به‌طورکلی شاخص، معیاری است که براساس آن تغییرات روند یک بازار سرمایه مانند ارزهای دیجیتال نشان داده می‌شود. یکی از بهترین ویژگی‌های بازار ارزهای دیجیتال، در دسترس بودن داده‌ها برای انجام تجزیه و تحلیل‌های لازم است. تکنولوژی بلاک چین به‌تنهایی می‌تواند اطلاعات زیادی را درباره جریان پول، احساسات بازار و رفتار معامله‌گران در اختیار کارشناسان قرار دهد. در ادامه این مطلب به معرفی و بررسی یکی از شاخص‌های مهم بازار کریپتو یعنی شاخص SOPR می‌پردازیم.
شاخص SOPR چیست؟
این شاخص کوتاه‌شده عبارت Spent Output Profit Ratio و به معنای نسبت سود خروجی مصرف شده است. همچنین شاخصی است که اطلاعات مناسبی درباره احساسات کلان بازار، سود و زیان مربوط به یک بازه زمانی خاص را به کاربران ارائه می‌دهد. این شاخص تمام سود و زیان مربوط به کوین‌های موجود در زنجیره را نشان می‌دهد.
در بیانی ساده‌تر، با استفاده از این شاخص می‌توان سود یا زیان تمام معاملات بازار را اندازه‌گیری کرد. عدد SOPR با اندازه‌گیری تفاوت بین قیمت خرید و فروش به دست می‌آید و از طریق آن می‌توان متوجه شد که آیا کل بازار سودده است یا زیان‌ده.
- اگر ارزش این شاخص بالاتر 1 باشد، مشارکت‌کنندگان بازار دارایی خود را همراه با کسب سود می‌فروشند (بازار صعودی بوده و قیمت فروش بالاتر از قیمت پرداختی کاربر است).
- اگر ارزش این شاخص کمتر از 1 باشد، مشارکت‌کنندگان بازار دارایی خود را همراه با ضرر و زیان می‌فروشند (بازار نزولی بوده و قیمت فروش کمتر از قیمت پرداختی کاربر است).
روش اندازه‌گیری شاخص SOPR
در تمامی شرایط بازار این شاخص یک ابزار مفید است؛ چراکه این شاخص کل سود و زیان محقق‌شده در یک روز خاص را در بر گرفته و اغلب بازتابی از احساسات بازار است. هر دو فاکتور ارزش دقیق شاخص و روند غالب بازار، بینش خوبی درباره رفتار مخارج بازار یا همان market spending behaviour ارائه می‌دهند.
اندازه‌گیری این شاخص با تقسیم ارزش تحقق‌یافته یک خروجی مصرف‌شده (به دلار) بر ارزش ایجاد UTXO اصلی (به دلار) محاسبه می‌شود.
سیگنال‌های شاخص SOPR
به‌طورکلی، مقادیر بالای این شاخص نشان‌دهنده تحقق سود بالا در روز مدنظر است. معمولاً به‌دنبال افزایش صعودی قیمت‌ها، پیک‌های متوالی SOPR بالا نشان‌دهنده توزیع مستمر هستند. همچنان که کوین‌های بیشتری در گردش نقدینگی بازار مصرف می‌شوند، احتمال ایجاد یک بازار محلی یا کلان نیز بیشتر می‌شود، اما در مقابل، مقادیر کمتر این شاخص سبب بروز یک یا هر دو سناریوی زیر می‌شود:
- کاهش سطح فروش دارایی در میان سرمایه‌گذارانی که کوین‌های سودآوری را در اختیار داشته باشند، نشان‌دهنده پایین بودن قیمت‌هاست.
- سرمایه‌گذارانی که کوین‌های ضرردهی را در اختیار داشته باشند، دارایی‌های خود را می‌فروشند. زمانی که نسبت زیان تحقق‌یافته از سود تحقق‌یافته بیشتر شود، SOPR به زیر 1.0 می‌رسد. به‌طورکلی این امر نشان‌دهنده سطح فروش بالا و شرایط نزولی بازار است.
مثال‌هایی از کاربرد شاخص SOPR
-
بازار گاوی/ Bull Market Rallies
بازار گاوی یکی از اصطلاحات رایج بازار ارزهای دیجیتال و به معنای بازار صعودی است. با افزایش قیمت‌ها در بازارهای صعودی، بخش اعظمی از عرضه سکه‌های در گردش، سودده خواهند بود. علاوه بر این، با وجود ادامه روند صعودی بازار، میزان سود سرمایه‌گذاران بلندمدت نیز افزایش خواهد یافت.
همچنان که این حجم از سود تحقق‌نیافته افزایش می‌یابد، انگیزه سرمایه‌گذاران برای فروش و تحقق سود نیز افزایش پیدا می‌کند. این امر سبب کسب سود و بازگرداندن ذخایر نقدینگی قبلی به نقدینگی موجود در گردش می‌شود. براساس شرایط بالا، تفسیر شاخص SOPR در طول روند بازارهای صعودی به شرح زیر است:
SOPR Rest (A): پس از اصلاح قیمت در مقطعی که احساسات بازار در سطح پایین قرار دارد، دارندگان حجم بالای ارزهای دیجیتال وارد عمل می‌شوند و شروع به خرید ارز در کف قیمت می‌کنند. این امر سبب می‌شود تا سطح تقاضا از عرضه پیشی بگیرد.
در این مواقع سطح SOPR پایین بوده (نزدیک یا زیر 1) و نشان‌دهنده آن است که بیشتر سفارش‌های فروش، توسط معامله‌گران وحشت‌زده از سقوط قیمت‌ها ثبت شده‌اند.
Distribution into Strength (B): با افزایش قیمت‌ها، احتمال تحقق سود کوین‌های سودآور افزایش می‌یابد و این امر به توزیع منجر می‌شود؛ همچنان که عرضه بیشتر کوین‌ها با حاشیه سود بالاتر به گردش درمی‌آید. در بیشتر موارد در پیک‌های متوالی، شاخص مذکور نیز افزایش می‌یابد.
Local/Macro Top Established (C): درنهایت عرضه تازه توزیع‌شده، تقاضاهای ورودی را تحت تأثیر قرار داده و یک بازار محلی یا کلان ایجاد می‌شود. در این موارد اغلب شاخص SOPR بالاست و این موضوع نشان‌دهنده بالابودن حجم سود محقق‌شده است.
-
اصلاحات بازار گاوی/ Bull Market Corrections
به‌طورکلی، به احتمال زیاد شرکت‌کنندگان جدیدتر و بی‌تجربه‌تر بازار، ارزهایی را در قیمت‌های بالا خریداری می‌کنند و متعاقباً هنگام انجام اصلاحات بازار، کوین‌های خود را با وجود تحمل ضرر می‌فروشند. برعکس این سناریو نیز صادق است؛ یعنی به احتمال زیاد سرمایه‌گذاران قدیمی و باتجربه کوین‌هایی را در اختیار دارند که در سطوح ارزان‌تر خریداری شده و این افراد از سرمایه خود برای خرید ارز در کف قیمت استفاده می‌کنند. براساس شرایط بالا، تفسیر شاخص SOPR در طول اصلاحات بازارهای صعودی به شرح زیر است:
Local/Macro Top Established (A): عرضه توزیع‌شده سبب ایجاد بازارهای محلی و کلان می‌شود.
Price Correction (B): کوین‌های سودده در زمان اصلاح قیمت اغلب با نرخ کم به درون بازار توزیع می‌شوند. به این ترتیب سرمایه‌گذاران قدیمی و باتجربه‌تر، کمتر دچار پنیک فروش می‌شوند و احتمال اینکه سکه‌های سودآور را در قیمت پایین بفروشند کمتر است، اما در مقابل، احتمال بیشتری وجود دارد که سرمایه‌گذاران جدیدتر و بی‌تجربه با ترس از دست دادن دارایی در طول اصلاحیه قیمت، ارزهای خود را بفروشند و متحمل ضرر و زیان بسیاری شوند. این امر شاخص SOPR را به سمت یک روند نزولی و مقادیر پایین‌تر سوق می‌دهد.
SOPR Reset (C): تسلیم‌شدن سرمایه‌گذاران جدید به کاهش ارزش شاخص SOPR (نزدیک یا کمتر از 1) منجر می‌شود. درنهایت وضعیت ارزهای بازار در حالت سکون باقی می‌ماند و این امر نشان‌دهنده اعتقاد سرمایه‌گذاران به نگهداری ارزهاست.
-
معکوس بازار گاوی/ Bull Market Reversals
درنهایت بازارهای گاوی یک قله کلان ایجاد می‌کنند که این قله با یک دوره طولانی روند نزولی ایجاد می‌شود. روند کلی و سطوح اوج شاخص SOPR می‌تواند بینشی را درباره میزان نسبی سود محقق‌شده ارائه دهد. احتمالاً این موضوع سبب می‌شود تا میزان عرضه بر تقاضا غلبه کند. توالی معمول برای شناسایی بازارهای صعودی کلان با استفاده از اندیکاتور این شاخص به شرح زیر است:
بالارفتن تدریجی SOPR: اطراف قله‌های محلی و اصلاحات انجام‌شده نشان می‌دهد میزان سود تحقق‌یافته نیز با هر افزایش قیمت، در حال زیادشدن است. این موضوع به این معناست که برای جذب کوین‌هایی که با قیمت‌های بالاتر فروخته می‌شوند، به حجم بیشتری از تقاضای ورود سرمایه نیاز است.
دوره‌های پایدار SOPR بالا: این دوره‌های پایدار نشان‌دهنده آن است که روند خرید دارایی‌های سودآور در بازه زمانی که این کوین‌ها با قیمت نزولی مواجه هستند، کاهش پیدا نکرده است. این امر احتمالاً با احساسات بازار مرتبط است و براساس آن سرمایه‌گذاران به گران‌شدن ارزها اعتقاد دارند.
مقادیر قابل‌توجهی از SOPR پایین: ممکن است بر اثر یک اصلاح قیمت، شاهد پنیک گسترده‌ای در بازار باشیم؛ چراکه در این بازه زمانی سرمایه‌گذاران متحمل ضررهای بزرگی می‌شوند. افت شدید شاخص مذکور نشان می‌دهد ارزش بخش بزرگی از دارایی‌های موجود در بازار، پایین‌تر از حد تصور قرار دارد. این موضوع سبب ضرر سرمایه‌گذاران و بروز شرایط نزولی بازار می‌شود.
-
بازارهای خرسی/ Bear Markets
در بازارهای نزولی، شاخص SOPR معمولاً به همان منطق بازارهای صعودی پایبند است (اما برعکس). در بازارهای نزولی، علاقه و تقاضای عمومی برای خرید دارایی در طول زمان کاهش یافته و نوسانات بالا سبب خروج سرمایه‌گذاران از بازار می‌شود.
درنهایت در بازارهای خرسی (نزولی)، یک کف قیمت نهایی ایجاد می‌شود. در این مرحله خریداران کوین‌هایی را از فروشندگانی که تسلیم وضعیت بازار شده‌اند، جمع‌آوری و خریداری می‌کنند. توالی معمول و تفسیر شاخص SOPR در طول بازارهای نزولی به شرح زیر است:
Macro Top (A): رأس بازار کلان زمانی ایجاد می‌شود که عرضه توزیع شده درنهایت بر میزان تقاضای بازار غلبه کند. هر دو گروه سرمایه‌گذاران بلندمدت و کوتاه‌مدت، کوین‌های گران‌قیمت را با سودهای بالا توزیع می‌کنند و منجر به بالارفتن ارزش SOPR می‌شوند.
Local Capitulation (B): با روند کاهشی قیمت غالب، سرمایه‌گذارانی که ارزش دارایی آن‌ها به پایین‌تر از حد تصور می‌رسد، تسلیم می‌شوند و کوین‌های خود را با ضرر در پایین‌ترین سطح محلی می‌فروشند. درنهایت این امر به بروز مقادیر بسیار پایین شاخص SOPR که معمولاً کمتر از 1 است، منجر خواهد شد.
Return to Profitability (C)/ بازگشت به سودآوری: زمانی که قیمت‌ها در بازارهای نزولی یا خرسی افزایش پیدا می‌کنند، سرمایه‌گذاران بلندمدت و افرادی که مخالف روند بازار وارد معامله می‌شوند، از چرخه صعودی قبلی به روند سودآوری بازمی‌گردند. همچنان که این ارزها فروخته شده و سود معامله‌گران محقق می‌شود، روند این شاخص نیز به بالاتر از 1 می‌رسد.
از آنجا که منابع نقدینگی حاصل از کوین‌های فروش‌رفته بار دیگر بر کاهش سطح تقاضای بازار نزولی غلبه می‌کنند، ممکن است قیمت بازار تغییر کرده و فاز B دوباره تکرار شود.
Sustained Capitulation (D)/ کاپیتولاسیون پایدار: همچنان که بازار نزولی به کاپیتولاسیون نهایی می‌رسد، بیشتر دارندگان ارز، در مقطعی از زمان، متحمل زیان خالص شده و از این جهت، ممکن است شاخص SOPR برای مدت‌زمان طولانی زیر 1 باقی بماند. این وضعیت نشان‌دهنده زمانی است که ارزهای سودآور باقیمانده از چرخه قبلی ساکن و غیرفعال هستند.
نتیجه گیری
SOPR یکی از شاخص‌های مهم در تجزیه و تحلیل روند بازارهای سرمایه مانند بازار ارزهای دیجیتال است. توجه به سیگنال‌هایی ارائه‌شده توسط این شاخص سبب می‌شود تا سرمایه‌گذار براساس شرایط به‌وجودآمده در بازارهای خرسی و گاوی بهترین تصمیم را بگیرد.
