وجه تضمین اولیه چیست؟ (Initial Margin)
وجه تضمین اولیه (Initial Margin) درصدی از قیمت خرید اوراق بهادار است که هنگام استفاده از حساب مارجین باید به‌صورت نقد یا وثیقه پوشش داده شود. این وجه برای جلوگیری از امتناع از انجام قرارداد و در قالب شرط ضمن عقد دریافت می‌شود که میزان آن نیز در مشخصات هر قرارداد آتی متفاوت است و هنگام عقد قرارداد تعیین می‌شود.
در تمام مدت طول دوره قرارداد حتی درصورت تغییر در قیمت سهم پایه، وجه تعیین‌شده ثابت باقی می‌ماند؛ برای مثال در بورس تهران Initial Margin براساس 20 درصد ارزش قرارداد با قیمت پایه اولین روز معاملاتی که اهرمی 5 برابر ایجاد می‌کند، تعیین می‌شود.
همچنین این نسبت ممکن است در طول قرارداد به‌دلیل ثابت‌بودن وجه و متغیربودن قیمت تغییر کند و درجه اهرم را کاهش یا افزایش دهد. به‌طورکلی این مقررات گفته‌شده تنها یک شرط حداقلی است و برخی شرکت‌های کارگزاری سهام ممکن است میزان حاشیه اولیه موردنیاز خود را بالاتر قرار دهند.
مارجین اولیه چگونه محاسبه می شود؟
برای افتتاح حساب مارجین در یک شرکت کارگزاری، دارنده حساب ابتدا باید مقدار معینی وجه نقد، اوراق بهادار یا سایر وثیقه‌ها را که به‌عنوان مارجین موردنیاز اولیه شناخته می‌شود، پست کند. یک حساب وجه تضمین، سرمایه‌گذاران، معامله‌گران و سایر فعالان بازار را تشویق می‌کند تا از اهرم برای خرید اوراق بهادار با ارزش کل بیشتر از موجودی نقدی موجود در حساب استفاده کنند. حساب مارجین اساساً یک خط اعتباری است که در آن سود از مانده مارجین باقی‌مانده محاسبه می‌شود.
اوراق بهادار موجود در حساب وجه تضمین با وجه نقدی که توسط شرکت کارگزاری به صاحب حساب قرض داده پرداخت و به‌عنوان وثیقه تعیین می‌شود. این فرایند امکان بزرگ‌نمایی سود بالقوه را فراهم کرده، اما زیان‌های احتمالی را نیز بزرگ‌تر می‌کند. اگر اوراق بهادار خریداری‌شده در حساب حاشیه به ارزش صفر کاهش یابد، دارنده حساب باید ارزش اولیه کامل اوراق را به‌صورت نقدی یا سایر وثیقه‌های نقدی برای پوشش زیان سپرده‌گذاری کند.
نمونه‌ای از مارجین اولیه
برای مثال فرض کنید یک دارنده حساب می‌خواهد 1000 سهم Meta, Inc. (FB) که قبلاً فیسبوک بود، خریداری کند که قیمت آن 200 دلار برای هر سهم است. کل هزینه این تراکنش در حساب موجودی نقدی 200000 دلار خواهد بود؛ با این حال اگر صاحب حساب یک حساب مارجین باز کند و 50 درصد مارجین موردنیاز اولیه یا 100000 دلار را واریز کند، کل قدرت خرید به 200000 دلار افزایش خواهد یافت. در این حالت، حساب مارجین به اهرم دو به یک دسترسی دارد.
قراردادهای آتی و مارجین اولیه
برای قراردادهای آتی، صرافی‌ها الزامات وجه تضمین اولیه را تا 5 یا 10 درصد از قرارداد مورد معامله تعیین می‌کنند؛ برای مثال اگر قرارداد آتی نفت خام 100000 دلار باشد، دارنده حساب آتی می‌تواند با ارسال تنها 5000 دلار مارجین اولیه یا 5 درصد از ارزش قرارداد، موقعیت خرید را وارد کند؛ به عبارت دیگر، این نیاز به وجه تضمین اولیه به صاحب حساب یک ضریب اهرمی 20 برابری می‌دهد.
در طول دوره‌های نوسانات بالای بازار، مبادلات آتی ممکن است الزامات مارجین اولیه را تا هر سطحی که مناسب بدانند افزایش دهند که با قدرت شرکت‌های کارگزاری سهام برای افزایش سطوح حاشیه اولیه بالاتر از آنچه در مقررات سازمان بورس و بانک مرکزی لازم است، مطابقت دارد.
وجه تضمین اولیه در مقابل حداقل وجه تضمین
وجه تضمین اولیه با حداقل وجه تضمین متفاوت است. هر دو این موارد به مقدار پول نقد در مقابل مقداری که می‌توانید هنگام سرمایه گذاری وام بگیرید مربوط می‌شود. با این حال، مارجین موردنیاز اولیه، مقدار وجه نقد یا وثیقه موردنیاز برای خرید واقعی اوراق بهادار است.
در مقابل حداقل وجه تضمین یا همان حداقل مارجین، مقدار حقوق صاحبان سهامی است که در آینده باید در حساب حداقل وجه تضمین شود. حداقل وجه تضمین درصدی از Initial Margin است که اگر موجودی حساب عملیاتی به کمتر از این نسبت برسد، به صدور اخطاریه افزایش وجه تضمین منجر می‌شود.
میزان حداقل وجه تضمین یا Maintenance margin توسط سازمان بورس هر کشور مشخص می‌شود؛ برای مثال سازمان بورس یک کشور می‌تواند تعیین کند که تا همیشه 25 درصد از ارزش کل قرارداد به‌عنوان حداقل وجه تضمین در حساب کاربری معامله‌گر قرار گیرد. همچنین این درصد تعیین‌شده توسط سازمان بورس حداقل میزان وجه موردنیاز است و این مقدار با توجه به صلاحدید کارگزار می‌تواند بالاتر از درصد اعلام‌شده توسط سازمان باشد.
حداقل وجه تضمین کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود دارندگان حساب درصورت کاهش ارزش اوراق بهادار، وثیقه را در حساب حفظ می‌کنند. برخی اوراق بهادار، به‌ویژه اوراق نوسان دارای الزامات وجه تضمین بالاتری هستند که توسط کارگزاری‌ها تعیین می‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی وجه تضمین اولیه یا همان مارجین اولیه پرداختیم. مارجین اولیه درصدی از قیمت خرید است که هنگام استفاده از حساب مارجین باید به‌صورت نقدی پرداخت شود. این مارجین با حداقل مارجین اولیه متفاوت است که درصدی از حقوق صاحبان سهام بوده که باید مداوم در حساب نگهداری شود. میزان حداقلی این وجه توسط سازمان بورس اعلام می‌شود و با توجه به نوع معامله ممکن است میزان آن توسط کارگزار افزایش یابد.
پرسش‌های متداول
مارجین اولیه (Initial Margin) درصدی از قیمت خرید اوراق بهادار است که هنگام استفاده از حساب مارجین باید به‌صورت نقد یا وثیقه پوشش داده شود.
خیر، با وجود اینکه هر دو این موارد به مقدار پول نقد در مقابل مقداری که می‌توانید هنگام سرمایه‌گذاری وام بگیرید مربوط می‌شود، اما دو مفهوم مجزا هستند. مارجین موردنیاز اولیه، مقدار وجه نقد یا وثیقه موردنیاز برای خرید واقعی اوراق بهادار است. در مقابل، حداقل وجه تضمین یا همان حداقل مارجین، مقدار حقوق صاحبان سهامی است که در آینده باید در حساب حداقل وجه تضمین شود.
میزان حداقل وجه تضمین یا Maintenance margin توسط سازمان بورس هر کشور مشخص می‌شود؛ برای مثال سازمان بورس یک کشور می‌تواند تعیین کند که تا همیشه 25 درصد از ارزش کل قرارداد به‌عنوان حداقل وجه تضمین در حساب کاربری معامله‌گر قرار بگیرد.
