در میان بانک‌های مرکزی و دولت‌ها، دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره و پرکاربردترین ارز جهان شناخته می‌شود. به‌دلیل سابقه طولانی در ثبات سیاسی و اقتصادی ایالات‌متحده، واحد پولی این کشور به پیشروترین ارز جهان تبدیل شده است. DXY به‌عنوان شاخص دلار آمریکا قدرت و ضعف این واحد ارزی را منعکس می‌کند و برای قیمت‌گذاری بسیاری از کالاها استفاده می‌شود، اما این شاخص چه تأثیری بر بازار کریپتو دارد؟ در ادامه به این سؤال پاسخ داده شده است.
شاخص DXY چیست؟
این شاخص که همان شاخص دلار آمریکا (Dixie) است، ارزش پول ایالات‌متحده آمریکا (USD) را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص دلار آمریکا را در مقایسه با سبدی از میانگین وزنی 6 ارز بزرگ جهان یعنی یورو (EUR) با 57.6 درصد، ین ژاپن (JPY)، پوند انگلیس (GBP)، دلار کانادا (CAD)، کرون سوئد (SEK) و فرانک سوئیس محاسبه و اندازه‌گیری می‌کند.
همان‌طور که ملاحظه کردید، این 6 ارز مربوط به سایر کشورهای باثبات سیاسی و اقتصادی در جهان هستند. از آنجا که یورو بعد از دلار آمریکا، دومین ارز پیشرو در جهان محسوب می‌شود، در مقایسه با 5 ارز دیگر این سبد، بیشترین وزن را در شاخص DXY دارد.
شروع استفاده از این شاخص با کنارگذاشتن استاندارد طلا همراه شده و یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در جهت‌گیری قیمت‌هاست. به این ترتیب که اگر شاخص مذکور روند صعودی داشته باشد، ارزش دلار آمریکا بالا می‌رود و در مقابل آن سایر ارزها تضعیف می‌شوند. برعکس این حالت نیز صادق است؛ یعنی اگر شاخص DXY روند نزولی پیدا کند، ارزش سایر ارزها بالا می‌رود و دلار تضعیف می‌شود. درنهایت نیز قیمت مواد خام در جهان بالا می‌رود.
تاریخچه شاخص DXY
این شاخص اندکی پس از انحلال توافقنامه Bretton Woods Agreement ایجاد شده است. معاملات این شاخص از سال 1973 شروع و بر پایة 100 قرار گرفته شده است. براساس قراردادی که در سال 1944 منعقد شد، اقتصادهای جهان به توافق رسیدند که موجودی خود را بر مبنای دلار آمریکا که در آن زمان ارز ذخیره بود، تسویه کنند. به این ترتیب در آن زمان تبدیل هر انس طلا با 35 دلار آمریکا امکان‌پذیر بود.
شاخص DXY از آغاز شکل‌گیری تاکنون، با افزایش و کاهش شدیدی همراه بوده است. در طول 6 سال گذشته، شاخص دلار آمریکا در محدوده 90 تا 100.2 و در ژانویه سال 2020، حدود 96 بوده است. این شاخص در سال 1984 با ارزشی نزدیک به 165 بالاترین حد و در سال 2007 با ارزشی نزدیک به 70 کمترین حد را ثبت رسانده است.
نکات مهم درباره شاخص DXY
- بیشتر تغییرات این شاخص متأثر از تصمیم‌های بانک مرکزی آمریکا و اروپاست.
- ارزش این شاخص نشان‌دهنده ارزش دلار در بازارهای جهانی است.
- ارزش مواد خام مانند نفت و طلا به روند شاخص DXY بستگی دارد.
- ارزش مواد خام و این شاخص رابطه عکس با یکدیگر دارند.
- سایر ارزهای جهان به این شاخص وابسته هستند.
- این شاخص ابتدا بر پایه 100 قرار گرفت و از آن زمان به بعد، مقادیر به این پایه وابسته شدند.
- این شاخص از عوامل کلان اقتصادی مانند افزایش و کاهش تورم در دلار و 6 ارز خارجی موجود در سبد و همچنین رکود و رشد اقتصادی در این کشورها تأثیر می‌گیرد.
شاخص DXY و بازار ارزهای دیجیتال
بیت کوین و به‌دنبال آن بسیاری از ارزها، در دو سال گذشته و پس از شیوع ویروس کرونا در وضعیت مطلوبی قرار گرفته‌اند. اگرچه ارزش دلار از سایر ارزهای جهان مانند یورو و پوند در سطح پایین‌تری است، تاکنون باثبات بوده و وضعیت خوبی داشته است.
پیش از اینکه پول مؤسسات به سمت بازار کریپتوکارنسی سرازیر شود، بیشتر معامله‌گران ثروتمند از دلار آمریکا استفاده می‌کردند و شاخص DXY توسط ردیاب‌ها بادقت رصد نمی‌شد، اما اکنون با ورود پول به بازار کریپتوکارنسی وضعیت تغییر کرد و این موضوع نشان‌دهنده رابطه میان دلار و بیت کوین است؛ درنتیجه هرچه پول بیشتری از مؤسسات به سمت بازار بیت کوین وارد شود، هم‌بستگی بیشتری میان دلار و بیت کوین ایجاد خواهد شد.
در حال حاضر کشمکش زیادی میان حامیان ارز فیات و ارزها به وجود آمده و این امر سؤال مهمی را مطرح کرده است که کدام واحد پولی از دیگری پیروی می‌کند؟ دلار از بیت کوین یا بیت کوین از دلار؟ همان‌طور که می‌دانید، دلار قبل از بیت کوین ایجاد شده، اما بیت کوین به‌عنوان یک واحد پولی جدید، تنها 13 سال پس از تأسیس، یک سیستم قدرتمند، مستقل و خصوصی ایجاد کرده و تهدیدی برای مختل‌شدن سیستم مالی سنتی به‌حساب می‌آید.
بهتر است برای درک درست این ارتباط و هم‌بستگی، قبل از هر چیزی ابتدا مفهوم پول را تعریف کنیم. FED و سایر بانک‌های مرکزی در جهان جز کشور پاناما، ارز فیات کشور خود را به‌عنوان یک پول رایج قانونی معرفی می‌کنند. پول رایج کشورها وسیله‌ای برای مبادله است که لزوماً همه آن‌ها پشتوانه طلا ندارند.
بیت کوین در مقابل دلار
به‌دلیل نقض‌نشدن قوانین موجود در قانون اساسی، به‌ویژه در کشورهای دموکراتیک، بیت کوین به‌عنوان یک کالا در نظر گرفته می‌شود. با این حال برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده کالا و خدمات مانند تسلا، بیت کوین را به‌عنوان روش پرداخت پذیرفته‌اند. تنها 13 سال پس از شکل‌گیری، بیت کوین مانند دلار به‌منزله یک «استاندارد پرداخت معوق» استفاده شده و در نتیجه آن دلار و ارز، هر دو برای انجام معاملات در دسترس قرار گرفته‌اند.
با این حال، دلار در مقایسه با بیت کوین از لحاظ گستردگی و عمق بازار پیشتاز هستند؛ به‌طوری‌که در بازار FX روزانه بیش از 5 تریلیون دلار معامله انجام می‌شود. با وجود اینکه بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در پلتفرم صرافی‌های دیجیتال برای معامله در دسترس هستند، عمدتاً از سوی دولت‌های تنظیم نشده‌اند، اما این موضوع مانع مشارکت سرمایه‌گذاران نشده و ارز راهی برای سرمایه‌گذاری و انتقال دارایی توسط بسیاری از سرمایه‌گذاران است. این روند سبب شده تا ارزش بازار بیت کوین به بیش از 1.1 تریلیون دلار برسد.
همان‌طور که ملاحظه کردید، دلار آمریکا (USD) و بیت کوین (BTC) با وجود تفاوت‌هایی که درباره عمق بازار و تنظیم و مقررات دارند، دارایی‌های نقدی هستند که با وجود کاربردها و چارچوب‌های معاملاتی مختلف، مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرند.
تأثیر شاخص DXY بر بازار کریپتوکارنسی
از زمان شروع معاملات بیت کوین در مقاطعی شاهد هم‌بستگی منفی قیمت بیت کوین با شاخص مذکور بوده‌ایم. با وجود اینکه این هم‌بستگی در برخی مقاطع مثبت بوده، وضعیت آن در بازه‌های کوتاه‌مدت همیشه واضح و مشخص نیست، اما روند بلندمدت واضح و قابل تشخیص است؛ یعنی می‌توان گفت اگر قیمت DXY کاهش پیدا کند، قیمت BTC افزایش می‌یابد و بالعکس.
این وضعیت در هر چرخه یعنی از زمان پیدایش تا بازار صعودی (گاوی) اخیر در بازه مارس 2020 تا فوریه 2021 مشاهده می‌شود؛ برای مثال افزایش شدید قیمت BTC در سال‌های 2010، 2011، 2013، 2017 و 2020-2021 با کاهش شدید شاخص دلار آمریکا مرتبط بوده است، اما برعکس این حالت، در سال‌های 2014 و 2018 یعنی زمانی که شاخص DXY به‌سرعت در حال افزایش بود، ارزش BTC در وضعیت نزولی قرار داشت.
علاوه بر این، با نگاهی به شاخص ضریب هم‌بستگی (نمودار آبی) در بازه زمانی روزانه در 1.5 سال گذشته، شاهد رابطه ظریف‌تری هستیم. هم‌بستگی منفی تا اوایل سال 2021 ادامه پیدا کرده (مستطیل آبی) و پس از آن، نمودار پیچیده‌تر شده است؛ به این ترتیب که در بیشتر مقاطع، هیچ هم‌بستگی را نشان نمی‌دهد یا نشان‌دهنده هم‌بستگی منفی و مثبت بسیار کمی بوده است.
در این مدت، بیت کوین افزایش قیمتی تاریخی خود را در آوریل (دایره نارنجی) ثبت و سپس اصلاح سه‌ماهه‌ای را در ماه می تا جولای 2021 آغاز کرد.
پس از پایان اصلاحیه بیت کوین، هر دو نمودار DXY و BTC حرکت صعودی و به سمت بالا داشتند، اما بار دیگر این حرکت براساس یک هم‌بستگی عمدتاً منفی ادامه پیدا کرد. جالب است بدانید اوج این هم‌بستگی‌های منفی (خط‌چین قرمز)، معمولاً در پایین‌ترین سطح قیمت BTC (خطوط عمودی آبی) قرار می‌گیرند. این حالت به‌تازگی در 4 دسامبر 2021، یعنی زمانی که هم‌بستگی BTC به منفی 85 درصد رسید، دیده شد.
نتیجه گیری
DXY شاخصی است که براساس آن ارزش دلار آمریکا اندازه‌گیری می‌شود. درواقع این شاخص منعکس‌کننده قدرت و ضعف دلار است. با افزایش و کاهش شاخص مذکور ارزش سایر ارزهای فیات به‌طور معکوس تغییر می‌کند و بر قیمت جهانی مواد خام تأثیر می‌گذارد.
