ثانیه
دقیقه
ساعت
روز
وبینار ترید در بازارهای جهانی از صفر صفر

حجم مبنا چیست و قانون جدید چگونه در معاملات سهام اثر می‌گذارد؟

حجم مبنا

در بازارهای سهام موجود در کشورهای مختلف، قانون گذاران به دنبال ایجاد شرایطی هستند که علاوه بر تعیین مناسب قیمت‌ها در چهارچوب خرید و فروش معامله گران، جلوی مداخلات اشخاص فرصت‌ طلب یا سوء استفاده‌گر گرفته شود.

به همین دلیل، همیشه راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از اعمال نفوذ این افراد در چرخه طبیعی معاملات و به دنبال آن نوسان‌های غیر معمول قیمت در نظر گرفته می‌شود تا علاوه بر جلوگیری از ضرر کردن سهامداران، مسیر طبیعی معاملات اوراق بهادار به درستی و بدون ایجاد مشکل طی شود.

به همین دلیل، یکی از عواملی که می‌تواند به جریان مناسب داد و ستدها در بازارهای مالی کمک کند، ایجاد چهار چوبی است که به وسیله آن تمام طرف‌های موجود از جمله ناشران – شرکت‌هایی که نماد معاملاتی آنها در بازار معامله می‌شوند – کارگزاران و هر یک از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به شکلی در چرخه معاملات بازار دخالت دارند، بتوانند به راحتی و با حداکثر امنیت در آن به داد و ستد بپردازند.

به همین دلیل است که در تمامی بازارهای اوراق بهادار از جمله بورس نیویورک، بورس‌های شانگهای، توکیو، فرانکفورت و غیره، نهادهایی برای حفظ چهارچوب معاملات و کنترل بر شیوه انجام آن فعالیت می‌کنند. در ایران نیز سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متولی انجام معاملات در بازار سرمایه، از طریق شرکت‌های زیر مجموعه خود – شامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران – در انجام معاملات سهام نظارت دارد. در ادامه به توضیح حجم مبنا می‌پردازیم.

کلیات حجم مبنا

در همین راستا یکی از ابزارهایی که از سال ۱۳۸۲ و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام از آن استفاده می‌شود، حجم مبنا است. با استفاده از این ابزار، امکان نوسان غیر معمول و کاذب برای سهم‌های بورسی از بین می‌رود. کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس تهران است.

این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری می‌شود. بنابراین هیچ یک از معامله‌گران در محاسبه آن دخالتی ندارند و می‌توانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند. برای آنکه بتوانیم حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم ابتدا لازم است تعریفی دقیق از قیمت پایانی داشته باشیم.

قیمت پایانی چیست؟

قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید. اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است. درحالی که بورس تهران حجم مبنا نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است.

بنابراین قیمت پایانی در هر یک از نمادهای فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود. این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.

لازم به ذکر است از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنا در شرکت های بورسی تغییر کرده و در شرکت های فرابورسی نیز حجم مبنا جهت محاسبه قیمت پایانی قرار داده شده و دیگر حجم مبنای این شرکت ها یک نیست. که در ادامه به توضیح جزییات این قانون نیز پرداخته خواهد شد.

تعریف حجم مبنا

مطابق با تعریف مندرج در تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران، حجم مبنا عبارت است: آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.

هدف از تعیین حجم مبنا این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم می تواند مانع از ایجاد قیمت های غیراقعی و کاذب در بازار می شود.

با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.

طبقه بندی حداقل ارزش ارزش
حداقل ارزش مبنای بازار اول و دوم فرابورس ۵۰ میلیارد ریال
حداقل ارزش مبنای تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال
حداقل ارزش مبنای تابلو نارنجی ۱۰میلیارد ریال
حداقل ارزش مبنای تابلو قرمز ۵میلیارد ریال

 

طبقه بندی حداکثر ارزش ارزش
حداکثر ارزش مبنای شرکت با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰میلیارد ریال
حداکثر ارزش مبنای شرکت با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال ۱۰۰میلیارد ریال

 

از سوی دیگر، تعداد حجم مبنای هر سهم، بر اساس قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از نخستین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود. همچنین در صورت اعمال اقدامات شرکتی، تغییرات حجم مبنا بر اساس مقررات و با رعایت نصاب های یادشده محاسبه و اعمال خواهد شد. این حجم مبنا داینامیک است یعنی برای هفته بعد در آخرین روز کاری هفته به روزرسانی می شود لذا اگر قیمت سهام بالا رود حجم مبنا کاهشی و اگر قیمت پایین آید افزایشی است.

همچنین از تاریخ ۱۲ اسفند ماه تغییر در حجم مبنای شرکت های بورسی را شاهد هستیم و حداقل ارزش حجم مبنا (تعداد حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی چهارشنبه هر هفته) ۵۰ میلیارد ریال و در شرکت هایی با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین می گردد. در فرمول قبلی حداقل ارزش ۵۰۰ میلیون ریال و حداکثر ارزش ۱۰ میلیارد ریال بود.

کارکرد قانون جدید حجم مبنا در بورس

کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است. در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند.

گرچه حجم معاملات اکثر این شرکت ها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز می باشد و با توجه به در نظر گرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبناء هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.

بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد و در صورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد.

در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود.

در انتها، توضیح ساده این مفهوم چنین است که اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز یک نماد باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز یاد شده خواهد بود. اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد دیگر نمی‌توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

چگونگی محاسبه حجم مبنا

برای آنکه چگونگی به کارگیری حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم با مثالی ساده کار را پی می‌گیریم. فرض کنید که یک نماد، حجم مبنایی برابر با ۲ میلیون سهم دارد. در چنین شرایطی اگر قیمت پایانی این نماد در روز گذشته ۱۲۰ تومان باشد و میزان معاملات آن در روز مورد نظر به یک میلیون سهم (یعنی ۵۰ درصد حجم مبنا) برسد.

در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم. سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود. در این حالت اگر فرض کنیم که میانگین وزنی معاملات روز جاری ۱۳۰ باشد، قیمت پایانی نماد برابر  با ۱۲۵ تومان خواهد بود.

میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۳۰

قیمت پایانی روز گذشته: ۱۲۰ تومان

حجم مبنا: ۲ میلیون سهم

حجم معاملات روز جاری: ۱ میلیون سهم

تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز با قیمت پایانی در روز گذشته:

۱۳۰-۱۲۰=۱۰

تعدیل با حجم مبنا:

۵=۱۰*۰.۵

قیمت پایانی امروز:

۱۲۵=۱۲۰+۵

بنابراین مبنای تغییرات قیمت‌ها و سقف مجاز نوسان روز بعد، در بازه ۵ درصد مثبت و ۵ درصد منفی خواهد بود.

به این مقاله امتیاز دهید
(۱۵۹ رای) ۴.۴
۱۲۳۴۵
ترتیبی که برای خواندن مقالات اصطلاحات تابلوی معاملاتی به شما پیشنهاد میکنیم:

75 نظر ثبت شده
عبدالهی
عبدالهی
306 روز قبل
اینک گفته میشود حجم مبنا از یک نماد حذف میشود خوب است یا خراب
خانه سرمایه
خانه سرمایه
286 روز قبل
باسلام دوست عزیز هر تصمیمی که منجر به رفع محدودیت‌های بازار سرمایه شود اقدام خوبی برای توسعه بازار است. چنین تصمیم‌هایی واقعی شدن قیمت‌ها را در بازار سرمایه به دنبال دارد. با حذف حجم مبنا اصلاح قیمت و یا رشد قیمت سریع‌تر می‌شود و اثر خبرها در روند معاملات فرسایشی خواهد بود.البته معمولا حذف محدودیت‌ها و تغییر شرایط در بازارها، طی کوتاه مدت ممکن است آثار منفی داشته باشد اما در بلند مدت می‌تواند به روان شدن معاملات و افزایش نقدشوندگی بازار کمک کند.
محمد مهدی
محمد مهدی
852 روز قبل
سلام اگر حجم مبنا پرنشود و دامنه نوسان ۵ باشد قیمت استارت فردا : قیمت اخرین معامله منهای ۵درصد است؟ یا قیمت پایانی منهای ۵ درصد است؟ من توی هیچ سایتی ندیدم درست اشاره کنند!
خانه سرمایه
خانه سرمایه
849 روز قبل
باسلام دوست عزیز حجم مبنا یک عامل موثر بر قیمت پایانی سهم می باشد و به صورت زیر است: اگر میزان حجم معاملات سهم دست کم برابر با حجم مبنا باشد، در این صورت قیمت پایانی سهم را همان میانگین موزون محاسبه شده، در نظر میگیرند و در سامانه معاملات ثبت می‌گردد. در صورتی که میزان حجم معاملات سهم کمتر از حجم مبنا باشد به اندازه همان مقدار نسبت، از مقدار کاهش یا افزایش قیمت سهم هم کم میشود و قیمت پایانی هم بر همین اساس محاسبه و در نهایت در سامانه معاملات ثبت میگردد.
حامد
حامد
923 روز قبل
اگر حجم معاملات روز از حجم مبنا بسیار بیشتر باشد (حجم معاملات تقسیم بر حجم مبنا بزرگتر از ۱) و همه معاملات روز در +۵٪ یا -۵٪ معامله شده باشند (صف خرید یا فروش) آیا امکان این وجود دارد که قیمت پایانی بیش از ۵٪ تغییر داشته باشد؟ یا صرفا تاثیر کاهنده در میزان نوسانات دارد؟
خانه سرمایه
خانه سرمایه
880 روز قبل
باسلام دوست عزیز حجم مبنا باعث جلوگیری از نوسان کاذب و بوجود آمدن رشد کاذب در یک سهم می شود
هاشم
هاشم
941 روز قبل
با سلام ، در نماد شستا ، حجم مبنا ۲/۵۲۸/۰۰۰ ( طبق سایت مدیریت فناوری بورس ) و حجم معاملات روز ۲۱۳/۴۸۷/۰۰۰ میباشد ، پس طبق تعاریف ، این نماد حجم مبنا رو بیش از نه برابر پر کرده ولی قیمت آخرین معامله اش در روز جاری ۴/۹۹ درصد افزایش داره ولی قیمت پایانی ۳/۶۴ درصد رو نشون میده . چرا ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
پشتیبان
پشتیبان
938 روز قبل
با سلام و احترام تعیین قیمت پایانی تابع یک میانگین وزنی حجمی بوده و صرفاً حجم مبنا تأثیرگذار نیست. باید حجم مشخصی در مثبت ۵ معامله شده و در کنار آن حجم مبنا نیز پر شود، تا خروجی میانگین وزنی حجمی به سمت مثبت ۵ میل کند. در این صورت امکان اعمال ۵ درصد در قیمت پایانی وجود دارد.
زهرا
زهرا
955 روز قبل
باسلام لطفا بفرمایید برای بدست اوردن سهم هایی که صف هست آیا روش خاصی وجود داره که بتوان در خرید موفق بود من چند روزه یک سهمی رو سرخطی هم میزنم اما نصیبم نمیشه معاملات از ۸:۳۰شروع میشه امکانش هست یکی دو دقیقه زودتر سفارش رو ثبت کنیم؟
خانه سرمایه
خانه سرمایه
954 روز قبل
باسلام دوست عزیز خیر. ثبت زودتر از موعد ناموفق خواهد بود
سعید
سعید
955 روز قبل
سلام خیلی ممنون بابت راهنمایی هاتون، میخاستم ببینم در پایان هرهفته حجم مبنا برای هفته بعد چجوری محاسبه میشه و اگ ممکنه مثالی در این رابطه بزنین.پایدار باشید
خانه سرمایه
خانه سرمایه
880 روز قبل
باسلام دوست عزیز قیمت پایانی هر روز، مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه برای یک سهم عدد ۱۰۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی شنبه، ۵% مثبت (۱۰۵۰ ریال) و ۵% منفی آن (۹۵۰ ریال) است. نحوه تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام برای درک بهتر اثر حجم مبنا بر قیمت پایانی اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم: مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد. دو حالت ممکن است پیش بیاید : الف – اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد: فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از : قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی با توجه به داده های زیر : میانگین وزنی قیمت معامله شده = ۱۰۳۰ ریال قیمت پایانی روز قبل = ۱۰۰۰ ریال تعداد معامله شده = ۸۰۰ برگه سهم حجم مبنا = ۲۰۰۰ سهم قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود. ب- اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد: قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی همه قیمت‌های معامله شده در طی یک روز معاملاتی.
حامد
حامد
960 روز قبل
سلام سهامهایی در بورس هستند که در روز حتی یک سهم هم خرید و فروش نمیشوند . به نظر شما تکلیف این سهامها چه خواهد شد؟ لطفا راهنمایی بفرمایید. زیرا چندین ماه هست که قیمت تقریبا ثابت است
خانه سرمایه
خانه سرمایه
953 روز قبل
باسلام دوست عزیز معاملات در بورس بر مبنای عرضه و تقاضا صورت می گیرد. شما به عنوان فروشنده باید ثبت درخواست فروش کنید تا خریداری آنرا از شما بخرد
بورسجو
بورسجو
968 روز قبل
سلام. الان سهمی حجم مبنا رو پر نکرده و به طور در ۵+ معامله میشه، قیمت پایانی که در تابلو حک شده هم ۵+ هست. این چطوریه؟ یعنی تا قبل از روز کاری بعد این قیمت پایانی تصحیح میشه؟
خانه سرمایه
خانه سرمایه
967 روز قبل
باسلام دوست عزیز بله اصلاح می شود.درصورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت
حسن
حسن
970 روز قبل
سلام برای خرید سهم سه ته چهار قیمت مشاهده میشود کدام قیمت را باید انتخاب کنیم.
خانه سرمایه
خانه سرمایه
969 روز قبل
باسلام دوست عزیز انتخاب قیمت بستگی به اشتراتژی شما در سهامداری دارد.گاهی کمترین قیمت، گاهی هر قمیت که شما را سهامدار کند و گاهی قیمت خاص مد نظر شما
شایان
شایان
973 روز قبل
سلام وقتتون بخیر میخواستم بدونم اگر سهمی نه فروشنده ای داشته باشه و نه خریداری اینجا تکلیف اون سهام چی میشه؟
خانه سرمایه
خانه سرمایه
973 روز قبل
باسلام دوست عزیز تازمانی که عرضه و یا تقاضایی صورت نگیرد معامله ای انجام نمی شود.