در میان بانک های مرکزی و دولت ها، دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره و پرکاربردترین ارز جهان شناخته می شود. به دلیل سابقه طولانی در ثبات سیاسی و اقتصادی ایالات متحده، واحد پولی این کشور به پیشروترین ارز جهان تبدیل شده است. DXY به عنوان شاخص دلار آمریکا قدرت و ضعف این واحد ارزی را منعکس می کند و برای قیمت گذاری بسیاری از کالاها استفاده می شود، اما این شاخص چه تأثیری بر بازار کریپتو دارد؟ در ادامه به این سؤال پاسخ داده شده است.
شاخص DXY چیست؟
این شاخص که همان شاخص دلار آمریکا (Dixie) است، ارزش پول ایالات متحده آمریکا (USD) را اندازه گیری می کند. این شاخص دلار آمریکا را در مقایسه با سبدی از میانگین وزنی 6 ارز بزرگ جهان یعنی یورو (EUR) با 57.6 درصد، ین ژاپن (JPY)، پوند انگلیس (GBP)، دلار کانادا (CAD)، کرون سوئد (SEK) و فرانک سوئیس محاسبه و اندازه گیری می کند.
همان طور که ملاحظه کردید، این 6 ارز مربوط به سایر کشورهای باثبات سیاسی و اقتصادی در جهان هستند. از آنجا که یورو بعد از دلار آمریکا، دومین ارز پیشرو در جهان محسوب می شود، در مقایسه با 5 ارز دیگر این سبد، بیشترین وزن را در شاخص DXY دارد.
شروع استفاده از این شاخص با کنارگذاشتن استاندارد طلا همراه شده و یکی از مهم ترین شاخص ها در جهت گیری قیمت هاست. به این ترتیب که اگر شاخص مذکور روند صعودی داشته باشد، ارزش دلار آمریکا بالا می رود و در مقابل آن سایر ارزها تضعیف می شوند. برعکس این حالت نیز صادق است؛ یعنی اگر شاخص DXY روند نزولی پیدا کند، ارزش سایر ارزها بالا می رود و دلار تضعیف می شود. درنهایت نیز قیمت مواد خام در جهان بالا می رود.
نحوه محاسبه شاخص دلار
در زیر فرمول محاسبه شاخص دلار را بر اساس ارزهایی که شامل می شود عنوان شده است:
۵۰٫۱۴۳۴۸۱۱۲ * ((EUR ^ 0,576) * (JPY ^ 0.136) * (GBP ^ 0.119) *(CAD ^ 0.091) * (SEK ^ 0.042) * (CHF ^ 0.036))
به شاخص وزنی – حجمی دلار (Volume-Weighted USDX) شاخص گستره (Broad Index) نیز گفته می شود که به عنوان یک شاخص جایگزین و دقیق شناخته می شود.فدرال رزرو (بانک مرکزی دولت فدرال آمریکا) در سال ۱۹۸۸ این شاخص را محاسبه و در محاسبه آن،دلار را با تعداد قابل توجهی بیشتر از محصولات مورد مقایسه قرار داد. ولی وزن ارزها بستگی به حجم بخصوص در صادرات و واردات دارد. به همین خاطر یوان چین که در شاخص دلار در نظر گرفته نمی شود ،در این شاخص در کنار یورو بیشترین وزن را به خود اختصاص می دهد.
تاریخچه شاخص DXY
این شاخص اندکی پس از انحلال توافقنامه Bretton Woods Agreement ایجاد شده است. معاملات این شاخص از سال 1973 شروع و بر پایة 100 قرار گرفته شده است. براساس قراردادی که در سال 1944 منعقد شد، اقتصادهای جهان به توافق رسیدند که موجودی خود را بر مبنای دلار آمریکا که در آن زمان ارز ذخیره بود، تسویه کنند. به این ترتیب در آن زمان تبدیل هر انس طلا با 35 دلار آمریکا امکان پذیر بود.
شاخص DXY از آغاز شکل گیری تاکنون، با افزایش و کاهش شدیدی همراه بوده است. در طول 6 سال گذشته، شاخص دلار آمریکا در محدوده 90 تا 100.2 و در ژانویه سال 2020، حدود 96 بوده است. این شاخص در سال 1984 با ارزشی نزدیک به 165 بالاترین حد و در سال 2007 با ارزشی نزدیک به 70 کمترین حد را ثبت رسانده است.
نکات مهم درباره شاخص DXY
- بیشتر تغییرات این شاخص متأثر از تصمیم های بانک مرکزی آمریکا و اروپاست.
- ارزش این شاخص نشان دهنده ارزش دلار در بازارهای جهانی است.
- ارزش مواد خام مانند نفت و طلا به روند شاخص DXY بستگی دارد.
- ارزش مواد خام و این شاخص رابطه عکس با یکدیگر دارند.
- سایر ارزهای جهان به این شاخص وابسته هستند.
- این شاخص ابتدا بر پایه 100 قرار گرفت و از آن زمان به بعد، مقادیر به این پایه وابسته شدند.
- این شاخص از عوامل کلان اقتصادی مانند افزایش و کاهش تورم در دلار و 6 ارز خارجی موجود در سبد و همچنین رکود و رشد اقتصادی در این کشورها تأثیر می گیرد.
شاخص DXY و بازار ارزهای دیجیتال
بیت کوین و به دنبال آن بسیاری از ارزها، در دو سال گذشته و پس از شیوع ویروس کرونا در وضعیت مطلوبی قرار گرفته اند. اگرچه ارزش دلار از سایر ارزهای جهان مانند یورو و پوند در سطح پایین تری است، تاکنون باثبات بوده و وضعیت خوبی داشته است.
پیش از اینکه پول مؤسسات به سمت بازار کریپتوکارنسی سرازیر شود، بیشتر معامله گران ثروتمند از دلار آمریکا استفاده می کردند و شاخص DXY توسط ردیاب ها بادقت رصد نمی شد، اما اکنون با ورود پول به بازار کریپتوکارنسی وضعیت تغییر کرد و این موضوع نشان دهنده رابطه میان دلار و بیت کوین است؛ درنتیجه هرچه پول بیشتری از مؤسسات به سمت بازار بیت کوین وارد شود، هم بستگی بیشتری میان دلار و بیت کوین ایجاد خواهد شد.
در حال حاضر کشمکش زیادی میان حامیان ارز فیات و ارزها به وجود آمده و این امر سؤال مهمی را مطرح کرده است که کدام واحد پولی از دیگری پیروی می کند؟ دلار از بیت کوین یا بیت کوین از دلار؟ همان طور که می دانید، دلار قبل از بیت کوین ایجاد شده، اما بیت کوین به عنوان یک واحد پولی جدید، تنها 13 سال پس از تأسیس، یک سیستم قدرتمند، مستقل و خصوصی ایجاد کرده و تهدیدی برای مختل شدن سیستم مالی سنتی به حساب می آید.
بهتر است برای درک درست این ارتباط و هم بستگی، قبل از هر چیزی ابتدا مفهوم پول را تعریف کنیم. FED و سایر بانک های مرکزی در جهان جز کشور پاناما، ارز فیات کشور خود را به عنوان یک پول رایج قانونی معرفی می کنند. پول رایج کشورها وسیله ای برای مبادله است که لزوماً همه آن ها پشتوانه طلا ندارند.
بیت کوین در مقابل دلار
به دلیل نقض نشدن قوانین موجود در قانون اساسی، به ویژه در کشورهای دموکراتیک، بیت کوین به عنوان یک کالا در نظر گرفته می شود. با این حال برخی شرکت های ارائه دهنده کالا و خدمات مانند تسلا، بیت کوین را به عنوان روش پرداخت پذیرفته اند. تنها 13 سال پس از شکل گیری، بیت کوین مانند دلار به منزله یک «استاندارد پرداخت معوق» استفاده شده و در نتیجه آن دلار و ارز، هر دو برای انجام معاملات در دسترس قرار گرفته اند.
با این حال، دلار در مقایسه با بیت کوین از لحاظ گستردگی و عمق بازار پیشتاز هستند؛ به طوری که در بازار FX روزانه بیش از 5 تریلیون دلار معامله انجام می شود. با وجود اینکه بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در پلتفرم صرافی های دیجیتال برای معامله در دسترس هستند، عمدتاً از سوی دولت های تنظیم نشده اند، اما این موضوع مانع مشارکت سرمایه گذاران نشده و ارز راهی برای سرمایه گذاری و انتقال دارایی توسط بسیاری از سرمایه گذاران است. این روند سبب شده تا ارزش بازار بیت کوین به بیش از 1.1 تریلیون دلار برسد.
همان طور که ملاحظه کردید، دلار آمریکا (USD) و بیت کوین (BTC) با وجود تفاوت هایی که درباره عمق بازار و تنظیم و مقررات دارند، دارایی های نقدی هستند که با وجود کاربردها و چارچوب های معاملاتی مختلف، مورد استفاده کاربران قرار می گیرند.
تأثیر شاخص DXY بر بازار ارزهای دیجیتال
از زمان شروع معاملات بیت کوین در مقاطعی شاهد هم بستگی منفی قیمت بیت کوین با شاخص مذکور بوده ایم. با وجود اینکه این هم بستگی در برخی مقاطع مثبت بوده، وضعیت آن در بازه های کوتاه مدت همیشه واضح و مشخص نیست، اما روند بلندمدت واضح و قابل تشخیص است؛ یعنی می توان گفت اگر قیمت DXY کاهش پیدا کند، قیمت BTC افزایش می یابد و بالعکس.
این وضعیت در هر چرخه یعنی از زمان پیدایش تا بازار صعودی (گاوی) اخیر در بازه مارس 2020 تا فوریه 2021 مشاهده می شود؛ برای مثال افزایش شدید قیمت BTC در سال های 2010، 2011، 2013، 2017 و 2020-2021 با کاهش شدید شاخص دلار آمریکا مرتبط بوده است، اما برعکس این حالت، در سال های 2014 و 2018 یعنی زمانی که شاخص DXY به سرعت در حال افزایش بود، ارزش BTC در وضعیت نزولی قرار داشت.
علاوه بر این، با نگاهی به شاخص ضریب هم بستگی (نمودار آبی) در بازه زمانی روزانه در 1.5 سال گذشته، شاهد رابطه ظریف تری هستیم. هم بستگی منفی تا اوایل سال 2021 ادامه پیدا کرده (مستطیل آبی) و پس از آن، نمودار پیچیده تر شده است؛ به این ترتیب که در بیشتر مقاطع، هیچ هم بستگی را نشان نمی دهد یا نشان دهنده هم بستگی منفی و مثبت بسیار کمی بوده است.
در این مدت، بیت کوین افزایش قیمتی تاریخی خود را در آوریل (دایره نارنجی) ثبت و سپس اصلاح سه ماهه ای را در ماه می تا جولای 2021 آغاز کرد.
پس از پایان اصلاحیه بیت کوین، هر دو نمودار DXY و BTC حرکت صعودی و به سمت بالا داشتند، اما بار دیگر این حرکت براساس یک هم بستگی عمدتاً منفی ادامه پیدا کرد. جالب است بدانید اوج این هم بستگی های منفی (خط چین قرمز)، معمولاً در پایین ترین سطح قیمت BTC (خطوط عمودی آبی) قرار می گیرند. این حالت به تازگی در 4 دسامبر 2021، یعنی زمانی که هم بستگی BTC به منفی 85 درصد رسید، دیده شد.
نتیجه گیری
DXY شاخصی است که براساس آن ارزش دلار آمریکا اندازه گیری می شود. درواقع این شاخص منعکس کننده قدرت و ضعف دلار است. با افزایش و کاهش شاخص مذکور ارزش سایر ارزهای فیات به طور معکوس تغییر می کند و بر قیمت جهانی مواد خام تأثیر می گذارد.
