به چه کسی بازارگردان می گویند؟
بازارگردان (Market Maker) و یا بازارساز، به افراد و یا شرکت هایی می گویند که با در اختیار داشتن بخشی از اوراق بهادار یک شرکت و استفاده از این اوراق، کنترل کننده عرضه و تقاضای بازار هستند. در واقع بازارسازها، افراد و یا شرکت هایی هستند که اوراق بهادار و کالاهای اقتصادی را با هدف کسب سود خریداری می نمایند.
به واسطه فعالیت بازارسازان، از تشکیل صفوف خرید و فروش جلوگیری می شود و نقدشوندگی در بازار سهام کنترل می گردد و به این ترتیب، مانع از شکل گیری نوسانات شدید در قیمت هر سهم خواهند شد.
فرض کنید، شرایط در اقتصاد به گونه ای پیش رود که شاهد تشکیل صف های فروش طولانی و کاهش شدید قیمت هر سهم باشیم؛ در این شرایط بازارساز وارد عمل می شود و اقدام به خرید سهام هایی که برای فروش ثبت شده اند، می کنند و به این صورت، مانع از کاهش شدید قیمت ها می شوند.
وظیفه بازارسازان در شرایطی که روند بازار مثبت باشد و صف های خرید در بازار سهام تشکیل شود، چیست؟
در شرایطی که بازار برای مدت طولانی سبزپوش باشد، تمایل سهامداران به فروش سهام کاهش می یابد، بازارسازان برای برقراری تعادل در بازار، با استفاده از سهامی که در اختیار دارند، اقدام به فروش می کنند و به این ترتیب، مانع از تشکیل صف خرید می شوند و حجم مبنا را پر می کنند.
آیا با وظایف بازارگردانان در بورس آشنا هستید؟
- حفظ نقدینگی در بازار
- کنترل دامنه نوسان قیمت در بازار از طریق خرید و فروش سهام
- جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی در بازار از طریق کنترل قیمت سهام
- افزایش احتمال نقدشوندگی هر چه بیش تر در بازار
- کاهش هزینه های معاملات
بنابراین می توانیم فعالیت بازارسازان را در جمله زیر خلاصه کنیم:
“فعالیتی است که با هدف کسب سود انجام می شود و برای رسیدن به این هدف، دارایی های مالی (اوراق بهادار) مورد معامله (خرید و فروش) قرار می گیرند. به این ترتیب، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی ها کاسته شده و معاملات تسهیل می شوند.”
آیا می دانید بازارگردانان چگونه تسهیل کننده معاملات هستند؟
با توجه به وظایفی که بازارسازان در بازار ایفا می کنند، می توان بیان کرد که آن ها با تأمین عرضه و تقاضا در بازار سهام، سبب می شوند تا سهام بین خریداران و فروشندگان منتقل شود. برای رسیدن به این هدف، آن ها باید در جهت عکس سرمایه گذاران عادی حرکت کنند.
به این ترتیب، زمانی که سهامداران تصمیم به فروش سهام خود می گیرند و صف های فروش تشکیل می شود، بازارسازان به عنوان خریدار وارد عمل شده و به روند تبدیل سهام به پول نقد در بازار کمک می کنند. اما اگر سهامداران به دلیل انتشار یک خبر و یا اطلاع از ارزشمندی سهام یک شرکت، تصمیم به خرید آن بگیرند و صف های خرید تشکیل دهند، بازارسازان به عنوان فروشنده وارد عمل شده و این کار را تا زمانی که قیمت به یک تعادل نسبی برسد، ادامه می دهند.
آیا می دانید چه عواملی بر بازارگردانی، تأثیرگذار است؟
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
از جمله عوامل تأثیرگذار بر بازارگردانی به 3 بخش زیر تقسیم می شوند:
- عمق بازار
- عرض بازار
- نسبت سرمایه گذاران اطلاعات مدار به سرمایه گذاران نقدمدار
1- عمق بازار
از نظر علم اقتصاد، در صورتی که منحنی عرضه و تقاضا، حول ارزش دارایی بازار مالی کشش پذیر و پیوسته باشند، به این معناست که بازار مورد بررسی عمق دارد. به بیان دیگر، اگر ارسال سفارش های خرید و فروش در قیمت های بالاتر و یا پایین تر از قیمت تعادلی از سوی سرمایه گذاران، به صورت دایمی و پیوسته در جریان باشد، حکایت از عمق بازار دارد.
در بازار ایران، بعد از هر رشد و یا هر افت قیمتی، صف خرید و یا فروش شکل می گیرد و مانعی است برای شکل گیری عمق بازار.
2- عرض بازار
زمانی که تعداد خریداران و فروشندگان در قیمت تعادلی که بیان گر ارزش ذاتی آن سهم است زیاد باشد، نشان دهنده میزان عرض بازار است. در واقع، وجود جریان دایمی در معاملات سهام، عرض بازار را تعیین می کند.
بازاری که با چنین ویژگی روبه رو باشد، نقدشوندگی بالایی دارد و به همین دلیل، بازارسازان تمایل زیادی دارند تا در این بازارها حتی با کسب سود کم، فعالیت کنند.
3- نسبت سرمایه گذاران اطلاعات مدار به سرمایه گذاران نقدمدار
همان طور که از تیتر نیز مشخص است، می توان سرمایه گذاران را به دو دسته اطلاعات مدار و نقدمدار تقسیم کرد.
سؤال اصلی این است که هر کدام از این گروه ها چگونه در بازارهای مالی سرمایه گذاری می کنند و چه تأثیری بر بازار خواهند داشت؟
سرمایه گذاران نقدمدار، با وارد کردن سرمایه اضافی خود به بازار، نقدینگی را افزایش می دهند. اما سرمایه گذاران اطلاعات مدار، براساس اطلاعاتی که از یک سهم خاص به دست می آورند، اوراق بهادار را ارزیابی می کنند و معاملاتشان را انجام می دهند.
با توجه به این نکته که ممکن است گاهی اطلاعات نادرستی در اختیار سرمایه گذاران قرار گیرد، سفارشات نامتعادل در بازار زیاد می شود و این عدم تعادل در بازار، ضرورت فعالیت بازارسازان را افزایش می دهد که منجر به کسب سود بیش تر برای آنان می شود.
آیا می دانید بازارگردانان چگونه به سود می رسند؟
با توجه به توضیحاتی که در رابطه با ماهیت فعالیت بازارسازان در بالا ارائه شد، کاملأ مشخص است که این فعالیت، با ریسک بالایی همراه است.
فعالیت بازارگردانی به این دلیل که همراه با تعهد خرید و فروش سهام و نگهداری دارایی است، محکوم به تحمل ریسک بالا در معاملات است. در واقع، بازارسازان، پس از هر عملیات خرید و فروش سهام، با خطر کاهش ارزش اوراق بهادار روبه رو هستند.
در چنین شرایطی، چه عاملی سبب می شود که بازارسازان به فعالیت خود در بازار ادامه دهند؟
درست است که بعد از انجام هر معامله توسط بازارسازان خطر کاهش ارزش دارایی وجود دارد اما با توجه به این نکته که تعداد معاملاتی که آن ها در هر روز معاملاتی انجام می دهند، بسیار زیاد است، بنابراین انتظار سود بالای روزانه برای آن ها می رود. همین طور در رابطه با نگهداری دارایی نیز، تمامی بازارسازان سود و دستمزد دریافت می کنند.
بازارسازان در بورس تهران، با انعقاد قرارداد، کارمزد مشخصی برای فعالیتشان دریافت می نمایند.
بازار بورس چه امتیازاتی برای بازارگردانان در نظر گرفته است؟
سازمان بورس برای حمایت از بازارسازان، 2 ماده واحده صادر کرده است که به شرح زیر است:
- براساس ماده ۱۸ دستورالعملبازارگردانی در بورس، “سازمان بورس و اوراق بهادار تهرانبرای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ گونه هزینه ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”
در نگاه اول، ماده 18 شاید کمی پیچیده به نظر بیاید. برای درک بهتر این امتیاز لازم است تا با “معنای ایستگاه معاملاتی” آشنا شوید. بنابراین با ما همرا باشید:
ایستگاه معاملاتی، در واقع همان درگاه ثبت سفارشات و معاملات است که به صورت مستقیم، به هسته معاملات متصل است و سازمان بورس با در اختیار گذاشتن یک ایستگاه معاملاتی به بازارسازان، این امکان را فراهم می کند تا بتوانند فقط در یک نماد ثبت سفارش کنند.
- براساس ماده ۱۹ دستورالعملبازارگردانی در بورس، “سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کم تر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.”
براساس این ماده، سازمان بورس و اوراق بهادار باید از بازارسازان تا سقف ۱۰ درصد و یا کم تر کارمزد دریافت کند.