ارزش زمانی پول و یا ارزش فعلی تنزیل شده، که آن را با TVM نشان می دهند، بیانگر ارزشمند بودن پول در زمان حال نسبت به زمان آینده است و دلیل ارزش بیش ترِ همان مقدار پول در زمان حال نسبت به زمان آینده، پتانسیل درآمدی است که پول با خود به همراه دارد. به این ترتیب، می توان بیان کرد که توجه به مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، قدرت و توان خرید و سرمایه گذاری شما در زمان حال را افزایش می دهد. نرخ تورم سبب می شود توان خرید و سرمایه گذاری در هر سال نسبت به سال پیش کاهش یابد و دقیقأ به همین دلیل است که مفهوم ارزش زمانی پول جایگاه ویژه ای در حوزه مالی و سرمایه گذاری را به خود اختصاص داده است. برای درک بهتر ارزش فعلی تنزیل شده، می توان نگاهی به مفهوم ضرب المثل “سرکه نقد به از حلوای نسیه” انداخت که دقیقأ درک ساده ای از این مفهوم را به ما نشان می دهد.
روش محاسبه ارزش زمانی پول
فرض کنید در سال ۹۹ از فردی ۵۰ میلیون تومان قرض می گیرید و تعهد می کنید که بدهیتان را در سال ۱۴۰۰ بازپرداخت کنید. اگر در بهترین حالت، مبلغ بدهی را در موعد مقرر پرداخت نمایید، ممکن است فرد قرض دهنده را از سه جهت متحمل زیان کرده باشید:
به این ترتیب که اگر شخص قرض دهنده در سال ۹۹، ۵۰ میلیون تومان را در یکی از صندوق های سرمایه گذاری با سود ۲۵ درصد، سرمایه گذاری می کرد در سال ۱۴۰۰، سرمایه او به ۶۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می رسید. بنابراین براساس مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، او به میزان ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ضرر کرده است. اگر۵۰ میلیون تومان را در سپرده بانکی یکساله با سود ۱۵ درصد قرار می داد در سال ۱۴۰۰، سرمایه او به ۵۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می رسید. بنابراین براساس مفهوم TVM، او به میزان ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان متحمل زیان شده است. اگر حتی ۵۰ میلیون را در جایی سرمایه گذاری نمی کرد و نزد خود نگه می داشت، با احتساب نرخ ۲۵ درصدی تورم، به میزان ۲۵ درصد از ارزش سرمایه اش کاسته می شد. و در عین حال، قدرت زمان حال خود را نیز از دست می داد. براساس مثال بالا می توان بیان کرد، ارزش زمانی پول گویای این نکته است که گذشت زمان چه بلایی بر سر پول می آورد. به این دلیل که پولِ شما در زمان فعلی با توجه به ظرفیت بالقوه درآمدی اش می تواند ارزش بیش تری نسبت به زمان آینده داشته باشد و اگر از آن استفاده نگردد، ممکن است از ارزشش کاسته شود. و دقیقأ به همین دلیل است که سرمایه گذاران ترجیح می دهند پول را در زمان حال به دست بیاورند. گاهی لازم است تا ارزش تنزیل شده را برای بازه زمانی بیش از یک سال بسنجیم، در چنین شرایطی لازم است تا با روش محاسبه آن، آشنا شویم:
روش محاسبه TVM
برای محاسبه ارزش زمانی پول لازم است تا دو مفهوم نرخ بهره ساده و مرکب را بشناسیم:
- نرخ بهره ساده: نرخ تعیین شده ای است که براساس اصل پول قرض گرفته یا سپرده گذاری شده، به عنوان سود محاسبه می شود و به اصل پول تعلق می گیرد.
- نرخ بهره مرکب: مبلغی است که براساس مبلغ اصلی و نیز سود انباشته ی دوره های قبل محاسبه می شود و بنابراین می تواند به عنوان بهره بر سود در نظر گرفته شود. بهره مرکب، به کل پول (اصل و فرع) تعلق می گیرد.
فرض کنید ۵۰ میلیون تومانی که از دوستتان قرض گرفته اید را در یک سپرده بانکی با نرخ ۱۰ درصد و به مدت دو سال سپرده گذاری کردید، در این صورت ارزش فعلی تنزیل شده پول شما به این شیوه محاسبه می شود:
۵۰ میلیون شما پس از یکسال، با نرخ بهره ۱۰ درصد، ۵۵ میلیون تومان می شود. حال اگر بهره ساده را در نظر بگیریم، در سال دوم پول شما به ۶۰ میلیون تومان می رسد. چون فقط ۵۰ میلیون تومان اولیه شما مبنا محاسبه سود بوده است.
۶۰ = (۱۰%*۵۰) + ۵۵
ولی از دید یک سرمایه گذار، فرع پول هم جزو کل پول به حساب می آید و باید شامل سود گردد. پس اگر بهره مرکب را حساب کنیم، پول شما در دو سال آینده به ۶۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می رسد.
۶۰٫۵۰۰ = (۵۵*۱۰%) + ۵۵
پس آن چه برای سرمایه گذاران اهمیت دارد نرخ بهره مرکب است. بنابراین در محاسبات ارزش زمانی پول، بهره مرکب را در نظر می گیرند و اما، فرمولی که محاسبات بالا با آن انجام شده است:
FV = PV (1 + i)n فرمول ارزش زمانی پول
FV = ارزش آتی پول
PV = ارزش فعلی پول
i = نرخ بهره مرکب
n = تعداد دوره
که با استفاده از این فرمول می توانید ارزش فعلی تنزیل شده پول خود را در هر زمانی محاسبه کنید.