آشنایی با واحد پول سوریه
لیر سوریه یا پوند سوری، واحد پول کشور سوریه است که توسط بانک مرکزی این کشور صادر میشود. در نشانه‌شناسی واحد پول رسمی کشورها، لیر سوریه با نماد LS یا £bS شناخته شده است. همچنین در بازار جهانی، لیر سوریه با کد اختصاری SYP معرفی میشود.
لیر یا پوند سوریه به 100 قیرش قابلیت تقسیم دارد. قرش یا قیرش به‌عنوان واحد‌های کوچک پول سوریه، به صورت جمع قروش نیز نامیده میشود.
قبل از سال 1947 کلمه قرش با حرف عربی ع در هجای اولیه تلفظ می‌شد. پس از مدتی تلفظ این کلمه به شکل قرش و قروش درآمد. اسکناس لیری تا سال 1958 در صفحه روبه‌رو به عربی و در پشت به فرانسوی صادر می‌شد. پس از سال 1958 در قسمت معکوس آن، از زبان انگیسی استفاده شد. بنابراین سه نام متفاوت برای لیر سوریه وجود دارد. همچنین تا زمان استقلال کامل سوریه، سکه ها با دو زبان عربی و فرانسه ضرب می‌شدند.
تاریخچه لیر سوریه
در دوره‌ای از تاریخ که سوریه بخشی از امپراطوری عثمانی بود و تا 400 سال به طول انجامید، لیر عثمانی واحد پول اصلی این کشور محسوب می‌شد.
به دنبال سقوط امپراتوری و قرار‌گرفتن سوریه زیرسلطه یک حاکم از سوی فرانسه، پوند مصر در سرزمین‌های تحت فرمان فرانسه و انگلیس ازجمله لبنان و فلسطین استفاده شد.
دولت فرانسه با در دست گرفتن اختیارات جداگانه از لبنان و سوریه، سعی در جایگزینی ارز مصری داشت. بر این اساس به یک بانک تجاری وابسته به فرانسه در بانک عثمانی، اختیار صدور ارز را برای سرزمین‌های زیر سلطه جدید اعطا کرد.
پوند یا لیر در سال 1919 معرفی شد و با ارزش 20 فرانک فرانسه در اختیار سوریه قرار گرفت. با تحول وضعیت سیاسی لبنان، بانک دو سیری یا همان بانک وابسته به فرانسه در عثمانی، به بانک سیری و گرند لیبان BSL تغییر نام داد. بانک مذکور به‌عنوان بانک رسمی برای لبنان و سوریه موظف به انجام فعالیت بود.
BSL، پوندی سوریه‌ای و لبنان را به مدت 15 سال حمایت کرد. این عرضه و حمایت از سال 1924 آغاز شد.
دو سال قبل از انقضا دوره 15 ساله، BSL پول لبنان و سوریه را به دو ارز جداگانه تقسیم کرد. البته که هنوز این دو ارز، در هر دو کشور به جای یکدیگر استفاده می‌‌شوند.
در سال 1939 بانک BSL به Banque de Syrie et du Liban تغییر نام داد. همچنین در سال 1941 در نتیجه اشغال سوریه توسط نیروی انگلیس و آزاد فرانسه، فرانک فرانسه با پوند انگلیس جایگزین شد.
این جایگزینی نرخی معادل 8.83125 پوند یا لیر سوریه در مقابل 1 پوند انگلیس به جای گذاشت. این نرخ بر اساس نرخ تبدیل قبل از جنگ بین فرانک و استرلینگ بود.
لیر سوری و صندوق بین‌المللی
در سال 1946 به دنبال کاهش ارزش فرانک، لیر بار دیگر با نرخ 1 پوند برابر با 54.35 فرانک، به واحد فرانک تغییر یافت.
یک سال بعد سوریه به صندوق بین المللی پول پیوست و واحد خود را به دلار آمریکا با نرخ 2.19148 لیر برابر با یک دلار متصل کرد. این نرخ تا سال 1961 حفظ شد.
ارزهای لبنان در کنار نرخ موازی بازار سیاه که منعکس‌کننده نرخ واقعی لیر سوری بودند در اردن و لبنان مشغول به کار شدند. در واقع این فعالیت به‌منظور تجارت ارز سالم در این مناطق صورت گرفت.
بنابراین بازار شکوفا شد؛ زیرا همه ازجمله شرکت‌های دولتی و بخش‌های دولتی به آن نیاز داشتند. نرخ بازار سیاه به‌طور چشمگیری از نرخ رسمی دهه 1980 متفاوت شد.
در ژوئیه 2007 ارزی که با تفاوت‌های فراوان نیازهایی را برآورده کرده بود، به صندوق بین‌المللی پول SDR با حقوق برداشت ویژه متصل شد.
جنگ داخلی سوریه و تاثیر آن بر لیر
در نتیجه جنگ داخلی سوریه که در سال 2011 آغازشد، یک صعود به سمت کشورهای نزدیک ازجمله لبنان، اردن و ترکیه صورت گرفت. علاوه بر این سوریه تحت تحریم‌های ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کشورهای دیگر از نظر سیستم مالی جهانی بسته شد.
سوریه برای دور زدن تحریم‌ها، معاملات خارجی را از طریق بانک‌های کشورهای همسایه به‌ویژه لبنان انجام می‌داد. در نتیجه نرخ ارز رسمی به‌طور قابل توجهی در این کشور خراب شد.
تخریب نرخ ارز رسمی لیر سوریه به شکلی شد که در مارس 2011 ، هر دلار برابر با 47 لیر بود. این ارزش به 515 لیر در برابر یک دلار، در سال 2017 سقوط کرد.
در 31 اکتبر 2019 بشار اشد در مصاحبه‌ای عنوان کرد:
«یکی از عواملی که مردم از آن آگاه نیستند این است که آزادسازی یک منطقه لزوما به لیر سوریه خدمت نمی‌کند؛ زیرا با آزادسازی یک منطقه ما دسترسی آن به دلارهایی را که به تروریست‌ها برای تامین نیاز‌های آنان پرداخت شده بود، از بین می‌بریم. این یکی از ابزارهایی است که از آن بهره‌مند شدیم. منظور من این است که همه چیز مطلق نیست و ما نمی‌توانیم بگوییم که تروریست در این زمینه به ما خدمت کرده است. هر مرحله مثبت، تاثیر مثبتی ندارد. به همین دلیل می‌گوییم که موضوع پیچیده است.»
سکه های لیر سوریه
در سال 1921، سکه‌های نیکل یک دوم قیرش و پس از آن در سال 1926 آلومینیوم- برنز 2 و 5 قیرش معرفی شد.
در سال 1929 نیکل- برنج 1 قیرش و نقره 10، 25 و 50 قیرش و در سال 1940، یک دوم قیرش نیکل- برنج و سپس 1 قیرش روی و آلومینیوم- برنز به مردم عرضه شد.
در طول جنگ جهانی دوم سکه‌های اضطراری برنج یک قیرش و آلومینیوم 2 قیرش صادر شدند. این قطعات به صورت تولید خام و بدون تاریخ در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گرفت.
ضرب سکه‌های جدید بین سال‌های 1947-1978 در قالب یک دوم،1، 2، 5، 10، 25 و 50 قیرش انجام شد. قیرش‌های یک دوم، 5 و 10 از جنس نیکل و باقی قیرش ها نقره‌ای آلومینیوم برنز در سال 1960 جایگزین نیکل شدند.
در سال 1996 به دنبال تورم بالا، سکه‌های جدید در واحد 1، 2، 5، 10، 25 لیری به بازار آمدند. در سال 2003 سکه‌های 5، 10، 25 لیری همراه با تصاویر نهفته صادر شد.
در تاریخ 26 سپتامبر 2018، بانک مرکزی سوریه یک سکه 50 لیری سوریه برای گردش عموم و همچنین جایگزین اسکناس معرفی کرد.
اسکناس های لیر سوریه
اسکناس‌های یک لیری در سال 1982 صادر شد. در سال 1919 بانک سوریه، قیرش‌های 5، 25، 50تایی ارائه داد. به دنبال ارائه اسکناس‌های مذکور، در سال 1920، قیرش 1، 10، 25، 50، 100 نیز ارائه داده شد.
در سال 1925 بانک Banque de Syrie et du Liban شروع به صدور اسکناس کرد. با شروع این صدور، فرقه‌های زیر 25 قیرش متوقف شد. تا سال 1930 هیچ اسکناس زیر 1 لیر صادر نشد. همچنین بین سال‌های 1942 الی 1944، دولت نمونه‌هایی برای 5، 10، 25 و 50 قیرش معرفی کرد.
در اوایل دهه 1950، نمونه‌های بدون تاریخ از طرف انتشارات دبیری سوریه با معادل 1، 5، 10، 25، 50 و 100 لیر صادر شد.
در سال 1958 زبان فرانسوی از اسکناس حذف و انگلیسی جایگزین آن شد. نمونه‌های 1، 5، 10، 25، 50، 100 و 500 لیر سوریه در این سال به بازار آمد. در سال 1966 طرح اسکناس‌های 25، 50 و 100 لیری تغییر کرد.
در سال 1976و 1977 طرح‌ها برای همه فرقه‌ها به جز اسکناس 500 لیری نیز تغییر یافت.
در سال 1998 سری جدی اسکناس‌ها در قالب‌های 50، 100، 200، 500 و 1000 لیری وارد بازار شد.
در سال 2009، اسکناس‌های 50، 100 و 200 لیری با طراحی کاملا جدید، در اختیار عموم قرار گرفت.
در سال 2014 اسکناس 500 لیری و به دنبال آن در سال 2015 اسکناس لیری با طرح جدید منتشر شد.
اسکناس‌های 2000 لیری جدید نیز در سال 2017 معرفی شدند.
در تاریخ 27 ژوئیه 2010، بانک مرکزی سوریه، سری جدید از اسکناس‌ها را به ارزش 50، 100 . 200 پوند یا لیر سوریه صادر کرد. این اسکناس‌ها توسط رابرت کالینا، طراح اتریشی طراحی شده‌اند.
بانک مرکزی سوریه به ترتیب در سال 2014 و 2015، اسکناس 500 لیری و 1000 لیری جدید صادر کرد.
وارونه عکس نمونه جدید 1000 لیری، تصویری از یک موزاییک رومی در دیرالعداس است. در سال 2017 عکس بشار اسد به اسکناس 2000 لیر سوریه نیز اضافه شد.
نتیجه گیری
لیر سوریه امروزه واحد اصلی پول کشور سوریه شناخته میشود. این واحد را امروزه برخی با نام پوند سوری و برخی با نام لیر سوری می‌شناسند.
در گذر تاریخ، واحد پول سوریه همانند تاریخ کشور سوریه، دستخوش تغییرات گوناگونی بوده است. این تغییرات انواع استعمار‌ها را شامل میشود. استعمارهایی که نه تنها با نابودی پول کشور، بلکه نابودی مردمان این کشور همراه بوده است.
سوریه کشوری همیشه در بند، پس از مستقل شدن از دولت عثمانی، تا سالیان متمادی از واحد‌های پولی که عثمانی تعیین کرده بود، استفاده می‌کرد.
پس از استقلال و ماجرا‌های جنگ داخلی، این کشور موفق شد در سال 2017 اسکناس و سکه‌هایی را زیر نظر مدیریت بشار اسد و بانک مرکزی سوریه در اختیار مردم قرار دهد.
اگرچه که واحد پول سوری و همچنین خود این کشور، همچنان در معرض انواع گوناگون تعارض‌های اقتصادی و دخالت بیگانگان قرار دارد؛ اما توانسته است اقتصادی گریزناپذیر را به شکل بد یا خوب برای مردم خود رقم بزند.
