چگونه اوراق قرضه بخریم؟ راهنمای خرید اوراق قرضه

افرادی که در زمینه کسب و کار و سرمایه گذاری موفق هستند، برای پخش کردن سرمایه خود و جلوگیری از ضررهای غیر قابل جبران، اصطلاحا یک پرتفوی ایجاد و دارایی خود را به اشکال مختلف در این سبد تقسیم می کنند. عمده ترین روش های حفظ دارایی، نگهداری پول نقد، خرید ملک، خرید دلار و طلا و خرید اوارق بهادار (Security) است. اوراق بهادار هم در محدوده خودش انواع مختلفی دارد که می توان به سهام عادی، حق تقدم، سهام ممتاز، اوراق مشارکت، اوراق خزانه، اوراق مرابحه، اوراق استصنا و اوراق قرضه … اشاره کرد. در مقاله ای که می خوانید شما را با اوراق قرضه و اصطلاحات مربوط به آن آشنا می کنیم.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه به اوراقی گفته می شود که توسط یک شرکت صادر و به افراد واگذار می شود. این اوراق نوع خاصی از اوراق بهادار هستند که طی قراردادی شرکت صادر کننده موظف خواهد بود که مبلغ معینی را در زمانی خاص به دارنده اوراق پرداخت کند. این زمان در هنگام واگذاری اوراق به دارنده اعلام می شود. همچنین شرکت صادر کننده اوراق وظیفه دارد اصل پول خریدار را نیز به او برگرداند. افرادی که اوراق قرضه به آن ها تعلق می گیرد در واقع مالک بخشی از شرکت نخواهند بود و فقط به عنوان بستانکار تلقی می شوند و در زمان واگذاری به اشخاص، ارزش ریالی مشخصی دارند. این اوراق از نظر مدت زمان تعیین شده برای سررسید، به سه دسته تقسیم می شوند:

• اوراق کوتاه مدت: زمان سررسید آنها از یک تا پنج سال است.
• اوراق میان مدت: زمان سررسید اوراق میان مدت از پنج تا ده سال است.
• اوراق بلندمدت: اوراق بلندمدت بیشتر از ده سال. زمان دارند.

انواع اوراق قرضه

همچنین اوراق قرضه شامل سه نوع دولتی، شهرداری و شرکتی هستند. برخی دولت ها به منظور به دست آوردن هزینه های مورد نیاز خود، اقدام به انتشار اوراق قرضه می کنند. در این میان اوراق دولت­هایی که اقتصاد قوی تری دارند، امن تر و ریسکشان نیز کمتر است. در مقابل، اوراق قرضه دولت های در حال توسعه هم وجود دارند که خرید این اوراق ریسک بالایی دارد و از امنیت کمتری برخوردارند. اوراق قرضه شهرداری را شهرداری های یک شهر منتشر می کنند. شهرداری ها این اوراق را برای به دست آوردن سرمایه مورد نیاز خود برای ساخت وساز مدارس، فرودگاه ها و بیمارستان ها به فروش می رسانند. سود حاصل از این اوراق قرضه بدون مالیات است. اوراق قرضه شرکتی توسط شرکت ها و برای تامین هزینه های مورد نیاز آن ها به فروش می رسند. این اوراق ریسک بالایی دارند؛ اما به عنوان یکی از مزیت های آن ها می توان به بالاتر بودن نرخ بهره این اوراق اشاره کرد. گفتنی است این اوراق شامل مالیات نیز می شوند.

ارزش اوراق قرضه

برای اوراق قرضه در همان ابتدای واگذاری این اوراق، ارزش مشخصی تعیین می شود. این ارزش متناسب با میزان تولید تخمین زده شده برای شرکت است.

ویژگی های اوراق قرضه

اوراق قرضه ویژگی های خاص خودشان را دارند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

۱- سند بستانکاری

برگه ای است که از طرف شرکت به شخص خریدار اوراق قرضه داده می شود. بر اساس این سند شخص دارنده برگه می تواند بهره متناسب با آن را دریافت کند و در زمان سررسید اوراق، اصل پول خود را از شرکت پس بگیرد. باید به این نکته توجه کرد که شخص دارنده اوراق قرضه مالک بخشی از شرکت نخواهد شد و اگر شرکت به سود زیانی دست یابد او در این سود شریک نخواهد بود.

۲- تاریخ سررسید اوراق قرضه

تاریخ سررسید اوراق قرضه به تاریخ مشخصی گفته می شود که شرکت در آن تاریخ موظف است اصل مبلغ اسمی اوراق را به دارنده آن ها پرداخت کند. همانطور که پیش تر گفتیم این تاریخ در ابتدای واگذاری اوراق مشخص است.

۳- ارزش اسمی

همه اوراق قرضه در ابتدا ارزش ریالی معینی دارند که به آن ارزش اسمی گفته می شود.

دوره اختصاصی

دوره نخبگان، استاد تمامی در ترید

دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است

دریافت اطلاعات بیشتر

۴- اولویت

اولویت، در صورت ورشکسته شدن شرکت زمانِ دریافت اصل مبلغ برگه و بهره آن را مشخص می کند. افرادی که دارنده اوراق قرضه هستند نسبت به سهام داران شرکت از اولویت بیشتری برخوردارند و زودتر از آن ها به اصل پول خود خواهند رسید. البته خود اوراق قرضه نیز می توانند از نظر اولویت متفاوت باشند، این تفاوت در زمان انتشار اوراق تعیین می شود.

۵- وثیقه

به ملک یا ساختمانی که شرکت منتشر کننده اوراق قرضه، به عنوان ضمانت این اوراق مشخص می کند وثیقه می گویند. این در حالی است که شرکت به تازگی فعالیت خود را شروع کرده باشد. معمولا اگر شرکت معتبر و دارای نام و نشان باشد نیازی به تعیین وثیقه نیست.

۶- حق رای

به حق دخالت در برخی از کارهای شرکت توسط دارندگان اوراق قرضه، حق رای گفته می شود. البته تمامی اوراق قرضه این حق را به دارنده نمی دهند و تنها نوع خاصی از این اوراق حق رای را به صاحب خود اعطا می کنند. در صورت داشتن حق رای، فرد دارنده اوراق می تواند در مواردی مانند یکی شدن شرکت با شرکت های دیگر و یا منتشر کردن اوراق قرضه نظر دهد. دارنده حق رای می تواند در بسیاری از تصمیمات شرکت نظر دهد به خصوص زمانی که شرکت، از انجام وظایف تعیین شده خود سر باز زند.

۷- امین دارندگان اوراق قرضه

امین دارندگان اوراق، شخصی است که به عنوان واسطه بین شرکت و خریداران اوراق قرضه عمل می کند. این فرد همچنین اجازه نظارت بر اعمال شرکت را دارد. این شخص در صورتی انتخاب می شود که تعداد خریداران اوراق قرضه زیاد و فروش اوراق به صورت عمومی باشد. اگر فروش اوراق به صورت اختصاصی باشد، فقط شخص خریدار و شرکت، طرفین قرارداد به حساب می آیند.

۸- نرخ بهره

به درصد بهره ای که به خریدار تعلق می گیرد، نرخ بهره می گویند. این نرخ در گذشته از ابتدا مشخص می شد و در طول دوره ثابت می ماند؛ اما در حال حاضر برخی از اوراق قرضه دارای نرخ بهره متغیر و همچنین وابسته به تولید و درآمد شرکت هستند که در این صورت به این اوراق، «اوراق قرضه با نرخ شناور» گفته می شود.

مزایا و معایب

تمامی اوراق بهادار موجود در بازار نکات مثبت و منفی بسیاری دارند. اوراق قرضه نیز به همین ترتیب دربردارنده مزایا و معایبی هستند که در ادامه با آن ها آشنا خواهید شد.

مزایای خرید اوراق قرضه

از آنجایی که اوراق قرضه در حکم وام به شرکت هستند و شرکت موظف است سود پول دارندگان اوراق را در تاریخ هایی که مشخص شده است پرداخت کند، بنابراین خطری در صورت بروز مشکلات مالی شرکت، دارایی های دارندگان اوراق را تهدید نمی کند و آن ها بهره خود را دریافت خواهند کرد. ماهیت دوگانه اوراق قرضه، این امکان را برای خریدار فراهم می نماید که در صورت بروز هرگونه مشکل یا زیانی در شرکت، ضرر کمتری متحمل شود. در صورت ورشکست شدن شرکت، دارندگان این اوراق در صف اول پرداخت بدهی های شرکت قرار می گیرند.

معایب خرید اوراق قرضه

دارندگان این اوراق، در واقع حکم وام دهندگان به شرکت را دارند و صرفا سود وامی را که داده اند دریافت می کنند؛ بنابراین هیچ گونه حقی برای تصمیم گیری درباره شرکت ندارند و از حق رای نیز برخوردار نیستند. در صورت افزایش قیمت سهام شرکت، هیچ تغییری در نرخ سود اوراق قرضه ایجاد نمی شود.

نقد شوندگی

پس از سررسید قرارداد، معادل قیمت اسمی اوراق قرضه، پول نقد به دارنده اوراق داده می شود. ضمن اینکه در مدت زمان هایی که در قرارداد مشخص شده است، سود خرید اوراق هم به صورت نقد به حساب خریدار واریز می شود.

خرید اوراق قرضه

امکان خرید اوراق قرضه مانند بیشتر اوراق بهادار از طریق اعلان های عمومی و پذیره نویسی فراهم می شود.

چه افرادی می توانند اوراق قرضه خریداری کنند؟

محدودیت خاصی برای خریداران وجود ندارد و همه می توانند با توجه به بودجه خود هر مقداری که می توانند اوراق قرضه خریداری کنند.

نحوه دریافت بهره

نرخ بهره و تاریخ پرداخت آن طبق توافقی که در متن قرارداد بین خریدار و ناشر اوراق نوشته شده است انجام می گیرد.

کمی بیشتر در مورد اوراق قرضه بدانید

نکته مهمی که در مورد اوراق قرضه وجود دارد این است که این اوراق با توجه به ماهیت آن ها که نوعی وام با بهره هستند، با سیستم بانکداری اسلامی مطابقت ندارند و این اوراق در ایران خرید و فروش نمی شود. ضمن اینکه وام گیرنده یا همان ناشر اوراق ملزم به ارائه توضیح درباره مواردی که سرمایه خریداران صرف آن ها می شود، نیست و می تواند سرمایه آن ها را در هر زمینه ای وارد کند. هر چند که محدوده فعالیت شرکت ها مشخص است اما بعضی ناشران اوراق، از دارایی خریداران در کارهای غیرقانونی استفاده می کنند.