قیمت لحظه ای نفت و مشتقات آن
نفت خام
نفت خام و مشتقات آن، اهمیت زیادی در صنایع گوناگون دارند. این واقعیت که مناطق قرارگیری ذخایر عظیم نفت با مناطق عمده مصرف آن تطبیق ندارد، نفت را به پدیده‌ای ژئوپلیتیکی تبدیل کرده که از هر تحول سیاسی به‌ویژه در مناطق استخراج و عرضه آن تأثیر می‌پذیرد. بـا گسـترش اقتصـاد جهانی، به‌صورت مشابه تقاضا برای مواد خام صنعتی از جمله نفت خام بیشتر می‌شود و همـین امـر فشار بر قیمت نفت را افزایش می‌دهد. برخی اوقات تغییرات مهمی نیز در تقاضا بـرای ذخیره‌سازی نفت خام در انبارهای روزمینی مشاهده می‌شود که به نوبه خود تغییـرات مربـوط بـه انتظـارات قیمت نفت را منعکس می‌کند.
شوک‌های بازار نفت
هر عاملی که موجب بروز اختلال در عرضه یا تقاضا در بازار نفت شود، به‌ویژه در حالتی که این عامل پیش‌بینی‌ناپذیر بوده و در کوتاه‌مدت قابل تعدیل نباشد، به‌عنوان شوک (تکانه) بر بازار نفت شناخته می‌شود. در بیشتر موارد این اختلالات به تغییر قیمت نفت منتهی می‌شود. شوک‌های نفتی با توجه به جایگاه مهم نفت در صنایع گوناگون، اغلب موجب بروز بحران‌هایی در اقتصاد کشورهای واردکننده نفت می‌شود و همچنین به‌دلیل تغییر شدیدی که در درآمدهای ارزی کشورهای صادرکننده نفت ایجاد می‌کند، تأثیر قابل‌توجهی نیز بر اقتصاد این کشورها دارد.
گفتنی است عرضه به میزان نفتی که موجود است، برمی‌گردد و معمولاً از سوی کشورهایی تعیین می‌شود که عضو اوپک هستند، اما در حال حاضر آمریکا به مدد رونق تولید میادین شیل این کشور، نقش پررنگ‌تری در عرضه ایفا می‌کند؛ بنابراین اگر کشورهای تولیدکننده بزرگ، نفت زیادی تولید کنند میزان عرضه بالا خواهد رفت. از سوی دیگر تقاضا با میزان نیازی که برای مصرف نفت وجود دارد، مشخص می‌شود. این نیاز اغلب برای مواردی مانند گرمایش، برق و حمل و نقل است. هرچه منطقه‌ای رشد اقتصادی بیشتری داشته باشد، تقاضای بیشتری برای نفت وجود خواهد داشت. رشد اقتصادهای سراسر جهان از زمان بحران مالی بهبود یافته و به حدی قوت پیدا کرده که مردم انرژی بیشتری مصرف می‌کنند.
از آنجا که عرضه از سوی کشورهای تولیدکننده بزرگ نفت تعیین می‌شود، تنش در یکی از این کشورها مشکلات عمده‌ای را ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین اگر جنگ یا منازعه‌ای در یک منطقه تولیدکننده نفت روی دهد، ذخایر نفت ممکن است تهدید شوند و این مسئله بر قیمت نفت تأثیر خواهد گذاشت. مسائل ژئوپلیتیکی همواره یک عامل تأثیرگذار بر قیمت نفت بوده‌اند. به‌خصوص زمانی که وضعیت در خاورمیانه یا سایر مناطق نفت‌خیز ملتهب می‌شود، معمولاً قیمت نفت سیر صعودی پیدا می‌کند.
بحران نفتی
اکنون بیش از ۴۰ سال است که از بحران نفتی سال‌های ۱۹۷۴-۱۹۷۳ می‌گذرد. این رویداد با ظهور یک رژیم جدید در بازار جهانی نفت خام همراه بود که در آن قیمت‌های نفت در واکنش به نیروهای عرضه و تقاضا به‌سادگی دچار نوسان می‌شدند. این بحران زمانی شدت گرفت که قیمت نفت خام در طول تنها سه ماه به میزان تقریباً چهار برابر افزایش یافت و به‌دنبال آن کشورهای مصرف‌کننده نفت مجبور به ایجاد تعدیلات عمده‌ای شدند.
در برخی کشورهای صنعتی، واکنش دولت‌ها اعمال سقف قیمتی برای نفت خام تولید داخل و نیز قیمت محصولات نفتی پالایش‌شده مانند بنزین بود که این امر موجب کمبود بنزین و تشکیل صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها شد که این اقدامات نیز اوضاع را وخیم‌تر کرد. از این گذشته، بسیاری از دولت‌ها از روش‌هایی مانند محدودیت سرعت، ممنوعیت تردد اتومبیل در روزهای تعطیل یا محدودکردن خرده‌فروشی بنزین استفاده کردند. با وجود این، تصویر صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها و بزرگراه‌های خالی، خاطره کلی ما از بحران نفتی سال‌های ۱۹۷۴-۱۹۷۳ را شکل می‌دهد. اگرچه در واقعیت هیچ‌یک از این پدیده‌ها، پیامد اجتناب‌ناپذیر افزایش قیمت نفت خام نیستند.
ثبات قیمت نفت
پیش از سال ۱۹۷۳ قیمت دلاری نفت توسط نهادهای دولتی تنظیم می‌شد و همین امر ثبات قیمت نفت را در دوره‌های طولانی به وجود آورده بود. این ثبات قیمتی، تنها با چند تعدیل کوچک همراه بود که با اختلالات برون‌زای عرضه نفت در خاورمیانه هم‌زمان شد. چنین سیاستی سبب ایجاد نوسانات گه گاه تند در نرخ رشد قیمت نفت خام تعدیل شده با تورم شد.
سیستم تنظیم قیمت نفت
سیستم آمریکایی تنظیم قیمت نفت در اوایل دهه ۱۹۷۰ زمانی که ایالت متحده دیگر از هیچ ظرفیت مازاد در تولید نفت داخلی برای پاسخ‌گویی به تقاضای روزافزون داخلی برای نفت برخوردار نبود، پایان پذیرفت؛ درنتیجه ایالت‌متحده به‌صورت فزاینده‌ای به واردات نفت از خاورمیانه محتاج شد؛ نفتی که قیمت آن به‌صورت داخلی تنظیم‌شدنی نبود. چهار برابر شدن قیمت نفت خام وارداتی در سال‌های ۱۹۷۴-۱۹۷۳ سبب اعمال سقف قیمتی پایین‌تر برای قیمت نفت خام تولیدشده داخلی شد، اما خیلی زود، ناکارآمدی آن به‌عنوان یک راه‌حل مشخص شد.
اگرچه آخرین رد پاهای قیمت‌گذاری نفت خام داخلی در ایالات‌متحده تا اوایل دهه ۱۹۸۰ ادامه یافت، با توجه به مجموعه‌ای از مطالعات کاربردی، نوعی شکست ساختاری در فرایند سری‌های زمانی ناظر بر قیمت نفت خام WTI در اوایل سال ۱۹۷۴ وجود داشت که در نتیجه آن قیمت حقیقی نفت در پاسخ به شوک‌های عرضه و تقاضا مانند بسیاری دیگر از قیمت‌های حقیقی کالاهای صنعتی دچار نوسان شد.
افزایش ناگهانی قیمت نفت
بزرگ‌ترین و قابل‌توجه‌ترین افزایش ناگهانی قیمت نفت از سال ۱۹۷۹ تاکنون، در بازه زمانی اواسط سال ۲۰۰۳ تا اواسط سال ۲۰۰۸ رخ داد و قیمت نفت WTI از ۲۸ دلار به ۱۳۴ دلار در هر بشکه رسید. اتفاق‌نظر گسترده‌ای وجود دارد که این افزایش ناگهانی قیمت، ناشی از ایجاد اختلال در عرضه نفت نبود، بلکه از برخی افزایش‌های کوچک تقاضای نفت خام در دوره چند ساله ناشی شده بود. برخی این مورد را مطرح کرده‌اند که این تغییرات در تقاضا، ناشی از رشد و توسعه غیرمنتظره اقتصاد جهانی و نیز به‌دلیل تقاضای بیشتر برای نفت به‌ویژه از سوی اقتصادهای نوظهور آسیا بود. از آنجا که تولیدکنندگان نفت قادر نبودند این تقاضای بیشتر را تأمین کنند، قیمت نفت باید افزایش پیدا می‌کرد. یک دیدگاه جایگزین در میان برخی از ناظران این بوده است که این افزایش ناگهانی در قیمت نفت در بازار فیزیکی، بی‌سابقه بوده است و تنها می‌تواند درنتیجه مواضع سفته‌بازانه معامله‌گران در بازار آتی نفت، توضیح داده شود.
تنش‌های سیاسی مؤثر بر قیمت نفت
یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر قیمت نفت، تنش‌های سیاسی، جنگ‌ها و درگیری‌های داخلی در کشورهای اوپک است. دو نکته مهم درباره موضوع مورد مطالعه اثرات ریسک سیاسی کشورهای اوپک وجود دارد؛ نخست اینکه کشورهای عضو اوپک سهم عمده‌ای از تولید نفت بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده‌اند؛ از این‌رو مطالعه وقایع تأثیرگذار بر تولید نفت در این کشورها از اهمیت خاصی برخوردار است. دیگر آنکه کشورهای عضو اوپک در مقایسه با سایر تولیدکنندگان نفت عمدتاً دارای ریسک سیاسی بیشتری هستند؛ بنابراین مطالعه تأثیر ریسک سیاسی این کشورها از اهمیت بسزایی برخوردار است. بررسی شوک‌های نفتی نشان می‌دهد هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت، اهمیت سازمان‌های مؤثر انرژی در دنیا مانند اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی و سازمان اطلاعات انرژی آمریکا را نشان می‌دهد و سایر مؤسسات تصمیم‌ساز و تخصصی در حوزه انرژی نیز می‌توانند در تغییر قیمت‌ها مؤثر باشند.
تغییرات دما و فصول
آب و هوا یکی از عوامل مؤثر بر میزان تقاضا و گاهی اوقات نیز مقدار عرضه نفت و فرآورده‌هاست. معمولاً در فصل‌های تابستان و زمستان تقاضا برای نفت افزایش می‌یابد. در زمستان پالایشگاه‌ها برای عرضه بیشتر نفت گرمایشی و در تابستان نیز به‌دلیل مصرف بیشتر بنزین به‌سبب کثرت مسافرت‌ها به نفت خام بیشتری نیاز دارند. معمولاً تشدید سرما و یخبندان سبب عکس‌العمل سریع بازار نفت، نفت سفید و گاز طبیعی می‌شود و ناگهان قیمت این کالاها سیر صعودی به خود می‌گیرند و به قولی پرواز می‌کنند. در تابستان و به‌ویژه ایام نزدیک به تعطیلات تابستانی به‌دنبال تقاضای بنزین برای مسافرت‌ها، قیمت این فرآورده و نیز نفت خام سیر صعودی به خود می‌گیرند.
دسته‌بندی عوامل مؤثر بر قیمت نفت
به‌طورکلی عوامل مؤثر بر قیمت نفت را می‌توان به دو گروه عمده عوامل بنیادین و عوامل غیر بنیادین تقسیم کرد. عرضه و تقاضا جزء عوامل بنیادین و بازارهای مالی در گروه عوامل غیر بنیادین مؤثر بر قیمت نفت قرار می‌گیرند؛ بنابراین تغییر در هریک از عوامل تعیین‌کننده، با عبور از این دو مجرا به‌صورت شوک نفتی ظاهر می‌شود. از طرف دیگر شوک‌های قیمت نفت می‌تواند اثرات مختلفی بر اقتصاد کشورهای گوناگون بگذارد که این اثرات به موقعیت کشور موردنظر در بازار جهانی نفت، ساختارهای اقتصادی و نهادی و سطح توسعه اقتصادی آن کشور بستگی دارد.
نوع دیگری از دسته‌بندی عوامل مؤثر بر قیمت نفت به شرح زیر است:
عوامل مؤثر بر قیمت نفت را می‌توان به سه گروه واقعیات فیزیکی، حوادث و اتفاقات غیرمترقبه و شرایط روانی بازار تقسیم کرد و با وجود وابستگی قیمت نفت به عرضه و تقاضا در بلندمدت، به‌جرئت می‌توان گفت در کوتاه‌مدت، حوادث غیرمترقبه و شرایط روانی بازار، وزنه اصلی را در تغییر قیمت نفت بر عهده دارند.
انواع شوک عرضه و تقاضا
براساس مطالعات، سه نوع شوک عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی نفت وجود دارد:
- شوک‌های واردشده به دسترسی فیزیکی کنونی به منابع نفت خام (شوک‌های عرضه نفت)
- شوک‌های واردشده به تقاضای کنونی برای نفت بر اثر نوسان در چرخه تجاری جهانی (شوک‌های تقاضای کل)
- شوک‌های ناشی از تغییر در تقاضای احتیاطی (شوک‌های تقاضای احتیاطی).
افزون بر عرضه جهانی نفت و همچنین تقاضای جهانی کالاهای صنعتی برای نفت، عامل مؤثر دیگری بر قیمت جهانی نفت وجود دارد که عبارت است از تقاضای مختص بازار نفت که ماهیت آن متناظر با تقاضای احتیاطی برای نفت است. تقاضای احتیاطی می‌تواند به‌دلیل بی‌اطمینانی ناشی از نقصان در عرضه مورد انتظار به تقاضای مورد انتظار باشد. این تقاضا نشان‌دهنده سهولت ناشی از دسترسی به ذخایر نفت است که می‌تواند امنیت عرضه انرژی را هنگام وقوع اخلال در عرضه‌های نفتی تأمین کند.
انواع شوک‌های نفتی می‌تواند تأثیرات بسیار متفاوتی بر قیمت واقعی نفت داشته باشد؛ برای مثال افزایش تقاضای احتیاطی برای نفت خام سبب افزایش آنی، پایدار و زیاد قیمت واقعی نفت خام می‌شود. افزایش تقاضای کل برای تمامی کالاهای صنعتی نیز به افزایش با تأخیر، ولی پایدار در قیمت واقعی نفت می‌انجامد که باید مدنظر قرار بگیرد. اخلال در تولید نفت خام سبب افزایش اندک و زودگذر قیمت واقعی نفت در سال نخست می‌شود. تحلیل تاریخی نوسانات قیمت واقعی نفت نشان می‌دهد شوک‌های وارده به قیمت نفت، برخلاف باور عمومی بیش از آنکه ناشی از شوک عرضه نفت باشند، ناشی از ترکیب شوک تقاضای کل جهانی و شوک ناشی از تقاضای احتیاطی بوده‌اند. علاوه بر عوامل بنیادین (عرضه و تقاضای نفت)، عوامل غیر بنیادین نیز بر قیمت نفت تأثیرگذار هستند. در این میان می‌توان به سفته‌بازی و سوداگری در بازارهای مالی نفتی اشاره کرد. مهم‌ترین ویژگی مالی بازار جهانی نفت، وجود حجم بزرگی از معاملات آتی در آن است که قیمت نفت را متأثر می‌کنند.
رشد اقتصادی
رشد اقتصادی کشورهای مصرف‌کننده نفت یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تقاضای این ماده و متعاقباً تعیین بهای آن است. نفت از گذشته عامل گردش چرخ تولید و اقتصاد کشورهای پیشرفته بوده است. در این میان، برخی معتقدند که استحصال نفت ارزان در حوزه خلیج‌فارس همواره یکی از عوامل عقب نگاه داشته شدن کشورهای نفت‌خیز این حوزه‌ها توسط دولت‌ها و سرمایه‌داران و شرکت‌های نفتی غربی بوده است. دسته دیگری از کشورهای متقاضی نفت که در سال‌های اخیر جزء بزرگ‌ترین متقاضیان نفت خام بوده‌اند، کشورهای درحال‌توسعه مانند چین و هند هستند که به‌ترتیب رتبه دوم و سوم واردات نفت خام جهان را پس از آمریکا دارند. اقتصاد پرشتاب این دو کشور پرجمعیت و رشد اقتصادی روزافزون آن‌ها، سبب به وجود آمدن بازار تقاضایی سنگین برای نفت خام شده است. بیشتر تحلیلگران نفتی رشد اقتصادی فزاینده چین را یکی از عوامل مهم شروع سیر صعودی نفت از سال ۲۰۰۴ میلادی می‌دانند.
کیفیت نفت خام
نفت خام انواع مختلفی دارد که بیش از ۷۰ نوع آن به مقدار تجاری، تولید و در بازار معامله می‌شود. شاید هیچ 2 نفت خامی را نتوان یافت که ویژگی‌های آن مثل هم باشد، اما می‌توان ویژگی‌هایی به دست آورد که از طریق آن و با مقایسه آن‌ها با ویژگی‌های نفت خام‌های شاخص مانند برنت، دبلیو.تی.آی و دوبی، بهای معقولی برای آن‌ها در بازار به دست آید؛ از جمله این ویژگی‌ها سبکی و سنگینی و ترشی و شیرینی است.
نفت وست تگزاس اینترمدییت (West Texas Intermediate) نوعی نفت خام بسیار باکیفیت است که در غرب تگزاس استخراج می‌شود، بسیار سبک است و سولفور بسیار کمی دارد؛ به همین دلیل به آن نفت سبک شیرین گفته می‌شود. هرچه مقدار سولفور موجود در نفت خام کمتر باشد بهتر و شیرین‌تر خواهد بود؛ به همین دلیل این نوع نفت خام سبک و شیرین بهترین گزینه برای تولید بنزین است و این کیفیت بالا سبب شده است که نفت وست تگزاس اینترمدییت شاخص اصلی نفت خام در قاره آمریکا باشد. نفت برنت (Brent Blend) ترکیبی از نفت خام به‌دست‌آمده از ۱۵ میدان نفتی مختلف در دریای شمال است. این نفت در مقایسه با نفت وست تگزاس سبکی و شیرینی کمتری دارد، اما همچنان برای تولید بنزین باکیفیت مناسب است. این نفت شیرین از چاه‌های نفتی متعلق به بریتانیا و نروژ استخراج می‌شود. نفت برنت در شمال غربی اروپا تصفیه می‌شود و شاخص عمده نفت خام در اروپا و آفریقا به شمار می‌آید. نکته مهم درباره نفت برنت این است که اگرچه گوگرد کمتری در مقایسه با نفت وست تگزاس دارد، بخش عمده قیمت‌گذاری نفت در جهان براساس این نوع نفت صورت گرفته و در یک دهه اخیر قیمت بیشتری در مقایسه با نفت وست تگزاس دارد و این موضوع از تولید گسترده نفت شل در ایالات‌متحده ناشی می‌شود. به‌طورکلی نفت‌های برنت و وست تگزاس سبک‌تر از نفت‌های خاورمیانه است و گوگرد کمتری نیز دارند که سبب شده کیفیت بهتر، آلایندگی و سمیت کمتر و قیمت بیشتری داشته باشند. نفت برنت شاخص اصلی قیمت‌گذاری نفت در مقیاس جهانی است.
عامل پایه‌ای در قیمت‌گذاری انواع نفت میزان گوگرد آن‌ها و درحقیقت میزان سنگینی نفت است. هرچه میزان گوگرد نفت بیشتر باشد، نفت سنگین‌تر و قیمت آن پایین‌تر است. مقدار گوگرد نفت برنت بیشتر از نفت وست تگزاس اینترمدیت و کمتر از نفت اوپک (OPEC) است؛ به همین دلیل به‌طورکلی قیمت این نوع نفت کمتر از قیمت نفت وست تگزاس اینتر میدیت و بیشتر از قیمت نفت اوپک است. کیفیت نفت خام را می‌توان با استفاده از چند شاخص ارزیابی کرد که مهم‌ترین شاخص‌های مطرح در این زمینه عبارت‌اند از API (که درواقع معیاری برای ارزیابی سبکی و سنگینی نفت است.)، درصد سولفور (که معیاری برای ترشی و شیرینی نفت است)، درجه انجماد (با توجه به اینکه، گاه نفت خام مسافت‌های طولانی را توسط لوله یا تانکر طی می‌کند، اگر در دمای بالایی منجمد شود، سبب می‌شود که در زمان گذر از مسیرهایی که دما پایین‌تر است، نفت در لوله‌ها یخ ببندد و درنتیجه جریان نفت را متوقف کند، برای مقابله با این رخداد، از مواد افزودنی شیمیایی دیگری استفاده می‌شود که بسیار هزینه‌بر است؛ بنابراین درجه انجماد نفت بسیار مهم است. گفتنی است طیف وسیعی از درجات انجماد (از 20 درجه بالای صفر تا 20 درجه پایین صفر) وجود دارد.)
همان‌طور که اشاره شد، نفت خام افزون بر «هیدروکربورها»، ناخالصی‌هایی مانند نیتروژن، گوگرد، نمک و فلزات نیز در خود دارد. مقدار گوگرد (سولفور) موجود در نفت، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر قیمت آن است. هیدروژن سولفید به‌سبب داشتن خاصیت اسیدی، خورندگی دستگاه‌های تقطیر را افزایش می‌دهد و به‌دلیل سمی‌بودن، خسارات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست وارد می‌کند؛ از این‌رو حذف آن از نفت خام ضرورتی انکارنشدنی و در عین حال پرهزینه است.
سبد نفتی اوپک نیز متشکل از نفت تولیدی کشورهای عضو اوپک است که کیفیت آن‌ها در مقایسه با نفت‌های قبل کمتر است. عمده‌ترین نفت‌های مؤثر در این سبد نفت‌های خام به‌دست‌آمده در الجزایر، اندونزی، نیجریه، عربستان سعودی، دبی، ونزوئلا و مکزیک است. به‌طورکلی نفت خام کشورهای عضو اوپک به‌دلیل داشتن سولفور زیاد از نوع ترش است و گزینه مناسبی برای تولید بنزین باکیفیت نیست. نفت سنگین ایران یکی از غلیظ‌ترین نفت‌های جهان است که درصد گوگرد، نیتروژن و فلزات سنگین بالایی دارد. هزینه استخراج و پالایش این نوع نفت خام در مقایسه با دیگر انواع نفت خام بیشتر است و به همین دلیل قیمت و مشتریان کمتری دارد.
بازار فرآورده‌ها و پالایش
یکی دیگر از عوامل مؤثر بر بازار جهانی نفت خام و بقای آن، وضعیت بازار فرآورده‌های نفتی است. نفت خام با اینکه به خودی خود ارزش ذاتی و استراتژیکی دارد، بدون پالایش و تبدیل به فرآوردهای نفتی فاقد ارزش بالفعل و ارزش معاملاتی و عملیاتی است؛ از این‌رو مسائلی که در حاشیه عرضه، تقاضا یا بهای فرآورده‌ها به وقوع می‌پیوندد، می‌توانند در مقاطعی بر بازار نفت خام مؤثر باشند. در میان بازار فرآورده‌ها، بازار بنزین و نیز نفت سفید تأثیرات بیشتری بر بازار نفت خام دارد. در برخی مقاطع حساس مانند تعطیلات تابستانی یا امواج سرما که تقاضا برای فرآورده‌هایی مانند بنزین یا نفت خام افزایش می‌یابد، تغییرات بها در بازارهای مربوط می‌توانند بر بهای نفت خام تأثیر بگذارند.
چشم‌انداز تقاضای نفت و تأثیر آن بر قیمت نفت
با اینکه هنوز هم نفت اصلی‌ترین منبع انرژی محسوب می‌شود و در چشم‌انداز 2030 انرژی جهان نیز، درصد بالایی از انرژی را تأمین خواهد کرد، انرژی‌های نو نیز می‌توانند در تعیین قیمت نفت مؤثر باشند؛ چراکه از یک سو بر تقاضای نفت تأثیر می‌گذارند و از سوی دیگر، زمینه سرمایه‌گذاری‌های جدید بر صنایع نفتی را کاهش می‌دهند.
هم‌بستگی با طلا
در تئوری رابطه میان قیمت طلا و نفت، قیمت نفت از دو کانال بر قیمت طلا تأثیر می‌گذارد؛ نخستین کانال این است که با افزایش قیمت نفت و افزایش هزینه‌های تولید، هزینه‌های تمام‌شده بالا می‌رود و این افزایش هزینه تمام‌شده سبب کاهش سودآوری شرکت‌ها می‌شود. طبیعی است در این حالت سرمایه‌گذاران در عرصه بین‌المللی با افت شاخص بورس‌ها، تمایل پیدا می‌کنند به سمت کالاهایی همچون طلا بروند که ارزش ذاتی دارد؛ پس افزایش قیمت نفت سبب افزایش قیمت طلا می‌شود. افزایش قیمت نفت در بلندمدت، اثر تورمی دارد؛ به همین دلیل بسیاری از سرمایه‌گذاران برای بیمه‌کردن سرمایه خود در مقابل این اثر تورمی، به سمت سرمایه‌گذاری در طلا سوق داده می‌شوند.
پیش‌بینی قیمت نفت
ممکن است این‌گونه به نظر رسد که اقتصاددانان، سیاست‌گذاران یا فعالان بازار مالی اگر بتوانند عوامل تعیین‌کننده نوسانات گذشته قیمت نفت را درک کنند، باید تصویر دقیق انتظارات درمورد قیمت آتی نفت را نیز درک کنند، اما ضرورتاً این‌گونه نیست؛ زیرا حتی اگر مدل‌های اقتصادی بازار جهانی نفت تاحدودی صحیح باشند، قیمت نفت تنها به‌اندازه‌ای پیش‌بینی می‌شود که عوامل تعیین‌کننده‌اش قابل پیش‌بینی باشند؛ مگر در مواردی که بتوان تحولات آینده این عوامل تعیین‌کننده را پیش‌بینی کرد. وقوع تغییرات ناگهانی در قیمت نفت که ناشی از تغییرات غیرمنتظره در تقاضا یا عرضه نفت باشد، اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. به‌صورت کلی قیمت نفت خام تحت تأثیر دو دسته عامل اصلی قابل پیش‌بینی و غیر قابل پیش‌بینی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
عوامل قابل پیش‌بینی
- رشد جمعیت، رشد اقتصاد
- جهت‌گیری به سمت انرژی‌های پاک در سبد مصرفی جهانی
- افزایش تولید کشورهای واردکننده نفت خام مانند آمریکا
- کاهش قدرت اپک به‌دلیل ظهور تولیدکننده‌های جدید
- تقویت دلار در مقابل سایر ارزها
- فشار ناشی از مراجع زیست‌محیطی
- اتمام میادین سبز و تولید از میادین قهوه‌ای با هزینه بالاتر
عوامل پیش‌بینی‌ناپذیر
در کنار عوامل فوق، عواملی وجود دارند که قیمت را از روند طبیعی خود خارج کرده و نوسان‌های شدید ایجاد می‌کنند. جنگ‌ها، تنش‌های سیاسی، تنش‌های اقتصادی و رویدادهای طبیعی در این دسته جای می‌گیرند. با این حال در سال گذشته عامل پیش‌بینی‌ناپذیر ویروس کرونا، سایر عوامل را با قدرت کنار زد و سبب افت شدید در قیمت نفت خام شد.
