عرضه اولیه سهام چیست؟ آموزش خرید عرضه اولیه عالیس

عرضه اولیه سهام شرکت ها یکی از گزینه های بسیار جذاب برای سرمایه گذاران، به ویژه افراد تازه وارد در بورس به شمار می رود. چون سهام هایی که در این عرضه به فروش می رسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند.

در این قسمت از خانه سرمایه، خرید عرضه اولیه را مورد بررسی قرار می دهیم:

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه، ترجمه عبارت Initial Public Offering یا به اختصار IPO است و به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می کند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می شود. در صورتی که یک شرکت از نظر عملکرد و بازدهی در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد، می تواند پس از کسب مجوزهای لازم از سازمان بورس، وارد این بازار شده و جهت عرضه سهام خود اقدام کند. به این ترتیب زمانی که سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس یا فرابورس عرضه می شود، به آن عرضه اولیه گفته می شود.

پس از ورود به بازار بورس، سهام این شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شده و تمامی کاربران حاضر در بازار بورس می توانند سهام این شرکت را خریداری کنند. از آنجاییکه اغلب سهم های عرضه شده در عرضه اولیه سودآور هستند، خرید سهام شرکت ها مورد استقبال بسیاری از سرمایه گذاران قرار می گیرد. ازاین رو، تاریخ و ساعت دقیق عرضه اولیه شرکت ها از قبل به اطلاع سرمایه گذاران بازار رسیده و آنها می توانند در زمان مقرر برای خرید سهام شرکت ها اقدام کنند.

تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضه های اولیه ای که در بورس انجام می شوند سودآور هستند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.

حتی گاهی شرکت های دولتی با سال ها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه های اولیه کمی با سهام های عادی متفاوت است.

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد (فروردین ۱۴۰۲)

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با کد 7220 و نماد “پی پاد” به روش ثبت سفارش، در چهارشنبه 16 فروردین 1402 انجام شد. بر اساس اطلاعات موجود، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در بازه قیمتی هر سهم 450 تا 550 تومان انجام شده و هر کد بورسی قادر به خرید 500 سهم بوده است.

در پایان این عرضه اولیه، بیش از 1 میلیون 579 هزار 238 کد معاملاتی ثبت سفارش انجام داده و به هر کد معاملاتی حداکثر تا 237 سهم اختصاص پیدا کرد. همچنین با احتساب کارمزد کارگزاری، حداکثر قیمت خریداری شده برای هر سهم 276 هزار تومان بوده است.

اخبار عرضه اولیه این هفته

جدیدترین عرضه اولیه پیش رو که سومین عرضه اولیه سال 1402 محسوب می شود به نماد «عالیس» تعلق دارد. «عالیس» که نماد شرکت «بهار رز عالیس چناران» است در روز شنبه ششم خرداد ماه عرضه خواهد شد.

متقاضیان حقیقی و حقوقی می توانند در روز عرضه از طریق سامانه های معاملاتی شان ثبت سفارش را انجام دهند. بر اساس اطلاعیه «فرا بورس ایران» عرضه اولیه سهام شرکت «بهار رز عالیس چناران» با نماد «عالیس» به روش «ترکیبی» و طی دو مرحله انجام می شود.

در این عرضه، 300 میلیون و 12 هزار سهم شرکت که معادل 12 درصد از کل سهام آن است ابتدا برای کدهای حقوقی یعنی «صندوق های سرمایه گذاری سهامی و مختلط» و سپس برای سایر سرمایه گذاران عرضه خواهد شد. می توانید اطلاعیه عرضه نماد «عالیس» را از اینجا بررسی و مطالعه کنید.

حداکثر نقدینگی برای خرید عالیس چقدر است؟

با توجه به اینکه عرضه این نماد به روش ترکیبی و در دو مرحله انجام می شود ابتدا باید صبر کرد و دید در مرحله نخست عرضه که به روش «حراج» و در صندوق های سرمایه گذاری سهامی و مختلط است چه قیمتی کشف خواهد شد.

بر اساس اطلاعیه فرا بورس ایران در مرحله اول، چهار درصد از کل سهام شرکت که معادل 100 میلیون و چهار هزار سهم است به حقوقی ها عرضه خواهد شد. سقف تعداد سهامی که هر کد حقوقی امکان خرید آن را دارد یک میلیون و 429 هزار سهم و قیمت ارزش گذاری آن 16،426 ریال است.

از آنجا که این مرحله به روش حراج است به طور دقیق نمی توان گفت نماد «عالیس» در چه قیمتی کشف خواهد شد و در مرحله دوم چه مقداری به دیگر سرمایه گذاران تعلق می گیرد. در خوشبینانه ترین حالت اگر سهم در قیمت ارزش گذاری شده (16،426 ریال) کشف شود، در مرحله دوم با در نظر گرفتن میانگین استقبال یک میلیون و 300 هزار نفری، به هر کد تقریبا 154 سهم تعلق خواهد گرفت. در این صورت، حداکثر نقدینگی مورد نیاز برای هر سهم، 253 هزار تومان خواهد بود.

بدون شک این مبلغ به دو گزینه «تعداد سرمایه گذاران» و «قیمت کشف شده» بستگی دارد؛ اما به نظر می رسد نقدینگی مورد نیاز برای خرید عالیس با فرض دو برابر بیشتر از قیمت کشف شده هم از 500 هزار تومان بیشتر نخواهد شد.

کد معاملاتی حقیقی چگونه می تواند عرضه اولیه عالیس را خریداری کند؟

همانطور که با هم گفتیم، افراد حقیقی نیز می توانند در این عرضه مشارکت داشته باشند. برای این کار باید به سامانه معاملاتی خود سر بزنند و در ساعت مشخصی سفارش خود را ثبت کنند. دقت کنید که کدهای حقیقی در «مرحله دوم عرضه» و «پس از کشف قیمت در مرحله نخست» امکان ثبت سفارش را دارند و قیمت کشف شده از اکنون مشخص نیست.

چرا شرکت ها وارد بورس می شوند؟

اصولاً شرکت ها در مسیر توسعه، پیشرفت و به منظور رسیدن به اهداف کوتاه و بلند مدت خود، به منابع مالی جدیدی نیاز پیدا می کنند. معمولاً منابع مالی مورد نیاز شرکت ها از دو روش بدهی و یا مشارکت تأمین می شود. منظور از روش بدهی، استقراض از سایر افراد یا وام گرفتن از بانک ها است. اما در روش مشارکت همانطور که از نامش پیداست، بخشی از مالیکت شرکت در ازای دریافت مبلغ مشخص به افراد دیگر واگذار شده و این افراد در سود و زیان شرکت شریک می شوند. به این ترتیب شرکت می تواند با ورود و عرضه سهام در بازار بورس، بودجه مورد نیاز خود را تأمین کند. از آنجاییکه عرضه سهام شرکت ها در بازار بورس علاوه بر تأمین مالی مزایای دیگری نیز دارد، اغلب شرکت ها ترجیح می دهند از این طریق بودجه مورد نیاز خود را جمع آوری کنند. مزایای ورود به بورس برای شرکت ها عبارت اند از:

معافیت مالیاتی

بر اساس قانون معافیت مالیاتی شرکت های بورسی، شرکت های حاضر در بورس نسبت به شرکت های غیر بورسی مالیت کمتری را پرداخت می کنند. این موضوع سبب کاهش هزینه های این شرکت ها و افزایش میزان سوددهی آنها می شود. اصولاً مالیات شرکت های غیر بورسی با نرخ 25 درصد محاسبه می شود، این در حالی است که نرخ مالیات شرکت های بورسی کاهش پیدا کرده و با توجه به نوع بازار، با نرخ 22.5 و 23.75 درصد محاسبه می شود.

افزایش اعتبار عمومی

همانطور که اشاره شد تنها شرکت هایی که شرایط و عملکرد قابل قبولی داشته باشند، امکان ورود به بازار بورس و عرضه سهام را پیدا می کنند. وجود چنین سخت گیری هایی سبب می شود تا شرکت های حاضر در بورس اعتبار بیشتری نزد عموم مردم به دست آورند.

سهولت استفاده از تسهیلات بانکی

از آنجاییکه ورود شرکت ها به بازار بورس مستلزم رعایت قوانین و مقررات بازار و پیروی استانداردهای مالی است، این شرکت ها اعتبار بیشتری به دست می آورند. در نتیجه سقف تسهیلات بانکی برای شرکت های بورسی نسبت به شرکت های غیر بورسی بالاتر می رود.

به روزرسانی ارزش واقعی شرکت

پس از ورود به بورس، ارزش سهام یک شرکت علاوه بر وضعیت مالی، حجم تولید، برنامه های توسعه و گزارش های دوره ای بر اساس میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار نیز سنجیده و تعیین می شود. به این ترتیب سهام داران شرکت می توانند به صورت روزانه از ارزش واقعی سهام خود، آگاه شده و سهام شرکت را با قیمت روز خرید و فروش کنند.

چرا عرضه اولیه مورد استقبال قرار می گیرد؟

اصولاً در زمان عرضه اولیه، سهام شرکت ها از ارزش ذاتی بالایی برخوردار هستند. این موضوع سبب شده تا در سال های اخیر اکثر سهم های عرضه اولیه بازدهی و سودآوری بالایی را برای خریداران خود به ارمغان بیاورند. از طرفی وجود تقاضای بالا برای خرید عامل دیگری است که خود نیز به افزایش قیمت سهام عرضه اولیه کمک می کند. به این ترتیب به موجب بازدهی، سودآوری بالا سهام و همچنین تقاضای بالا برای خرید، همواره عرضه اولیه مورد توجه و استقبال سرمایه گذاران قرار گرفته است.

چگونه می توان عرضه اولیه خرید؟

به طور کلی ورود به بازار بورس و خرید و فروش سهام بدون داشتن کد بورسی امکان پذیر نیست. خرید عرضه اولیه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در صورتی که قصد خرید عرضه اولیه را داشته باشید باید در قدم اول کد بورسی دریافت کنید. جهت دریافت کد بورسی ابتدا لازم است در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت کرده و سپس در یکی از کارگزاری ها معتبر و تأیید شده ثبت نام کرده و کد آنلاین دریافت کنید. امروزه این امکان فراهم شده تا بدون نیاز به مراجعه حضوری تنها از طریق وب سایت رسمی سجام و کارگزاری تمام مراحل ثبت نام و احراز هویت را سپری کنید.

پس از آنکه کد بورسی را دریافت کردید، در قدم بعدی لازم است از زمان و تاریخ دقیق عرضه اولیه آگاه شوید. معمولاً زمام عرضه اولیه شرکت ها از طریق رسانه های رسمی اعلام می شود. همچنین بسیاری از کارگزاری ها از طریق پیامک نیز کاربران خود را از زمان عرضه اولیه باخبر می کنند. در نهایت لازم است، در زمان مقرر وارد سامانه معاملاتی بورس شده و بر اساس قیمت و حجم از پیش اعلام شده در آگهی عرضه، اقدام به خرید سهام کنید.

روش های خرید عرضه اولیه

خرید عرضه اولیه در بازار بورس با روش های متعددی قابل انجام است. اما معمولاً معامله گران از طریق یکی از سه روش زیر به خرید عرضه اولیه اقدام می کنند.

روش اول: حراج یا مزایده

در این روش ابتدا میزان قیمت مبنا و تعداد سهم هایی که هر کاربر می تواند خرید کند، اعلام شده و سپس بر اساس اطلاعات موجود، ثبت سفارش توسط معامله گران شروع می شود. در این روش هر معامله گری که قیمت بالاتری را پیشنهاد دهد در اولویت قرار می گیرد.

روش دوم: قیمت ثابت

در این روش سهام شرکت به تعداد مشخص و با یک قیمت ثابت در دسترس کاربران قرار می گیرد. در نتیجه کاربران می توانند سهام شرکت را با یک قیمت مشخص در زمان مقرر خریداری کرده و ثبت سفارش کنند. از آنجاییکه تعداد سهام عرضه شده در این روش ثابت است، احتمال وقوع دو حالت وجود دارد:

• تعداد تقاضا از تعداد سهام عرضه شده بیشتر باشد: در این حالت تخصیص به روش تسهیم انجام می شود، یعنی تعداد سهام عرضه شده میان کاربرانی که ثبت سفارش کرده باشند تقسیم می شود.
• تعداد تقاضا از تعداد سهام عرضه شده کمتر باشد: در این حالت عرضه سهام به هر کاربر، معادل سفارش خرید ثبت شده توسط وی، انجام می شود. در نهایت سهام فروش نرفته نیز بر اساس قیمت مبنا به متعهد خرید واگذار می شود.

روش سوم: بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش

در این روش تعداد سهام عرضه شده ثابت و مشخص بوده و قیمت هر سهم نیز از قبل در یک بازه قیمتی تعیین شده است. در واقع بر اساس اطلاعیه عرضه اولیه، شرکت بر اساس یک بازه قیمتی پایین ترین و بالاترین میزان قیمت قابل خرید برای هر سهم مشخص کرده و حداکثر تعداد سهامی که هر کاربر می تواند خریداری کند را نیز اعلام می کند.

در زمان عرضه سهام، کاربر سفارش خرید خود را بر اساس بازه قیمتی تعیین شده و تعداد سهم درخواستی ثبت می کند. در نهایت کاربرانی که بالاترین قیمت را ثبت کرده باشند در اولویت خرید سهم قرار گرفته و سهام عرضه شده به طور مساوی به آنها اختصاص داده می شود.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

روش های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روش هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می گیرند می پردازیم.

تا همین چند وقت پیش، عرضه های اولیه ای که در بورس انجام می شدند به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفتند. به این ترتیب که سهم ها طی فرآیندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت می شد؛ یعنی قیمتی که سرمایه گذاران برای اولین بار می توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می گشت.

سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می گردید.

مثلا بورس اعلام می کرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز می شود و هر سرمایه گذار می تواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد.

پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می شد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعداد سهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.

اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.

منظور روش بوک بیلدینگ چیست؟

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام «بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهم ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمت های متفاوت است.

در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بی عدالتی ایجاد نمی شود.

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می شود، در سیستم معاملاتی ثبت می کند.

یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند. اما سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند.

مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث می شود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود.

به صورت کلی، شما در این روش راحت تر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت می کنید.

خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ به این صورت اجرا می شود:

شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار «درج نماد» شده است توسط یکی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه، ارزش گذاری می شود.

این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار و استفاده از روش های ارزش گذاری همچون تنزیل جریانات نقدی انجام می شود.

با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین می گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه مند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیلشان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند.

اما در ادامه چه اتفاقی می افتد؟

حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می شود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین می گردد.

در روز مشخص شده برای عرضه، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام می شود.

پس از آن، شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت کنید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می کند.

فرض کنید کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کرده اند ۵۰ هزار نفر باشد. از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ سهم اجازه درخواست خرید داشته است. با وجود اینکه کل سرمایه گذاران ۲۰۰۰ سهم را درخواست داده اند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد.

از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا اکنون، بیشتر عرضه های اولیه در سقف قیمتی انجام شده اند. بنابراین به خریداران توصیه می شود که درخواست خرید خود را نیز روی سقف قیمتی ثبت کنند تا سهام به آنها تخصیص داده شود.

برای خرید عرضه های اولیه توجه به اطلاعیه ناظر در روز عرضه بسیار مهم است. زیرا این اطلاعیه شامل موارد مهمی از جمله بازه قیمت سهمیه مجاز هر فرد و زمان مجاز ارسال سفارش است.

در روزهایی که شرکت ها اولین عرضه خود را انجام می دهند، ترافیک بالایی در سایت کارگزار ی ها ایجاد می شود. بنابراین پیشنهاد می کنیم که از قبل حساب کاربری خود را شارژ کنید تا در روز عرضه با مشکل روبه رو نشوید.

تفاوت روش بوک بیلدینگ با روش قبلی

در روش بوک بیلدینگ هر کد بورسی (هر فرد) تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست می تواند در اولین عرضه شرکت کند. یعنی نمی توانید در یک سفارش ۲۵۰ سهم و در سفارش دوم ۱۵۰ سهم را ثبت کنید. بلکه باید در یک سفارش ۴۰۰ سهم را سفارش بدهید.

در روش قبلی، افراد از طریق چندین کارگزاری سفارش خود را ثبت می کردند تا بالاخره یکی از کارگزاری ها سفارش آن ها را ثبت کند. ولی در روش بوک بیلدینگ با توجه به وجود زمان دو ساعته جهت ارسال سفارش این مشکل برطرف شده است.

افزایش قیمت سهم در روز پس از اولین عرضه، به حمایت سهم از سوی سهام دار عمده و وجود تقاضای مناسب از سوی سرمایه گذاران بستگی دارد. این موضوع به جز چند مورد محدود، انجام شده و در نتیجه حداقل بازدهی ۱۵ درصدی را محقق کرده است.

چگونه می توان بدون نقدینگی، سهام اولین عرضه را خریداری کرد؟

برخی از کارگزاری ها با هدف جذب مشتری، بدون داشتن موجودی ریالی از سوی سرمایه گذار و به نمایندگی از او عرضه اولیه را خریداری می کنند.

در واقع، آنها با این کار به سرمایه گذار اعتبار می دهند. معمولا اگر سرمایه گذار پس از چند روز کاری با کارگزاری تسویه حساب کند، صاحب سهام خواهد شد. در غیر این صورت کارگزاری، سهام را می فروشد تا بدهی سرمایه گذار را تسویه کند.

آیا عرضه اولیه ها سودآور است؟

از آنجایی که شرکت در عرضه اولیه  با سرمایه اندک نیز انجام می شود، علاوه بر سرمایه گذاران حرفه ای، بسیاری از سرمایه گذاران تازه وارد نیز علاقمند به خرید عرضه اولیه شرکت ها هستند. تقاضای بالای خرید سهام این شرکت ها سبب می شود تا در روزهای ابتدایی پس از عرضه اولیه، ارزش سهام آنها رشد قیمت پیدا کند. در مجموع می توان گفت خرید عرضه اولیه یک سرمایه گذاری کم ریسک و سودآور است.

چگونه از عرضه اولیه سود کنیم؟

بر اساس یک باور قدیمی در میان فعالان بازار، خرید عرضه اولیه سودآور است. تجربه نیز بر این باور مُهر تایید می زند. چون تاکنون بیش از ۹۰% عرضه های اولیه بورس حداقل بین ۲۰-۳۰% سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده اند. حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است.

این موضوع باعث شده که تقاضا برای سهم هایی که برای اولین بار عرضه می شوند افزایش پیدا کند. این افزایش تقاضا در کنار محدودیت های خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارند، باعث می شود که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار عرضه می شود، بیشتر باشد.

در نتیجه، اگر سهام ارائه شده در زمان اولین عرضه را خریداری کنید به دلیل مواردی که گفته شد، به احتمال زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهمتان خواهید بود.

البته همان طور که گفته شد این اتفاق در بیشتر مواقع رخ می دهد و همیشگی نیست. پس نمی توان از قبل با اطمینان گفت که قیمت آن سهم حتما در روزهای آینده رشد می کند.

چرا قیمت سهام شرکت ها بعد از اولین عرضه رشد می کند؟

همان طور که با هم گفتیم، یکی از علت های رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده.

گذشته از این ها معمولا در این جور مواقع، سهام شرکت کمی ارزان تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل گران برآورد شده، عرضه می شود تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشد.

این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم می شود. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می شود تا قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه اولیه رشد کند.

بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و هم چنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده اند کم کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می کند.

در این هنگام می گویند که سهم، متعادل شده است. پس از این ماجرا، سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم های بازار برخورد می کنند.

از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا می کند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه

عرضه اولیه سهام با حفظ منافع سرمایه گذاران باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می شود. در واقع این عرضه، یک رابطه برد–برد را ایجاد می کند.

البته این بدان معنا نیست که سرمایه گذاران باید سهام تازه عرضه شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه گذاری خود داشته باشند. از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه ای تعیین می کنند تا شرکت کنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره مند شوند.

در حقیقت، نمی توان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه حساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد.

سهامداران می توانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید:

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت های تحلیل گری و کانال های خبری کارگزاری ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

بازار سهام مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر، دوره های متفاوتی از رکود، رشد، رونق و در نهایت نزول را تجربه می کند. این سیکل در طول زمان به صورت متوالی اتفاق می افتد.

اگر سهام یک شرکت در زمان رکود یا نزول بازار عرضه شود معمولا به دلیل خروج سرمایه، حجم تقاضا برای اولین عرضه افت پیدا می کند.

در چنین شرایطی به دلیل جو منفی حاکم بر بازار، تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین تر از دوران رونق خواهد بود. ولی در دوران رونق و صعود شدید بازار، قضیه برعکس است.

از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان دارد معمولا تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می شود. در نهایت، این موضوع می تواند برای مدتی باعث تشکیل صف های خرید سنگین در آن سهم شود.

یکی از مهمترین نشانه های خروج از سهم تازه وارد به بازار، برچیدن صف های خرید است. از آنجا که در روز نخست عرضه، تعداد بالایی از سهامداران برای خرید اقدام می کنند، تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی می شود. بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام می کنند.

این ماجرا باعث می شود که تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام شود. شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاه تر کند اما این صف دوباره تشکیل می شود.

هنگامی که دیگر صف خریدی برای سهم باقی نماند و به تعادل برسد، می توان آن را نشانه ای برای فروش در نظر گرفت.

فروش عرضه اولیه سهام از منظر تئوریک

از منظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه ای تعیین می کنند تا شرکت کنندگان در عرضه اولیه بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره مند شوند.

لازم به ذکر است که شرکت هایی که خواهان ورود به بورس هستند از طریق نهادهای مالی هم چون شرکت های تأمین سرمایه و یا شرکت های مشاور سرمایه گذاری مورد تائید سازمان بورس، ارزش گذاری می گردند و پس از آن سهامداران عمده با توجه به ارزش ذاتی به دست آمده قیمتی را جهت ورود به بورس به سازمان بورس ارائه می دهند.

فروش عرضه اولیه سهام در عمل

آنچه در عالم واقع اتفاق می افتد بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که پیش از این خدمت شما بیان شد و دارای جزییات بسیاری است که در ادامه خدمت شما تشریح خواهد شد. در ادامه توجه شما را به نکات ذیل جلب می نماییم:

به تحلیل بنیادی انجام شده درباره شرکت توجه نمایید

خوشبختانه با ورود اینترنت در معاملات بورس و گسترش آن شاهد انتشار رایگان تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت های مختلف تحلیلگری و کارگزاری هستیم. حتماً دو تا ۵ تحلیل بنیادی از سایت هایی که به آن ها اطمینان دارید، مطالعه نموده و برآیند نظرات در رابطه با ارزش ذاتی آن سهام را در نظر بگیرید.

این موضوع می تواند نسبت به دیدگاه شما در رابطه با فروش عرضه اولیه مهم و مؤثر باشد. البته گاهی اوقات در تحلیل های انجام شده گران بودن قیمت سهام در عرضه اولیه نتیجه می شود.

در این حالت چنانچه از چشم انداز صنعت و یا خاص نبودن سهامدار عمده مطمئن هستید می توانید در عرضه اولیه خرید نمایید.

برای مثال سهم پرداخت الکترونیک سامان کیش با نماد سپ که دارای حاشیه هایی در زمان عرضه اولیه بود گران ارزیابی شد با این وجود این سهم حدود ۵۰ درصد بازدهی ایجاد کرد.

به اندازه شرکت عرضه شده توجه نمایید

لازم به ذکر است که برای تعیین اندازه شرکت بایستی تعداد سهام شرکت را در قیمت پایانی سهام( در مورد سهام آماده عرضه، قیمت تعیین شده در عرضه اولیه) ضرب نمایید و از این دریچه ارزش بازار سهام را محاسبه نمایید.

معمولاً اگر ارزش ریالی به دست آمده کمتر از ۱۰۰۰ میلیارد ریال بشود می توان گفت که این شرکت در سهام کوچک دسته بندی می گردد و چنانچه بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد ریال شود در دسته شرکت های متوسط قرار گرفته و بالاتر از آن را معمولاً جزو شرکت های بزرگ به حساب می آوریم.

برای مثال به دو سهم کشاورزی و دامپروری بینالود با نماد زبینا و پتروشیمی پارس با نماد پارس توجه فرمایید.

• تعداد سهام زبینا: ۴۰۰ میلیون سهم
• سقف قیمت سهم در عرضه اولیه: ۱۵۲۴ریال

ارزش بازار شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود:

۴۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۱۵۲۴ = ۶۰۹۶۰۰۰۰۰۰۰۰

بنابراین زبینا جزو سهام کوچکی بوده که در بورس عرضه شده است.

• تعداد سهام پارس: ۶ میلیارد
• سقف قیمت سهم در عرضه اولیه : ۲۴۰۰۰ ریال

ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس:

۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۲۴۰۰۰ = ۱۴۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰

همان طور که مشاهده می کنید ارزش بازار شرکت پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه ۱۴۴ هزار میلیارد ریال بوده است.

نکته حائز اهمیت اینکه معمولاً شرکت های بزرگی مانند پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه تنها به میزان ارزش ذاتی خود رشد می کنند و معمولاً هیچ رفتار هیجانی در معاملات این سهام رؤیت نمی گردد. در حالی که در معاملات سهام کوچک چنین امری روی نمی دهد و بعضاً شاهد تحقق بازدهی های بالای ۵۰ درصد هم در آن بوده ایم.

برای نمونه سهم زشگزا که متعلق به شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد است پس از عرضه اولیه بازدهی ۷۴ درصدی را محقق کرده است.

روند فعلی بازار را مدنظر قرار دهید

بازار بورس مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر دارای دوره های متفاوتی از رکود، رشد و رونق دارد و پس از آن مجدداً شروع روند نزولی را شاهد هستیم و این سیکل طی زمان به صورت متوالی اتفاق می افتد.

اگر شرکتی در زمان رکود و یا نزول بازار عرضه گردد معمولاً به دلیل خروج سرمایه حجم تقاضا برای عرضه اولیه افت پیدا می کند و به همین دلیل چون جو عمومی بازار منفی هست تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایین تر از دوران رونق خواهد بود.

اما در دوران رونق و صعود شدید بازار (مانند شهریور سال ۱۳۹۷) زمانی که یک سهم عرضه اولیه می شود از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان است عموماً تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد می گردد که در نهایت می تواند برای مدت طولانی شاهد تشکیل صف های خرید سنگین در آن سهم باشیم.

رفتار سهامداران عمده را در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه رصد نمایید

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید به دلایل مختلف تقاضا برای خرید سهام پس از عرضه اولیه در سقف قیمتی ایجاد می شود و بعضاً شاهد تقاضای چند صد میلیونی نیز هستیم.

اما از آنجایی که تعداد معدودی از ۵ تا ۱۰ درصد از سهام شرکت در دست سرمایه گذاران بازار بورس قرار دارد و هم چنین با توجه به روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه تعداد سهام هر فرد نیز بسیار معدود است در نتیجه این وظیفه سهامدار عمده است تا از سهم حمایت کند و از طریق عرضه سهام به متقاضیان معاملات روزانه سهم انجام می گیرد.

در این رابطه ذکر دو نکته ضروری است:

۱- چنانچه سهم عرضه شده در بازار بورس مورد معامله قرار گیرد، آنگاه سهم دارای حجم مبنا خواهد بود. بنابراین یکی از وظایف سهامداران عمده این هست تا عرضه روزانه را به گونه ای انجام دهند تا به اصطلاح حجم مبنا پر شود و در نتیجه قیمت پایانی نیز مثبت کامل بخورد.

با این وجود مواردی رؤیت شده که به دلیل عدم حمایت لازم از سوی سهامدار عمده معاملات روزانه سهم تازه عرضه شده به اندازه حجم مبنا انجام نمی شود و در نتیجه قیمت پایانی کمتر از ۵ درصد رشد می نماید.

اگر این موضوع برای دو الی سه روز ادامه پیدا کنه ممکن است که اثر منفی بر تقاضای سهام بگذارد و این موضوع موجب خالی شدن صف خرید سهم بشود.

۲- بعضاً مشاهده می شود که یک سهم طی چند روز کاری صف خرید سنگینی دارد و در آن ایام به صورت معمول معامله می شود. اما در یک روز معاملاتی با وجود اینکه صف خرید سنگینی وجود دارد اما به دلیل عرضه سنگین از سوی سهامدار عمده که از آن تحت عنوان عرضه آبشاری نیز یاد می شود به یک باره صف خرید به طور کامل عرضه می شود و بعضاً شاهد افول قیمت آخرین معامله نیز هستیم.

در این صورت لازم است تا شما اقدام به تصمیم گیری کنید تا با سهم می مانید و یا اینکه از آن خارج می شوید.

وضعیت فعلی و آینده صنعت و شرکت را ارزیابی کنید

هر شرکتی که عرضه می گردد دارای محصولاتی است و در صنعت خاصی فعال است. شما به عنوان یک سرمایه گذار بهتر است تا در مورد محصولات اصلی این شرکت ها و چشم انداز آینده آن، صنعتی که در آن فعال است و وضعیت آن صنعت و اینکه آیا روند روبه رشدی را می توان از آن انتظار داشت و یا این صنعت موردحمایت دولت قرار دارد یا اینکه وابسته به اقتصاد جهانی است و … تحقیق کنید تا از این دریچه بتوانید تصمیم گیری بهتری در رابطه با فروش عرضه اولیه، ماندن با آن و حتی خرید سنگین تر در آن و … اتخاذ کنید.

برای مثال شرکت کشت و دام قیام اصفهان با نماد زقیام در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ در قیمت ۲۳۶۹ ریال عرضه اولیه شد و بازدهی اولیه حدود ۴۵ درصدی (با لحاظ سود نقدی)  محقق کرد (لازم به ذکر است که به این بازدهی در بازار، بازدهی اولیه می گویند) پس از آن معاملات سهم متعادل شد.

اما با توجه به افزایش نرخ ارز و به تبع آن انتظار رشد قیمت فرآورده های گوشتی می توانستید در آن قیمت ها خرید سنگینی را انجام بدهید و بعد از حدود ۱۱ ماه سود حدود ۵۰۰ درصدی را نصیب خود نمایید.

اولین عرضه، همیشه سودآور نیست!

با هم گفتیم که در بیشتر موارد، اولین عرضه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما گاهی هم خرید سهم در عرضه اولیه می تواند به ضرر شما تمام شود.

بازار بورس شاهد چندین نمونه از عرضه های اولیه بوده است که بعد از عرضه، نه تنها رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شده اند. این افت قیمت دلیل های گوناگونی دارد.

مثلا قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی عرضه شده که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است.

پس اجازه ندهید باور سودآور بودن این سهم ها مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.

در آگهی عرضه اولیه به چه مواردی اشاره می شود؟

شرکت ها قبل از عرضه اولیه سهام، از طریق یک آگهی اطلاعات لازم را در مورد عرضه اولیه به اطلاع کاربران بازار بورس می رساند. معمولاً در آگهی رسمی عرضه اولیه به موارد زیر اشاره می شود:

• نام سهم قابل عرضه
• تاریخ و روز عرضه اولیه
• تعداد سهام قابل عرضه
• مدیر عرضه
• متعهد عرضه
• درصد میزان سقف تعهد عرضه
• حداکثر تعداد سهم قابل خرید توسط هر کاربر حقیقی یا حقوقی
• دامنه قیمتی مجاز جهت ثبت سفارش خرید
• زمان ثبت سفارش

بررسی یک نمونه آگهی اولین عرضه

در ادامه می توانید آگهی اولین عرضه نماد «تاصیکو» را مشاهده کنید. در این اطلاعیه موارد زیر آورده شده است:

• تاریخ عرضه
• تعداد سهام و معادل درصد از سهام کل شرکت
• بخش، گروه و طبقه سهام
• نماد
• کف و سقف قیمتی
• مدیر و متعهد عرضه
• حداکثر سقف خرید حقیقی و حقوقی

برای اطلاع از اولین عرضه شرکت ها باید اخبار سایت های بورسی و کانال های خبری را پیگیری کنید. بیشتر کارگزاری ها نیز این عرضه ها را به مشتریان خود اطلاع می دهند.

پس از اینکه از تاریخ اولین عرضه اطلاع پیدا کردید، حوالی ساعت ۱۰ صبح همان روز سایت «tsetmc» را باز کرده و اطلاع رسانی های ناظر بازار را دنبال کنید.

عرضه اولیه 1401

در سال 1401 حدود 20 شرکت در عرضه اولیه بورس شرکت کردند. در این میان سهام برخی شرکت ها برای عموم، افراد حقوقی و تعدادی برای صندوق های سرمایه گذاری قابل خرید بوده اند. در جدول مروری بر تعدادی از عرضه های اولیه سال 1401 آورده شده است.

عرضه اولیه این هفته

جدیدترین عرضه اولیه در سال 1402 مربوط به شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد بوده و کاربران حقیقی و حقوقی امکان خرید سهام این شرکت را دارند. پرداخت الکترونیک پاسارگاد ششصد و یکمین شرکت پذیرفته شده در ﺑﺨﺶ “رایانه و فعالیت های وابسته به آن”، گروه و طبقه “مشاوره و تهیه نرم افزار” است. در این عرضه اولیه، 12 درصد از سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد معادل 360000000 سهم، در بازار بورس عرضه شده است.

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد (فروردین ۱۴۰۲)

عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با کد 7220 و نماد “پی پاد” به روش ثبت سفارش، در چهارشنبه 16 فروردین 1402 انجام شد. بر اساس اطلاعات موجود، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در بازه قیمتی هر سهم 450 تا 550 تومان انجام شده و هر کد بورسی قادر به خرید 500 سهم بوده است.

در پایان این عرضه اولیه، بیش از 1 میلیون 579 هزار 238 کد معاملاتی ثبت سفارش انجام داده و به هر کد معاملاتی حداکثر تا 237 سهم اختصاص پیدا کرد. همچنین با احتساب کارمزد کارگزاری، حداکثر قیمت خریداری شده برای هر سهم 276 هزار تومان بوده است.

آگاهی از اخبار عرضه اولیه

از آنجایی که عرضه اولیه محبوبیت و جذابیت بالایی میان سرمایه گذاران پیدا کرده است، بسیاری از افراد به دنبال یک منبع معتبر و به روز برای آگاهی از اخبار عرضه اولیه هستند تا بتوانند در زمان مقرر اقدام به خرید سهام کنند. تیم کارشناسان خانه سرمایه به صورت روزانه اطلاعیه و اخبار بازار بورس را رصد کرده و مورد بررسی قرار می دهند.

این اخبار به صورت لحظه ای از طریق سایت، کانال تلگرام و اینستاگرام خانه سرمایه در دسترس مخاطبان قرار می گیرد. به این ترتیب مخاطبان شبکه های اجتماعی خانه سرمایه می توانند در لحظه از اخبار، آگهی ها و اطلاعیه های مربوط به عرضه اولیه و سایر موارد مرتبط با بازارهای مالی مطلع شوند.

به این مقاله امتیاز دهید

(۱۸۹ رای) ۴.۴ /۵

۱۲۳۴۵