وجه تضمین اولیه چیست؟ (Initial Margin)
وجه تضمین اولیه (Initial Margin) درصدی از قیمت خرید اوراق بهادار است که هنگام استفاده از حساب مارجین باید به صورت نقد یا وثیقه پوشش داده شود. این وجه برای جلوگیری از امتناع از انجام قرارداد و در قالب شرط ضمن عقد دریافت می شود که میزان آن نیز در مشخصات هر قرارداد آتی متفاوت است و هنگام عقد قرارداد تعیین می شود.
در تمام مدت طول دوره قرارداد حتی درصورت تغییر در قیمت سهم پایه، وجه تعیین شده ثابت باقی می ماند؛ برای مثال در بورس تهران Initial Margin براساس 20 درصد ارزش قرارداد با قیمت پایه اولین روز معاملاتی که اهرمی 5 برابر ایجاد می کند، تعیین می شود.
همچنین این نسبت ممکن است در طول قرارداد به دلیل ثابت بودن وجه و متغیربودن قیمت تغییر کند و درجه اهرم را کاهش یا افزایش دهد. به طورکلی این مقررات گفته شده تنها یک شرط حداقلی است و برخی شرکت های کارگزاری سهام ممکن است میزان حاشیه اولیه موردنیاز خود را بالاتر قرار دهند.
مارجین اولیه چگونه محاسبه می شود؟
برای افتتاح حساب مارجین در یک شرکت کارگزاری، دارنده حساب ابتدا باید مقدار معینی وجه نقد، اوراق بهادار یا سایر وثیقه ها را که به عنوان مارجین موردنیاز اولیه شناخته می شود، پست کند. یک حساب وجه تضمین، سرمایه گذاران، معامله گران و سایر فعالان بازار را تشویق می کند تا از اهرم برای خرید اوراق بهادار با ارزش کل بیشتر از موجودی نقدی موجود در حساب استفاده کنند. حساب مارجین اساساً یک خط اعتباری است که در آن سود از مانده مارجین باقی مانده محاسبه می شود.
اوراق بهادار موجود در حساب وجه تضمین با وجه نقدی که توسط شرکت کارگزاری به صاحب حساب قرض داده پرداخت و به عنوان وثیقه تعیین می شود. این فرایند امکان بزرگ نمایی سود بالقوه را فراهم کرده، اما زیان های احتمالی را نیز بزرگ تر می کند. اگر اوراق بهادار خریداری شده در حساب حاشیه به ارزش صفر کاهش یابد، دارنده حساب باید ارزش اولیه کامل اوراق را به صورت نقدی یا سایر وثیقه های نقدی برای پوشش زیان سپرده گذاری کند.
نمونه ای از مارجین اولیه
برای مثال فرض کنید یک دارنده حساب می خواهد 1000 سهم Meta, Inc. (FB) که قبلاً فیسبوک بود، خریداری کند که قیمت آن 200 دلار برای هر سهم است. کل هزینه این تراکنش در حساب موجودی نقدی 200000 دلار خواهد بود؛ با این حال اگر صاحب حساب یک حساب مارجین باز کند و 50 درصد مارجین موردنیاز اولیه یا 100000 دلار را واریز کند، کل قدرت خرید به 200000 دلار افزایش خواهد یافت. در این حالت، حساب مارجین به اهرم دو به یک دسترسی دارد.
قراردادهای آتی و مارجین اولیه
برای قراردادهای آتی، صرافی ها الزامات وجه تضمین اولیه را تا 5 یا 10 درصد از قرارداد مورد معامله تعیین می کنند؛ برای مثال اگر قرارداد آتی نفت خام 100000 دلار باشد، دارنده حساب آتی می تواند با ارسال تنها 5000 دلار مارجین اولیه یا 5 درصد از ارزش قرارداد، موقعیت خرید را وارد کند؛ به عبارت دیگر، این نیاز به وجه تضمین اولیه به صاحب حساب یک ضریب اهرمی 20 برابری می دهد.
در طول دوره های نوسانات بالای بازار، مبادلات آتی ممکن است الزامات مارجین اولیه را تا هر سطحی که مناسب بدانند افزایش دهند که با قدرت شرکت های کارگزاری سهام برای افزایش سطوح حاشیه اولیه بالاتر از آنچه در مقررات سازمان بورس و بانک مرکزی لازم است، مطابقت دارد.
وجه تضمین اولیه در مقابل حداقل وجه تضمین
وجه تضمین اولیه با حداقل وجه تضمین متفاوت است. هر دو این موارد به مقدار پول نقد در مقابل مقداری که می توانید هنگام سرمایه گذاری وام بگیرید مربوط می شود. با این حال، مارجین موردنیاز اولیه، مقدار وجه نقد یا وثیقه موردنیاز برای خرید واقعی اوراق بهادار است.
در مقابل حداقل وجه تضمین یا همان حداقل مارجین، مقدار حقوق صاحبان سهامی است که در آینده باید در حساب حداقل وجه تضمین شود. حداقل وجه تضمین درصدی از Initial Margin است که اگر موجودی حساب عملیاتی به کمتر از این نسبت برسد، به صدور اخطاریه افزایش وجه تضمین منجر می شود.
میزان حداقل وجه تضمین یا Maintenance margin توسط سازمان بورس هر کشور مشخص می شود؛ برای مثال سازمان بورس یک کشور می تواند تعیین کند که تا همیشه 25 درصد از ارزش کل قرارداد به عنوان حداقل وجه تضمین در حساب کاربری معامله گر قرار گیرد. همچنین این درصد تعیین شده توسط سازمان بورس حداقل میزان وجه موردنیاز است و این مقدار با توجه به صلاحدید کارگزار می تواند بالاتر از درصد اعلام شده توسط سازمان باشد.
حداقل وجه تضمین کمک می کند تا اطمینان حاصل شود دارندگان حساب درصورت کاهش ارزش اوراق بهادار، وثیقه را در حساب حفظ می کنند. برخی اوراق بهادار، به ویژه اوراق نوسان دارای الزامات وجه تضمین بالاتری هستند که توسط کارگزاری ها تعیین می شود.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی وجه تضمین اولیه یا همان مارجین اولیه پرداختیم. مارجین اولیه درصدی از قیمت خرید است که هنگام استفاده از حساب مارجین باید به صورت نقدی پرداخت شود. این مارجین با حداقل مارجین اولیه متفاوت است که درصدی از حقوق صاحبان سهام بوده که باید مداوم در حساب نگهداری شود. میزان حداقلی این وجه توسط سازمان بورس اعلام می شود و با توجه به نوع معامله ممکن است میزان آن توسط کارگزار افزایش یابد.
پرسش های متداول
مارجین اولیه (Initial Margin) درصدی از قیمت خرید اوراق بهادار است که هنگام استفاده از حساب مارجین باید به صورت نقد یا وثیقه پوشش داده شود.
خیر، با وجود اینکه هر دو این موارد به مقدار پول نقد در مقابل مقداری که می توانید هنگام سرمایه گذاری وام بگیرید مربوط می شود، اما دو مفهوم مجزا هستند. مارجین موردنیاز اولیه، مقدار وجه نقد یا وثیقه موردنیاز برای خرید واقعی اوراق بهادار است. در مقابل، حداقل وجه تضمین یا همان حداقل مارجین، مقدار حقوق صاحبان سهامی است که در آینده باید در حساب حداقل وجه تضمین شود.
میزان حداقل وجه تضمین یا Maintenance margin توسط سازمان بورس هر کشور مشخص می شود؛ برای مثال سازمان بورس یک کشور می تواند تعیین کند که تا همیشه 25 درصد از ارزش کل قرارداد به عنوان حداقل وجه تضمین در حساب کاربری معامله گر قرار بگیرد.