پل بلاکچین (Blockchain bridge) چیست و چگونه کار می کند؟

آشنایی با پل بلاکچین در دنیای ارزهای دیجیتال

شناخته شده ترین یا شاید بحث برانگیزترین کاربرد بلاکچین در ارزهای دیجیتال است. ارزهای دیجیتال، شکلی از دارایی یا پول های دیجیتالی هستند که از فناوری بلاکچین برای ثبت و ایمن سازی هر تراکنش استفاده می کنند. Blockchain درواقع انقلابی در دنیای فناوری است که به کاهش ریسک در فعالیت های دیجیتالی کمک می کند، تقلب را از بین می برد و شفافیت را برای کاربردهای بی شمار به ارمغان می آورد. این ویژگی ها توجه بسیاری از افراد را به این حوزه جلب کرده نیاز است. تا به امروز بیش از 12000 ارز دیجیتال و 100 شبکه بلاکچین عمومی فعال وجود دارند. با افزایش تعداد شبکه ها، به ایجاد راهی برای ارتباط و اتصال میان شبکه ها افزایش می یابد؛ زیرا اگر شبکه ها نتوانند با یکدیگر تعامل و ارتباط داشته باشند، رشد شبکه ها به یک نقص اساسی در این حوزه منجر می شود. برای ایجاد ارتباط در میان شبکه ها از راه حلی با عنوان «پل بلاکچین» استفاده می شود. پل های بلاکچین به کاربران اجازه می دهد تا در شبکه های مختلف فعالیت داشته باشند و بازدهی خود را به حداکثر برسانند. در ادامه مقاله به بررسی این ابزار کاربردی که امروزه بخشی از جریان اصلی این اکوسیستم شده است، می پردازیم.

تعریف پل بلاکچین

ارتباط و اتصال Blockchain ها علاوه بر دنیای بیرون، با یکدیگر نیز ضروری است؛ از این رو اگر برنامه های غیرمتمرکز ساخته شده روی یک شبکه تنها در داخل همان سیستم و شبکه کار کنند، مرزهایی که برای آن برنامه ها ایجاد شده است، مانع از رشد و گسترش آن ها می شود و پیشرفت برنامه ها را بسیار محدود و کند می کند؛ بنابراین هر شبکه نیاز دارد برای فعالیت و خدمات بهتر، با دیگر شبکه ها در ارتباط باشد. در اینجا پل هایی ظاهر می شوند که بلوک ها و شبکه های مختلف را به یکدیگر متصل می کنند و قابلیت همکاری بین شبکه های مختلف را ممکن می سازند که در اصطلاح به آن پل ها «پل بلاکچین» گفته می شود.

همان طور که از نام پل بلاکچین پیداست، این پل ها مسئولیت اتصال شبکه هایی را بر عهده دارند که از یکدیگر جدا هستند. از طریق این ارتباط امکان ارسال توکن ها از یک زنجیره و شبکه خاص به شبکه دیگر میسر می شود. در اصل این پل ها، به انتقال اطلاعات بین دو یا چند شبکه به روشی مجاز و با هزینه کم کمک می کنند. اطلاعات منتقل شده می تواند علاوه بر ارزهای دیجیتال، تماس های قراردادی یا هر داده دلخواه را شامل شود. در فضا و امور مالی غیرمتمرکز که به آن (DeFi) دیفای (DeFi) گفته می شود، کاربران می توانند با کمک «پل بلاکچین» بدون ایجاد مشکل برای شبکه اصلی که روی آن دارایی خود را مبادله یا انتقال می دهند، از مزایا و امکانات دیگر شبکه ها نیز استفاده کنند؛ برای مثال این پل می تواند هزینه های تراکنش را در بعضی از شبکه ها مانند شبکه بیت کوین که برای بسیاری از افراد بالاست، کاهش دهد. حال که با تعریف Blockchain Bridge و هدف آن آشنا شده اید می توانیم نحوه عملکرد آن را شرح دهیم.

پل بلاکچین چگونه کار می کند؟

تا اینجای مقاله سعی کردیم هدف و عملکرد Blockchain Bridge را به صورتی واضح و قابل درک بیان کنیم. حالا که متوجه شدیم هدف از راه اندازی این پل ها چیست، باید ببینیم این پل ها چگونه کار می کنند. هر بلاکچین جدا از مسئله سازگاری با شبکه های دیگر، ساختار و کدگذاری خاص خود را دارد. شبکه اتریوم را در نظر بگیرید. این شبکه برای پردازش و خواندن یک ارز مانند بیت کوین که از شبکه دیگری است، طراحی نشده است؛ درنتیجه این شبکه ها نمی توانند با یکدیگر در ارتباط باشند. توسعه دهندگان شبکه های بلاکچین برای اینکه تعامل میان شبکه ها بیشتر و آسان تر شود، این مشکل را به کمک پل ها برطرف کرده اند؛ برای مثال کاربران بیت کوین می توانند ارز خود را به شبکه دیگری انتقال دهند و با استفاده از آن شبکه، کارمزد کمتری در مقایسه با شبکه اصلی بیت کوین بپردازند یا حتی توکن های مختلف آن شبکه را خریداری کنند؛ درحالی که پیش از این و روی شبکه بیت کوین نمی توانستند آن را انجام دهند. هنگامی که یک توکن از یک شبکه به شبکه دیگر منتقل می شود، پل، توکن را روی همان شبکه اصلی قفل کرده و توکن مشابهی را در شبکه دیگر ایجاد می کند.

انواع پل

Blockchain Bridges را می توان به دو دسته فدرال (متمرکز) و بی نیاز به اعتماد (غیرمتمرکز) تقسیم کرد. پل های فدرال یا متمرکز برای فعالیت و عملکرد به یک هسته مرکزی وابسته هستند. این پل ها مانند یک شبکه متمرکز کار می کنند و درواقع یک شخص یا سازمان روی تراکنش های پل بلاکچین نظارت خواهد کرد. درمقابل پل ها بی نیاز به اعتماد توسط یک شبکه غیرمتمرکز اداره می شوند و هر شخص می تواند در هر زمان به تراکنش ها دسترسی داشته باشد و بر آن ها نظارت کند. توجه داشته باشید در صورتی که بخواهید به کمک بریج (Blockchain Bridge) یک ارز دیجیتال را از شبکه ای به شبکه دیگر منتقل کنید، باید کیف پول شما حتماً هر دو شبکه مبدأ و مقصد را پشتیبانی کند. برخی از بهترین کیف پول ها برای استفاده از بریج یا پل ها، کیف پول متامسک (Metamask)، سیف پل (SafePal) و پالیگان (Polygon Wallet) هستند.

مزایای پل بلاکچین

ارزش Blockchain از توانایی آن برای به اشتراک گذاری داده ها به روشی سریع و ایمن در میان شبکه ها و نهادها، بدون اینکه هیچ سازمانی مسئولیت حفاظت از داده ها یا تسهیل تراکنش ها را بر عهده بگیرد، ناشی می شود؛ به بیان ساده تر بلاکچین ارزش واقعی خود را زمانی ثابت می کند که هیچ بازیگر مرکزی برای آن وجود نداشته باشد. قابلیت همکاری بین شبکه های مختلف به عنوان یکی از اصلی ترین مزایای پل ها معرفی شده است؛ با این حال این قابلیت تنها مزیت این پل ها به حساب نمی آید. در ادامه به دیگر مزایای این فناوری می پردازیم.

• ارتقای مقیاس پذیری شبکه های بلاک چین

مقیاس پذیری Blockchain معمولاً به سرعت توان عملیاتی در شبکه اشاره دارد. درمجموع مقیاس پذیری به این معناست که در کنار حفظ عملکرد طبیعی یک شبکه بتوانیم تعداد تراکنش ها و میزان کاربران آن را افزایش دهیم. با بزرگ ترشدن شبکه ها، پردازش تراکنش ها با مشکل مواجه خواهد شد و میلیون ها تراکنش که روز به روز نیز بر تعداد آن ها افزوده می شود، به سختی در بلوک ها جای می گیرند که این مشکل به تأخیر، کندی و اختلال در شبکه منجر می شود. پل ها این فشار و اختلال را با امکان انتقال توکن ها به دیگر شبکه ها کاهش می دهند.

• تسهیل در پرداخت

از دیگر مزایای Blockchain Bridges تسهیل در پرداخت است. پرداخت های ارزی با مشکلاتی که داشتند، به مانعی بزرگ برای پذیرش ارزها تبدیل شده بودند؛ برای نمونه در برخی فروشگاه ها بیت کوین تنها ارز دیجیتالی بود که به عنوان یکی از روش های پرداخت وجود داشت؛ درحالی که بسیاری از افراد ترجیح می دهند از ارزهای دیجیتال مختلف دیگری برای پرداخت های خود استفاده کنند. همچنین با توجه به کندی و کارمزد بالای شبکه بیت کوین، گاه کارمزد خرید یک کالا از مبلغ کالا بیشتر می شود که این مشکل سبب عدم استقبال عموم برای استفاده از ارزها در مبادلات روزمره شده است. بریج ها توانستند با امکان ایجاد ارتباط بین شبکه های مختلف، این مشکل را برطرف و پرداخت های فوری را در محل تسهیل کنند.

• کشف بلاکچین های کوچک تر

اطلاعات و توکن ها می توانند به کمک Blockchain Bridges به شبکه های کمتر شناخته شده منتقل شوند که معمولاً هزینه و کارمزد کمتری از شبکه های اصلی دارند. درنتیجه پل ها توانستند نقش بسزایی در معرفی شبکه های کوچک تر و همین طور گسترش دنیای بلاکچین داشته باشند.

• کاهش هزینه کارمزد

Blockchain Bridge این امکان را به کاربران می دهد تا شبکه ای را برای مبادله و پرداخت انتخاب کنند که هزینه کمتری از شبکه اصلی دریافت می کند. این کار نهایت هزینه تراکنش و کارمزد را به میزان فراوانی کاهش می دهد.

انواع پروژه های پل بلاکچین

همان طور که از مطالب بالا متوجه شدیم Blockchain Bridges مرتباً درحال توسعه و پیشرفت هستند. تاکنون چندین پروژه، نسخه های پل بلاکچین خود را منتشر کرده اند که برخی از این پل ها از سوی web3 (اینترنت نسل سوم) پشتیبانی و حمایت شده اند. در ادامه چند نمونه از پل های شناخته شده در صنعت Blockchain را معرفی می کنیم.

• Syscoin

Syscoin یک پل بلاکچین است که قابلیت همکاری غیرمتمرکز بین شبکه های سیس کوین و شبکه های دیگر مانند اتریوم را فراهم می کند. با استفاده از این پل یا بریج می توان توکن های شبکه سیس کوین را به شبکه های دیگر انتقال داد.

• Rsk

Rsk، پل هوشمندی است که برای انتقال دارایی و توکن ها بین شبکه اتریوم و Rsk طراحی شده است. این پل به توکن های ERC-20 اجازه می دهد از یک شبکه به شبکه دیگر به صورت رفت و برگشتی منتقل شوند. کاربران می توانند توکن های خود را با استفاده از پل بلاکچین RSK و کیف پول Metamask بین شبکه ها جابه جا کنند. وب سایت Rsk ادعا می کند با مبادله توکن ها بین شبکه های مختلف این امکان را به کاربران خود می دهد تا از توکن های خود در شبکه موردنظر بدون محدودیت استفاده کنند.

• Wanchain

Wanchain جزء اولین پروژه های در زمینه پل بلاکچین بود، این پل یک سیستم با قابلیت تعامل Blockchain است که می تواند شبکه های مختلف مانند اتریوم، بیت کوین و… را به شبکه های دیگر متصل کند.

• دی بریج deBridge

دی بریج به دنبال ایجاد فرصت مناسب برای ارتباط و همکاری متقابل بین شبکه هاست تا بتواند هرگونه اطلاعات دلخواه را روی شبکه موردنظر ارسال کند. این طرح غیرمتمرکز، یک استاندارد واحد برای نقل و انتقالات زنجیره ای مانند تماس های زنجیره ای بین قراردادهای هوشمند را که در گذشته امکان پذیر نبودند، ارائه می دهد. دی بریج همچنین به راحتی می تواند در هر برنامه ای ادغام شود.

• chainBridge

chainBridge یک پل ماژول (مدولار) است که برای تعامل و ارتباط با چندین شبکه، عمدتاً شبکه های اتریوم و اتریوم کلاسیک طراحی شده است. به گفته توسعه دهندگان بریج بلاکچین، تحقیقات برای کاهش سطح تمرکز و حرکت به سمت یک پل کاملاً بدون نیاز به اعتماد (پل های غیرمتمرکز) در حال انجام است.

• Centrifuge

این پروژه یک پل مدولار است که بستر مناسبی برای مبادلهٔ توکن های قابل تعویض با NFT ها (توکن غیر قابل تعویض) ارائه می دهد.

Polkadot

ادعا می شود که پولکادات به عنوان ستون فقرات اکوسیستم بلاکچین عمل می کند. پولکادات از طریق پاراچین هایی کار می کند که هرکدام از آن ها می تواند قوانین و طرح های خود را داشته باشند و در عین حال با توجه به ساختار پولکادات کاملاً ایمن باقی بمانند. علاوه بر این پولکادات می تواند دو شبکه خارجی مانند بیت کوین و اتریوم را به یکدیگر متصل کند.

• Interlay

Interlay یک پل غیرمتمرکز بین بیت کوین و پولکادات است که به دارایی های با پشتوانه بیت کوین اجازه می دهد در Polkadot به عنوان PolkaBTC ایجاد شوند و عمل کنند.

• Snowfork

Snowfork پلی بین اتریوم و پولکادات است که از آن برای انتقال توکن های ERC-20 و ETH در میان شبکه های اتریوم و پولکادات استفاده می شود.

• Cosmos Gravity Bridge

پل Cosmos Gravity داده ها و اطلاعات را بین اتریوم و کاسموس انتقال می دهد.

مکانیسم پل ها

Blockchain Bridges به روش های مختلف و بیشتر براساس پروتکل منت و رایت کار می کند. این پل ها قادر به تبادل هر نوع داده از جمله سلول های قرارداد هوشمند، شناسه های غیرمتمرکز و حتی اطلاعات خارج از شبکه ای مانند قیمت بازار سهام هستند. هنگامی که یک توکن از یک شبکه به شبکه دیگر منتقل می شود، پروتکل پل بلاکچین توکن را می سوزاند و توکن مشابهی را در شبکه دیگر ضرب می کند. در ساز و کار Blockchain Bridges تقریباً هیچ دارایی و توکنی منتقل نمی شود. دارایی اصلی در شبکه قفل می شود و یک توکن جدید که همان مقدار دارایی را نشان می دهد، به شبکه جدید اضافه می شود؛ برای مثال فرض می کنیم شما مقداری بیت کوین BTC دارید و می خواهید آن را به شبکه اتریوم انتقال دهید.

Blockchain Bridge، ارز بیت کوین شما را نگه می دارد و معادل آن را در شبکه اترویم برای شما ایجاد می کند. درواقع مقدار بیت کوینی که در نظر دارید انتقال دهید، در یک قرارداد هوشمند قفل می شود و به ارزش بیت کوین شما، tBTC که یک توکن بیت کوین است و در شبکه اتریوم قابل استفاده است، به شما داده می شود. یک BTC دقیقاً برابر یک tBTC است. هر زمان قصد داشته باشید که بار دیگر ارز خود را به بیت کوین تبدیل کنید، tBTC که در دسترس شما بوده، سوزانده می شود و همان مقدار بیت کوین به کیف پول شما بازمی گردد.

بیان مثال بالا تنها برای بازکردن بیشتر مسئله بود و یادآور می شویم که tBTC دو روز پس از راه اندازی به دلیل وجود مشکل کدنویسی در آن، به دست توسعه دهندگانش بسته شد. در حالت عادی شما در ابتدا باید بیت کوین را در یک پلتفرم معاملاتی مانند یک صرافی به اتریوم تبدیل کنید. سپس آن را به کیف پول انتقال دهید و از آنجا به صرافی دیگری واریز کنید. این کار سبب صرف هزینه بیشتر خواهد شد. برای درک بهتر این موضوع، یک کارت بانکی را در نظر بگیرید. با استفاده از آن کارت بانکی، صرف نظر از اینکه از کجا خرید می کنید، پرداخت خود را انجام می دهید. این مسئله همیشه وجود داشته است، ولی با برجسته ترشدن فناوری BlockChain راه حل هایی مانند پل ها، گام بزرگی به سوی عادی سازی و گسترش استفاده از بلاکچین در زندگی روزمره برداشته شده است.

سخن پایانی

پس از سال ها تحقیق و توسعه بالاخره در یک ساختار بازار چندشبکه ای قرار گرفتیم. در حال حاضر، شبکه های Blockchain فراوانی فعال هستند که تعداد این شبکه ها احتمالاً در آینده افزایش خواهد یافت. بسیاری از شبکه ها محدودیت ها و ساز و کارهای خاص خود را دارند. با توجه به رشد روزافزون ارزهای دیجیتال و به طورکلی بلاکچین این محدودیت ها بیش ازپیش به چشم می آیند؛ برای مثال شبکه اصلی بیت کوین در هر ثانیه تعداد محدودی تراکنش انجام می دهد، بسیار کند است و سرعت انجام تراکنش در آن در مقابل تراکنشی که بانک ها در همان زمان قادر به انجام آن هستند، بسیار کمتر است.

کارشناسان توافق دارند که هیچ شبکه بلاکچینی نمی تواند به طور واحد، کاملاً کارآمد باشد. بسیاری از توسعه دهندگان این موضوع را درک کرده اند؛ به طوری که در سال های اخیر شاهد رشد انفجاری در ایجاد پل ها بوده ایم. پل ها درواقع امکان همکاری میان شبکه های مختلف را فراهم کرده اند. ما در این مقاله تلاش کردیم تعریف و کارکرد کلی پل های بلاکچین را بیان کنیم. با توجه به چشم انداز روشن دیده شده برای صنعت Blockchain و به طور ویژه ارزهای دیجیتال، افراد زیادی به فعالیت در این بازار علاقه مند شده اند. اگر شما هم یکی از علاقه مندان بازار جذاب ارزهای دیجیتال هستید، لازم است برای درک بهتر Blockchain و بازار ارزهای دیجیتال، انتخاب مناسب ترین ارز دیجیتال، بهترین زمان معامله و همین طور مناسب ترین شبکه، در ابتدا یک دوره آموزش ارز دیجیتال را تهیه کرده و سپس با اطمینان و آگاهی کامل اقدام به فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال کنید.

سوالات متداول