آشنایی با واحد پول افغانستان
افغانی واحد پول ملی جمهوری اسلامی افغانستان است. در واقع در زبان گویشی به افراد ساکن کشور افغانستان نیز افغانی گفته می‌شود.
واحد پول افغانی به عنوان پول ملی توسط بانک مرکزی این کشور به نام دا افغانستان صادر می‌شود.
علامت Af برای نشان دادن افغانی در نظر گرفته شده است. همچنین این واحد پولی با کد ارزی AFN از سایر واحد‌های ارزی متمایز می شود.
علامت AFN در حقیقت در سال 2002 به عنوان بخشی از تلاش‌های مداوم برای تثبیت ارز و کاهش تورم، معرفی شده است. قبل از این نام، از نماد AFA استفاده می‌شد.
در زبان افغانستان، واحد اقتصادی یا همان پول به صورت پال تلفظ می‌شود. به طور واضح هر افغانی معادل 100 پال است.
در حال حاضر بنا بر مشکلاتی که در افغانستان موجود است، هیچ سکه‌‌ی پولی در گردش مالی این کشور وجود ندارد.
در سال 2020، یک دلار آمریکا به طور تقریبی با 77 افغانی مبادله شده است.
تاریخچه افغانی در گذر وقایع
افغانستان در دهه‌های اخیر تغییرات زیادی در واحد پول خود ایجاد کرده است. در سال 1925، روپیه افغانستان با افغانی اصلی جایگزین شد. این جایگزینی در سال 2002 به طور مجدد اصلاح شد.
افغانی قبلی (AFA) با ارز ثابت کار می‌کرد، در حالی که AFN با نرخ ارز شناور امروزه مشغول کار است.
اقتصاد افغانستان چالش‌های اساسی بسیاری تحمل کرده است. جنگ جماهیر شوروی و افغانستان که از سال 1979 آغاز شد، نزدیک به یک دهه انجامید. به سبب این جنگ، تاکنون افغانستان درگیر جنگ‌های داخلی مختلفی است.
در سال 2001 افغانستان توسط ایالات متحده مورد حمله قرار گرفت به طوری که تا به امروز نیز اشغال این کشور توسط نیروه‌های متحدین پابرجاست.
اگرچه امروز AFN از نرخ تورم به طور نسبی از ارزشی رو به پایین برخوردار است، اما افغانستان در گذشته تورم‌های شدید‌تر دیگری را تجربه کرده است.
بین سال‌های 1982 الی 1992، تورم بیش از حد در افغانستان باعث شد که نرخ ارز افغانی یا AFN از 60.50 به 16000 افغانی در مقابل دلار آمریکا افزایش یابد.
تورم در سال 2011 در افغانستان به 15 درصد رسیده بود. همچنین در زمان اخیر با حدود 5 درصد در هر سال، تورم تابت مانده است.
هنگامی که صحبت از بررسی تاریخ واحد افغانی می‌شود، به طور معمول دو بازه 1925-2002 و بازه سال 2002 به بعد در نظر گرفته می‌شود.
سال های 1925-2002
این بازه از گذر وقایع بر واحد پولی افغانی از جنگ جهانی اول آغاز می‌شود. در این دوره نرخ ارز خارجی توسط نیرو‌های بازار آزاد تعیین می‌شد.
با وجود تعیین ارز به شکل مذکور، در اکثر دوره‌ها، همیشه یک رژیم دوگانه نرخ ارز را در افغانستان تعیین می‌کرده است:
- نرخ ارز رسمی که توسط بانک مرکزی افغانستان تعیین می‌شود؛
- نرخ ارز بازار آزاد که وسط نیرو‌های عرضه و تقاضا در بازار پول کابل با نام سرای شاهزاده تعیین می‌شود.
پس از تاسیس بانک دا افغانستان به عنوان بانک مرکزی این کشور، جریانات دوگانه تعیین ارز، همچنان باقی ماند.
اگرچه بانک ملی دا افغانستان سعی می‌کرد نرخ رسمی خود را نزدیک به نرخ ارز سرای شاهزاده نگه دارد، اما شکاف بین نرخ رسمی و بازار آزاد در دهه 1980، به سبب جنگ داخلی افزایش یافت.
در سال 1973 ارزش 67 افغانی برابر با 1 دلار بود. با آغاز حمله ایالات متحده این ارزش به 16000 رسید.
در دسامبر 1996 اندکی پس از تسلط طالبان بر نهاد‌های افغانستان، رییس بانک مرکزی طالبان، بیشتر اسکناسهای افغانی در حال گردش در بازار را بی ارزش اعلام کرد. این مبلغ برابر با 100 تریلیون افغانی بود.
با دخالت از سوی طالبان هر دلار برابر با 21000 افغانی و پس از مدتی به 43000 افغانی کاهش یافت.
یه دنبال مداخله ایالات متحده، ارز افغانستان بسیار بی‌ثبات شد، به طوری که در سال 2001 یک دلار برابر با 73000 افغانی شد.
پس از سقوط طالبان در نوامبر 2001، افغانی در برابر دلار به 23000 رسید. سپس در ژانویه 2002 به طور مجدد به 360000 سقوط کرد.
2002
در سال 2002، افغانی‌ها که به طور مجدد نامگذاری شده بودند، بدون هیچ زیر مجموعه‌ای صادر شدند.
مسئله نبود زیر مجموعه، به دو نرخ مشخص جایگزین افغانی مرتبط بود:
- مسائل دولت رئیس جمهور سابق ربانی در سال 1992-2001 که با نرخ 1000 با افغانی جدید جایگزین شد؛
- مسائل سردار جنگ دوم در شمال افغانستان در سال 1992-1997 که با نرخ 2000 افغانی جدید جایگزین شد.
با تلاش‌های بسیاری که برای ایجاد ثبات با افغانی جدید صورت گرفت، نمونه‌های جدید در آلمان چاپ شدند.
واحد پول جدید توسط حامد کرزی در 4 سپتامبر 2002 اعلام شد و در 8 اکتبر 2002 به بازار عرضه شد.
بانک دا افغانستان، دستور نرخ شناور ارز را اتخاذ کرد و اجازه داد که نرخ ارز به طور آزادانه توسط نیرو‌های بازار تعیین شود. ارزش افغانی جدید برابر با 43 افغانی در مقابل دلار شد.
پس از کاهش ارزش در سه ماه اخیر 2003 و یک سال بعد، افغانی به طور پیوسته افزایش یافت و در مارس 2004 الی جولای 2004، به میزان 8 درصد در برابر دلار دچار تغییر شد.
تا سال 2009، ارزش 45 افغانی برابر با یک دلار بود، در سال 2019 این مقدار به 75 افغانی رسید.
نگاه جهانی نسبت به افغانی
امروزه AFN توسط بانک مرکزی افغانستان (با نام دا افغانستان بانک) اداره می‌شود. هدف سیاست پولی این بانک این است که با به حداقل رساندن خطر تورم، با حفط نظام نرخ ارز شناوری، بهبودی در اقتصاد کشور ایجاد کند.
به گفته بانک جهانی، رشد اقتصادی در افغانستان به سبب بی‌ثباتی مدام سیاسی در داخل کشور، با موانع شدید روبرو است.
موانع رشدی اقتصاد، باعث دلسرد شدن سرما‌یه‌گذاری خصوصی و کاهش تقاضای مصرف کننده در افغانستان شده است.
نرخ رشد سالیانه تولید ناخالصی داخلی در افغانستان طی سال‌های اخیر، حدود 2 درصد معلق بوده است.
در وضعیت معلق نرخ رشد اقتصادی، تورم بین 5 درصد الی منفی 0.7 درصد در نوسان است.
AFN از سال 2002 به شدت کاهش یافته و از سپتامبر 2019، از 50 افغانی در برابر دلار به 80 افغانی دچار کاهش شده.
سکه های افغانی
در سال 1925، سکه‌های برنز و برنج 2، 5 ،10 و 20 پال، سکه‌های نقره با ارزش یک دوم و 1 افغانی و سکه‌های طلا با ارزش یک دوم و تک سکه آمانی معرفی شدند.
در سال 1930، سکه تک و 25 پالسی در قالب برنز و در سال 1937 کاپرو نیکل 10 و 20 پالسی ضرب شدند.
در سال 1952، آلومینیوم 25 پالس، روکش نیکل، 50 پالس و به دنبال آن آلومینیوم 2 و 5 افغانی در سال 1958 معرفی شد.
در سال 1961 فولاد نیکل روکش شده 1، 2 و 5 افغانی ضرب شد.
سکه‌های 1 و2 افغانی در سال 1340 شمسی و سکه‌های 5 افغانی در سال 1371 شمسی نیز رونمایی شدند.
در سال 1973، جمهوری جدید افغانستان سکه 5 افغانی با روکش فولاد برنجی، سکه 50 فولاد روکش‌دار و سکه 5 نیکل روباز را صادر کرد.
در بین سال‌های 1978 الی 1980 سکه‌هایی متشکل از آلومینیوم-برنز 25 و 50 پال و 1، 2 و 5 افغانی کاپرو- نیکل، توسط جمهوری دموکراتیک افغانستان صادر شد.
جمهوری دموکراتیک در کنار سکه‌های مذکور، تعدادی سکه یادبود در بین سال‌های 1995 و 2001 صادر کرده است.
در آوریل 2055، سکه‌ها در قالب 1، 2 و 5 افغانی به بازار معرفی شدند.
اسکناس های افغانی
بین سال‌های 1925 الی 1928 اسکناسهای خزانه‌داری با اسامی 5، 10 و 50 افغانی به بازار معرفی شد.
در سال 1936، نمونه‌های 2، 20 و 100 افغانی نیز به بازار اضافه شد.
بانک دا افغانستان در سال 1939 تولید پول کاغذی را در دست گرفت و برای 2، 5، 10، 50، 100، 500 و 1000 افغانی، نمونه‌هایی صادر کرد.
اسکناسهای 2 و 5 افغانی در سال 1958 جایگزین سکه‌ها شدند.
در سال 1998، اسکناسهای 5000 و 10 هزار افغانی نیز به بازار معرفی شد.
در 7 اکتبر 2002 اسکناس‌هایی در قالب 1، 2، 5، 10، 20، 50، 100، 500 و 1000 افغانی معرفی شدند.
اسکناسهای 1، 2 و 5 افغانی نیز در سال 2005 با سکه جایگزین شد.
در سال‌های 2004 و 2008، ویژگی‌های امنیتی در چندین فرقه از اسکناسهای چاپ‌شده بهبود یافت.
در سال 2014، یک نمونه 1000 افغانی جدید برای جلوگیری از نمونه‌های تقلبی به بازار پول افغانستان وارد شد.
در آخر
همانطور که متوجه شدید، افغانی تنها به شهروندان افغانستان گفته نمی‌شود. افغانی در واقع واحد پول این کشور نیز محسوب می شود.
هر افغانی امروزه معادل 100 پال است. پال در حقیقت همان واژه پول است که با گویش افغانستانی، پول خوانده می‌شود.
افغانستان به سبب گیر و دار‌هایی که در طول تاریخ خود گذارانده است، همواره مشکلات عدیده‌ای در زمینه اقتصاد خود تجربه کرده است.
جنگ با شوروی، آسیب‌های ناشی از استعمارگری انگلیس و حمله ایالات متحده از نمونه اتفاقاتی است که تاریخچه واحد پول ملی افغانستان یا همان افغانی را رقم می‌زند.
این پول از نظر ارزش در برابر دلار، به دفعات دچار کاهش اعتبار شده است. البته که همیشه با تمهیدات دولت‌های حاضر، اصلاحاتی صورت گرفته شد؛ اما رشدی در اقتصاد ایجاد صورت نگرفت.
پول افغانی در مسیر فراز و نشیب‌ها تعداد مشخصی از انوع سکه و اسکناس را شامل می‌شد. اما امروزه به طور معمول، استفاده از سکه در این کشور بسیار رایج نیست.
