بازار اوراق بهادار چیست و شامل چه بازارهایی می شود؟

بازار اوراق بهادار کلمه ای است که هرروز آن را در اینترنت، تلویزیون، رادیو و سایر رسانه های اجتماعی می شنویم. برخی افراد از سودهای کلان این بازار در سال های گذشته صحبت می کنند. مقامات دولتی این بازار را یکی از فعال ترین و سودده ترین بازارهای ایران می دانند. هر فعال اقتصادی را که ببینید در کنار همه ی سرمایه گذاری های خود بخشی از سرمایه ی خود را نیز در بازار اوراق بهادار سرمایه گذاری نموده است.

شاید جالب باشد اگر بدانید که برخی از این افراد حتی تعریف دقیقی از بازار اوراق بهادار را نیز نمی دانند و تنها به بخشی از این بازار احاطه دارند و شروع به خریدوفروش سهام و اوراق بهادار در آن نموده اند. آمارها نشان می دهد که در دو دهه ی گذشته سودده ترین بازار ایران همین بازار بوده است و هرروز هم شاهد رکوردشکنی های جدید آن هستیم. شاخص بورس در حال حاضر نزدیک به عدد یک میلیون واحد در حال نوسان است و ورود سرمایه های راکد مردم به این بازار باعث شده تا هر لحظه شاهد بزرگ و بزرگ تر شدن آن باشیم.

حال در این شرایط عدم شناخت این بازار می تواند امتیازی منفی برای یک کاربر باشد. بازار اوراق بهادار به دلیل امکانات و ویژگی های که دارد امکان سرمایه گذاری را برای هر فردی با هر سرمایه ولو خیلی کوچک امکان پذیر نموده است. ازاین رو آموزش مهارت های ورود به آن می تواند تجلی یک رونق اقتصادی در زندگی افراد جامعه باشد. البته قرار نیست یک شبه میلیاردر شوید اما همین بس که ارزش دارایی های شما در این بازار بیشتر از تورم سالانه ی بازار ایران رشد خواهد یافت. اگر تاکنون از وجود چنین موقعیتی غفلت کرده اید و آن را نادیده گرفته اید، اکنون زمان آن رسیده که با بازار اوراق بهادار آشنا شوید. در ادامه ی این مقاله به زبانی ساده مفاهیم اولیه ی بازار اوراق بهادار را با هم مرور خواهیم نمود.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار تعریف بسیار ساده ای دارد. این تعریف برگرفته از خود اسم این اوراق است: برگه هایی که ارزش مادی دارند و امکان خریدوفروش آن ها وجود دارد. البته شاید این سؤال پیش آید که سند یک ملک هم ارزش زیادی دارد، اما آیا جزء اوراق بهادار محسوب می شود؟ برای روشن شدن این موضوع باید به این نکته توجه داشته باشید که اوراق بهادار به خودی خود دارای ارزش هستند. درواقع خود این اوراق هستند که در بازار اوراق بهادار خریدوفروش می شوند نه ملک و ساختمان و طلا و یا هر جسم فیزیکی دیگر. اما بیایید کمی تخصصی تر به تعریف اوراق بهادار بپردازیم.

هر شرکت، نهاد و یا سازمانی که در ایران وجود دارد دارای ارزشی است. مسلماً ارزش شرکت های مختلف با هم تفاوت خواهد داشت. حتماً در اخبار و گوشه کنار شنیده اید که سهام دار اصلی فلان کارخانه فلان شخص است. سهام در اینجا به واحدهایی اطلاق می شود که ارزش آن شرکت را به ریال تبدیل می نمایند. اگر ما به عنوان یک فعال اقتصادی بخواهیم دو شرکت هم رده را با هم مقایسه کنیم و درنهایت بخواهیم یکی را برتر از دیگری بنامیم، می بایست ارزش های آن ها را به واحدهایی یکسان از نظر ارزش تبدیل نموده و سپس آن ها را در ترازوی قیاس بگذاریم. در تعریف تخصصی اوراق بهادار، به هر واحد ارزش یک شرکت، سازمان یا نهاد سهم گفته می شود. همچنین به برگه هایی که این سهم روی آن درج می شود برگه ی سهم می گویند. ارزش هر شرکتی بسته به بزرگی و فعالیتی که دارد می تواند از یک میلیارد برگه سهم تشکیل گردد و یا حتی 500 میلیون برگه سهم داشته باشد. از این برگه های سهم در علم اقتصاد به نام اوراق بهادار یاد می شود.

بازار اوراق بهادار چیست؟

با توجه به تعریف بالا مسلماً به سادگی می توان بیان کرد بازاری که اوراق بهادار در آن خریدوفروش می شود، به نام بازار اوراق بهادار شناخته خواهد شد. اگر تاکنون برای خرید طلا به بازار طلافروش ها سر می زدید، برای خرید لباس به بازار لباس فروشی ها می رفتید و برای خرید مس به بازار مسگرها، حالا هم برای خریدوفروش اوراق بهادار بایستی کد بورسی بگیرید و به بازار اوراق بهادار وارد شوید.

بورس نام دیگری است که این بازار با آن شناخته می شود. بورس یا همان بازار اوراق بهادار از سال های بسیار دور در همه ی نقاط جهان محلی برای خریدوفروش سهام های شرکت ها و کارخانه ها بوده و اکنون نیز نه فقط در ایران بلکه در اکثر کشورهای جهان نمونه های آن در حال فعالیت است. این بازار در ایران زیر نظر مستقیم سازمان بورس ایران که یک نهاد دولتی است قرار گرفته و با قوانین مشخصی که تیم های اقتصادی حرفه ای برای آن برنامه ریزی و تدوین می نمایند، به فعالیت می پردازد.

بازار بورس اوراق بهادار یک بازار حرفه ای سرمایه است که کاملاً هوشمند عمل می نماید. همه چیز در این بازار روی حساب وکتاب و قانون حرکت کرده و بازار ناظری دارد که به بی نظمی ها و خلاف قانون حرکت کردن ها رسیدگی می نماید. مانند سایر بازارهای فیزیکی که در صورت گران فروشی یا سایر تخلف ها، مرجع رسیدگی کننده می تواند ورود نموده و حتی مغازه دار متخلف را جریمه  و یا مغازه ی وی را برای مدتی پلمپ نماید، دقیقاً در بازار اوراق بهادار نیز ناظر بازار در صورت مشاهده ی تخلف از شرکت ها و سهام داران بزرگ سریعاً ورود کرده و توضیحات آن ها را خواهد شنید. در صورت نیاز با آن ها برخورد و نمادشان را در بازار بورس برای مدتی به حالت تعلیق خواهد در خواهد آورد.

بازار بورس یکی از پیشرفته ترین بازارهای سرمایه است که ورود به آن برای عموم آزاد است اما نیاز به تخصص هایی دارد که بدون آن ها این ورود می تواند به منزله ی یک ریسک بزرگ قلمداد شود. دقت کنید که اصلی ترین قانون این بازار بر این پایه استوار است که وقتی یک نفر در حال سود گرفتن و کسب سرمایه های بیشتر است، در طرف مقابل فرد یا افراد دیگری در حال ضرر کردن هستند؛ ازاین رو  بی گدار به آب زدن در چنین بازاری می تواند حتی منجر به از بین رفتن سرمایه های بزرگ زندگی افراد نیز شود.

دوره اختصاصی

دوره نخبگان، استاد تمامی در ترید

دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است

دریافت اطلاعات بیشتر

چگونه می توان از اوراق بهادار استفاده کرد؟

استفاده از اوراق بهادار مفهوم بسیار ساده ای دارد. در حال حاضر اگر شما بخواهید در یک شرکت و یا کارخانه سرمایه گذاری کنید و دارایی های نقدی خود را در اختیار صنعت گران قرار دهید، بایستی اقدام به خرید سهام آن کارخانه نمایید. بازار اوراق بهادار هم دقیقاً به همین منظور ایجاد شده است تا شرکت ها با ارائه ی برخی از سهام های خود در این بازار به نوعی از کمک اقتصادی مردم بهره مند شده و از طرفی آن ها را نیز در سودهای حاصل از فعالیت های خود شریک کنند. اما استفاده از اوراق بهادار برای کسب سود و افزایش سرمایه به دو صورت قابل انجام است.

در حالت اول شما با خرید هر برگه سهم از یک شرکت و سازمان، به نوعی یکی از سهام داران آن شرکت خواهید شد. هر شرکتی در هر سال مالی خود سودهای به دست آمده ی خود را میان سهام داران تقسیم می نماید. شما هم بسته به تعداد سهامی که خریداری کرده اید در این سود شریک خواهید شد. البته در بازار اوراق بهادار این روش، دومین تکنیک برای کسب سود است.

اصلی ترین روش استفاده از اوراق بهادار کسب سود از طریق نوسان قیمت برگه های سهام است. لازم است بدانید که در بازار بورس ایران هر برگه سهم با ارزش اسمی 100 تومان عرضه می شود. این تعریف برای بازارهای بورس دنیا به دلیل تفاوت در ارز رایج هر کشور با هم متفاوت است. البته ارزش اسمی برگه های سهام ملاک معامله در بازار اوراق بهادار نبوده و تنها تعریفی کلی برای این اوراق هستند.

ملاک اصلی معامله در بازار اوراق بهادار قانون عرضه و تقاضا می باشد. دقیقاً مانند بازار فیزیکی وقتی عرضه ی یک محصول کم شده و تقاضا برای آن زیاد باشد، ارزش آن افزایش یافته و شاهد قیمت های بالایی برای آن خواهیم بود؛ یا برعکس اگر عرضه یک محصول زیاد باشد و تقاضا هم برای خرید آن کم شود، مسلماً فروشنده برای فروش محصول خود ناچار به کاهش قیمت خواهد شد. این رویه در بازار بورس نیز به همین منوال صادق است. حال سرمایه گذار می تواند با پیش بینی روند حرکتی قیمت یک سهم و عرضه و تقاضای آن، برگه سهم ها را در قیمت پایین خریداری نموده و در قیمت های بالاتر به فروش برساند. این روش معمول ترین روش استفاده و کسب سود از اوراق بهادار می باشد.

چگونه روند تغییرات قیمتی اوراق بهادار را تشخیص دهیم؟

پاسخ این سؤال رازی است که هر کس آن را بدانید می تواند سرمایه ی خود را در این بازار چند برابر کند. درواقع در همه ی فعالیت اقتصادی افراد به دنبال رسیدن به پاسخ این سؤال می باشند. روش های کاملاً علمی و اصولی وجود دارند که با به کارگیری آن ها می توان روند حرکت قیمتی اوراق بهادار را در بازار سرمایه پیش بینی نموده و سوار بر این موج حرکت قیمت از آن سود کرد. در یک توضیح مختصر می توانیم این روند را بر چند اصل مهم پایه گذاری کنیم. در وهله ی اول شما به عنوان یک سرمایه گذار بایستی عوامل تأثیرگذار روی قیمت یک سهم را بشناسید.

مسلماً مواردی مانند ارزش فعلی شرکتی که سهام دار آن هستید، میزان کسب سود این شرکت در ماه های اخیر، اخبار اقتصادی مربوط به صنعت موردنظر، اخبار سیاسی حاکم بر منطقه، روند رشد قیمت گذشته ی سهام، سرمایه گذاری سرمایه گذاران بزرگ روی این سهام و از این قبیل موارد می توانند بر میزان عرضه و تقاضای آن تأثیر گذاشته و قیمت آن را به سمت بالا یا پایین سوق دهند.

هر فرد سرمایه گذاری با یادگیری تکنیک های علمی می تواند ضمن تشخیص روند حرکت قیمت اوراق بهادار، در این بازار اقدام به خریدوفروش سهم ها نماید. چنین آموزش هایی در مؤسسات آموزشی مختلف بازار بورس به عناوینی مانند آموزش تحلیل تکنیکال، آموزش تحلیل بنیادی و یا آموزش جامع بزرگان بازار بورس معروف هستند که شما با شرکت در آن ها می توانید به شخصه وارد بازار اوراق بهادار شده و اقدام به خریدوفروش آن ها نمایید. البته روش غیرمستقیمی نیز برای ورود به این بازار وجود دارد که در آن فرد سرمایه ی خود را در اختیار صندوق های سرمایه گذاری و یا افرادی که به این آموزش ها احاطه دارند، قرار می دهد تا آن ها از جانب وی اقدام به خریدوفروش اوراق بهادار نمایند و وی را نیز در سودهای حاصله شریک کنند.

تنوع اوراق بهادار

البته اوراق بهادار در بازار سرمایه انواع مختلفی دارند. این تقسیم بندی تنها برای نام گذاری این اوراق نیست و تفاوت های زیادی بین انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه وجود دارد. دسته بندی های جزئی تر اوراق بهادار می توانند تنوع بسیار بالایی داشته باشند. برخی از انواع اوراق بهادار تفاوت های بسیار جزئی با هم دارند؛ ازاین رو به تعریف سه دسته ی اصلی و مهم این اوراق خواهیم پرداخت.

• اوراق سهام

عمومی ترین و رایج ترین نوع اوراق بهادار اوراق سهام است که در بندهای قبلی مقاله به تعریف آن پرداختیم. اکثریت فعالین بازار سرمایه روی این اوراق سرمایه گذاری کرده و کمتر به سایر انواع آن ورود می کنند. بزرگ ترین قسمت بازار اوراق بهادار نیز به همین اوراق تعلق داشته و خریدوفروش در آن با نقدشوندگی فوق العاده بالایی صورت می پذیرد.

• اوراق بدهی یا قرضه

اوراق بدهی و یا قرضه بخشی از بازار اوراق بهادار را شامل می شوند که دارای سودهای ثابت دوره ای هستند. سرمایه گذاری در این اوراق دقیقاً سازوکاری مشابه با سپرده گذاری بلندمدت یا میان مدت در بانک را دارد. البته سودهای حاصل از خرید این اوراق احتمالاً نسبت به بانک کمی بیشتر خواهند بود. اوراق قرضه به برگه های سهامی اطلاق می شود که شرکت ها و سازمان ها برای تأمین نقدینگی لازم برای گسترش فعالیت های اقتصادی خود در صنایع مختلف از آن ها استفاده می کنند. هر شرکتی که دارای فعالیت اقتصادی سودده است، برای بزرگ تر کردن کسب وکار خود نیاز به داشتن سرمایه ی لازم خواهد داشت. این شرکت ها به تشخیص سازمان بورس و احراز سوددهی آن ها، برگه های سهمی با نام اوراق قرضه منتشر می نمایند که این اوراق در بازار بورس ارائه شده و امکان خرید آن ها وجود دارد.

افراد با خرید این اوراق به نوعی در قدم اول در حال کمک به شرکت مذکور هستند تا با تأمین سرمایه ی نقدی لازم برای آن ها، امکان رشد اقتصادی را برایشان فراهم آورند. شرکت نیز متعهد می شود که در سررسید مشخصی علاوه بر سرمایه ی اولیه، سود ثابتی که از قبل مشخص است را به خریداران بپردازد. تفاوت اصلی این اوراق با اوراق سهام در دو اصل مهم خلاصه می شود. اول اینکه سود حاصل از این اوراق ثابت بوده و در صورت نوسانات بازار، کم یا زیاد نخواهد شد و اما این سود حتمی است. دوم اینکه خرید این اوراق به معنی سهام داری در شرکت منتشرکننده نخواهد بود و افراد تنها در سود از قبل تعیین شده شریک می شوند.

• اوراق بهادار مشتقه

سومین و آخرین نوع از اوراق بهادار که در بازار اوراق بهادار عرضه می شود، به اوراق بهادار مشتقه معروف هستند. اوراق مشتقه برخلاف دو نوع قبلی که ارزش ذاتی خود را از ارزش شرکت های اصلی می گرفتند، از طرف هیچ شرکتی منتشر نشده اند. این اوراق بر پایه ی یک کالای فیزیکی قیمت گذاری شده و ارزشمند می شوند؛ برای مثال اوراق مشتقه ی طلا یا سکه با پشتوانه ی ارزش این اقلام در بازار عرضه می شود. نوسان قیمت این اوراق نیز دقیقاً بر اساس نوسان قیمت کالای اصلی که می تواند طلا، سکه، زعفران و یا هر کالای با ارزش دیگری نیز باشد، صورت می پذیرد. ورود به این بازار نیاز به تخصص بیشتری نسبت به دو بازار قبلی دارد. مزیت اصلی این بازار در این است: افرادی که خواهان کسب سود از بازار سکه و طلا هستند دیگر نیازی به رفتن به بازار سبزه میدان و دردسرهای خرید فیزیکی سکه را نخواهند داشت و به راحتی و تنها با چند کلیک می توانند به هر تعداد سکه و طلا را خریداری و آن ها را نگه داری نموده و بعد از افزایش قیمت آن ها را بفروشند.

مزایای بازار اوراق بهادار

بازار اوراق بهادار دارای مزیت های بسیار جذابی است که هر فردی را با هر میزان سرمایه به سمت خود جذب خواهد نمود. برخی از اصلی ترین مزیت های این بازار موارد زیر هستند:

• امکان سرمایه گذاری با هر میزان سرمایه

ورود پول به بازار اوراق بهادار از 500 هزار تومان شروع شده و هیچ سقفی هم ندارد. ازاین رو هر فرد با هر میزان سرمایه ای که دارد می تواند در این بازار که گنجایش بسیار بالایی هم دارد، سرمایه گذاری کند. برخلاف بازارهایی مانند بازار مسکن، خودرو، طلا، ارز و سایر بازارها چنین امکانی را تنها در بازار سرمایه شاهد هستیم.

• نقد شوندگی بسیار بالا

فاصله ی تبدیل سرمایه ی میلیاردی شما از سهام به پول نقد در این بازار تنها چند دقیقه است. این مدت زمان تنها به سرعت اینترنت شما و برخی نوسانات کوچک در بازار سرمایه بستگی دارد. در حالی که اروند نقدشوندگی در بازار مسکن گاهی تا ماه ها زمان می برد.

• امکان کنترل ریسک

هرچند بازار اوراق بهادار نیاز به ریسک پذیری دارد اما هرکسی به راحتی می تواند با چند تکنیک ساده ریسک سرمایه گذاری خود در این بازار را به حداقل برساند. کنترل ریسک در بازارهای فیزیکی به دست خود فرد نبوده، اما در این بازار می توان از این مزیت بهره مند شد.

• امنیت کامل

بازار سرمایه به پشتیبانی دولت و سازمان بورس تشکیل شده و امنیت کاملی برای سرمایه های سرمایه داران در این بازار وجود دارد. کلاه برداری، تقلب در خریدوفروش، فروش مال غیر، جنس دزدی و قاچاق و از این قبیل اتفاقات به هیچ وجه در اصل بازار اوراق بهادار وجود ندارند.

• رشد قابل توجه سرمایه

نگاه کردن به آمار سال های گذشته ی بازارهای مختلف سرمایه گذاری در ایران نشان می دهد که بازار بورس دارای بیشترین سوددهی بوده و رشد سرمایه در این بازار با نرخ قابل توجهی صورت می پذیرد.

• امکان خرید و فروش آنلاین

شما برای سرمایه گذاری در بازار بورس نیاز به یک موبایل هوشمند و یک بسته ی اینترنتی خواهید داشت. با همین ابزار این امکان برای سرمایه گذار وجود خواهد داشت تا از هر گوشه ی از دنیا در بازار بورس سهام داری نموده و به خریدوفروش بپردازد.

معایب بازار اوراق بهادار

بازار اوراق بهادار نیز مانند هر بازار دیگری دارای معایبی می باشد که حتماً هر سرمایه گذار باید با آن ها آشنا شده و این معایب را در نظر بگیرد.

• ریسک بالا

بازار بورس ایران در حال حاضر با نوسان 5 درصدی در قیمت هر برگه ی سهم در حال خریدوفروش می باشد. با این تعریف اگر شما یک برگه ی سهم را در سقف نوسان روز کاری خریده و در انتهای بازار قیمت سهم به کف قیمتی برسد، با کارمزدی که برای این خریدوفروش پرداخت می نمایید، متحمل 11.5 درصد ضرر خواهید شد. دقیقاً از همین رو است که توصیه ی اکید داریم بدون دانش و آموزش های لازم کاربران به هیچ وجه به صورت شخصی به بازار سرمایه ورود نکرده و اقدام به خریدوفروش اوراق بهادار از روی دست دیگران، سیگنال و هر روش پر ریسک دیگری ننمایند. بازار اوراق بهادار با همه ی جذابیت هایی که دارد، در روندهای کاهشی خود می تواند درصد بالایی از سرمایه ی زندگی یک فرد را به نابودی کامل بکشاند.

• ساعات معاملاتی محدود

ساعات معاملاتی در بازار بورس ایران در حال حاضر از ساعت 9 صبح آغاز و تا ساعت 12:30 ادامه پیدا می کند. در خارج از این ساعت امکان خریدوفروش سهام برای سرمایه گذاران وجود نخواهد داشت.

حفظ امنیت در اوراق بهادار

یکی از سؤال های اساسی درباره ی بازار اوراق بهادار حفظ امنیت در این بازار می باشد. امینت سرمایه گذار در این بازار از دو جنبه قابل بررسی است. در وهله ی اول از نظر ساختار بازار و پشتیبانی دولتی از آن، هیچ خطری برای سرمایه گذار وجود نخواهد داشت. درواقع سرمایه های شما در بازار اوراق بهادار با بالاترین شرایط امنیتی حفظ شده و ساختار آن دقیقاً مانند یک بانک دولتی است. برگه های سهام ارائه شده در این بازار نیز قبلاً به تائید سازمان بورس رسیده  و متخصصین دولتی این برگه ها را از نظر درستی تائید نموده اند.  در وهله ی دوم امنیت در بازار اوراق بهادار مربوط به رفتار شخصی هر فرد است. مواردی از قبیل بی گدار به آب زدن و ورود بدون آموزش به بازار یا قرار دادن سرمایه ها در اختیار افرادی کلاه بردار و یا بی تجربه امنیت سرمایه های شما را به خطر خواهد انداخت. برای موفقیت در هر بازاری اولین و مهم ترین اصل آموزش صحیح و کاربردی است.