نحوه خرید عرضه اولیه به دو صورت آفلاین و آنلاین امکان‌پذیر است. اما معاملات آنلاین و آفلاین به چه معناست؟ در خرید اولین عرضه ارایه شده سهام شرکت‌ها به صورت آنلاین، سرمایه‌گذار باید در زمان تعیین شده، اقدام به خرید سهام کند که به صورت کامل شرح داده میشود. در خرید آفلاین سرمایه‌گذار باید قیمت و حجم درخواستی خود را وارد سامانه معاملاتی کند تا کارگزار نسبت به خرید عرضه ابتدایی برای شخص اقدام نماید.
نحوه خرید عرضه اولیه؛ چگونه عرضه اولیه بخریم؟
برای خرید عرضه اولیه، باید مانند خرید سهام سایر شرکت‌ها کد بورسی داشته باشید. بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همگان آزاد است به شرطی که دارای کد بورسی (کد معاملاتی) باشند. دریافت کد بورسی رایگان است. پس از دریافت کد بورسی، نام کاربری و رمز عبور ورود به نرم‌افزار معاملاتی توسط کارگزاری برای شما ارسال میشود. عرضه‌های اولیه معمولا چندین بار در سال انجام می‌شوند. به طور کلی، تعداد عرضه‌های اولیه چندان زیاد نیستند. برای اطلاع از عرضه اولیه باید اخبار سایت‌های بورسی و کانال‌های خبری را پیگیری کنید. بیشتر کارگزاری‌ها نیز این عرضه‌ها را به مشتریان خود اطلاع می‌دهند. در ادامه به توضیح مراحل چگونگی خرید عرضه اولیه می‌پردازیم.
۱- مطالعه اطلاعیه عرضه اولیه
برای باخبر شدن از زمان اولین عرضه سهام شرکت‌ها و اطلاعات مربوط به آن باید اخبار سایت‌های بورسی و کانال‌های خبری که این اخبار را اطلاع‌رسانی می‌کنند را پیگیری نمایید.
البته بیشتر کارگزاری‌ها زمان ارایه این عرضه‌ها را به مشتریان خود اطلاع رسانی می‌کنند. پس از اطلاع از تاریخ عرضه، حدودأ ساعت ۱۰ صبح همان روز به سایت tsetmc مراجعه نمایید تا از اطلاع‌رسانی‌های ناظر بازار باخبر شوید.
اگر قرار باشد این عرضه در روز جاری اتفاق بیفتد، معمولأ ناظر بازار بین ساعات ۱۰ تا ۱۳، پیام مربوط به آن را منتشر می‌کند که در این پیام‌ها زمان و چگونگی فروش عرضه اطلاع رسانی خواهد شد.
۲- ارسال سفارشات خرید سهام در عرضه اولیه
پس از مشاهده جزییات مربوط به اولین عرضه سهام ازطریق پیام ناظر، باید موجودی حساب را نزد کارگزاری افزایش داد، در قدم بعدی باید سفارش خرید را در ساعت مشخص شده، ارسال کرد.
علاوه بر این، سهمیه هر فرد مشخص شده است و اگر شما سفارش خرید را بیش از مقدار تعیین شده قرار دهید، هیچ سهامی به شما تعلق نخواهد گرفت.
در این بین، توجه به قیمت مجاز بسیار مهم است بنابراین قیمت باید دقیقأ ریال به ریال با قیمت اعلام شده مطابقت داشته باشد. به دلیل اینکه تقاضا برای خرید این نوع از عرضه سهام همواره در حال رشد است، معمولأ همه افراد سقف قیمت مجاز را در فرم سفارش خرید وارد می‌کنند.
در نهایت، در ساعت مناسب پیش از عرضه، وارد سیستم معاملاتی شوید و موجودی خود را از طریق پرداخت آنلاین و رمز دوم افزایش دهید. به جهت محاسبه موجودی لازم برای خرید اولین عرضه، باید سهمیه هر شخص را در حداکثر قیمت مجاز ضرب کنید.
برای مثال اگر حداکثر قیمت عرضه، ۲,۷۵۰ ریال باشد و سهمیه هر نفر حداکثر ۲,۰۰۰ سهم، حداکثر مبلغ موردنیاز برای خرید ۵۵۰,۰۰۰ تومان خواهد بود. بعد از انجام مراحل بالا باید در ساعت مشخص شده، سفارش خودتان را مطابق با جزییات ارسال کنید.
۳- ثبت سفارش
معمولا در نخستین ساعت‌های زمان معاملات، از طریق پیغام ناظر سایت مدیریت فناوری بورس تهران، بازه زمانی ثبت سفارش اعلام میشود. اطلاعیه‌های ناظر بازار به شکل یک اعلام کوچک در گوشه سمت چپ و پایین صفحه نمایش، نشان داده می‌شوند.
در پیام ناظر بازار، می‌توانید این اطلاعات را به دست آورید:
- تاریخ عرضه اولیه
- تعداد کل سهام قابل عرضه
- ساعت مجاز برای ثبت سفارش
- سهمیه هر نفر (هر کد معاملاتی)
- بازه قیمت هر سهم
- سایر شرایط ورود سفارش
باید به تک تک جزییات این پیام دقت کنید. زیرا وارد کردن اطلاعات اشتباه به طور عمدی یا سهوی، باعث میشود عرضه اولیه به شما تعلق نگیرد. اگر بازه زمانی به طور مثال ساعت ۱۰ تا ۱۲ صبح باشد، شما می‌توانید در ساعت مورد نظر وارد سامانه معاملاتی شوید، نماد شرکت مورد نظر را جستجو کرده و با توجه به نقدینگی خود حجم خریدتان را ثبت کنید. این حجم نباید بیشتر از حداکثر حجم درج شده در اطلاعیه عرضه اولیه باشد. زیرا سهمیه هر فرد مشخص شده است و اگر سفارش خرید را بیش از این مقدار قرار دهید، هیچ سهامی به شما تعلق نمی‌گیرد. البته می‌توانید کف قیمتی یا سقف قیمتی را درج کنید. اما باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر سهم مورد نظر به عقیده شرکت کنندگان ارزنده باشد و بیشتر آنها قیمت سقف را ثبت کنند، شما نیز باید قیمت سقف را درج کنید تا سهام به شما تعلق گیرد. در این حالت، اگر کف قیمتی را درج کنید به احتمال زیاد، سهامی به شما تعلق نمی‌گیرد.
نکته مهم آن است که اختصاص سهم در عرضه اولیه به روش ثبت سفارش، بر اساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. بنابراین چه در ساعات اولیه این کار را انجام دهید و در چه ساعات پایانی، تفاوتی در تعداد سهام تخصیص یافته به شما ندارد. برای اطمینان از ارسال شدن سفارش، می‌توانید لیست سفارشات را بررسی کنید. پس از اینکه سفارش ارسال شد، نیاز به انجام کار خاص دیگری نیست.
۴- تخصیص سهام
تخصیص سهام به هر کد معاملاتی بعد از پایان زمان اعلام شده برای خرید انجام خواهد شد. سازمان بورس با توجه به تعداد شرکت‌کنندگان و قیمت وارد شده توسط آنها، سهام را بین شرکت‌کنندگان توزیع می‌نماید. در نهایت می‌توانید در ساعت ۱۷ یا ۱۸ موجودی سهام‌تان را بررسی نمایید تا از مقدار عرضه تعلق گرفته به خودتان مطلع شوید.
در زیر نحوه خرید اولین عرضه سه کارگزاری مفید، آگاه و فارابی، شرح داده میشود. اما پیش از آن توجه به این نکته خالی از لطف نیست که اصلی‌ترین نرم‌افزار‌هایی که سه کارگزاری مورد نظر برایخرید و فروش آنلاین سهام در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند به شرح زیر خواهد بود:
-
- مفیدتریدر – اختصاصی کارگزاری مفید
- آساتریدرآگاه – اختصاصی کارگزاری آگاه
- فارابیکسو – اختصاصی کارگزاری فارابی
نحوه خرید عرضه اولیه در کارگزاری مفید
کارگزاری مفید، با ارایه توافق‌نامه‌ای تحت عنوان “توافق‌نامه خرید اتومات عرضه اولیه” این امکان را به مشتریان خود می‌دهد که در صورت شارژ حساب کارگزاری تا پیش از شروع عرضه، به صورت اتوماتیک و خودکار، عرضه ارایه شده از طرف سامانه‌های معاملاتی را خریداری کنند.
به این ترتیب ترافیک ارسال سفارش برای شرکت در خرید اولین عرضه کنترل میشود و تمامی مشتریان با آسودگی خاطر در این عرضه شرکت خواهند کرد.
البته اگر ارسال سفارش انجام شده توسط کارگزاری نیاز به ویرایش داشته باشد، کارگزاری امکان ویرایش و یا حذف سفارش از طریق سامانه‌های معاملاتی را فراهم کرده است.
نحوه خرید عرضه اولیه در کارگزاری آگاه
در قسمت سمت چپ صفحه اصلی کارگزاری آگاه، آیکن زنگ وجود دارد که پیام‌های ناظر، کارگزار، پیام‌های شخصی و همین‌طور زمان ارایه اولین عرضه را می‌توانید در این بخش مشاهده نمایید.
پس از مطمئن شدن از ساعت سفارش‌گذاری، در قسمت جستجو، نماد مورد نظر را جستجو کنید. با توجه به اینکه تاکنون معامله‌ای روی نماد مربوط به اولین عرضه صورت نگرفته جداول اطلاعاتی مربوط به آن نماد خالی است.
برای خرید اولین عرضه یک سهام، باید روی دکمه “خرید” کلیک کنید و قیمت خرید مورد نظرتان را با توجه به محدوده قیمت که در قسمت بالای صفحه مشخص شده است در حد”بالاترین” آن انتخاب کرده و همین‌طور تعداد سهام مورد نظرتان را وارد نمایید.
بنابراین، با فشردن دکمه “خرید” سفارشتان ثبت میشود و در ساعات آغاز عرضه این معامله برای شما انجام خواهد شد. در صورتی که تمامی مراحل را به درستی طی کنید، پیغامی تحت عنوان “عملیات با موفقیت ثبت شد” را مشاهده می‌نمایید.
البته ثبت سفارش به این معنی نیست که به طور حتم کل این تعداد سهام به شما تعلق می‌گیرد، زیرا زمانی که متقاضی زیاد باشد، ممکن است کمتر از حداکثر سهم مشخص شده به شما برسد.
نحوه خرید عرضه اولیه در کارگزاری فارابی
کارگزاری فارابی با استفاده از نرم‌افزار فارابیسکو این امکان را به مشتریان خود می‌دهد که چند روز پیش از ارائه اولین عرضه از سهام شرکت‌ها، به صورت اتوماتیک اقدام به ثبت سفارش خرید نماد مورد نظر خود نمایند.
به این ترتیب که ابتدا باید در منوی اصلی نرم‌افزار، بر روی گزینه “درخواست‌ها” کلیک کنید. سپس از منوی باز شده “درخواست عرضه اولیه” را انتخاب نمایید.
در قدم بعد، نماد عرضه مورد نظر را انتخاب کرده و در نهایت بر روی دکمه سبز رنگ “ثبت” کلیک نمایید. به این ترتیب، در صورت کافی بودن موجودی در حساب کارگزاریتان، نرم‌افزار به صورت اتوماتیک اقدام به خرید اولین عرضه از سهام در روز عرضه می‌کند.
آیا می توان از چند کارگزاری عرضه اولیه خرید یا خیر؟
در خصوص چگونگی خرید عرضه اولیه در بازار سرمایه این سوال در بین سرمایه گذاران تازه وارد وجود دارد و نکته اول آن است که شما برای دریافت نام کاربری و رمز عبور چندین کارگزاری هیج محدودیتی ندارید، اما نکته مهم تر آن است که کد بورسی شما همچون کد ملی منحصر بفرد بوده و در نهایت یک کد بورسی خواهید داشت و آنچه در عرضه اولیه اهمیت دارد کدبورسی است و نه تعداد کارگزاری هایی که شما امکان استفاده از خدمات آن ها را دارید و یا مشتری آن ها هستید. لذا خیر شما تنها به اندازه سهمیه یک کد می‌توانید عرضه اولیه بگیرید. به دلیل تقاضای بسیار زیادی که برای عرضه‌های اولیه شکل گرفته، معمولا سهمیه کمی به افراد شرکت‌کننده می‌رسد؛ با این حال، خرید سهام در عرضه اولیه یک راه بی خطر برای تجربه اولین سرمایه گذاری در بورس است، زیرا بیشتر مواقع مقداری سود نصیب سرمایه گذاران می‌کند. در عرضه اولیه با بوک بیلدینگ، یک بازه زمانی، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و سهمیه برای هر کد معاملاتی در نظر گرفته میشود. شما باید براساس این اطلاعات که توسط ناظر بازار در روز عرضه اعلام میشود، سفارش خود را در ساعت مشخص شده ارسال کنید. تخصیص سهام توسط ناظرین به کدهای معاملاتی انجام می‌گیرد و معمولا در صورت وجود تقاضای بالا، همه افراد بطور مساوی از عرض ه‌ها بهره مند می‌شوند.
خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی چطور ممکن است؟
وابسته به بودجه خریداران، امکان خرید سهام کمتر از حداکثر سهمیه اعلام شده برای هر کد بورسی وجود دارد اما بیشتر از آن خیر. بنابراین با توجه به نقدینگی، هر خریدار می‌تواند تعداد سهام مشخصی تا حداکثر سهمیه اعلام شده، سفارش بگذارد. اما مواردی پیش می‌آید که خریداران نقدینگی برای خرید عرضه اولیه نداشته باشند. مثلا به این علت که تمام نقدینگی خود را صرف خرید سهام‌های ارزنده در بازار سرمایه کرده‌اند. در این حالت برخی کارگزاری ها توانایی خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی را برای کاربران خود با توافق نامه ارسال سفارش عرضه اولیه امکان پذیر ساخته‌اند.
با فعال ساختن گزینه ارسال سفارش عرضه های اولیه در نرم افزار معاملاتی مربوط به هر کارگزاری، در روز و در ساعت مقرر برای ثبت سفارش، سفارش عرضه اولیه برای کاربر ثبت می‌گردد. در نرم افزار معاملاتی برخی از کارگزاری ها، سفارش خودکار عرضه اولیه در صورت وجود نقدینگی به اندازه حداکثر نقدینگی مورد نیاز انجام می‌گیرد در حالیکه برخی از کارگزاری ها در صورت عدم وجود نقدینگی، اعتبار لازم جهت خرید عرضه اولیه را به کاربران خود اختصاص می‌دهند.
برای مثال، در عرضه اولیه آریا که تصویر آن نشان داده شد، حداکثر سهمیه قابل سفارش برای هر کد حقیقی و حقوقی ۱۰۰سهم و سقف قیمتی ۶۵٫۱۱۹ریال می‌باشد. بنابراین حداکثر نقدینگی مورد نیاز (به ریال) برابر است با:
۱۰۰x65.119=6.511.900
در صورتی کاربر خود سفارش عرضه اولیه را انجام بدهد، می‌تواند هر تعداد سهم تا حداکثر ۱۰۰ سهم سفارش بگذارد. در حالی که در ارسال سفارش خودکار عرضه اولیه، سفارش در سقف سهمیه به تعداد ۱۰۰ سهم و جمعاً به ارزش ۶٫۵۱۱٫۹۰۰ ریال ارسال می‌گردد که برخی از کارگزاری ها تنها در صورت وجود نقدینگی حداقل به این مبلغ، ارسال سفارش خودکار را ممکن می‌سازند که از موجودی کاربر کسر می‌گردد و در برخی دیگر از کارگزاری ها در صورت عدم وجود نقدینگی لازم، اعتبار لازم برای ارسال سفارش به کاربر اختصاص داده میشود که این تخصیص اعتبار در غالب منفی شدن موجودی نقدینگی در نرم افزار نشان داده میشود یعنی موجودی نقدینگی کاربر در صورت صفر بودن، پس از ارسال سفارش خودکار به صورت ۶٫۵۱۱٫۹۰۰- ریال نمایش داده میشود که کاربر می‌بایست ظرف چند روز بدهی خود را به کارگزاری تسویه نماید.
