صندوق های سرمایه گذاری نوعی نهاد مالی محسوب می شوند که فعالیت اصلی آن ها سرمایه گذاری در اوراق بهادار است. مالکان صندوق ها به نسبت سرمایه گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند. سرمایه گذاری در صندوق ها، نوعی روش غیرمستقیم سرمایه گذاری در بورس است. هر روش سرمایه گذاری، مزایا و معایبی دارد که در مقاله پیش رو به آن می پردازیم:
مزایای صندوق های سرمایه گذاری
۱- مدیریت حرفه ای
صندوق های سرمایه گذاری، توسط مدیران مجرب و تحلیل گران اداره می شود؛ بنابراین ریسک عملیات به کمک دانش و تجربه افراد متخصص کاهش می یابد. این افراد، پیوسته تلاش می کنند تا با سرمایه گذاری روی اوراق مناسب، عملکرد خوبی را برای سرمایه گذاران فراهم کنند.
۲- تنوع بخشی
با توجه به اینکه، سرمایه بزرگی در این روش تجمیع می شود، امکان تنوع سازی در آن فراهم می شود. همان طور که می دانید متنوع کردن دارایی ها در یک سبد به کاهش ریسک آن کمک می کند. درواقع این متنوع سازی است که در دوره های سرمایه گذاری بلندمدت باعث کاهش ریسک و دوام پرتفوی می شود. شاید برای یک سرمایه گذاری خرد با سرمایه ی یک میلیون تومان، متنوع سازی کار عاقلانه ای نباشد؛ اما در خصوص صندوق ها، با توجه به سرمایه کلانی که در اختیار مدیر صندوق است، متنوع کردن دارایی ها امری لازم محسوب می شود.
۳- قابلیت نقد شوندگی بالا
واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری، نقد شوندگی بالایی دارد. به ویژه اگر صندوق دارای یک ضامن نقد شوندگی مطمئن باشد. باوجود ضامن نقد شوندگی، در زمان فروش واحدهای صندوق، با مشکلی مواجه نخواهید شد. این در حالی است که در بازار بورس، چنین قابلیتی وجود ندارد.
۴- نظارت و شفافیت اطلاعاتی
عملکرد هر صندوقِ سرمایه گذاری مشترک طی بازه های مشخص توسط نهادهای مالی بازبینی می شود. این نهادها عموماً شامل سازمان بورس، متولی صندوق و حسابرس است. تمامی فعالیت های یک صندوق به طور شفافی اطلاع رسانی می شود. در این صورت سرمایه گذاران، رسانه ها و تحلیل گران می توانند عملکرد صندوق را موردبررسی قرار دهند.
۵- صرفه جویی در هزینه ها
صندوق های سرمایه گذاری مشترک حجم بالایی از دارایی ها را به صورت معاملات بلوکی انجام می دهند. بر همین اساس این صندوق ها صرفه جویی قابل توجهی در کاهش هزینه ها دارند.
۶- صرفه جویی در زمان
بدون شک انتخاب صندوق های سرمایه گذاری مشترک برای افرادی که وقت کافی و تخصص ندارند گزینه ی خوبی است. سرمایه گذاری در این صندوق ها جهت جلوگیری از به هدر رفتن زمان توصیه می شود.
۷- قابلیت مقایسه و انتخاب
این امکان فراهم شده تا سرمایه گذار از میان ده ها صندوق سرمایه گذاری مناسب ترین گزینه را انتخاب کند. انتخاب هر شخص بر اساس رویکردهای سرمایه گذاری که دارد متفاوت است. هر سرمایه گذار می تواند بین صندوق های سرمایه گذاری در سهام، مختلط و درآمد ثابت یکی را انتخاب کند.
۸- سرمایه گذاری آسان و مطمئن
سرمایه گذاری در صندوق ها، زیر نظر مدیران و افراد حرفه ای انجام می شود و این موضوع، شما را از تنش های مستقیم سرمایه گذاری دور نگه می دارد. همچنین اگر شما اطلاعات و تجربه کافی از بازار ندارید می توانید به آسانی در این روش کسب سود کنید و ریسک زیادی را متحمل نشوید.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
معایب صندوق های سرمایه گذاری
هر بازار مالی در کنار مزایای زیادی که برای سرمایه گذاران خود دارد دارای معایبی نیز هست؛ اما شاید بسیاری به دنبال پاسخ این سؤال باشند که معایب صندوق های سرمایه گذاری چیست؟ ابتدا ذکر این نکته بسیار مهم است که در رابطه با صندوق های سرمایه گذاری استفاده از کلمه محدودیت بسیار مناسب تر از واژه عیب است. به این دلیل که تمامی مواردی که در ادامه ذکر می شود محدودیت های صندوق های سرمایه گذاری است نه عیب آن. این محدودیت ها غالباً از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار به صندوق ها اعمال شده است.
۱- محدودیت در تعداد کل واحدهای قابل صدور صندوق
یکی از مشکلاتی که گاهی برای سرمایه گذاران پیش می آید، این است که قصد خرید واحد از صندوقی را دارند اما تعداد واحدهای صادرشده آن صندوق به سقف خود رسیده است. در این حالت یا باید سرمایه گذار منتظر بماند که تعدادی از واحدهای صندوق ابطال شوند تا برای او واحد سرمایه گذاری صادر شود یا اینکه خود صندوق با کسب مجوز از سازمان بورس سقف تعداد کل واحدهای قابل صدور خود را افزایش دهد. این اتفاق بیشتر در مورد صندوق های پرطرفداری می افتد که عملکرد خوبی داشته اند و تقاضا برای خرید واحدهای آن ها زیاد است.
۲- ناشناخته بودن صندوق های سرمایه گذاری
صندوق های سرمایه گذاری اولین بار در سال ۸۸ کار خود را در ایران آغاز نمودند، بااین حال عموم افراد جامعه از وجود صندوق های سرمایه گذاری در ایران بی خبر هستند و یا اصلاً در مورد آن نشنیده اند؛ و اگر هم جایی در مورد صندوق های سرمایه گذاری حرفی شده است به آن اعتنایی نکرده اند؛ اما کسانی که آشنایی کافی با صندوق ها و مزایای آن ها داشته اند از این موقعیت استفاده کرده و سرمایه خود را به دست صندوق ها سپرده اند و در طی این سال ها توانسته اند سود زیادی از این راه کسب کنند.
۳- آنی نبودن قیمت گذاری واحدهای سرمایه گذاری
یکی دیگر از محدودیت های صندوق های سرمایه گذاری آنی نبودن قیمت گذاری آن ها است. البته این مورد فقط برای صندوق های سرمایه گذاری غیرقابل معامله صدق می کند اما در صندوق های قابل معامله بورسی (ETF) قیمت ها به صورت آنی بروز رسانی می شوند. به این صورت که اگر شما امروز قصد خرید واحد صندوق را داشته باشید چون قیمت گذاری صندوق های غیرقابل معامله در پایان روز کاری انجام می شود باید به قیمت اعلامی فردا واحدهای صندوق را بخرید و ۲۴ ساعت منتظر بمانید این محدودیت در هنگام ابطال واحدها نیز وجود دارد.
۴- کمبود سامانه ای جامع برای پوشش اطلاعات صندوق ها و مقایسه آن ها
در حال حاضر تعداد مراجع قابل اعتمادی که اطلاعات کامل صندوق ها را در کنار یکدیگر پوشش بدهند تا سرمایه گذاران بتوانند صندوق ها را با هم مقایسه کنند و بهترین صندوق سرمایه گذاری را انتخاب نمایند بسیار کم است.
۵- خطرپذیری در بخش بازار
خطرپذیری بخشی به این معنی که در صورت سرمایه گذاری بر روی بخشی خاص باعث می گردد، در صورت عملکرد ناصحیح در آن بخش لطماتی به این صندوق ها وارد گردد.
۶- موازنه با نرخ بهره
در صورت افزایش نرخ بهره، کاهشی در امر بازدهی این نوع از صندوق ها ایجاد می گردد.
۷- اشکالات معاملاتی
که منشأ آن نواقصی در مدیریت شرکت های سرمایه گذاری بر روی سبد اوراق بهادار معین شده ایجاد می گردد و منجر به ریسک معاملاتی به دلیل عدم هم خوانی عرضه و تقاضا است.
۸- امکان عدم تطابق با شاخص
عملکرد صندوق، باید دقیقاً مطابق با عملکرد شاخص هدف باشد. در صورت عدم تطابق امکان ایجاد خطای پیروی از شاخص به وجود می آید.
۹- سود تضمین شده
صندوق ها انواع مختلفی دارند و صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. صندوق ها ممکن است حداقلی از سود را تضمین کرده باشند. اگر تضمین حداقل سود برای صندوق وجود نداشته باشد در شرایط خاص که بازدهی صندوق کاهش پیدا کند سود شما هم می تواند کم شود و بانک و صندوق سرمایه گذاری تعهدی در این مورد ندارند. صندوق ها معمولاً پیش بینی سودی دارند که همان عددی است که معمولاً در بانک به شما اعلام می شود؛ اما سود قطعی صندوق می تواند با این عدد تفاوت داشته باشد.
۱۰- نداشتن حق رأی در مجامع شرکت ها
اگر شما به صورت مستقیم در بازار سرمایه، سرمایه گذاری کنید، مالک بخشی از شرکت موردنظر شده و می توانید در مجامع آن شرکت کنید و به نسبت سهام خود حق تصمیم گیری دارید. همچنین اگر شرکت سود ده باشد و سود تقسیمی داشته باشد سالانه به شما سود نقدی تعلق می گیرد؛ اما اگر صندوق سرمایه گذاری خریداری کنید، حق شرکت در مجامع شرکت هایی که در قالب صندوق آن ها را خریدید، ندارید. و صرفا در صورت داشتن واحد سرمایه گذاری ممتاز قادر به شرکت در مجمع صندوق سرمایه گذاری است.
۱۱- کاهش قدرت اختیار سرمایه گذار بر سرمایه گذاری شخصی
در سرمایه گذاری مستقیم شما اختیار کامل بر سبد دارایی خود دارید و می توانید بر خریدوفروش دارایی های خود نظارت داشته باشید. ولی در صندوق ها این اقدامات توسط مدیران صندوق ها صورت می گیرد و شما حق دخالت و نظارت در این موضوع را نداشته و صرفاً سود ایجادشده را دریافت می کنید.
۱۲- هزینه های اداره صندوق
یکی دیگر از معایب صندوق های سرمایه گذاری، هزینه هایی است که جهت اداره صندوق پرداخت می شوند و طبعا در صورتی که سرمایه گذار تصمیم می گرفت مستقیما معامله کند، از پرداخت آنها معاف می بود.
نتیجه گیری
در این مقاله مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری و در مجموع، با توجه به منافعی که از طریق سرمایه گذاری کم ریسک و آسان صندوق های سرمایه گذاری برای افراد، محقق می شود، غالباً طرفداران این نوع سرمایه گذاری زیاد است. بنابراین ترجیح این افراد ان است که از معایب و محدودیت های این روش چشم پوشی کنند و به آن به چشم یک روش مطمئن و کم ریسک با مزایای متنوع، نگاه کنند.