آشنایی با واحد پول سوریه
لیر سوریه یا پوند سوری، واحد پول کشور سوریه است که توسط بانک مرکزی این کشور صادر می شود. در نشانه شناسی واحد پول رسمی کشورها، لیر سوریه با نماد LS یا £bS شناخته شده است. همچنین در بازار جهانی، لیر سوریه با کد اختصاری SYP معرفی می شود.
لیر یا پوند سوریه به 100 قیرش قابلیت تقسیم دارد. قرش یا قیرش به عنوان واحد های کوچک پول سوریه، به صورت جمع قروش نیز نامیده می شود.
قبل از سال 1947 کلمه قرش با حرف عربی ع در هجای اولیه تلفظ می شد. پس از مدتی تلفظ این کلمه به شکل قرش و قروش درآمد. اسکناس لیری تا سال 1958 در صفحه روبه رو به عربی و در پشت به فرانسوی صادر می شد. پس از سال 1958 در قسمت معکوس آن، از زبان انگیسی استفاده شد. بنابراین سه نام متفاوت برای لیر سوریه وجود دارد. همچنین تا زمان استقلال کامل سوریه، سکه ها با دو زبان عربی و فرانسه ضرب می شدند.
تاریخچه لیر سوریه
در دوره ای از تاریخ که سوریه بخشی از امپراطوری عثمانی بود و تا 400 سال به طول انجامید، لیر عثمانی واحد پول اصلی این کشور محسوب می شد.
به دنبال سقوط امپراتوری و قرار گرفتن سوریه زیرسلطه یک حاکم از سوی فرانسه، پوند مصر در سرزمین های تحت فرمان فرانسه و انگلیس ازجمله لبنان و فلسطین استفاده شد.
دولت فرانسه با در دست گرفتن اختیارات جداگانه از لبنان و سوریه، سعی در جایگزینی ارز مصری داشت. بر این اساس به یک بانک تجاری وابسته به فرانسه در بانک عثمانی، اختیار صدور ارز را برای سرزمین های زیر سلطه جدید اعطا کرد.
پوند یا لیر در سال 1919 معرفی شد و با ارزش 20 فرانک فرانسه در اختیار سوریه قرار گرفت. با تحول وضعیت سیاسی لبنان، بانک دو سیری یا همان بانک وابسته به فرانسه در عثمانی، به بانک سیری و گرند لیبان BSL تغییر نام داد. بانک مذکور به عنوان بانک رسمی برای لبنان و سوریه موظف به انجام فعالیت بود.
BSL، پوندی سوریه ای و لبنان را به مدت 15 سال حمایت کرد. این عرضه و حمایت از سال 1924 آغاز شد.
دو سال قبل از انقضا دوره 15 ساله، BSL پول لبنان و سوریه را به دو ارز جداگانه تقسیم کرد. البته که هنوز این دو ارز، در هر دو کشور به جای یکدیگر استفاده می شوند.
در سال 1939 بانک BSL به Banque de Syrie et du Liban تغییر نام داد. همچنین در سال 1941 در نتیجه اشغال سوریه توسط نیروی انگلیس و آزاد فرانسه، فرانک فرانسه با پوند انگلیس جایگزین شد.
این جایگزینی نرخی معادل 8.83125 پوند یا لیر سوریه در مقابل 1 پوند انگلیس به جای گذاشت. این نرخ بر اساس نرخ تبدیل قبل از جنگ بین فرانک و استرلینگ بود.
لیر سوری و صندوق بین المللی
در سال 1946 به دنبال کاهش ارزش فرانک، لیر بار دیگر با نرخ 1 پوند برابر با 54.35 فرانک، به واحد فرانک تغییر یافت.
یک سال بعد سوریه به صندوق بین المللی پول پیوست و واحد خود را به دلار آمریکا با نرخ 2.19148 لیر برابر با یک دلار متصل کرد. این نرخ تا سال 1961 حفظ شد.
ارزهای لبنان در کنار نرخ موازی بازار سیاه که منعکس کننده نرخ واقعی لیر سوری بودند در اردن و لبنان مشغول به کار شدند. در واقع این فعالیت به منظور تجارت ارز سالم در این مناطق صورت گرفت.
بنابراین بازار شکوفا شد؛ زیرا همه ازجمله شرکت های دولتی و بخش های دولتی به آن نیاز داشتند. نرخ بازار سیاه به طور چشمگیری از نرخ رسمی دهه 1980 متفاوت شد.
در ژوئیه 2007 ارزی که با تفاوت های فراوان نیازهایی را برآورده کرده بود، به صندوق بین المللی پول SDR با حقوق برداشت ویژه متصل شد.
جنگ داخلی سوریه و تاثیر آن بر لیر
در نتیجه جنگ داخلی سوریه که در سال 2011 آغازشد، یک صعود به سمت کشورهای نزدیک ازجمله لبنان، اردن و ترکیه صورت گرفت. علاوه بر این سوریه تحت تحریم های ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کشور های دیگر از نظر سیستم مالی جهانی بسته شد.
سوریه برای دور زدن تحریم ها، معاملات خارجی را از طریق بانک های کشورهای همسایه به ویژه لبنان انجام می داد. در نتیجه نرخ ارز رسمی به طور قابل توجهی در این کشور خراب شد.
تخریب نرخ ارز رسمی لیر سوریه به شکلی شد که در مارس 2011 ، هر دلار برابر با 47 لیر بود. این ارزش به 515 لیر در برابر یک دلار، در سال 2017 سقوط کرد.
در 31 اکتبر 2019 بشار اشد در مصاحبه ای عنوان کرد:
«یکی از عواملی که مردم از آن آگاه نیستند این است که آزادسازی یک منطقه لزوما به لیر سوریه خدمت نمی کند؛ زیرا با آزادسازی یک منطقه ما دسترسی آن به دلارهایی را که به تروریست ها برای تامین نیاز های آنان پرداخت شده بود، از بین می بریم. این یکی از ابزارهایی است که از آن بهره مند شدیم. منظور من این است که همه چیز مطلق نیست و ما نمی توانیم بگوییم که تروریست در این زمینه به ما خدمت کرده است. هر مرحله مثبت، تاثیر مثبتی ندارد. به همین دلیل می گوییم که موضوع پیچیده است.»
سکه های لیر سوریه
در سال 1921، سکه های نیکل یک دوم قیرش و پس از آن در سال 1926 آلومینیوم- برنز 2 و 5 قیرش معرفی شد.
در سال 1929 نیکل- برنج 1 قیرش و نقره 10، 25 و 50 قیرش و در سال 1940، یک دوم قیرش نیکل- برنج و سپس 1 قیرش روی و آلومینیوم- برنز به مردم عرضه شد.
در طول جنگ جهانی دوم سکه های اضطراری برنج یک قیرش و آلومینیوم 2 قیرش صادر شدند. این قطعات به صورت تولید خام و بدون تاریخ در اختیار مصرف کننده قرار می گرفت.
ضرب سکه های جدید بین سال های 1947-1978 در قالب یک دوم،1، 2، 5، 10، 25 و 50 قیرش انجام شد. قیرش های یک دوم، 5 و 10 از جنس نیکل و باقی قیرش ها نقره ای آلومینیوم برنز در سال 1960 جایگزین نیکل شدند.
در سال 1996 به دنبال تورم بالا، سکه های جدید در واحد 1، 2، 5، 10، 25 لیری به بازار آمدند. در سال 2003 سکه های 5، 10، 25 لیری همراه با تصاویر نهفته صادر شد.
در تاریخ 26 سپتامبر 2018، بانک مرکزی سوریه یک سکه 50 لیری سوریه برای گردش عموم و همچنین جایگزین اسکناس معرفی کرد.
اسکناس های لیر سوریه
اسکناس های یک لیری در سال 1982 صادر شد. در سال 1919 بانک سوریه، قیرش های 5، 25، 50تایی ارائه داد. به دنبال ارائه اسکناس های مذکور، در سال 1920، قیرش 1، 10، 25، 50، 100 نیز ارائه داده شد.
در سال 1925 بانک Banque de Syrie et du Liban شروع به صدور اسکناس کرد. با شروع این صدور، فرقه های زیر 25 قیرش متوقف شد. تا سال 1930 هیچ اسکناس زیر 1 لیر صادر نشد. همچنین بین سال های 1942 الی 1944، دولت نمونه هایی برای 5، 10، 25 و 50 قیرش معرفی کرد.
در اوایل دهه 1950، نمونه های بدون تاریخ از طرف انتشارات دبیری سوریه با معادل 1، 5، 10، 25، 50 و 100 لیر صادر شد.
در سال 1958 زبان فرانسوی از اسکناس حذف و انگلیسی جایگزین آن شد. نمونه های 1، 5، 10، 25، 50، 100 و 500 لیر سوریه در این سال به بازار آمد. در سال 1966 طرح اسکناس های 25، 50 و 100 لیری تغییر کرد.
در سال 1976و 1977 طرح ها برای همه فرقه ها به جز اسکناس 500 لیری نیز تغییر یافت.
در سال 1998 سری جدی اسکناس ها در قالب های 50، 100، 200، 500 و 1000 لیری وارد بازار شد.
در سال 2009، اسکناس های 50، 100 و 200 لیری با طراحی کاملا جدید، در اختیار عموم قرار گرفت.
در سال 2014 اسکناس 500 لیری و به دنبال آن در سال 2015 اسکناس لیری با طرح جدید منتشر شد.
اسکناس های 2000 لیری جدید نیز در سال 2017 معرفی شدند.
در تاریخ 27 ژوئیه 2010، بانک مرکزی سوریه، سری جدید از اسکناس ها را به ارزش 50، 100 . 200 پوند یا لیر سوریه صادر کرد. این اسکناس ها توسط رابرت کالینا، طراح اتریشی طراحی شده اند.
بانک مرکزی سوریه به ترتیب در سال 2014 و 2015، اسکناس 500 لیری و 1000 لیری جدید صادر کرد.
وارونه عکس نمونه جدید 1000 لیری، تصویری از یک موزاییک رومی در دیرالعداس است. در سال 2017 عکس بشار اسد به اسکناس 2000 لیر سوریه نیز اضافه شد.
نتیجه گیری
لیر سوریه امروزه واحد اصلی پول کشور سوریه شناخته می شود. این واحد را امروزه برخی با نام پوند سوری و برخی با نام لیر سوری می شناسند.
در گذر تاریخ، واحد پول سوریه همانند تاریخ کشور سوریه، دستخوش تغییرات گوناگونی بوده است. این تغییرات انواع استعمار ها را شامل می شود. استعمارهایی که نه تنها با نابودی پول کشور، بلکه نابودی مردمان این کشور همراه بوده است.
سوریه کشوری همیشه در بند، پس از مستقل شدن از دولت عثمانی، تا سالیان متمادی از واحد های پولی که عثمانی تعیین کرده بود، استفاده می کرد.
پس از استقلال و ماجرا های جنگ داخلی، این کشور موفق شد در سال 2017 اسکناس و سکه هایی را زیر نظر مدیریت بشار اسد و بانک مرکزی سوریه در اختیار مردم قرار دهد.
اگرچه که واحد پول سوری و همچنین خود این کشور، همچنان در معرض انواع گوناگون تعارض های اقتصادی و دخالت بیگانگان قرار دارد؛ اما توانسته است اقتصادی گریزناپذیر را به شکل بد یا خوب برای مردم خود رقم بزند.
