همانطور که می‌دانید در بورس اوراق بهادار ایران معاملات سهام برای مشتریان حقیقی از طریق کارگزاری‌ها و یا کارگزار ناظر انجام می‌گیرد. در واقع کارگزاری‌ها واسطه‌ی بین خریداران و فروشندگان محسوب می‌شوند. در سیستم معاملاتی پیشین سهام، افراد می‌توانستند سهام خود را در کارگزاری‌های مختلف به فروش برسانند.
به طور مثال اگر شخص در دو کارگزاری مفید و آگاه حساب معاملاتی داشته و با حساب آگاه خود ۲۰۰۰ سهم فولاد خریداری می‌کرد میتوانست ۲۰۰۰ سهم خود را توسط کارگزاری مفید به فروش برساند. یعنی هیچ الزامی برای یکسان بودن کارگزار خریدار و فروشنده وجود نداشت.
کارگزار ناظر کیست؟
در سال‌های اخیر با راه اندازی سیستم معاملاتی جدید، مفهوم جدیدی به عنوان کارگزار ناظر به قوانین بازار افزوده شد. این بدین معنی است که سهامداران دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی فقط می‌تواند توسط کارگزاری به فروش برسانند که سهام خود را از آن خریده‌اند. چنانچه با همان شرایط مثال قبلی اقدام به خرید ۲۰۰۰ سهم فولاد در کارگزاری آگاه کرده باشید؛ صرفا می‌توانید از طریق همان کارگزاری ۲۰۰۰ سهم فولاد خود را به فروش برسانید.
نحوه شناسایی کارگزار ناظر
اگر تنها در یک کارگزاری حساب معاملاتی داشته باشید و تمامی خرید و فروش‌های خود را با همان حساب معاملاتی انجام دهید؛ کارگزار ناظر شما همان کارگزاری است که با آن کار می‌کنید. ولی اگر دارایی سهام‌تان در نمادهای معاملاتی مختلف متفاوت است، کارگزار ناظر با توجه به سابقه‌ی معاملاتی شما با کارگزاری‌های مختلف تعیین خواهد شد. بدین معنی که در هر نماد معاملاتی بسته به سابقه معاملاتی، کارگزار ناظر متفاوتی خواهید داشت. برای تشخیص این کارگزاری خود روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
درگاه یکپارچه ذینفعان
در ابتدا وارد درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه به آدرس اینترنتی ddn.csdiran.ir شوید و سپس کد ملی و رمز عبور خود را در کادرهای موجود وارد کنید. برای وارد کردن اطلاعات می‌توانید برای بالا بردن امنیت، از کیبورد موجود در صفحه نیز استفاده کنید. پس از وارد کردن کد امنیتی، باید بر روی گزینه‌ی “ورود” در پایین پنجره کلیک کنید تا وارد حساب خود شوید. توجه داشته باشید که این سامانه تنها برای افرادی قابل استفاده است که پیش از این در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و احراز هویت شده باشند. همچنین در صورتی که در این وبسایت ثبت‌نام نکرده‌اید، باید در ابتدا اقدام به ثبت‌نام کنید و پس از آن از خدمات وبسایت استفاده کنید.
پس از ورود به حساب خود می‌توانید نمادهایی که خریداری کرده‌اید را با مشخصات کامل بررسی کنید. همانطور که در تصویر هم مشخص شده است، در ستون کارگزار ناظر می‌توانید نام کارگزاری آگاه که برای این سرمایه‌گذار و برای این نماد معاملاتی است را مشاهده کنید.
بدیهی است که در صورتی که شما تنها در یک کارگزاری ثبت‌نام کرده و فعالیت داشته باشید، همان کارگزاری، مسئول و ناظر فعالیت‌های خرید و فروش انجام‌شده برای همه‌ی نمادها در پورتفولیوی شما خواهد بود و در این صورت نیازی به شناسایی یا تغییر آن نخواهید داشت.
سامانه معاملاتی
یکی دیگر از روش‌های شناسایی کارگزار ناظر برای یک نماد معاملاتی آن است که سبد سهام خود را بررسی کنید، در صورتی که تعداد سهام شما در بخش سپرده‌گذاری صفر باشد، به این معنا است که کارگزاری حاضر، مسئول عملیات بر روی این نماد معاملاتی نیست و اما اگر تعداد سهام و تعداد سپرده‌گذاری برابر باشند به این معناست که کارگزاری که در حال بررسی آن هستید، کارگزار نماد معاملاتی موردنظر است.
- تطابق گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام
راه دیگر برای تشخیص کارگزار ناظر آن است که سهامدار در هر نماد پس از مراجعه به سایت شرکت سپرده‌گذاری اوراق بهادار، کد کارگزار خریدار یا فروشنده را که در آخرین گواهینامه‌‌ی نقل و انتقال سهام صادر شده را با جدول شناسایی کد کارگزاری که در سایت موجود است، تطابق داده و از کارگزار خود در هر نماد معاملاتی اطلاع یابد.
توجه: بر اساس اطلاعیه سازمان بورس و اوراق بهادار چنانچه کد کارگزار خریدار یا فروشنده در آخرین گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام صادره‌ی پیش از ۱۶/۰۹/۱۳۷۸ برابر ۹۹۹، ۸۸۸، ۷۷۷، ۶۶۶ یا ۱۱ باشد؛ سهامداران تنها از روش اول می‌توانند از کارگزار ناظر خود مطلع شوند.
نحوه انتخاب کارگزار ناظر
همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره کردیم، شما به عنوان یک شخص حقیقی می‌توانید در چند کارگزاری ثبت‌نام کنید و سپس اقدام به خرید و فروش سهام خود در آن کارگزاری‌ها کنید. زمانی که شما قصد فروش سهامی را داشته باشید یا باید سهام خود را در همان کارگزاری خریده باشید یا اینکه کارگزار را تغییر داده و در کارگزاری دیگر اقدام به فروش سهام کنید.
در حقیقت تمام دارایی‌های شما در بازار سرمایه در یک سامانه ثبت شده است و شما می‌توانید با ثبت‌نام در هر کارگزاری معتبر، دارایی خود را به آن انتقال داده و فروش دارایی را انجام دهید.
روش‌های تغییر کارگزار ناظر
مراجعه به کارگزاری جدید
در صورتی که شخصی دانش کافی برای فعالیت در حساب معاملاتی خود در کارگزاری را نداشته باشد، می‌تواند به کارگزاری جدیدی که قصد دارد سهام خود را به آن انتقال دهد، مراجعه کند و با تحویل دادن مدارک لازم به متصدی، این کار را به او بسپارد. مدارکی که فرد باید به متصدی کارگزاری تحویل دهد عبارتند از اصل شناسنامه و کارت ملی و همچنین آخرین برگه سهام است. علاوه بر اینها متقاضی باید فرم‌های لازم برای این کار را در شعبه کارگزاری پر کند. در این روزها که استفاده از اینترنت جایگزین روش‌های زمان‌بر شده‌اند، کمتر کسی از این روش استفاده می‌کند. بدیهی است که برای انتقال دارایی به کارگزاری جدید باید پیش از این در آن ثبت‌نام کرده باشید.
خرید و فروش سهام
از دیگر کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که سهام خود را در کارگزاری فعلی بفروشید و پس از گذشت یک روز، سهام خود را در کارگزاری دیگر خریداری کنید با این کار کارگزار ناظر به کارگزاری که سهام را در آن خریداری خواهید کرده تغییر می‌کند. به عنوان مثال در صورتی که شما 1000 سهم از نماد فولاد را در کارگزاری مفید داشته باشید، می‌توانید آن 1000 سهم را فروخته و پس از یک روز اقدام به خرید 1000 سهم در کارگزاری دیگر (مثلا آگاه یا فارابی) کنید، با انجام این کار کارگزار نماد معاملاتی موردنظر دیگر “مفید” نیست و به آگاه یا فارابی تغییر می‌کند. با توجه به اینکه اختلاف قیمت و همچنین کارمزد در این روش می‌توانند کاربر را متحمل ضرر کنند، این روش چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.
استفاده از تنظیمات سامانه معاملاتی
بر خلاف دو روش گذشته که طرفداران کمتری دارند، انجام تنظیمات ساده در سامانه معاملاتی یک روش ساده است که می‌توانید به کمک یک گوشی تلفن یا سیستم کامپیوتر و البته اتصال به اینترنت انجام دهید. در این روش باید به حساب معاملاتی خود در کارگزاری جدید مراجعه کنید و درخواست خود را از بخش تغییر کارگزار ناظر ثبت کنید.
به عنوان مثال در صورتی که سهامی را در هر کدام از کارگزاری‌ها به جز کارگزاری مفید داشته باشید، و قصد داشته باشید که دارایی خود را به کارگزاری مفید انتقال دهید و سپس دارایی خود در این کارگزاری نگه داشته و یا به فروش برسانید، باید پس از ورود به حساب معاملاتی خود در کارگزاری مفید در بخش ایزی تریدر، بر روی گزینه‌ی پروفایل با آیکون آدمک در ستون سمت راست تصویر (شماره 1) کلیک کنید و سپس از میان گزینه‌هایی که پیش روی شما قرار می‌گیرند، بخش “تغییر کارگزار ناظر” را انتخاب کنید.
در مرحله‌ی بعد نیز باید نماد موردنظر خود را در کادر جستجو تایپ کرده و آن را انتخاب کنید. با انتخاب نماد حالا تنها کاری که باقی می‌ماند این است که بر روی گزینه‌ی “ثبت درخواست” که در تصویر (شماره 2) هم مشخص شده است کلیک کنید.
تغییر گارگزار ناظر در آگاه
در صورتی که قصد داشته باشید که کارگزاری آگاه را به عنوان کارگزار نماد معاملاتی خود انتخاب کنید باید پس از ثبت‌نام در این کارگزاری وارد حساب کاربری خود شده و بر روی گزینه‌ی سه‌خط منو در ستون سمت راست تصویر کلیک کنید، با این کار زیرمنویی برای شما باز خواهد شد که باید از بخش درخواست‌ها، بخش “تغییر کارگزار ناظر” را انتخاب کنید تا به مرحله بعد منتقل شوید.
در اینجا باید بر روی گزینه‌ی “+ تغییر کارگزار جدید” کلیک کنید و سپس از پنجره‌ای که برای شما باز می‌شود، نماد معاملاتی که قصد دارید کارگزاری آگاه را به عنوان کارگزار آن انتخاب کنید یا به زبان ساده دارایی خود از آن نماد را به کارگزاری آگاه انتقال دهید را در کادر “نماد” قرار دهید و در نهایت بر روی گزینه‌ی “ذخیره” کلیک کنید.
همانطور که مشاهده کردید روند کار تقریبا در کارگزاری مفید و آگاه مشابه بود، بنابراین شما در هر کارگزاری دیگری هم که بخواهید این کار را انجام دهید، باید پس از ثبت نام و ورود به حساب معاملاتی خود، بخش تغییر کارگزار ناظر را در پلتفرم کارگزاری جدید پیدا کرده و درخواست تغییر را برای نماد موردنظر خود ثبت کنید.
کلام آخر
شما برای فعالیت در بازار بورس تهران باید در سامانه سجام ثبت‌نام کنید، پس از ثبت‌نام و احراز هویت در سامانه سجام می‌توانید در چند کارگزاری معتبر ثبت‌نام کرده و از طریق آنها اقدام به خرید و فروش سهام کنید و از این طریق به سود برسید. گاهی به دلایل مختلف شما ترجیح می‌دهید سهام خود را به کارگزاری دیگری انتقال دهید، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که بدانید صرف دیدن یک نماد در پورتفولیوی خود نمی‌توانید مطمئن شوید که این کارگزاری، کارگزاری ناظر این نماد است، پس باید راهی بیابید که مطمئن شوید کارگزار ناظر برای نمادهای معاملاتی که در پورتفولیو دارید کدام کارگزاری است، پس از آنکه جواب این سوال را یافتید حالا وقت آن است که اقدام به انتقال سهام خود کنید و یا به عبارتی کارگزار ناظر را برای سهام خود تغییر دهید. ما در این مقاله تمام روش‌های موجود برای انجام این کارها را بررسی کریدم.
