سرمایه گذاری، فعالیتی حساس است و بدون دانش و تجربه نتیجه خوبی نخواهد داشت. این فعالیت، می تواند آن قدر پر ریسک باشد که سرمایه گذار حس کند تنها یک قدم تا از دست دادن سرمایه اش فاصله دارد. از طرف دیگر می تواند آن قدر بدون ریسک باشد که با گذاشتن سرمایه در بانک تفاوتی نداشته باشد. بهتر است، سرمایه گذاری حد تعادلی بین ریسک و سود را حفظ کند و به پاس تحمل ریسک، سودی هم دریافت کند. با شنیدن کلمه ریسک احتمالاً حس ترس و یا حس ناخوشایندی به شما دست می دهد درحالی که تعریف علمی ریسک این بار احساسی را ندارد. وقتی می گوییم یک سهم نسبت به دیگری ریسک بیشتری دارد، یعنی احتمال سود بیشتر دارد. درعین حال احتمال ضرر بیشتر نیز دارد.
در خصوص صندوق سرمایه گذاری نیز این مفهوم وجود دارد؛ اما درجات آن در انواع مختلف صندوق ها، متفاوت است. یکی از مواردی که می تواند ابهامات ذهن شمارا نسبت به صندوق برطرف کند، دانستن تفاوت بین سازمان ناظر بانک و صندوق است. بانک ها زیر نظر بانک مرکزی فعالیت می کنند. درحالی که صندوق ها تحت نظارت سازمان بورس قرار داشته و جزء موسسه های بازار مالی محسوب می شوند. عملکرد صندوق ها از سوی سازمان بورس کاملاً تحت نظارت است و سازمان صندوق ها را مکلف کرده تا هرماه گزارش های مالی دارایی های خود را ارائه بدهند. این گزارش ها شامل خریدوفروش دارایی ها است. این اطلاعات را می توانید در سامانه کدال با جستجوی نام هر صندوق مشاهده کنید.
سرمایه گذاری کم ریسک با صندوق های سرمایه گذاری
در بین انواع صندوق های سرمایه گذاری دو صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری مختلط، نسبت به بقیه صندوق ها ریسک کمتری دارند. به این دلیل که درصد زیادی از دارایی های خود را در اوراق با درآمد ثابت (اوراق مشارکت) که پشتوانه آن ها دولت هستند، سرمایه گذاری می کنند. در کنار این سرمایه گذاری، درصدی از دارایی های خود را هم در بورس سرمایه گذاری می کنند که باعث می شود سود بیشتری نسبت به سرمایه گذاری کامل در اوراق مشارکت دولتی داشته باشند؛ بنابراین سرمایه گذاری در این دو صندوق می تواند حد وسط و تناسبی معقول بین ریسک و بازدهی باشد. از طرفی کسانی که به سرمایه گذاری در بازار طلا علاقه دارند و آن را سرمایه گذاری کم ریسک و با بازدهی مناسبی می دانند، می توانند در صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر طلا سرمایه گذاری کنند.
سرمایه گذاری در این صندوق ها مزیت هایی دارد که خرید طلای فیزیکی ندارد؛ مثلاً نیاز به پول زیادی نیست و سرمایه گذار دغدغه نگهداری طلای فیزیکی را هم ندارد، درحالی که بازدهی آن همان بازدهی طلای فیزیکی است. همچنین کسانی که علاقه به سرمایه گذاری در بورس دارند ولی تخصص و وقت مدیریت سبد سهام خود را ندارند، می توانند از صندوق سرمایه گذاری سهامی استفاده کنند، چراکه تخصص مدیر صندوق در مدیریت دارایی ها و سرمایه گذاری های صندوق، مقداری از ریسک سرمایه گذاری در بورس را کم می کند. به همین دلیل است که سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری حتی در ریسکی ترین نوع آن، ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری مستقیم در بازار بورس دارد.
رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر مبنای میزان ریسک سرمایه گذاری (از کم ریسک به پر ریسک) به شرح زیر است:
- رتبه اول:
در بین انواع صندوق های سرمایه گذاری صندوق درآمد ثابت (Fixed Income) کم ریسک ترین نوع است و به همین دلیل سود مورد انتظار کمتری هم دارد، به طورمعمول سود صندوق های درآمد ثابت با سود سپرده های بانکی مقایسه می شود و این صندوق ها اغلب سود بیشتری نسبت به سپرده های بانکی عاید سرمایه گذار می کنند.
- رتبه دوم:
صندوق های مختلط، نوع دیگری از صندوق های سرمایه گذاری هستند که ریسک و بازدهی متوسط و معقولی دارند؛ یعنی نه ریسک آن ها به اندازه صندوق سهامی زیاد است و نه بازدهی آن ها به اندازه صندوق های درآمد ثابت کم است. درواقع از لحاظ ریسک و بازده این نوع صندوق بین صندوق درآمد ثابت و سهامی قرار می گیرد.
- رتبه سوم:
صندوق های سهامی و شاخصی، به این دلیل که درصد زیادی از سرمایه خود را (در بعضی موارد تا ۹۵ درصد) در بازار بورس سرمایه گذاری می کنند و با توجه به طبیعت نوسانی بازار سهام ریسک بیشتری نسبت به سایر صندوق ها دارند. البته بااین وجود همچنان، این نوع صندوق ها در مقایسه با سایر بازارهای مالی ریسک کمتری داشته و در بین انواع صندوق ها دارای بیشترین محبوبیت هستند.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
- رتبه چهارم:
درنهایت پر ریسک ترین نوع صندوق ها، صندوق های جسورانه یا خطرپذیر هستند. دلیل ریسک زیاد این صندوق ها این است که دارایی خود را به امید سود، در کسب وکارهای جدید و نوپا سرمایه گذاری می کنند.
صندوق با درآمد ثابت
صندوق ها انواع مختلفی دارند. برخی از صندوق ها با درآمد ثابت هستند. ویژگی این صندوق ها در این است که مبالغ سرمایه گذاری شده در آن فقط در اوراق بهادار با درآمد ثابت شامل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق بهادار رهنی و گواهی های سپرده منتشرشده توسط بانک ها و مؤسسات مالی دارای مجوز از سوی بانک مرکزی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می شود. این نوع صندوق می تواند نرخ ریسک و البته سود کمتری نسبت به سایر صندوق ها داشته باشد. صندوق های معرفی شده در بخش صندوق سرمایه گذاری رده همگی با درآمد ثابت و با ضمانت نقد شوندگی توسط بانک ها هستند. برای انتخاب بهترین صندوق درآمد ثابت باید موارد زیر را بررسی کنید:
- سایز صندوق
- نوسان سود صندوق در گذشته
- عملکرد این صندوق نسبت به سایر صندوق های درآمد ثابت در چند ماه گذشته.
سایز صندوق
صندوق با سایز کوچک قدرت مانور و انعطاف پذیری بیشتری دارد. هرچه دارایی صندوق بیشتر باشد، ناچار است سرمایه را بین دارایی های بیشتری تقسیم کند و این برای مدیریت صندوق کار دشوارتری است. ولی صندوق کوچک به راحتی می تواند بین دارایی ها و سهام مختلف مانور دهد و به راحتی سود بالایی بسازد. به همین دلیل، صندوق های پربازده غالباً کوچک هستند و سقف آن ها پر است.
نوسان سود صندوق در چند ماه گذشته
مؤلفه مهم دیگر در بررسی عملکرد تیم مدیریت صندوق، بررسی میزان پایداری و نوسان سود در ماه های گذشته است. بررسی سود یک ماهه، اطلاعات مفیدی به ما نمی دهد، زیرا ممکن است در یک ماه اخیر، بازار شرایط مساعدی داشته و به عملکرد مطلوب صندوق منتج شده است. بهتر است این مقایسه را در مقیاس بزرگ تر و حداقل سه ماهه انجام دهید. با این بررسی درمی یابیم که نوسان سود بعضی صندوق ها بیشتر و برخی دیگر کمتر است. نوسان در سودآوری صندوق ها به دو دلیل عمده است:
- درصدی که صندوق در سهام سرمایه گذاری کرده است.
- میزان ریسک سبد سهامی صندوق
به دلیل اینکه بخشی از سبد صندوق های درآمد ثابت (بین ۵ تا ۲۰ درصد طبق دستورالعمل سازمان بورس) در بورس سرمایه گذاری می شود، بخش اصلی نوسان سود صندوق ها مربوط به سبد بورسی آن است؛ زیرا بخش اوراق درآمد ثابت صندوق نوسان چندانی ندارد و با روند ملایم رشد می کند. پس می توان نتیجه گرفت که یکی از دلایل صندوقی که نوسان سود زیادی دارد، درصد بالاتر سهام در سبد بورسی صندوق هست که این فرضیه را می توان با بررسی سبد صندوق تائید کرد. سبد صندوق ها هرماه به صورت شفاف منتشر می شود که به چه درصدی در کدام دارایی ها سرمایه گذاری کرده است. هرچقدر یک صندوق درصد بالاتری را به سهام اختصاص بدهد، یعنی سبد این صندوق در کل ریسکی تر هست نسبت به صندوقی که درصد کمتری در سهام سرمایه گذاری کرده است.
میزان ریسک سبد سهامی صندوق
در بین دو صندوق که درصد یکسانی را در سبد سهامی سرمایه گذاری کرده اند هم تفاوت سود زیادی می تواند وجود داشته باشد. دلیل این تفاوت به استراتژی سرمایه گذاری صندوق و مفهوم ریسک برمی گردد. تعدادی از صندوق ها، سبد سهامی خود را در سهم های با ریسک بالا سرمایه گذاری می کنند، درنتیجه با اصلاح بازار بیشتر افت کرده و با صعود بازار بیشتر رشد خواهند کرد. در نقطه مقابل، برخی صندوق ها ، در سبد کم ریسک سهام سرمایه گذاری می کنند. برای همین تحت تأثیر نوسانات بازار قرار نمی گیرند.
عملکرد کدام صندوق در نهایت بهتر خواهد بود؟
برای انتخاب بین صندوق های درآمد ثابت باید تصمیم بگیرید که سود مطمئن بدون نوسان زیاد را ترجیح می دهید یا اینکه در صندوقی با احتمال سود بالا و درعین حال ریسک بالاتر می خواهید سرمایه گذاری کنید. هرچقدر بازه سرمایه گذاری شما کوتاه مدت تر شود، سرمایه گذاری در صندوق های با نوسان بسیار کم گزینه بهتری است. برای بازه میان مدت و بلندمدت، که نوسانات اقتصاد و بازار بیشتر است، صندوق درآمد ثابت با درصد بیشتر سهام بهتر است.
عملکرد صندوق نسبت به سایر صندوق های درآمد ثابت
برای تصمیم گیری درست بهتر است چند صندوق را در دوره زمانی مشخص بررسی کنید. ازآنجایی که این کار زمان بر است، بهتر است بازده صندوق ها را با نرخ بازده بازار صندوق ها بسنجید؛ یعنی اگر متوسط بازدهی تمام صندوق های درآمد ثابت فعال در بازار را بازده بازار بنامیم. در این صورت اگر بازده صندوق بالاتر از بازار باشد یعنی این صندوق از متوسط بازار بهتر عمل کرده است.
مقایسه و انتخاب بهترین صندوق مختلط و سهامی
بازار صندوق های مختلط و سهامی نسبت به صندوق های درآمد ثابت بسیار کوچک تر است. تمام معیارهای انتخاب صندوق درامد ثابت برای صندوق های مختلط و سهامی نیز به کار می رود. ولی برای این صندوق ها یک معیار متفاوت است. در صندوق های درآمد ثابت از معیار مقایسه بازدهی صندوق نسبت به بازده بازار درآمد ثابت استفاده می شود. درحالی که در صندوق های مختلط و سهامی، معیار شاخص کل است و بازدهی صندوق ها با شاخص کل بازار سنجیده می شود. معمولاً همه صندوق های مختلط و سهامی در وب سایت خود نمودار مقایسه بازدهی صندوق خود را نسبت به شاخص کل قرار می دهند.
سرمایه گذاری در صندوق مطمئن تر است یا بورس؟
با توجه به این که صندوق سرمایه گذاری مشترک درسبدی بسیار متنوع از سهام و سایر انواع اوراق بهادار سرمایه گذاری می کند، ریسک سرمایه گذاری نیز کاهش می یابد؛ بنابراین می توان گفت ریسک سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری مشترک از ریسک سرمایه گذاری مستقیم در بورس کمتر است.
آیا ماهیت همه صندوق های سرمایه گذاری مشترک یکسان است؟
خیر، صندوق های سرمایه گذاری مشترک اهداف سرمایه گذاری مختلف و بنابراین، ریسک های متفاوتی دارند. شما به عنوان یک سرمایه گذار، باید صندوق سرمایه گذاری ای را انتخاب کنید که با ریسک مدنظر شما، تطابق داشته باشد. لازم به ذکر است که ریسک سرمایه گذاری در صندوق ها در کل کم است؛ زیرا حتی پر ریسک ترین صندوق ها تحت نظارت سازمان بورس هستند و سازمان لیست سهم هایی که صندوق ها حق دارند در آن سرمایه گذاری کنند را منتشر و ابلاغ می کند. بنابراین صندوق ها نمی توانند ریسک زیادی را متحمل شده و در هر دارایی سرمایه گذاری کنند. درنتیجه ریسک ورشکستگی یا صفر شدن سرمایه در صندوق ها بسیار کم است. تنها ریسک ممکن در صندوق های ریسکی، سود نکردن یا از دست دادن درصدی از سرمایه است. نگرانی که غالب افراد در مورد صندوق ها دارند، ترس از کلاه برداری است. ولی صندوق ها جای مطمئنی برای سرمایه گذاری هستند و تنها معیاری که می تواند عملیات صندوق را تحت الشعاع قرار دهد، ریسک صندوق و سیاست سرمایه گذاری صندوق است. وقتی شما در یک صندوق سهامی سرمایه گذاری می کنید، ریسک بازار را نیز به جان می خرید؛ زیرا شما ترکیبی از سهام شرکت ها را در قالب صندوق خریداری می کنید؛ بنابراین افت وخیز بازار صندوق شمارا نیز متأثر می کند.