبکه از لحاظ میزان TVL ظاهر شد و بیش از نصفِ کل حجم DeFi را در سراسر جهان به خود اختصاص داد.
در حال حاضر، شبکهی اتریوم در دیفای کم‌تر از 500 پروتکل را شامل می‌شود. مجموع میزان سرمایه‌ی قفل شده در این پروتکل‌ها، تقریباً 73میلیارد دلار است که 64درصدِسهم بازار را شامل می‌شود.
شبکهی بایننس اسمارت چین (BNB Smart Chain) با 7.7درصد از سهم بازار به ارزش 74میلیارد دلار، Avalanche با 5.21میلیارد دلار TVL و 4.5درصد از سهم بازار و سولانا با 4.19میلیارد دلار TVL و 3.68درصد از سهم بازار، به‌ترتیب بیش‌ترین میزان سرمایه‌ی قفل شده را از آن خود کرده‌اند.
نمودار میزان ارزش کل قفل شده
نمودار TVL نشان دهنده‌ی سرمایه ی قفل شده در کل بازار DeFi است که به دلار بیان می‌شود. این نمودار تغییرات میزان ارزش قفل شده را در طول 24ساعت شبانه‌روز نشان می دهد.
با توجه به این نمودار، میزان کل ارزش قفل شده در میان تمام شبکه‌ها، به‌طور واضح اتریوم را به‌عنوان برترین شبکه (که بیش‌ترین میزان سرمایه‌ی قفل شده را دارد) نشان می‌دهد.
آیا شاخص TVL همیشه دقیق است؟
در پاسخ باید گفت؛ خیر. TVL هم مانند هر معیار و شاخص دیگری در تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال، می‌تواند تصویر نادرستی را از وضعیت بازار به تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران نشان دهد. یکی از دلایل این موضوع، وجود سرمایه‌گذاران بزرگی در پروتکل‌های دیفای است که به نهنگ‌ها معروف هستند. این سرمایه‌گذاران می‌توانند با یک واریز یا برداشت ساده میزان TVL یک پروژه را تغییر دهند. این موضوعی است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران نتوانند درک درستی از وضعیت پروژه داشته باشند.
درنتیجه، با اینکه TVL شاخص مهمی در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری روی یک پروژه‌ی دیفای است اما سرمایه‌گذاران باید چندین معیار دیگر را نیز برای نهایی‌کردن تصمیم خود در نظر داشته باشند.
سخن پایانی
شاخص TVL یک شاخص مهم و کاربردی در حوزه‌ی دیفای است و احتمالاً بیش‌ترین استفاده را برای ارزیابی سلامت و رشد بازار ارزهای دیجیتال دارد.
نوسانات بازار یکی از مهمترین معیار‌هایی است که می‌تواند بر ارزش دارایی‌های قفل شده تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال، افزایش قابل توجه قیمت اتریوم در سال ۲۰۲۰ بر میزان سرمایه‌ی قفل شده‌ی آن در دیفای تأثیر زیادی داشته است. با توجه به این موضوع، ارزش کل قفل شده می‌تواند بدون ورود هیچ کاربر یا سرمایه‌ی جدیدی به دیفای افزایش داشته باشد.
سوالات متداول
شاخص TVL نشان دهنده کل سرمایه قفل شده در پروتکل های DeFi است و نشان دهنده مقدار دارایی های سپرده شده توسط ارائه دهندگان نقدینگی است.
مهمترین پارامتری که ارزش کل قفل شده به آن وابسته است، هزینهی تراکنشهای شبکهی اتریوم است؛ به این دلیل که دنیای دیفای بر روی بستر اتریوم ساخته شده و نقل و انتقالات توکنهای دیفای با کمک اتریوم پرداخت می شود.
