بررسی 11 کاربرد بلاک چین در اقتصاد و زندگی افراد

امروزه به دلیل گستردگی بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، حداقل نام بلاک چین به گوش اکثر مردم خورده است، حتی اگر از مفهوم آن چیزی ندانند. اما آیا کاربرد بلاک چین فقط در زمینه ی ارزهای دیجیتال است؟

در این مطلب قصد داریم به بررسی بلاک چین و کاربردهای آن در زندگی افراد بپردازیم.

بلاک چین چیست؟

بلاک چین مفهوم جدیدی نیست، اما ساتوشی ناکاموتو برای اولین بار در سال 2009 شبکه ی بیت کوین را بر بستر بلاک چین پیاده سازی کرد.

اگر بخواهیم خیلی ساده بلاک چین را تعریف کنیم می توان این فناوری را یک سیستم عامل دانست، یک سیستم عامل همانند ویندوز، اندروید و یا IOS. کار بلاک چین تبادل اطلاعات مختلف به صورت رمزنگاری شده است.

در شبکه بلاک چین یک سری اطلاعات در بلاک ها ذخیره می شوند و این بلاک ها توسط ذنجیره ای به هم متصل می شوند.

هدف فناوری بلاک چین ایجاد اعتماد، امنیت در انتقال اطلاعات مبادله شده و توافق دو طرف ارسال کننده و گیرنده ی اطلاعات است.

به زبان ساده هر جایی که ذخیره سازی اطلاعات (اطلاعاتی که امکان نشر داشته باشند) نیاز باشد، شفافیت در آن زمینه مهم باشد و اجماع در آن حوزه کاربرد داشته باشد، بلاک چین یکی از فناوری هایی خواهد بود که می تواند کمک شایانی در آن زمینه ارائه دهد.

نحوه عملکرد بلاک چین

بلاک چین یک سیستم همتا به همتای غیرمتمرکز است که شخص، سازمان و یا نهاد خاصی بر آن نظارت ندارد. درواقع در شبکه ی بلاک چین همه ی نودها که سرورهای متصل به شبکه هستند، کار نظارت و تایید تبادلات را به عهده دارند.

همان طور که پیش از این نیز بیان شد، شبکه بلاک چین کاربردهای متفاوتی دارد که با توجه به هدف به کار گرفته شده، هر بلاک در شبکه می تواند اطلاعات متفاوتی داشته باشد.

به عنوان مثال در شبکه بلاک چین بیت کوین کد فرستنده، کد گیرنده، مبلغ ارسالی، هش بلاک و هش بلاک قبلی ذخیره می شود. این اطلاعات می تواند در شبکه بلاک چینی که در زمینه ی دیگری استفاده می شود متفاوت باشد. مثلا اگر برای رای گیری از شبکه بلاک چین استفاده شود احتمالا بلاک ها حاوی اطلاعاتی نظیر مشخصات فرد رای دهنده، کد شعبه، کد صندوق و اطلاعات این چنینی باشد.

هر بلاک در شبکه بلاک چین یک هش دارد که آن بلاک را منحصر به فرد می کند و کل شبکه بلاک را با آن هش شناسایی می کنند. ایجاد کوچک ترین تغییرات در اطلاعات درون بلاک، هش آن بلاک را تغییر می دهد.

شبکه بلاک چین یک شبکه ی توزیع شده (غیرمتمرکز) است و اطلاعات کل شبکه در دسترس تمام افراد حاضر در شبکه قرار خواهد گرفت، در نتیجه ایجاد تغییر در شبکه بلاک چین (ایجاد تغییر در اطلاعات ثبت شده در بلاک ها) کار راحتی نیست و نودها که درواقع سرورهای متصل به شبکه هستند از این تغییرات مطلع شده و اجازه آن را نمی دهند.

معرفی انواع کاربرد بلاک چین

بلاک چین یک تکنولوژی نسبتا نویی است که اولین کسی که از آن استفاده کرد، برای اهداف مالی خود از این تکنولوژی کمک گرفت اما این تنها کاربرد بلاک چین نیست.

در سال های اخیر با رواج ارزهای دیجیتال مردم تا حدی با مفاهیم مربوط به ارزهای دیجیتال آشنا شدند. شبکه بلاک چین یکی از مفاهیمی بود که افراد برای فهم نوع کارکرد بیت کوین و دیگر رمزارزها مجبور شدند که یاد بگیرند.

هرچند هنوز هم درک مفاهیمی همچون شبکه بلاک چین، هش و… برای عده ای خیلی ساده نیست، افراد و موسسات و گروه هایی در سراسر جهان هستند که با درک همین مفاهیم و به کار بردن آنها در حوزه ی فعالیت خود، پیشرفت فزاینده ای را برای خود به ارمغان آورده اند.

1. رهگیری اطلاعات

مطرح ترین کاربرد بلاک چین را می توان رصد و پیگیری عنوان کرد. بلاک چین سرویسی است که در حال ثابت کردن خود در صنایع مختلف است. البته هستند صنایعی که علی رغم ضررهای هنگفتی که تجربه کرده اند هنوز هم به بلاک چین روی نیاورده اند.

شاید صنعت خرده فروشی خیلی دور از فناوری به نظر برسد، ولی این صنعت برای راضی نگه داشتن مشتریان خود مجبور است فناوری را با کار خود در هم آمیزد.

فناوری بلاک چین می تواند مشکلات مربوط به اجناس جعلی و تقلبی را رفع کند. موضوع تقلبی بودن اجناس نه تنها از نظر مالی به این صنعت آسیب می رساند، بلکه باعث کمرنگ شدن اعتماد مشتریان در طولانی مدت خواهد شد.

با روی آوردن مشتریان به سمت خرید های آنلاین صنعت کالاهای لوکس یا باید همراه موج به حرکت درآید و با فناوری همراه شود و یا اینکه ریسک از دست دادن درصد بالایی از مشتریان خود را بپذیرند.

2. سیستم بانکداری

در سال 2020 بانک صنعت و تجارت چین، white paper یا نقشه اولیه ای مبتنی بر فناوری بلاک چین منتشر کرد.

از آنجایی که این بانک چینی یک بانک بزرگ و فعال در حوزه تجارت است می توان گفت که بلاک چین نیروی بالقوه ای در زمینه مالی و بانکداری نیز دارد.

این موضوع توجه رسانه ها در سراسر جهان را به خود جلب کرد، چرا که انتشار یک white paper مربوط به فناوری بلاک چین توسط یک بانک بزرگ و فعال امری غافلگیر کننده بود.

بانک ICBC)) بانک صنعت و تجارت چین، بیان کرد که فناوری بلاک چین با داشتن پتانسیل بالا می تواند تغییرات رو به جلویی در عرصه های مختلف از جمله تامین مالی، تسویه حساب پرداخت ها، مدیریت دارایی و حتی دارایی های مجازی ایجاد کند.

این کاربرد بلاک چین ارتباط تنگاتنگی با ارزهای دیجیتال و استفاده از آنها در مبادلات دارد.

کشور لهستان نیز از سال 2020 تصمیم گرفت بانک های خود را با کمک سیستم بلاک چینی به نام BIK کاملا دیجیتالی کند. مرکز اعتبار سنجی لهستان با خلق پلت فرم بلاک چینی BIK اسناد را به طور کامل در دفترکل توزیع شده بلاکچین ذخیره می کند.

در واقع این پلت فرم نه تنها نقش موثری در حذف اسناد کاغذی دارد بلکه امنیت اسناد بانکی را نیز ارتقا می دهد.

اهداف کلی این کار بانک های لهستان حذف اسناد کاغذی و همچنین رعایت کامل استانداردهای اتحادیه اروپا همچون MiFID II ،GDPR و دستورالعمل های مربوط به آنها می باشد. این پلت فرم از سال ۲۰۱۸ در حال توسعه میباشد.

3. حق کپی رایت

کاربرد بلاک چین در زمینه کپی رایت نیز پررنگ است. صاحبان اثر به عنوان مثال نقاشان، عکاسان، نویسندگان و آهنگ سازان از جمله افرادی هستند که ممکن است برای این منظور از بلاک چین استفاده کنند. با کمک بلاک چین می توان مشخصات صاحب اصلی اثر هنری و یا هر چیز دیگری را ثبت کرد تا بعد از آن شخص یا سازمان خاصی ادعای مالکیت آن را نداشته باشد.

برای دریافتی ها در ازای استفاده از آن اثر هنری نیز می توان از قوانین هوشمند کمک گرفت، به عنوان مثال پرداخت ارز دیجیتال خاص برای دریافت آن اثر هنری استفاده کرد.

در ایتالیا انجمن نویسندگان با هدف ایجاد بستری برای مدیریت و حفظ حق نشر فعالیت خود را سال گذشته شروع کردند.

این انجمن برای رسیدن به این هدف با شرکت Algorand که در زمینه ی بلاک چین فعالیت می کند، همکاری می کنند.

4. مبارزه با اخبار جعلی

ویروس کرونا در سال 2019 در سراسر جهان منتشر شد و دنیا را با بحران رو به رو کرد. در این موقعیت دریافت اخبار کذب به خصوص در اوایل انتشار این ویروس که ترس بسیاری از ناشناختگی این ویروس در دنیا به چشم می خورد، توانست به سلامتی انسان ها ضربه های جبران ناپذیری را وارد کند.

بسیاری از کشورها کسانی که اخبار کذب راجع به این بیماری منتشر می کردند را به عنوان مجرم شناسایی کرده و آنها را جریمه و یا حتی بازداشت می کردند. در همین راستا یک آژانس خبری در ایتالیا به نام ANSA در تلاش برای استفاده از فناوری بلاک چین با هدف متوقف کردن انتشار اخبار جعلی بود.

این خبرگزاری در تاریخ ۶ آوریل 2020 اعلام کرد که ابزار ANSAcheck به کاربران اجازه می دهد که منبع و تاریخچه اخبار منتشر شده، انتشارات وابسته به آن و همچنین اشخاص ثالث مانند رسانه های اجتماعی را رصد کنند. گفتنی است که سیستم ANSAcheck مبتنی بر بلاک چین اتریوم می باشد. (البته این نوع کاربرد را تا حدودی می توان در دسته ی رهگیری اطلاعات نیز قرار داد.)

این کاربرد بلاک چین می تواند در طی بحران ها، سلامت روانی را نیز تا حدی کنترل کند. سلامت روحی و روانی افراد بسیاری (علاوه بر تاثیرات ویروس کرونا بر جسم افراد) به دلیل ترس از این ویروس به خطر افتاد.

5. دادگاه دیجیتال

محققان دانشگاه توکیو و کلمبیا با استفاده از فناوری بلاک چین موفق به ایجاد دادگاهی دیجیتالی شدند. این دادگاه مانند دادگاه های سنتی قادر به حل و فصل اختلافات و تصمیم گیری در مورد اجرای قوانین است.

دادگاه دیجیتال توسط پروفسورهای بنام این دو دانشگاه و با تکیه بر ایده قراردادهای هوشمند طراحی شده است. قراردادها متشکل از، کُدهای پیاده شده بر بستر بلاک چین هستند.

این دادگاه هیچ گونه وابستگی به نهادهای قضایی ندارد و می تواند اختلافات طرفین را بدون نیاز به رفت و آمدهای اضافی حل و فصل کند!

تنها مشکل این است که طرفین اطلاعات اولیه را باید در نهایت صداقت وارد کنند تا دادگاه عملکردی قابل قبول داشته باشد. برای این مشکل نیز راهکارهایی چون جریمه فرد و یا درخواست نظرات شاهدهای ماجرا در نظر گرفته شده است. این دو پروفسور بر این باورند که در میان جمعی از افراد، اکثر آنان صادق هستند.

پروفسور Matsushima فناوری بلاک چین را شمشیری دو لبه می داند. وی عقیده دارد به جای هراس از آن، باید آن را پذیرفت و جنبه های مختلفش را بررسی کرد.

کاربرد بلاک چین در عرصه های مختلف می تواند تا حدود زیادی بر روی مشاغل و نحوه ی رفع نیاز افراد در آینده نیز تاثیر بگذارد.

6. دانشگاه ها

خیلی ها فکر می کنند بلاک چین فناوری است که تنها به خدمت رمزارزها آمده است اما بلاک چین تبدیل به مورد تقاضاترین تجارت در سال ۲۰۲۰ شد.

شغل های مبتنی بر بلاک چین روز به روز گسترده تر می شوند. در نتیجه برای نسل جوان کاملا ضروری است که با این فناوری آشنا شود. با توجه به اینکه داشتن مهارت در فناوری بلاک چین برای یافتن شغل ، روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می کند، دانشگاه ها شروع به تدریس این فناوری کردند. با مطالعه گزارشی که coinbase ارائه داده است می توان به این نتیجه رسید که ۵۶٪ از ۵۰ دانشگاه برتر جهان حداقل یک دوره بلاک چین را به دانشجویان خود آموزش می دهند، ناگفته نماند که از سال ۲۰۱۸ تا به امروز این مقدار ۴۲٪ افزایش داشته است.

طبق گفته کریستی یوتاس پروفسور حسابداری دانشگاه Portland در حال حاضر شرکت های سنتی تمایل زیادی به استفاده از تکنولوژی بلاک چین نشان می دهند به همین دلیل، نیاز به افراد مجرب، در حوزه بلاک چین روز به روز افزایش می یابد.

به طور کلی آموزش ارز دیجیتال، بلاک چین و هر فناوری و دانشی که پیش بینی می شود در آینده حضور پرنگ تری در جامعه داشته باشد باید به صورت اصولی در اختیار علاقه مندان قرار گیرد.

7. تجارت

در سال 2020 دو غول کشاورزی بین المللی، Agrocorp و Cargill معامله ای ۱۲ میلیون دلاری برای صادرات گندم به اندونزی را بر بستر بلاک چین انجام داده اند. این معامله از طریق پلتفرم Dltledger بر بستر بلاک چین، به صورت امن و متن باز انجام شد و پرداخت های این معامله نیز به کمک ارزهای دیجیتال صورت گرفته است.

این پلتفرم تاکنون امکان انجام بیش از ۲ میلیارد دلار معامله تجاری را برای ۴۰۰ شرکت، ۴۵ شریک بانکی و هزاران اکوسیستم دیگرفراهم کرده است.

مسئولین، از امینت و شفافیت بالاتری که این روش در اختیارشان گذاشته راضی بوده اند. همچنین بیان کردند که در این نوع از معامله، میزان کاغذبازی و زمان صرف شده برای انجام معامله، به نصف کاهش یافته است.

همچنین استفاده از بلاک چین و ارزهای دیجیتال در کشورهایی که با محدودیت های تحریمی و منع معاملات دلاری مواجهند مورد استقبال تجار قرار گرفته است.

اَبَر شرکت های اقتصادی دنیا نیز این روش نوین از مبادلات را ترجیح می دهند، زیرا می توانند پرداخت های خود را سریع تر، امن تر و با پرداخت کارمزد کمتر انجام دهند.

8. سئو و بازاریابی

احتمالا تا به امروز کلمه بلاک چین را بیشتر وقتی شنیده اید که حرف از ارزهای دیجیتال و مسائل مالی بوده است، ولی باید بدانید که کاربرد بلاک چین بیش از اینهاست. یکی از حوزه هایی که می تواند با کمک بلاک چین به کیفیت بالاتری برسد، سئو(بهینه سازی موتور جستجو با هدف بالا بردن رتبه بندی) می باشد. با کمک بلاک چین می توان با محتواهای بی ارزشی که با ایجاد لینک های جلب کننده ترافیک و رنک بالا می گیرند مقابله کرد.

بازاریابی وابسته از جمله مشاغلی است که امروزه به شدت رواج پیدا کرده است، برای این کار شما می توانید با ایجاد لینک در صفحات خود به فروش محصولات شرکت های بزرگ بپردازید، در اینجا نیز بلاک چین می تواند با ایجاد لینک های هوشمند به پیگیری فروش و پرداخت آنی پورسانت فروشندگان بپردازد.

همان طور که می دانید صنعت پرداخت به ازای کلیک بازده بسیار خوبی برای کسب و کارها دارد ولی گاهی رقبا و بات ها با کلیک های تقلبی هزینه ها را بالا می برند. بلاک چین می تواند با کم کردن کلیک های تقلبی و تضمین اینکه فقط افراد واقعی بر این لینک ها کلیک می کنند به این صنعت نیز کمک کند.

9. طرح آزمایشی کنسرسیوم بلاک چین نفت و گاز

کنسرسیوم OCC یک گروهی شامل ۱۰ شرکت نفت و گاز بوده که نام کمپانی های مطرحی چون Equinor، Shell و ConocoPhillips در میان نام دیگر شرکت ها در آن به چشم می خورد.

این کنسرسیوم با انجام آزمایشی، انتقال آب به میادین نفتی را مورد بررسی قرار داده و به نتایجی امیدوار کننده ای دست یافته است. روند انتقال آب به میدان های نفتی به مدیریت مقدار زیادی از آب استخراج و تزریق شده در طی مراحل استخراج نفت و گاز نیاز دارد.

به گزارش رویترز راهکار مبتنی بر بلاک چین که در این آزمایش به کار گرفته شد، مراحل انجام کار را تا ۹ مرحله کاهش داد. همچنین گفته می شود مدت زمان انجام این روند با راهکار ارائه شده از ۱۲۰ روز یعنی ۴ ماه به یک هفته کاهش یافته است.

این آزمایش توسط شرکت Data Gumbo توسعه یافته و تامین منابع مالی آن بر عهده شرکت آرامکو عربستان سعودی بوده است.

10. دانش و سلامت

داده های مرتبط با تحقیقات پزشکی که در طول زمان انجام شده است اگر به صورت غیرمتمرکز و بر بستر بلاک چین ذخیره شوند، پیشرفت بشر در این زمینه را تا حد زیادی سرعت خواهند بخشید.

همچنین امنیت این داده ها ارزش بسیار بالایی دارد، که در صورت استفاده از بلاک چین هیچ خطری این داده ها را تهدید نمی کند.

از طرف دیگر با استفاده از بلاک چین می توان در هزینه و زمان بر روی طرح ها و تحقیقات علمی و پزشکی صرفه جویی کرد.

بارها پیش آمده است که گروه های تحقیقاتی متفاوت در نقاط مختلف دنیا کار بر روی یک موضوع را شروع کرده بودند در حالی که گروهی دیگر مدتها بود که بر روی همان پروژه کار کرده بود.

این گروه ها و سازمان ها اگر اطلاع داشتند که گروه دیگری این پروژه را آغاز کرده، زمان و انرژی خود را صرف موضوعی دیگر می کردند و یا باهم همکاری می کردند تا نتایج بهتری را در مدت زمان کمتری به دست آورند.

در همین راستا سازمان بهداشت جهانی در ۲۸ مارس 2020 پلتفرم MiPasa را راه اندازی کرد. این پلتفرم با همکاری شرکت های بزرگ فعال در حوزه بلاکچین و تعدادی از نهادهای ملی سلامت، با هدف تشخیص زودهنگام مبتلایان به ویروس کرونا، ناقلان و کانون های عفونی و آلوده به این ویروس، ایجاد شد. به کمک این پلتفرم می توان در فضایی امن، اطلاعات خصوصی مربوط به کرونا را میان افراد، مقامات دولتی و موسسات بهداشتی_درمانی به اشتراک گذاشت.

MiSapa به نظارت و پیش بینی روندهای محلی و جهانی شیوع این ویروس می پردازد و اطلاعات بدست آمده در مورد مسیرهای عفونی را در اختیار موتورهای قدرتمند هوش مصنوعی قرار می دهد تا بتوان ناقلان فاقد علائم را در سراسر جهان شناسایی کرد. همچنین به این ترتیب می توان کنترل بیشتری بر عبور و مرور افراد میان مناطق آلوده و مناطق سالم داشت.

11. انتخابات

عامه ی مردم در بسیاری از کشورهای جهان در مورد رای خود نگرانی دارند، و از آنجایی که به سلامت انتخابات مشکوک هستند ترجیح می دهند در انتخابات شرکت نکنند و به هیچ کاندیدی حتی اگر مورد تایید آنها باشد رای ندهند.

کاربرد بلاک چین در انتخابات می تواند بسیار پررنگ باشد و یک انتخابات به دور از تقلب و فریب را برای همه به ارمغان بیاورد. البته استفاده از بلاک چین در انتخابات در سطح بزرگ تا به حال صورت نگرفته است.

ناگفته نماند در برخی از کشورهای توسعه یافته ی دنیا با فراهم کردن زیرساخت های لازم، انتخابات در سطوح کوچک برای شهروندان با کمک بلاک چین طراحی و پیاده سازی شد و در طی این انتخابات افراد توانستند با ماندن در منزل و تنها با استفاده از یک گوشی هوشمند متصل به اینترنت در رای گیری امن شرکت کنند.

سرویس رای گیری THEPOL در کره جنوبی مطالعاتی در خصوص مشارکت و نظر مردم در انتخابات داشته که نشان می دهد فقط ۳۰ درصد از مردم از وعده های کاندیدها خبر دارند، ۱۳ درصد هیچ علاقه ای به انتخابات نداشتند و بیش از ۵۵ درصد نیز نظر خاصی نداشتند، زیرا معتقد بودند که اینها وعده هایی پوچ و بی اساس هستند.

شرکت CoinPlug که مالک سرویس رای گیری THEPOL است، در نظر دارد با کمک بلاک چین روند تحقق وعده های انتخاباتی را دنبال کند. این شرکت تمام وعده ها را روی بلاک چین ثبت می کند و از آنجایی که کسی قادر به ایجاد تغییر در آنها نیست، مردم می توانند در هر زمانی میزان تحقق وعده ها را بررسی کنند. این شرکت معتقد است با این روش مردم ترغیب می شوند در انتخابات مشارکت داشته باشند.

کمک گرفتن از بلاک چین در خصوص برگزاری انتخابات هم یکی دیگر از کاربردهای بلاک چین است. ایتالیا در سال ۲۰۱۹ از این فناوری استفاده کرد که البته همچنان در حال توسعه است.

سخن آخر

کاربرد بلاک چین در صنایع مختلف روز به روز گسترده تر می شود، امروزه حتی صنایعی که ارتباطی با تکنولوژی و فناوری ندارند سعی در استفاده از بلاک چین در صنعت خود دارند زیرا می دانند برای بقا در آینده به این تکنولوژی نیاز خواهند داشت.