زی‌کینگ از راه‌کارهای مقیاس‌پذیری برای شبکۀ بلاکچین است. مقیاس‌پذیری لایۀ دوم اتریوم معطوف به دو راه حل است؛ رولاپ دانش صفر ( zero-knowledge rollups) و رولاپ خوشبینانه (optimistic rollups). زی‌کی‌سینک بلاکچین لایۀ دوم اتریومی است که از فناوری رولاپ به‌عنوان فناوری مهمی در راستای توسعۀ مقیاس‌پذیری استفاده می‌کند. رولاپ زی‌کی تراکنش‌های سطح اتریوم را جمع‌آوری و آن‌ها را تأیید می‌کند؛ یعنی صدها تراکنش به یک بخش تبدیل می‌شوند و در شبکۀ اتریوم به تأیید می‌رسند. در ادامه، دربارۀ این موضوع بیشتر برایتان می‌گوییم.
زی‌کی‌سینک (ZKSync) چیست؟
فناوری رولاپ زی‌کی‌سینک برای تجمیع تراکنش‌ها در سطح بلاکچین اتریوم و تأیید آن‌ها استفاده می‌شود. سیستم تأیید دانش صفر از امنیت کافی در فرایند رمزنگاری برخوردار است. برای نمونه، راه‌کارهای رولاپ زی کی می‌توانند نشان بدهند که تراکنشی مشخص بدون فاش‌کردن اثبات آن صحیح است. به‌عبارت ساده، رولاپ‌های زی‌کی از رویکردی اطمینان‌بخش استفاده می‌کنند و اعتمادکردن به آن را کاملاً مقدور می‌سازند. حریم خصوصی شبکه هم در بستر این راه‌کار رعایت می‌شود. یکی از مزایای زی‌کی‌سینک هم گس‌ُفی ( gas fees) یا همان کارمزد اندک آن روی لایۀ دوم شبکۀ بلاکچین است. کارمزد در به‌کارگیری این راه‌کار صدها برابر کم‌تر و امنیت بیشتر خواهد بود. بنا به نسخۀ به‌روزشده‌ای که از زی‌کی‌سینک ارائه می‌شود، در هر ثانیه حدود صد هزار تراکنش قابلیت تحقق پیدا خواهند کرد.
زی‌کی‌سینک در مقابل رولاپ‌های خوشبینانه و استارک‌ور (starkware) چگونه است؟
دو رقیب سرسخت و جدی برای زی‌کی‌سینک وجود دارد؛ لایه‌های دومی که از رولاپ‌ها استفاده می‌کنند و راه‌کار لایۀ دوم دیگری که از فناوری مقیاس‌پذیری اثبات زی‌کی (zk-proof ) یا همان استارک‌ویر بهره می‌برد. در ادامه، از تفاوت‌های شاخص میان زی‌کی‌سینک و رولاپ‌های خوشبینانه می‌خوانید:
- سرعت پردازش آن‌چین (on-chain) یا درون‌زنجیره‌ای در راه‌کارهای اثبات زی‌کی بالاتر هستند؛ چون هیچ زمان انتظاری برای بررسی و کنکاش در خصوص تراکنش در آن‌ها وجود ندارد.
- اثبات‌های زی‌کی به قدرت محاسباتی بسیار بیش‌تری نیاز دارند. برای همین است که کم‌تر در حوزۀ اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز با فعالیت درون‌زنجیره‌ای بالا کاربرد پیدا می‌کنند.
- رولاپ‌های خوشبینانه قراردادهای هوشمند را به‌طور مستقیم در شبکۀ اتریوم پیش می‌برند اما رولاپ‌های زی‌کی این‌طور عمل نمی‌کنند.
- استرک‌ور کارش را زودتر شروع کرده و درنتیجه سرمایه و درآمد بیش‌تری را به وجود آورده است. اکوسیستم آن هم وسیع‌تر به‌نظر می‌رسد.
- استارک‌ور تا حد اندکی برتر و سریع‌تر از فناوری رولاپ زی کی است.
توکن زی‌کی‌سینک و ایردراپ آن چگونه است؟
زی‌کی‌سینک هنوز توکنی بومی برای خود ندارد. با این حال، سازندگان آن به‌طور رسمی اعلام کرده‌اند که توکنی بومی و مخصوص به آن عرضه می‌کنند. از این توکن برای سرمایه‌گذاری و استیکینگ (staking) یا ولیدیتورشدن (validator) در شبکۀ زی‌کی‌سینک استفاده خواهد شد. کاربران زی‌کی‌سینک می‌توانند با ایردراپ (airdrop) تشویق به فعالیت در این شبکه شوند.
چطور می‌توان از زی‌کی‌سینک استفاده کرد؟
برای استفاده از زی‌کی‌سینک باید قدم‌های زیر را طی کنید:
- حسابتان را پر و فعال کنید.
- کیف‌پول مبتنی بر مرورگرتان را به ولت زی‌کی‌سینک متصل کنید.
- مبالغ را به حساب زی‌کی‌سینک دیگر منتقل کنید (اختیاری).
- در اکوسیستم زی‌کی‌سینک گشت‌وگذار و آن را کشف کنید.
پروژه‌های زی‌کی‌سینک را بشناسید
پروژه‌های مختلفی در اکوسیستم زی‌کی‌سینک وجود دارند که حوزه‌های مختلفی ازجمله موارد زیر را پوشش می‌دهند:
- کیف‌پول‌ها؛
- امور مالی؛
- پول‌های باپشتوانه؛
- حوزۀ پرداخت.
کیف‌پول‌ها
کیف‌پول‌های مختلفی در بستر زی‌کی‌سینک تولید شده‌اند که ازجملۀ آن‌ها باید به زی‌کی‌سینک ولت و ارجنت ولت (Argent Wallet) و نومیو ولت (Numio Wallet) اشاره کنیم.
امور مالی
در حوزۀ امور مالی هم زی‌کی‌سینک پروژه‌های مختلفی را سروسامان داده است که ازجملۀ آن‌ها می‌توانیم صرافی زیگ‌زاگ را نام ببریم که بستری غیرمتمرکز است و از سوی شبکۀ زی‌کی‌سینک تقویت و پشتیبانی می‌شود. فعالیت‌های پرشمار دیگری هم از سوی زی‌کی‌سینک در حوزۀ امور مالی در حال آزمایش است.
پول‌های باپشتوانه
زی‌کی‌سینک در زمینۀ پول‌ها و ارزهای باپشتوانه یا اصطلاحاً فیات‌ها هم در حال فعالیت است و پروژه‌هایی مانند رمپ (Ramp) را برای خرید مستقیم رمزارزها از شبکۀ لایۀ دوی زی‌کی‌سینک ساماندهی می‌کند. بنکسا (Banxa) هم پروژه‌ای مشابه با چنین امکانی است.
حوزۀ پرداخت
از پروژه‌هایی مانند زی‌کی چک‌اوت (zkCheckout ) برای ایجاد لینک‌های پرداخت استفاده می‌شود. پروژه‌های دیگر این اکوسیستم و شبکه در زمینۀ پرداخت‌ها هم شامل اسپرینت چک‌اوت (Sprintcheckout) برای پرداخت‌های بی‌نیاز از بانک با سرعت و هزینه اندک می‌شود.
بهترین اپلیکشن‌های غیرمتمرکز دیفای روی زی‌کی‌سینک چیست؟
ازجمله بهترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزی که از سوی زی‌کی ارائه می‌شود، خوب است که به موارد زیر هم اشاره‌ای داشته باشیم:
- کرو (curve)؛
- یرن فایننس (yearn finance)؛
- تیکر پروتکل (taker protocol).
کرو (curve)
کرو از صرافی‌های غیرمتمرکزی است که در کنار یونی‌سواپ (Uniswap) از نخستین مدل‌های AMM یا بازارساز خودکار به‌شمار می‌رفت. هنوز ارزش کل قفل‌شدۀ (TVL) موجود در کرو زیاد نیست اما با توسعۀ زی‌کی‌سینک، آن هم رشد قابل‌توجهی خواهد داشت.
یرن فایننس (yearn finance)
امکان کشت سود در مزرعۀ دیفای و ییلدفارمینگ (Yield -FARMING) هم با پروژه‌های زی‌کی‌سینک وجود دارد. با وجود یرن فایننس زمینه‌ای برای سرمایه‌گذاری و رسیدن به سود و درآمد در اکوسیستم فراهم می‌شود.
تیکر پروتکل (taker protocol)
این پروتکل برای ایجاد نقدینگیِ دارایی‌های دیجیتالی استفاده می‌شود و به کاربران اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتالی مختلف ازجمله ان‌اف‌تی‌های مختلف (NFT) را اجاره و دریافت کنند.
در آخر
زی‌کی‌سینک به‌عنوان بلاکچین لایۀ دوم اتریوم از راه‌کارهای مقیاس‌پذیری است که برای اثبات تراکنش‌ها در بستر شبکه کاربرد دارد و به واسطۀ آن، صدها تراکنش در قالب یک بخش و واحد درمی‌آیند و از سوی اتریوم تأمین امنیت و تأیید می‌شوند؛ امنیتی که این راه‌کار به اکوسیستم وارد می‌کند و سرعت و سهولت کارایی‌اش باعث می‌شود که امیدواری زیادی به رشد آن در آینده وجود داشته باشد. چشم‌انداز این راه‌کارها و فناوری‌ها روشن است و می‌توانند نقش پررنگی در همه‌گیرشدن اکوسیستم‌های غیرمتمرکزی نظیر اتریوم داشته باشند. فناوری‌های تازۀ حاضر در عرصۀ رمزارزها و بلاک‌چین‌ها بسیار امیدوارکننده و شگفت‌انگیز است.
