عرضه اولیه سهام چیست؟ آموزش خرید عرضه اولیه عالیس

عرضه اولیه سهام شرکت‌ها یکی از گزینه‌های بسیار جذاب برای سرمایه‌ گذاران، به ویژه افراد تازه ‌وارد در بورس به شمار می‌رود. چون سهام‌هایی که در این عرضه به فروش می‌رسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند.

در این قسمت از خانه سرمایه، خرید عرضه اولیه را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه، ترجمه عبارت Initial Public Offering یا به اختصار IPO است و به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می‌کند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. در صورتی که یک شرکت از نظر عملکرد و بازدهی در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد، می‌تواند پس از کسب مجوزهای لازم از سازمان بورس، وارد این بازار شده و جهت عرضه سهام خود اقدام کند. به این ترتیب زمانی که سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس یا فرابورس عرضه می‌شود، به آن عرضه اولیه گفته می‌شود.

پس از ورود به بازار بورس، سهام این شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شده و تمامی کاربران حاضر در بازار بورس می‌توانند سهام این شرکت را خریداری کنند. از آنجاییکه اغلب سهم‌های عرضه شده در عرضه اولیه سودآور هستند، خرید سهام شرکت‌ها مورد استقبال بسیاری از سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. ازاین‌رو، تاریخ و ساعت دقیق عرضه اولیه شرکت‌ها از قبل به اطلاع سرمایه‌گذاران بازار رسیده و آنها می‌توانند در زمان مقرر برای خرید سهام شرکت‌‌ها اقدام کنند.

تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌‌شوند سودآور هستند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.

حتی گاهی شرکت‌های دولتی با سال‌ها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه‌های اولیه کمی با سهام‌های عادی متفاوت است.

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد (فروردین ۱۴۰۲)

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با کد 7220 و نماد “پی پاد” به روش ثبت سفارش، در چهارشنبه 16 فروردین 1402 انجام شد. بر اساس اطلاعات موجود، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در بازه قیمتی هر سهم 450 تا 550 تومان انجام شده و هر کد بورسی قادر به خرید 500 سهم بوده است.

در پایان این عرضه اولیه، بیش از 1 میلیون 579 هزار 238 کد معاملاتی ثبت سفارش انجام داده و به هر کد معاملاتی حداکثر تا 237 سهم اختصاص پیدا کرد. همچنین با احتساب کارمزد کارگزاری، حداکثر قیمت خریداری شده برای هر سهم 276 هزار تومان بوده است.

اخبار عرضه اولیه این هفته

جدیدترین عرضه اولیه پیش‌رو که سومین عرضه اولیه سال 1402 محسوب می‌شود به نماد «عالیس» تعلق دارد. «عالیس» که نماد شرکت «بهار رز عالیس چناران» است در روز شنبه ششم خرداد ماه عرضه خواهد شد.

متقاضیان حقیقی و حقوقی می‌توانند در روز عرضه از طریق سامانه‌های معاملاتی‌شان ثبت سفارش را انجام دهند. بر اساس اطلاعیه «فرا بورس ایران» عرضه اولیه سهام شرکت «بهار رز عالیس چناران» با نماد «عالیس» به روش «ترکیبی» و طی دو مرحله انجام می‌شود.

در این عرضه، 300 میلیون و 12 هزار سهم شرکت که معادل 12 درصد از کل سهام آن است ابتدا برای کدهای حقوقی یعنی «صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی و مختلط» و سپس برای سایر سرمایه گذاران عرضه خواهد شد. می‌توانید اطلاعیه عرضه نماد «عالیس» را از اینجا بررسی و مطالعه کنید.

حداکثر نقدینگی برای خرید عالیس چقدر است؟

با توجه به اینکه عرضه این نماد به روش ترکیبی و در دو مرحله انجام می‌شود ابتدا باید صبر کرد و دید در مرحله نخست عرضه که به روش «حراج» و در صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی و مختلط است چه قیمتی کشف خواهد شد.

بر اساس اطلاعیه فرا بورس ایران در مرحله اول، چهار درصد از کل سهام شرکت که معادل 100 میلیون و چهار هزار سهم است به حقوقی‌ها عرضه خواهد شد. سقف تعداد سهامی که هر کد حقوقی امکان خرید آن را دارد یک میلیون و 429 هزار سهم و قیمت ارزش‌گذاری آن 16،426 ریال است.

از آنجا که این مرحله به روش حراج است به طور دقیق نمی‌توان گفت نماد «عالیس» در چه قیمتی کشف خواهد شد و در مرحله دوم چه مقداری به دیگر سرمایه گذاران تعلق می‌گیرد. در خوشبینانه‌ترین حالت اگر سهم در قیمت ارزش‌گذاری شده (16،426 ریال) کشف شود، در مرحله دوم با در نظر گرفتن میانگین استقبال یک میلیون و 300 هزار نفری، به هر کد تقریبا 154 سهم تعلق خواهد گرفت. در این صورت، حداکثر نقدینگی مورد نیاز برای هر سهم، 253 هزار تومان خواهد بود.

بدون شک این مبلغ به دو گزینه «تعداد سرمایه گذاران» و «قیمت کشف شده» بستگی دارد؛ اما به نظر می‌رسد نقدینگی مورد نیاز برای خرید عالیس با فرض دو برابر بیشتر از قیمت کشف شده هم از 500 هزار تومان بیشتر نخواهد شد.

کد معاملاتی حقیقی چگونه می‌تواند عرضه اولیه عالیس را خریداری کند؟

همانطور که با هم گفتیم، افراد حقیقی نیز می‌توانند در این عرضه مشارکت داشته باشند. برای این کار باید به سامانه معاملاتی خود سر بزنند و در ساعت مشخصی سفارش خود را ثبت کنند. دقت کنید که کدهای حقیقی در «مرحله دوم عرضه» و «پس از کشف قیمت در مرحله نخست» امکان ثبت سفارش را دارند و قیمت کشف شده از اکنون مشخص نیست.

چرا شرکت‌ها وارد بورس می شوند؟

اصولاً شرکت‌ها در مسیر توسعه، پیشرفت و به منظور رسیدن به اهداف کوتاه و بلند مدت خود، به منابع مالی جدیدی نیاز پیدا می‌کنند. معمولاً منابع مالی مورد نیاز شرکت‌ها از دو روش بدهی و یا مشارکت تأمین می‌شود. منظور از روش بدهی، استقراض از سایر افراد یا وام گرفتن از بانک‌ها است. اما در روش مشارکت همانطور که از نامش پیداست، بخشی از مالیکت شرکت در ازای دریافت مبلغ مشخص به افراد دیگر واگذار شده و این افراد در سود و زیان شرکت شریک می‌شوند. به این ترتیب شرکت می‌تواند با ورود و عرضه سهام در بازار بورس، بودجه مورد نیاز خود را تأمین کند. از آنجاییکه عرضه سهام شرکت‌ها در بازار بورس علاوه بر تأمین مالی مزایای دیگری نیز دارد، اغلب شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از این طریق بودجه مورد نیاز خود را جمع‌آوری کنند. مزایای ورود به بورس برای شرکت‌ها عبارت‌اند از:

معافیت مالیاتی

بر اساس قانون معافیت مالیاتی شرکت‌های بورسی، شرکت‌های حاضر در بورس نسبت به شرکت‌های غیر بورسی مالیت کمتری را پرداخت می‌کنند. این موضوع سبب کاهش هزینه‌های این شرکت‌ها و افزایش میزان سوددهی آنها می‌شود. اصولاً مالیات شرکت‌های غیر بورسی با نرخ 25 درصد محاسبه می‌شود، این در حالی است که نرخ مالیات شرکت‌های بورسی کاهش پیدا کرده و با توجه به نوع بازار، با نرخ 22.5 و 23.75 درصد محاسبه می‌شود.

افزایش اعتبار عمومی

همانطور که اشاره شد تنها شرکت‌هایی که شرایط و عملکرد قابل قبولی داشته باشند، امکان ورود به بازار بورس و عرضه سهام را پیدا می‌کنند. وجود چنین سخت‌گیری‌هایی سبب می‌شود تا شرکت‌های حاضر در بورس اعتبار بیشتری نزد عموم مردم به دست آورند.

سهولت استفاده از تسهیلات بانکی

از آنجاییکه ورود شرکت‌ها به بازار بورس مستلزم رعایت قوانین و مقررات بازار و پیروی استانداردهای مالی است، این شرکت‌ها اعتبار بیشتری به دست می‌آورند. در نتیجه سقف تسهیلات بانکی برای شرکت‌های بورسی نسبت به شرکت‌های غیر بورسی بالاتر می‌رود.

به روزرسانی ارزش واقعی شرکت

پس از ورود به بورس، ارزش سهام یک شرکت علاوه بر وضعیت مالی، حجم تولید، برنامه‌های توسعه و گزارش‌های دوره‌ای بر اساس میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار نیز سنجیده و تعیین می‌شود. به این ترتیب سهام‌داران شرکت می‌توانند به صورت روزانه از ارزش واقعی سهام خود، آگاه شده و سهام شرکت را با قیمت روز خرید و فروش کنند.

چرا عرضه اولیه مورد استقبال قرار می‌گیرد؟

اصولاً در زمان عرضه اولیه، سهام شرکت‌ها از ارزش ذاتی بالایی برخوردار هستند. این موضوع سبب شده تا در سال‌های اخیر اکثر سهم‌های عرضه اولیه بازدهی و سودآوری بالایی را برای خریداران خود به ارمغان بیاورند. از طرفی وجود تقاضای بالا برای خرید عامل دیگری است که خود نیز به افزایش قیمت سهام‌ عرضه اولیه کمک می‌کند. به این ترتیب به موجب بازدهی، سودآوری بالا سهام و همچنین تقاضای بالا برای خرید، همواره عرضه اولیه مورد توجه و استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.

چگونه می‌توان عرضه اولیه خرید؟

به طور کلی ورود به بازار بورس و خرید و فروش سهام بدون داشتن کد بورسی امکان‌پذیر نیست. خرید عرضه اولیه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در صورتی که قصد خرید عرضه اولیه را داشته باشید باید در قدم اول کد بورسی دریافت کنید. جهت دریافت کد بورسی ابتدا لازم است در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت کرده و سپس در یکی از کارگزاری‌ها معتبر و تأیید شده ثبت نام کرده و کد آنلاین دریافت کنید. امروزه این امکان فراهم شده تا بدون نیاز به مراجعه حضوری تنها از طریق وب‌سایت رسمی سجام و کارگزاری تمام مراحل ثبت نام و احراز هویت را سپری کنید.

پس از آنکه کد بورسی را دریافت کردید، در قدم بعدی لازم است از زمان و تاریخ دقیق عرضه اولیه آگاه شوید. معمولاً زمام عرضه اولیه شرکت‌ها از طریق رسانه‌های رسمی اعلام می‌شود. همچنین بسیاری از کارگزاری‌ها از طریق پیامک نیز کاربران خود را از زمان عرضه اولیه باخبر می‌کنند. در نهایت لازم است، در زمان مقرر وارد سامانه معاملاتی بورس شده و بر اساس قیمت و حجم از پیش اعلام شده در آگهی عرضه، اقدام به خرید سهام کنید.

روش های خرید عرضه اولیه

خرید عرضه اولیه در بازار بورس با روش‌های متعددی قابل انجام است. اما معمولاً معامله‌گران از طریق یکی از سه روش زیر به خرید عرضه اولیه اقدام می‌کنند.

روش اول: حراج یا مزایده

در این روش ابتدا میزان قیمت مبنا و تعداد سهم‌هایی که هر کاربر می‌تواند خرید کند، اعلام شده و سپس بر اساس اطلاعات موجود، ثبت سفارش توسط معامله‌گران شروع می‌شود. در این روش هر معامله‌گری که قیمت بالاتری را پیشنهاد دهد در اولویت قرار می‌گیرد.

روش دوم: قیمت ثابت

در این روش سهام شرکت به تعداد مشخص و با یک قیمت ثابت در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. در نتیجه کاربران می‌توانند سهام شرکت را با یک قیمت مشخص در زمان مقرر خریداری کرده و ثبت سفارش کنند. از آنجاییکه تعداد سهام عرضه شده در این روش ثابت است، احتمال وقوع دو حالت وجود دارد:

• تعداد تقاضا از تعداد سهام عرضه شده بیشتر باشد: در این حالت تخصیص به روش تسهیم انجام می‌شود، یعنی تعداد سهام عرضه شده میان کاربرانی که ثبت سفارش کرده باشند تقسیم می‌شود.
• تعداد تقاضا از تعداد سهام عرضه شده کمتر باشد: در این حالت عرضه سهام به هر کاربر، معادل سفارش خرید ثبت شده توسط وی، انجام می‌شود. در نهایت سهام فروش نرفته نیز بر اساس قیمت مبنا به متعهد خرید واگذار می‌شود.

روش سوم: بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش

در این روش تعداد سهام عرضه شده ثابت و مشخص بوده و قیمت هر سهم نیز از قبل در یک بازه قیمتی تعیین شده است. در واقع بر اساس اطلاعیه عرضه اولیه، شرکت بر اساس یک بازه قیمتی پایین‌ترین و بالاترین میزان قیمت قابل خرید برای هر سهم مشخص کرده و حداکثر تعداد سهامی که هر کاربر می‌تواند خریداری کند را نیز اعلام می‌کند.

در زمان عرضه سهام، کاربر سفارش خرید خود را بر اساس بازه قیمتی تعیین شده و تعداد سهم درخواستی ثبت می‌کند. در نهایت کاربرانی که بالاترین قیمت را ثبت کرده باشند در اولویت خرید سهم قرار گرفته و سهام عرضه شده به طور مساوی به آنها اختصاص داده می‌شود.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

روش‌های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روش‌هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌پردازیم.

تا همین چند وقت پیش، عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌شدند به روش حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفتند. به این ترتیب که سهم‌ها طی فرآیندی که سرمایه‌ گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت می‌شد؛ یعنی قیمتی که سرمایه ‌گذاران برای اولین بار می‌توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می‌گشت.

سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می‌گردید.

مثلا بورس اعلام می‌کرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز می‌شود و هر سرمایه گذار می‌تواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد.

پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می‌شد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می‌کردید. اگر هم تعداد سهم‌های تقاضا شده از تعداد سهم‌های عرضه شده بیشتر می‌شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.

اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.

منظور روش بوک بیلدینگ چیست؟

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام «بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهم‌ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمت‌های متفاوت است.

در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بی‌عدالتی ایجاد نمی‌شود.

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی‌های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می‌شود، در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند.

یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می‌کند. اما سرمایه گذاران می‌توانند سفارش خرید خود را در بازه‌ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند.

مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث می‌شود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود.

به صورت کلی، شما در این روش راحت‌تر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت می‌کنید.

خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ به این صورت اجرا می‌شود:

شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار «درج نماد» شده است توسط یکی از شرکت‌های مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه، ارزش گذاری می‌شود.

این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار و استفاده از روش‌های ارزش‌گذاری همچون تنزیل جریانات نقدی انجام می‌شود.

با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می‌گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین می‌گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه‌مند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیلشان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند.

اما در ادامه چه اتفاقی می‌افتد؟

حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می‌شود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین می‌گردد.

در روز مشخص شده برای عرضه، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام می‌شود.

پس از آن، شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت کنید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می‌کند.

فرض کنید کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کرده‌اند ۵۰ هزار نفر باشد. از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ سهم اجازه درخواست خرید داشته است. با وجود اینکه کل سرمایه گذاران ۲۰۰۰ سهم را درخواست داده‌اند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد.

از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا اکنون، بیشتر عرضه‌های اولیه در سقف قیمتی انجام شده‌اند. بنابراین به خریداران توصیه می‌شود که درخواست خرید خود را نیز روی سقف قیمتی ثبت کنند تا سهام به آنها تخصیص داده شود.

برای خرید عرضه‌های اولیه توجه به اطلاعیه ناظر در روز عرضه بسیار مهم است. زیرا این اطلاعیه شامل موارد مهمی از جمله بازه قیمت سهمیه مجاز هر فرد و زمان مجاز ارسال سفارش است.

در روزهایی که شرکت‌ها اولین عرضه خود را انجام می‌دهند، ترافیک بالایی در سایت کارگزار‌ی‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که از قبل حساب کاربری خود را شارژ کنید تا در روز عرضه با مشکل روبه‌رو نشوید.

تفاوت روش بوک بیلدینگ با روش قبلی

در روش بوک بیلدینگ هر کد بورسی (هر فرد) تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست می‌تواند در اولین عرضه شرکت کند. یعنی نمی‌توانید در یک سفارش ۲۵۰ سهم و در سفارش دوم ۱۵۰ سهم را ثبت کنید. بلکه باید در یک سفارش ۴۰۰ سهم را سفارش بدهید.

در روش قبلی، افراد از طریق چندین کارگزاری سفارش خود را ثبت می‌کردند تا بالاخره یکی از کارگزاری‌ها سفارش آن‌ها را ثبت کند. ولی در روش بوک بیلدینگ با توجه به وجود زمان دو ساعته جهت ارسال سفارش این مشکل برطرف شده است.

افزایش قیمت سهم در روز پس از اولین عرضه، به حمایت سهم از سوی سهام‌دار عمده و وجود تقاضای مناسب از سوی سرمایه گذاران بستگی دارد. این موضوع به جز چند مورد محدود، انجام شده و در نتیجه حداقل بازدهی ۱۵ درصدی را محقق کرده است.

چگونه می‌توان بدون نقدینگی، سهام اولین عرضه را خریداری کرد؟

برخی از کارگزاری‌ها با هدف جذب مشتری، بدون داشتن موجودی ریالی از سوی سرمایه گذار و به نمایندگی از او عرضه اولیه را خریداری می‌کنند.

در واقع، آنها با این کار به سرمایه گذار اعتبار می‌دهند. معمولا اگر سرمایه گذار پس از چند روز کاری با کارگزاری‌ تسویه حساب کند، صاحب سهام خواهد شد. در غیر این صورت کارگزاری، سهام را می‌فروشد تا بدهی سرمایه گذار را تسویه کند.

آیا عرضه اولیه‌ها سودآور است؟

از آنجایی که شرکت در عرضه اولیه  با سرمایه اندک نیز انجام می‌شود، علاوه بر سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد نیز علاقمند به خرید عرضه اولیه شرکت‌ها هستند. تقاضای بالای خرید سهام این شرکت‌ها سبب می‌شود تا در روزهای ابتدایی پس از عرضه اولیه، ارزش سهام آنها رشد قیمت پیدا کند. در مجموع می‌توان گفت خرید عرضه اولیه یک سرمایه‌گذاری کم ریسک و سودآور است.

چگونه از عرضه اولیه سود کنیم؟

بر اساس یک باور قدیمی در میان فعالان بازار، خرید عرضه اولیه سودآور است. تجربه نیز بر این باور مُهر تایید می‌زند. چون تاکنون بیش از ۹۰% عرضه‌های اولیه بورس حداقل بین ۲۰-۳۰% سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده‌اند. حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است.

این موضوع باعث شده که تقاضا برای سهم‌هایی که برای اولین بار عرضه می‌شوند افزایش پیدا کند. این افزایش تقاضا در کنار محدودیت‌های خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارند، باعث می‌شود که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار عرضه می‌شود، بیشتر باشد.

در نتیجه، اگر سهام ارائه شده در زمان اولین عرضه را خریداری کنید به دلیل مواردی که گفته شد، به احتمال زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهمتان خواهید بود.

البته همان‌طور که گفته شد این اتفاق در بیشتر مواقع رخ می‌دهد و همیشگی نیست. پس نمی‌توان از قبل با اطمینان گفت که قیمت آن سهم حتما در روزهای آینده رشد می‌کند.

چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از اولین عرضه رشد می‌کند؟

همان‌طور که با هم گفتیم، یکی از علت‌های رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده.

گذشته از این‌ها معمولا در این جور مواقع، سهام شرکت کمی ارزان‌تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل‌گران برآورد شده، عرضه می‌شود تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشد.

این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم می‌شود. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می‌شود تا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد کند.

بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و هم چنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده‌اند کم‌کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می‌کند.

در این هنگام می‌گویند که سهم، متعادل شده است. پس از این ماجرا، سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم‌های بازار برخورد می‌کنند.

از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا می‌کند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه

عرضه اولیه سهام با حفظ منافع سرمایه‌ گذاران باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می‌شود. در واقع این عرضه، یک رابطه برد–برد را ایجاد می‌کند.

البته این بدان معنا نیست که سرمایه‌ گذاران باید سهام تازه عرضه ‌شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه‌ گذاری خود داشته باشند. از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه‌ای تعیین می‌کنند تا شرکت‌کنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره‌مند شوند.

در حقیقت، نمی‌توان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه‌حساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد.

سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید:

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

بازار سهام مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر، دوره‌های متفاوتی از رکود، رشد، رونق و در نهایت نزول را تجربه می‌کند. این سیکل در طول زمان به صورت متوالی اتفاق می‌افتد.

اگر سهام یک شرکت در زمان رکود یا نزول بازار عرضه شود معمولا به دلیل خروج سرمایه، حجم تقاضا برای اولین عرضه افت پیدا می‌کند.

در چنین شرایطی به دلیل جو منفی حاکم بر بازار، تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین‌تر از دوران رونق خواهد بود. ولی در دوران رونق و صعود شدید بازار، قضیه برعکس است.

از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان دارد معمولا تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می‌شود. در نهایت، این موضوع می‌تواند برای مدتی باعث تشکیل صف‌های خرید سنگین در آن سهم شود.

یکی از مهمترین نشانه‌های خروج از سهم تازه‌وارد به بازار، برچیدن صف‌های خرید است. از آنجا که در روز نخست عرضه، تعداد بالایی از سهامداران برای خرید اقدام می‌کنند، تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی می‌شود. بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام می‌کنند.

این ماجرا باعث می‌شود که تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام شود. شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاه‌تر کند اما این صف دوباره تشکیل می‌شود.

هنگامی که دیگر صف خریدی برای سهم باقی نماند و به تعادل برسد، می‌توان آن را نشانه‌ای برای فروش در نظر گرفت.

فروش عرضه اولیه سهام از منظر تئوریک

از منظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه‌ای تعیین می‌کنند تا شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره‌مند شوند.

لازم به ذکر است که شرکت‌هایی که خواهان ورود به بورس هستند از طریق نهادهای مالی هم چون شرکت‌های تأمین سرمایه و یا شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری مورد تائید سازمان بورس، ارزش‌گذاری می‌گردند و پس از آن سهامداران عمده با توجه به ارزش ذاتی به‌دست‌آمده قیمتی را جهت ورود به بورس به سازمان بورس ارائه می‌دهند.

فروش عرضه اولیه سهام در عمل

آنچه در عالم واقع اتفاق می‌افتد بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی است که پیش از این خدمت شما بیان شد و دارای جزییات بسیاری است که در ادامه خدمت شما تشریح خواهد شد. در ادامه توجه شما را به نکات ذیل جلب می‌نماییم:

به تحلیل بنیادی انجام‌شده درباره شرکت توجه نمایید

خوشبختانه با ورود اینترنت در معاملات بورس و گسترش آن شاهد انتشار رایگان تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های مختلف تحلیلگری و کارگزاری هستیم. حتماً دو تا ۵ تحلیل بنیادی از سایت‌هایی که به آن‌ها اطمینان دارید، مطالعه نموده و برآیند نظرات در رابطه با ارزش ذاتی آن سهام را در نظر بگیرید.

این موضوع می‌تواند نسبت به دیدگاه شما در رابطه با فروش عرضه اولیه مهم و مؤثر باشد. البته گاهی اوقات در تحلیل‌های انجام‌شده گران بودن قیمت سهام در عرضه اولیه نتیجه می‌شود.

در این حالت چنانچه از چشم‌انداز صنعت و یا خاص نبودن سهامدار عمده مطمئن هستید می‌توانید در عرضه اولیه خرید نمایید.

برای مثال سهم پرداخت الکترونیک سامان کیش با نماد سپ که دارای حاشیه‌هایی در زمان عرضه اولیه بود گران ارزیابی شد با این وجود این سهم حدود ۵۰ درصد بازدهی ایجاد کرد.

به اندازه شرکت عرضه‌شده توجه نمایید

لازم به ذکر است که برای تعیین اندازه شرکت بایستی تعداد سهام شرکت را در قیمت پایانی سهام( در مورد سهام آماده عرضه، قیمت تعیین‌شده در عرضه اولیه) ضرب نمایید و از این دریچه ارزش بازار سهام را محاسبه نمایید.

معمولاً اگر ارزش ریالی به دست آمده کمتر از ۱۰۰۰ میلیارد ریال بشود می‌توان گفت که این شرکت در سهام کوچک دسته‌بندی می‌گردد و چنانچه بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد ریال شود در دسته شرکت‌های متوسط قرار گرفته و بالاتر از آن را معمولاً جزو شرکت‌های بزرگ به حساب می‌آوریم.

برای مثال به دو سهم کشاورزی و دامپروری بینالود با نماد زبینا و پتروشیمی پارس با نماد پارس توجه فرمایید.

• تعداد سهام زبینا: ۴۰۰ میلیون سهم
• سقف قیمت سهم در عرضه اولیه: ۱۵۲۴ریال

ارزش بازار شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود:

۴۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۱۵۲۴ = ۶۰۹۶۰۰۰۰۰۰۰۰

بنابراین زبینا جزو سهام کوچکی بوده که در بورس عرضه شده است.

• تعداد سهام پارس: ۶ میلیارد
• سقف قیمت سهم در عرضه اولیه : ۲۴۰۰۰ ریال

ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس:

۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۲۴۰۰۰ = ۱۴۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰

همان‌طور که مشاهده می‌کنید ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه ۱۴۴ هزار میلیارد ریال بوده است.

نکته حائز اهمیت اینکه معمولاً شرکت‌های بزرگی مانند پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه تنها به میزان ارزش ذاتی خود رشد می‌کنند و معمولاً هیچ رفتار هیجانی در معاملات این سهام رؤیت نمی‌گردد. در حالی که در معاملات سهام کوچک چنین امری روی نمی‌دهد و بعضاً شاهد تحقق بازدهی‌های بالای ۵۰ درصد هم در آن بوده‌ایم.

برای نمونه سهم زشگزا که متعلق به شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد است پس از عرضه اولیه بازدهی ۷۴ درصدی را محقق کرده است.

روند فعلی بازار را مدنظر قرار دهید

بازار بورس مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر دارای دوره‌های متفاوتی از رکود، رشد و رونق دارد و پس از آن مجدداً شروع روند نزولی را شاهد هستیم و این سیکل طی زمان به صورت متوالی اتفاق می‌افتد.

اگر شرکتی در زمان رکود و یا نزول بازار عرضه گردد معمولاً به دلیل خروج سرمایه حجم تقاضا برای عرضه اولیه افت پیدا می‌کند و به همین دلیل چون جو عمومی بازار منفی هست تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین‌تر از دوران رونق خواهد بود.

اما در دوران رونق و صعود شدید بازار (مانند شهریور سال ۱۳۹۷) زمانی که یک سهم عرضه اولیه می‌شود از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان است عموماً تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می‌گردد که در نهایت می‌تواند برای مدت طولانی شاهد تشکیل صف‌های خرید سنگین در آن سهم باشیم.

رفتار سهامداران عمده را در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه رصد نمایید

همان‌طور که پیش از این نیز ذکر گردید به دلایل مختلف تقاضا برای خرید سهام پس از عرضه اولیه در سقف قیمتی ایجاد می‌شود و بعضاً شاهد تقاضای چند صد میلیونی نیز هستیم.

اما از آنجایی که تعداد معدودی از ۵ تا ۱۰ درصد از سهام شرکت در دست سرمایه‌گذاران بازار بورس قرار دارد و هم‌چنین با توجه به روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه تعداد سهام هر فرد نیز بسیار معدود است در نتیجه این وظیفه سهامدار عمده است تا از سهم حمایت کند و از طریق عرضه سهام به متقاضیان معاملات روزانه سهم انجام می‌گیرد.

در این رابطه ذکر دو نکته ضروری است:

۱- چنانچه سهم عرضه‌شده در بازار بورس مورد معامله قرار گیرد، آنگاه سهم دارای حجم مبنا خواهد بود. بنابراین یکی از وظایف سهامداران عمده این هست تا عرضه روزانه را به گونه‌ای انجام دهند تا به اصطلاح حجم مبنا پر شود و در نتیجه قیمت پایانی نیز مثبت کامل بخورد.

با این وجود مواردی رؤیت شده که به دلیل عدم حمایت لازم از سوی سهامدار عمده معاملات روزانه سهم تازه عرضه‌شده به اندازه حجم مبنا انجام نمی‌شود و در نتیجه قیمت پایانی کمتر از ۵ درصد رشد می‌نماید.

اگر این موضوع برای دو الی سه روز ادامه پیدا کنه ممکن است که اثر منفی بر تقاضای سهام بگذارد و این موضوع موجب خالی شدن صف خرید سهم بشود.

۲- بعضاً مشاهده می‌شود که یک سهم طی چند روز کاری صف خرید سنگینی دارد و در آن ایام به صورت معمول معامله می‌شود. اما در یک روز معاملاتی با وجود اینکه صف خرید سنگینی وجود دارد اما به دلیل عرضه سنگین از سوی سهامدار عمده که از آن تحت عنوان عرضه آبشاری نیز یاد می‌شود به یک‌باره صف خرید به طور کامل عرضه می‌شود و بعضاً شاهد افول قیمت آخرین معامله نیز هستیم.

در این صورت لازم است تا شما اقدام به تصمیم‌گیری کنید تا با سهم می‌مانید و یا اینکه از آن خارج می‌شوید.

وضعیت فعلی و آینده صنعت و شرکت را ارزیابی کنید

هر شرکتی که عرضه می‌گردد دارای محصولاتی است و در صنعت خاصی فعال است. شما به عنوان یک سرمایه‌گذار بهتر است تا در مورد محصولات اصلی این شرکت‌ها و چشم‌انداز آینده آن، صنعتی که در آن فعال است و وضعیت آن صنعت و اینکه آیا روند روبه رشدی را می‌توان از آن انتظار داشت و یا این صنعت موردحمایت دولت قرار دارد یا اینکه وابسته به اقتصاد جهانی است و … تحقیق کنید تا از این دریچه بتوانید تصمیم‌گیری بهتری در رابطه با فروش عرضه اولیه، ماندن با آن و حتی خرید سنگین‌تر در آن و … اتخاذ کنید.

برای مثال شرکت کشت و دام قیام اصفهان با نماد زقیام در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ در قیمت ۲۳۶۹ ریال عرضه اولیه شد و بازدهی اولیه حدود ۴۵ درصدی (با لحاظ سود نقدی)  محقق کرد (لازم به ذکر است که به این بازدهی در بازار، بازدهی اولیه می‌گویند) پس از آن معاملات سهم متعادل شد.

اما با توجه به افزایش نرخ ارز و به تبع آن انتظار رشد قیمت فرآورده‌های گوشتی می‌توانستید در آن قیمت‌ها خرید سنگینی را انجام بدهید و بعد از حدود ۱۱ ماه سود حدود ۵۰۰ درصدی را نصیب خود نمایید.

اولین عرضه، همیشه سودآور نیست!

با هم گفتیم که در بیشتر موارد، اولین عرضه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما گاهی هم خرید سهم در عرضه اولیه می‌تواند به ضرر شما تمام شود.

بازار بورس شاهد چندین نمونه از عرضه‌های اولیه بوده است که بعد از عرضه، نه تنها رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شده‌اند. این افت قیمت دلیل‌های گوناگونی دارد.

مثلا قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی عرضه شده که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است.

پس اجازه ندهید باور سودآور بودن این سهم‌ها مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.

در آگهی عرضه اولیه به چه مواردی اشاره می‌شود؟

شرکت‌ها قبل از عرضه اولیه سهام، از طریق یک آگهی اطلاعات لازم را در مورد عرضه اولیه به اطلاع کاربران بازار بورس می‌رساند. معمولاً در آگهی رسمی عرضه اولیه به موارد زیر اشاره می‌شود:

• نام سهم قابل عرضه
• تاریخ و روز عرضه اولیه
• تعداد سهام قابل عرضه
• مدیر عرضه
• متعهد عرضه
• درصد میزان سقف تعهد عرضه
• حداکثر تعداد سهم قابل خرید توسط هر کاربر حقیقی یا حقوقی
• دامنه قیمتی مجاز جهت ثبت سفارش خرید
• زمان ثبت سفارش

بررسی یک نمونه آگهی اولین عرضه

در ادامه می‌توانید آگهی اولین عرضه نماد «تاصیکو» را مشاهده کنید. در این اطلاعیه موارد زیر آورده شده است:

• تاریخ عرضه
• تعداد سهام و معادل درصد از سهام کل شرکت
• بخش، گروه و طبقه سهام
• نماد
• کف و سقف قیمتی
• مدیر و متعهد عرضه
• حداکثر سقف خرید حقیقی و حقوقی

برای اطلاع از اولین عرضه‌ شرکت‌ها باید اخبار سایت‌های بورسی و کانال‌های خبری را پیگیری کنید. بیشتر کارگزاری‌ها نیز این عرضه‌ها را به مشتریان خود اطلاع می‌دهند.

پس از اینکه از تاریخ اولین عرضه اطلاع پیدا کردید، حوالی ساعت ۱۰ صبح همان‌ روز سایت «tsetmc» را باز کرده و اطلاع‌رسانی‌های ناظر بازار را دنبال کنید.

عرضه اولیه 1401

در سال 1401 حدود 20 شرکت در عرضه اولیه بورس شرکت کردند. در این میان سهام برخی شرکت‌‌ها برای عموم، افراد حقوقی و تعدادی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل خرید بوده‌اند. در جدول مروری بر تعدادی از عرضه‌های اولیه سال 1401 آورده شده است.

عرضه اولیه این هفته

جدیدترین عرضه اولیه در سال 1402 مربوط به شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد بوده و کاربران حقیقی و حقوقی امکان خرید سهام این شرکت را دارند. پرداخت الکترونیک پاسارگاد ششصد و یکمین شرکت پذیرفته ‌شده در ﺑﺨﺶ “رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن”، گروه و طبقه “مشاوره و تهیه نرم افزار” است. در این عرضه اولیه، 12 درصد از سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد معادل 360000000 سهم، در بازار بورس عرضه شده است.

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد (فروردین ۱۴۰۲)

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با کد 7220 و نماد “پی پاد” به روش ثبت سفارش، در چهارشنبه 16 فروردین 1402 انجام شد. بر اساس اطلاعات موجود، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در بازه قیمتی هر سهم 450 تا 550 تومان انجام شده و هر کد بورسی قادر به خرید 500 سهم بوده است.

در پایان این عرضه اولیه، بیش از 1 میلیون 579 هزار 238 کد معاملاتی ثبت سفارش انجام داده و به هر کد معاملاتی حداکثر تا 237 سهم اختصاص پیدا کرد. همچنین با احتساب کارمزد کارگزاری، حداکثر قیمت خریداری شده برای هر سهم 276 هزار تومان بوده است.

آگاهی از اخبار عرضه‌ اولیه

از آنجایی که عرضه اولیه محبوبیت و جذابیت بالایی میان سرمایه‌گذاران پیدا کرده است، بسیاری از افراد به دنبال یک منبع معتبر و به روز برای آگاهی از اخبار عرضه اولیه هستند تا بتوانند در زمان مقرر اقدام به خرید سهام کنند. تیم کارشناسان خانه سرمایه به صورت روزانه اطلاعیه و اخبار بازار بورس را رصد کرده و مورد بررسی قرار می‌دهند.

این اخبار به صورت لحظه‌ای از طریق سایت، کانال تلگرام و اینستاگرام خانه سرمایه در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد. به این ترتیب مخاطبان شبکه‌های اجتماعی خانه سرمایه می‌توانند در لحظه از اخبار، آگهی‌ها و اطلاعیه‌های مربوط به عرضه اولیه و سایر موارد مرتبط با بازارهای مالی مطلع شوند.

به این مقاله امتیاز دهید

(۱۸۹ رای) ۴.۴ /۵

۱۲۳۴۵