در مقاله معرفی بازار بورس اوراق بهادار هنگ کنگ (HKEX)، به ادامه معرفی مراکز مالی مهم جهان به بازارهای بورس فعال در منطقه شرق آسیا می‌پردازیم. به سبب اقتصاد پیشرو طی دهه‌های اخیر مبادلات مالی این منطقه از قاره آسیا تقریباً با دنیای غرب برابری کرده و شاخص‌های بورس این کشورها از لحاظ اهمیت برای سرمایه‌گذاران هم تراز رقبای قدیمی اروپایی و آمریکایی غربی خود قرار گرفته‌اند. هنگ کنگ جزیره‌ای خود مختار در بخش جنوبی کشور چین است که با اتخاذهای سیاست‌های مدیریتی صحیح همواره در حال پیشرفت بوده و در عرصه جهانی جزء یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی و گردشگری محسوب می‌شود.
این منطقه با حضور 000/130 نفر در هر کیلومتر مربع بیشترین تراکم جمعیت جهان را دارد. همچنین جالب است بدانید که هنگ کنگ بیشترین تعداد آسمان خراش‌های جهان را دارد. بازار مالی پیشرفته هنگ کنگ نمادی از اقتصاد این کشور و منطقه شرق آسیا است که در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم.
نگاهی به وضعیت اقتصادی هنگ کنگ
همان‌طور که اشاره نمودیم هنگ کنگ به عنوان یکی از مراکز مالی بین‌المللی با مزایای سرمایه‌گذاری گسترده محسوب می‌شود. هنگ کنگ در سال 2019 از طرف بنیاد هریتج (اندیشکده محافظه‌کار پرنفوذ آمریکایی) به عنوان آزادترین اقتصاد جهان معرفی شد! حمایت دولت، تعرفه‌های وارداتی پایین و سیستم مالیاتی پیشرفته با نرخ مالیات منطقی این بندر کوچک آسیایی را به یکی از جذاب‌ترین مکان‌های تجاری جهان مبدل نموده است.
این منطقه از لحاظ میزان تولید ناخالص (GDP) نیز نسبتاً شرایط مناسبی داشته و جزء دهک‌های بالایی جهان است. در کنار بازار سهام و سایر اوراق بهادار، هنگ کنگ یکی از بزرگترین بازارهای بین‌المللی مبادلات ارزی در جهان می‌باشد. علیرغم وسعت کوچک این جزیره، سالانه میلیون‌ها توریست از مناطق مختلف جهان از این منطقه بازدید می‌کنند؛ که علاوه بر فعالیت‌های تجاری و مالی منبع درآمد مناسب و چشم‌گیری برای هنگ کنگ محسوب می‌شود.
از نکات قابل تامل در مورد اقتصاد هنگ کنگ این است، که بر اساس برخی مطالعات صورت گرفته این منطقه دارای یکی از بهترین شرایط اقتصادی جهان برای شروع یک فعالیت اقتصادی (نظیر استارت‌آپ‌ها) می‌باشد!
بورس هنگ کنگ چه زمانی تأسیس شد؟
سابقه معاملات اوراق بهادار در هنگ کنگ به سال 1866 میلادی باز می‌گردد، اما بازار بورس به طور رسمی با شکل‌گیری انجمن کارگزاران سهام هنگ کنگ در سال 1891 راه‌اندازی شد، که این انجمن بعدها در سال 1914 میلادی به بورس هنگ کنگ تغییر نام داد. تا سال 1972 چهار بازار بورس در هنگ کنگ فعالیت داشتند، که به دلیل نیاز به تشکیل یک نهاد اجرایی مستقل و یکپارچه برای بازار بورس چین، سرانجام در سال 1980 بازار بورس اوراق بهادار هنگ کنگ (به صورت منسجم) تشکیل شده و در دوم آپریل سال 1986 آغاز به کار کرد. از آن زمان تاکنون تحولات زیادی در این بازار رخ داده است.
سقوط بازار در سال 1987 معایب زیادی در سازوکار بورس هنگ کنگ را آشکار کرده و سبب شد بسیاری از فعالان بازار خواهان اصلاح این نواقص باشند. این واقعه تغییرات قانونی و زیربنایی عمیقی در بورس هنگ کنگ ایجاد کرده و در نهایت کمیسیون اوراق بهادار و مشتقات (SFC) در سال 1989 به عنوان تنها نهاد تعیین و اجری قوانین در بازار اوراق بهادار تشکیل شد.
ساختار بازار مالی هنگ کنگ چگونه است؟
به طور کلی زیرساخت این بازار با رونمایی از سیستم تبادل و تسویه حساب مرکزی (CCASS) در ژوئن 1992 و سامانه تطبیق و اجرای خودکار سفارشات (AMS) در نوامبر 1993 کاملاً بهبود یافته و مشکلات قبلی تا حد زیادی برطرف شد. به دلیل تجربه موفق این تغییرات بنیادین از آن زمان تاکنون همواره قوانین بازار توسط سیاست‌گذاران بازار مالی مورد پایش و ویرایش قرار گرفته تا علاوه بر تنظیم مقررات بهینه، پاسخگوی نیازهای جدید بازار نیز باشد. از جمله این موارد می‌توان به تغییر قوانین پذیرش در بازار سهام، راه‌اندازی ایستگاه‌های معاملاتی خارج از تالار کارگزاران در ژانویه 1996 و نسل سوم سامانه معاملاتی AMS/3 به عنوان بستری برای انجام معاملات مستقیم، اشاره نمود.
همان‌طور که مشاهده میکنیم، قطار رشد و توسعه در بورس هنگ کنگ همواره با شتاب بالایی در حال حرکت بوده است، اما این فرآیند صرفاً به این جا ختم نشده و مورادی از قبیل ثبت اولین قرارداد اوراق مشتقه در 1988، ایجاد بازار دوطرفه در 1994، راه‌اندازی بازار معاملات اوراق اختیار معامله در 1995 و بازار سرمایه‌گذاری‌های در حال رشد (GEM) در سال 1999 به منظور تأمین مالی شرکت‌های در حال توسعه، از سایر اقدامات در راستای پیشرفت و گسترش این بازار برای رسیدن به یک مرکز مالی جهانی می‌باشند. بر اساس آخرین اصلاحات ساختاری در مارس 1999 بازار اوراق بهادار، آتی و نهاد تسویه حساب مرکزی با یکدیگر ادغام شده و در یک شرکت هلدینگ تحت عنوان «Hong Kong Exchanges and Clearing Limited» فعالیت می‌کنند.
در حال حاضر بورس هنگ کنگ یکی از بزرگترین بازارهای مالی جهان با بیش از 2500 شرکت پذیرفته شده تا اواسط سال 202 می‌باشد، در حالی که در سال 2008 صرفاً 1200 کمپانی پذیرفته شده در این بازار وجود داشت! ارزش بازار بورس هنگ کنگ در نوامبر سال 2020 حدوداً 5/45 تریلیون دلار هنگ کنگ بوده است، که بیشتر این رشد مربوط به روند صعودی قیمت سهام شرکت‌های چینی (با نماد H) در این بازار می‌باشد.
در حال حاضر شرکت‌ها برای پذیرش در بازار بورس هنگ کنگ باید حداقل ارزش بازار 500 میلیون دلار (هنگ کنگ) و میزان شناوری عمومی 125 میلیون دلاری داشته باشند. این تصمیم در راستای افزایش عمق، نقدشوندگی و درجه کیفی شرکت‌های پذیرفته شده در بازار گرفته شده است.
در بازار هنگ کنگ نیز انواع ابزار معاملاتی نظیر سهام، کالاها، شاخص‌ها، ETFها، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و انواع اوراق مشتقه در دسترس سرمایه‌گذاران قرار دارد. ساختمان فعلی بورس هنگ کنگ در منطقه مرکزی شهر و در میدان Connaught Place واقع شده و علاوه بر دفتر مرکزی، در شهرهای پکن و شانگهای نیز دفاتری تأسیس شده است.
شاخص هنگ سنگ (HSI) چیست؟
هنگ سنگ یک شاخص هم‌وزن در بازار سهام هنگ کنگ است که به عنوان شاخص اصلی عملکرد این بازار تلقی می‌شود. شاخص هنگ سنگ شامل 50 شرکت بزرگ بورس هنگ کنگ می‌باشد، که در مجموع بیش از 58 درصد ارزش کل بازار بورس را تشکیل می‌دهند. این شاخص در نوامبر سال 1969 ایجاد شد و مسئولیت انتشار آن بر عهده یک شرکت زیر مجموعه بانک Hang Seng است. هر چند این شرکت انجام امور سایر شاخص‌های بورس هنگ کنگ نظیر Hang Seng China H-Financials، Hang Seng China Enterprises Index و… را نیز عهده‌دار می‌باشد.
از مهم‌ترین شرکت‌های موجود در شاخص هنگ سنگ می‌توان به Tencent (هلدینگ مخابراتی / ارتباطی چینی)، بانک هنگ سنگ، Sun Hung Kai (هلدینگ املاک و مستغلات)، AIA Group (خدمات مالی شامل بیمه و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری) و Hengan International (شرکت محصولات بهداشتی چینی) اشاره نمود. شاخص هنگ سنگ نیز پس از افت شدید مربوط به شیوع ویروس کرونا در یک روند صعودی نسبتاً کم قدرت قرار گرفته و سعی در رسیدن به سقف قبلی خود دارد.
زمان فعالیت و تعطیلات رسمی بازار
این بازار در روزهای کاری هفته یعنی دوشنبه تا جمعه (به غیر از تعطیلات رسمی) از ساعت 9 تا 16 به وقت محلی فعالیت می‌کند. معاملات بازار بورس هنگ کنگ در دو جلسه معاملاتی صبح و عصر انجام شده و معاملات اوراق مشتقه و سایر ابزار معاملاتی در جلسات معاملاتی مخصوصی در طول روز صورت می‌پذیرند. این بازار در روزهای عید سال نو، آدینه نیک، دوشنبه بعد از عید پاک، تولد بودا، کارگر، جشنواره قایق اژدها، تأسیس منطقه اداری ویژه هنگ کنگ، روز ملی هنگ کنگ، جشن میانه پاییز و جشنواره دو نهم (عید سنتی چینی مربوط به روز نهم ما نهم در تقویم چینی) تعطیل بوده و در شب‌های سال نو میلادی، کریسمس و سال نو چینی به صورت یک دوم یعنی تا ساعت 12 فعالیت می‌کند.
در این مطلب با مسیر توسعه بورس هنگ کنگ این کشور کوچک اما فوق پیشرفته آسیای شرقی آشنا شدیم. در مقاله بعدی از سری مقالات بازارهای مالی مهم جهان به معرفی بازار مالی غول تجارت منطقه شرق آسیا یعنی بورس شانگهای می‌پردازیم.
