نرخ بازگشت سرمایه که با Return on Investment یا به طور مخفف با ROI شناخته می شود، یکی از شاخص های کلیدی عملکرد و معیارهایی است که میزان موفقیت یک واحد تجاری را نشان می دهد. این مفهوم در بازارهای مالی و تدوین استراتژی های تبلیغات کاربرد دارد.
نرخ بازگشت سرمایه (Return On Investment)
شاید بهترین تعریف برای نرخ بازگشت سرمایه، نسبت سود حاصله به میزان هزینه و سرمایه پرداخت شده باشد. البته سود به دست آمده ممکن است تنها جنبه مالی نداشته باشد و شامل موارد غیرمالی مانند برند سازی شود، ولی به صورت کلی منظور از محاسبه آن، درآمد و سودآوری مالی کسب و کار است.
در شرایطی که منابع موجود ما، محدود است، بهتر است در جستجوی بهترین سرمایه گذاری با نرخ بازگشت سرمایه مطلوب باشیم.
فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI)
بازگشت سرمایه (ROI) به بیان ساده، سود حاصل از سرمایه گذاری نسبت به کل هزینه پرداختی است. بر این اساس می توانیم خیلی ساده فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه را به صورت زیر به دست آوریم:
برای اینکه بتوانید نرخ بازگشت سرمایه (ROI) را بر اساس درصد حساب کنید، می توانید نتیجه بالا را در ۱۰۰ ضرب کنید.
به زبان ساده تر، نرخ بازگشت سرمایه یعنی نسبت سود به دست آمده به هزینه پرداختی چقدر بوده است؛ بنابراین هر چه بتوانیم در ازای سرمایه گذاری انجام شده، خروجی بهتری بگیریم و از روش های مقرون به صرفه ولی با بازده بالاتر، استفاده کنیم، می توانیم بیشتر به بازگشت سرمایه خود امیدوار باشیم. درواقع باید بررسی کنیم هزینه ها صرف چه چیزی شده است و آیا عملکرد ما خوب بوده یا خیر.
سرمایه گذاران، نه تنها برای ارزیابیِ چگونگی عملکردِ سرمایه گذاری شان، بلکه برای مقایسه عملکرد سرمایه گذاری های مختلف در انواع و اندازه های متفاوت هم از این نسبت استفاده می کنند.
برای مثال، سرمایه گذاری در بورس، می تواند با سرمایه گذاری در زمینه تجهیزات مقایسه شود. نوع سرمایه گذاری مهم نیست؛ زیرا محاسبه نرخ بازگشت سرمایه فقط به هزینه ها و سود مرتبط با این سرمایه گذاری توجه می کند.
محاسبه این نرخ بازگشت سرمایه یکی از رایج ترین نسبت های موردتوجه در بحث سرمایه گذاری است، زیرا بسیار ساده و تطبیق پذیر است. مدیران می توانند از این نسبت برای مقایسه نرخ های عملکرد در خرید تجهیزات سرمایه ای (تجهیزاتی که گران هستند و برای خریدشان سرمایه زیادی لازم است) استفاده کنند، درحالی که سرمایه گذاران می توانند محاسبه کنند کدام یک از سهام خریداری شده، عملکرد بهتری داشته اند.
به این روش، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه می تواند بسیار تطبیق پذیر باشد، اما بسته به اینکه کاربر چه چیزی را می خواهد ارزیابی کند یا نشان دهد، ممکن است گمراه کننده هم بشود. باید بدانید که هیچ معادله استانداردِ واحدی برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه وجود ندارد. در عوض، به این ایده اولیه توجه می کنیم که سودها درصدی از درآمد هستند. برای درک درستِ این نسبت، باید بفهمید که چه درآمدها و هزینه هایی در این معادله استفاده می شوند.
مثالی از محاسبه نرخ بازگشت سرمایه
یک سرمایه گذار را در نظر بگیریم. فرد الف سهامی پر ریسک را خریداری کرده است.
او سال گذشته ۵۰۰ سهم، هرکدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان را خریداری کرد. امروز و پس از گذشت یک سال، ارزش هر سهم آن در بازار ۳۵۰۰ تومان است. او سهامش را می فروشد.
ROI وی ۲٫۵ یا ۲۵۰ درصد است؛ یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ تومانی که سرمایه گذاری کرده، ۲۵۰۰ تومان سود به دست آورده است.
حالا می توانیم این سرمایه گذاری با سرمایه گذاری دیگری مقایسه کنیم. فرض کنیم وی ۱۰۰ سهم، هرکدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان خرید و هر سهم را ۱۲۵۰ تومان فروخت.
در این خرید، نرخ بازگشت سرمایه او تنها ۲۵ درصد یا ۰٫۲۵ بود. البته این هم بازگشت سرمایه خوبی است، اما به نسبت سرمایه گذاری قبلی، نرخ پایین تری دارد.
تجزیه و تحلیل
به طورکلی هر نرخ بازگشت سرمایه مثبتی را می توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه سرمایه گذاری به علاوه مقداری سود، بازگشته است. منفی شدن آن یعنی درآمد آن قدر نبوده که کل هزینه ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هرقدر بالاتر باشد، بهتر است.
محاسبه نرخ بازگشت سرمایه، فوق العاده متنوع است و می تواند برای سرمایه گذاری های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابیِ بازگشت سرمایه هایی که سرمایه گذاری کرده اند استفاده می کنند. سرمایه گذاران می توانند برای ارزیابی عملکرد سهامشان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی هایی همچون خانه از آن بهره ببرند.
نکته ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی گیرد. البته برای خریدوفروش ساده سهام این حقیقت آن قدرها اهمیت پیدا نمی کند، اما برای محاسبه دارایی ثابتی مثل ساختمان یا خانه که هرسال به ارزش آن افزوده می شود، بسیار مهم است. به همین خاطر است که وقتی دریافتی های این فرمول را نسبت به ارزش فعلی محاسبه می کنیم، معمولاً مقدار آن تغییر می کند.
ROI چه کاربردی دارد؟
یکی از اصلی ترین کاربردهای ROI زمانی است که شما می خواهید ببینید در ازای سرمایه گذاری انجام شده چه خروجی ای گرفته اید و سود به دست آمده چقدر بوده است. به عنوان مثال نرخ بازگشت ۶۰ درصد خیلی بهتر از نرخ بازگشت ۲۰ درصد است و نشان می دهد عملکرد خوبی داشتید و سود خوبی هم نصیبتان شده است.
یکی دیگر از کاربردهای آن مربوط به زمانی است که می خواهید محصول جدیدی را روانه بازار کنید؛ بنابراین می خواهید بسنجید محصول جدید تا چه اندازه برایتان سودآور خواهد بود. اینجاست که بعد از عرضه محصول می توانید به کمک ROI میزان سوددهی را ارزیابی کنید. حتی اگر امکان محاسبه این نسبت، در برخی از بازارها وجود نداشته باشد، می توانید با شبیه سازی گروهی از مشتریان هدف خود، نرخ بازگشت سرمایه را به صورت تقریبی به دست آمده آورید.
مزایا و معایب ROI
تعیین شاخص های کلیدی عملکرد به ویژه مواردی چون ROI که به موضوعات مالی مربوط است و پیچیدگی های خاصی دارد کار ساده ای نیست. از سوی دیگر هر شاخصی می تواند مزایا و معایب خودش را داشته باشد و محاسبه آن نیز شما را دچار چالش کند. این نرخ نیز از این قاعده مستثنی نیست و مزایا و معایبی دارد.
اگر بخواهیم مزایای سنجش دقیق نرخ بازگشت سرمایه را بیان کنیم، می توانیم به مهم ترین موارد زیر اشاره داشته باشیم:
- سنجش کیفیت و میزان خروجی و سود حاصله در ازای هزینه و سرمایه گذاری انجام شده
- ارزیابی عملکرد تیم موردنظر در بهینه سازی هزینه ها و صرفه جویی در ازای گرفتن بهترین نتایج
- بررسی میزان پتانسیل و ظرفیت برنامه های تجاری برای بازگشت سرمایه در کوتاه یا بلندمدت
- ارائه محصولات جدید متناسب باسیاست های درآمدی و سودآوری کسب وکار
اما در مورد مهم ترین معایب ROI می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اشتباه محاسباتی در ROI می تواند باعث گمراهی مدیران در سرمایه گذاری شود
- مشکل در محاسبه دقیق سود حاصل از برخی کمپین ها و مشتری ها
- مشکل در تعیین میزان اثرگذاری بعضی از روش های تبلیغاتی
- عدم توجه به ارزش زمانی پول است که باعث می شود نتیجه دقیق نباشد
بهبود نرخ بازگشت سرمایه
برای بهبود نر خ بازگشت سرمایه راه های مختلفی وجود دارد. افزایش سود، کاهش مخارج، بهبود راندمان و کارایی و افزایش آگاهی از برند می توانند مصداق های مختلفی از بهبود نر خ بازگشت سرمایه باشند.
اولین قدم برای بهبود ROI مشخص کردن تعریف دقیق و واضحی از بازگشت سرمایه «موردنظر شما است. تعداد فروش بیشتر، افزایش سود به ازای هر فروش، سودهای کلان تر، کاهش قیمت سربه سر، کاهش هزینه های تولید، داشتن رضایت مشتری و برندینگ مثال های خوبی از تعریف اهداف و بازگشت سرمایه هستند. برای نمونه به جای تعریف» افزایش فروش «به عنوان هدف»، افزایش فروش در بازه زمانی مشخص، در یک منطقه خاص، از یک کانال توزیع بخصوص را به عنوان هدف در نظر بگیرید. در حوزه بازارهای مالی نیز می توانید انتخاب های خود برای سرمایه گذاری را هوشمندانه تر انتخاب کنید تا نرخ بالاتری کسب کنید.
سختی های اندازه گیری دقیق
البته، اندازه گیری آن هم پیچیدگی های خودش را دارد که باعث می شود هیچ وقت نتوانیم دقیقاً ROI بازاریابی خود را مشخص کنیم. در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره خواهیم کرد:
وقتی یک مشتری از طریق تبلیغ شما جذب می شود، ممکن است خدمات شما را به دوست خود معرفی کند (که یعنی بازاریابی دهان به دهان)؛ اما لحاظ کردن سود حاصل از این مشتری در نر خ بازگشت سرمایه، کار را کمی دشوار می کند.
جمع بندی
نرخ بازگشت سرمایه به ما می گوید در ازای هزینه پرداختی چقدر سود کرده ایم و عملکرد ما در بهینه سازی هزینه ها و دریافت خروجی مطلوب چگونه بوده است.
البته این نرخ صرفاً در کمپین های تبلیغاتی آنلاین کاربرد ندارد و گستره به کارگیری آن در کسب وکارهای مختلف بسیار وسیع است. ولی به طورکلی هرچه این مقدار بیشتر باشد، قطعاً سود بیشتری نصیبتان خواهد شد.
به طورکلی هر نرخ مثبتی را می توان بازگشت خوبی قلمداد کرد. مثبت بودن این نسبت، یعنی کل هزینه سرمایه گذاری به علاوه مقداری سود، بازگشته است. نرخ بازگشت سرمایه منفی یعنی درآمد آن قدر نبوده که کل هزینه ها را پوشش دهد. ناگفته پیداست که نرخ بازگشت سرمایه هرقدر بالاتر باشد، بهتر است.
محاسبه نرخ بازگشت سرمایه فوق العاده متنوع است و می تواند برای سرمایه گذاری های مختلفی استفاده شود. مدیران آن را برای ارزیابی بازگشت سرمایه هایی که سرمایه گذاری کرده اند استفاده می کنند. سرمایه گذاران می توانند برای ارزیابی عملکرد سهامشان از آن استفاده کنند و افراد حقیقی هم می توانند برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی هایی همچون خانه از آن بهره ببرند.
نکته ای که باید به خاطر داشته باشید این است که این نسبت، ارزش زمانیِ پول را در نظر نمی گیرد.
