آقای غفاری، یک سرمایه‌گذار در بورس است که قصد دارد 50 میلیون تومان در بورس سرمایه گذاری کند. او پس از بررسی‌های فراوان، در انتخاب دو نماد #وبار و #وسان دچار تردید شده است.
نماد #وبار در 10 روز آینده افزایش سرمایه 100 درصدی را پیش‌رو دارد. نماد #وسان که سهم دلاری در بازار به حساب می‌آید، به دلیل شرایط اقتصادی حاکم در چند ماه آینده، رشد چشمگیری را تجربه خواهد کرد.
در این بین، آقای غفوری که دوست و همکار آقای غفاری است به او پیشنهاد داده است که 50 میلیون تومان را به خرید دلار اختصاص دهد. زیرا معتقد است، طی بازه زمانی چند ماهه، سود بیش‌تری نسبت به خرید سهام به دست می‌آورد.
انتخاب برای خرید هر کدام از این دو سهم و یا خرید دلار، آقای غفاری را از سودی که می‌تواند از خرید سهم دیگر و یا سرمایه گذاری در بازار ارز به دست بیاورد، محروم می‌کند. به این محرومیت در علم اقتصاد، هزینه فرصت گفته می‌شود.
هزینه فرصت (Opportunity Cost)
هزینه فرصت یا هزینه فرصت از دست رفته (Opportunity Cost)، عبارت است از هزینه بهترین انتخاب ممکن از بین سایر انتخاب‌های دیگر که از آن صرف‌نظر شده است. به بیان دیگر، این هزینه زمانی رخ می‌دهد که به بهای یک انتخاب، فرصت انتخاب و اجرای ایده‌های دیگر از دست برود.
در این مثال، اگر آقای غفاری تصمیم بگیرد که نماد #وبار را خریداری نماید، از سودی که می‌توانست از خرید سهام # وسان و دلار کسب کند، چشم‌پوشی کرده است. بنابراین Opportunity Cost، تفاوت بین سود حاصل شده از یک سرمایه گذاری و سود حاصل از سرمایه گذاری است که از آن چشم‌پوشی شده است.
نکته مهمی که در رابطه با این هزینه باید در نظر گرفت این است که تمامی انسان‌ها در طی زندگی روزمره خود بارها و بارها با انتخاب‌هایی روبه‌رو می‌شوند که تداعی‌کننده این مفهوم در زندگی آن‌هاست و البته تنها بعد مالی زندگی افراد را شامل نمی‌شود بلکه زمان آن‌ها نیز تحت تأثیر این مفهوم خواهد بود.
برای مثال، هنگامی که شما تصمیم می‌گیرید تعطیلات آخر هفته را به یک مسافرت کوتاه‌مدت اختصاص دهید، از زمانی که می‌توانستید به خواندن یک کتاب آموزشی تخصیص دهید، چشم‌پوشی کرده‌اید.
ممکن است در نگاه اول، بررسی موشکافانه بین دو انتخاب در زندگی روزمره برایتان دشوار باشد، اما این نکته را هرگز فراموش نکنید که این بررسی به شما کمک می‌کند تا فرصت‌های کم‌تری را در زندگی از دست بدهید. بنابراین شاید بد نباشد که با فرمول این هزینه بیش‌تر آشنا شوید، پس در ادامه با ما همراه باشید.
هزینه فرصت از دست رفته، چگونه محاسبه می‌شود؟
Opportunity Cost، از تفاوت بین بازده هر گزینه انتخابی به دست می‌آید. فرض کنید در مثال بالا، آقای غفاری از خرید سهام #وبار 70 میلیون سود کرده است. این در حالی است که دوست او با خرید 50 میلیون تومانیِ دلار، در همان بازه زمانی، به سودی معادل 80 میلیون تومان رسیده است. بنابراین براساس قاعده هزینه از دست رفتن فرصت، آقای غفاری 10 میلیون تومان را بر اثر انتخاب خود، از دست داده است.
حال اگر پس از خرید دلار توسط دوست آقای غفاری، بازار بورس ریزش شدیدی را تجربه کند و او کل سرمایه‌اش را از دست بدهد، هزینه فرصت سرمایه آقای غفاری معادل 130 میلیون تومان خواهد بود.
بنابراین فرمول این هزینه را می‌توان به صورت زیر نشان داد:
هزینه فرصت = بازگشت بهترین گزینه‌های از دست رفته بازگشت گزینه انتخابی
آیا هزینه فرصت، همان هزینه برگشت ناپذیر است؟
در مثال‌های بالا، به طور کامل با مفهوم هزینه از دست رفتن فرصت آشنا شدیم اما سؤال اصلی این است که هزینه برگشت‌ناپذیر اشاره به چه موضوعی دارد؟
فرض کنید آقای غفاری، 500 هزار سهم 100 تومانی از شرکت وبار خریداری کرده است. در واقع وی 50 میلیون تومان بابت خرید سهام شرکت وبار پرداخت کرده که این مبلغ به عنوان هزینه برگشت‌ناپذیر شناخته می‌شود که برگرداندن آن نیازمند فروش سهام به همان مبلغ و یا مبلغ بالاتر است.
اما هزینه از دست رفتن فرصت، بیان‌گر میزان بازگشت سرمایه‌ای است که اگر سرمایه گذاری در شرایط دیگری صورت می‌پذیرفت، به دست می‌آمد. به عنوان مثال، خرید 50 میلیون تومانی از سهام شرکت وبار، برای آقای غفاری هزینه 10 میلیونی فرصتِ ناشی از نخریدن ارز را در پی داشت.
بنابراین می‌توان بیان کرد، هزینه از دست رفتن فرصت و هزینه نابرگشتنی دو مفهوم متفاوت از همدیگر هستند. اما اگر قصد سرمایه گذاری دارید، پیش از انتخاب باید به هر دو مفهوم توجه نمایید.
آیا ریسک، همان هزینه فرصت از دست رفته است؟
مفهوم ریسک در اقتصاد به تفاوت میان بازگشت سرمایه فعلی و بازگشت سرمایه مورد انتظار اشاره دارد که در نتیجه آن، این احتمال وجود دارد تمام و یا بخشی از اصل سرمایه از دست برود.
برای مثال، ریسک سرمایه گذاریِ آقای غفاری در خرید سهام ممکن است این باشد که، کل مبلغ سرمایه گذاری او و یا بخشی از آن در اثر ریزش شاخص بورس از دست برود.
بنابراین مفهوم ریسک در سرمایهگذاری، اشاره به تفاوت بین عملکرد فعلی یک سرمایه گذاری و عملکرد پیش‌بینی شده در رابطه با همان سرمایه گذاری دارد. اما هزینه از دست رفتن فرصت، اشاره به تفاوت عملکرد فعلی یک سرمایه گذاری با عملکرد فعلی یک سرمایه گذاری دیگر دارد. پس می‌توان بیان کرد که هزینه از دست رفتن فرصت و ریسک دو مفهوم کاملأ متفاوت به حساب می‌آیند.
