تابلو خوانی و بازارخوانی در بورس چیست؟ اصطلاحات تابلو بورس تهران

اهمیت یادگیری تابلوخوانی در چیست؟

پیش از آن که به موضوع تابلوخوانی بپردازیم، در ابتدا به این سوال پاسخ خواهیم داد که چرا یادگیری مهارت تابلوخوانی ضرورت دارد؟ تابلوخوانی موضوع نسبتا جدیدی در بازار سرمایه است، اما اهمیت یادگیری آن در چیست؟

پیش از این مواردی چون تحلیل بنیادی و تکنیکال از اهم رویکردهای تحلیلی بوده است، اما در حال حاضر اهمیت فهم تابلو و تابلوخوانی تا بدانجا پیش رفته است که بسیاری از افراد بازاری تنها با پیگیری تابلوها اقدام به معامله می کنند، گرچه که ماهیت چنین رویکردی در سرمایه گذاری منجر به کوتاه مدت تر شدن معاملات می گردد.

اولین چیزی که برای تابلوخوانی باید با آن آشنا باشیم، اطلاعات معامله سهم است که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) می توانیم به آن دسترسی داشته باشیم.

اگر به دنبال سهم خاصی باشیم، با جست و جوی آن در این سایت، می توانیم به صفحه نماد دسترسی پیدا کنیم. پیش از ادامه مطلب لازم به ذکر است نکته ای که رمز اصلی یک تابلوخوانی موفق است، آن است که هیچ گاه قرار نیست تنها با یک فاکتور (مثلا صرفا با تعداد معاملات) به نتیجه برسید و مهم آن است که بتوانید روابط صحیحی بین داده هایی که از متغیرهای مختلفی چون حجم، تعداد، قیمت و… دریافت می کنید، برقرار کنید.

اگر تابلوی معاملاتی نمادی را همچون یک بازی فوتبال فرض کنید که از ساعت 8 و چهل و پنج دقیقه صبح کار خود را آغاز کرده و تا دوازده و نیم ادامه می دهد و رفتار معامله گران را به مثابه بازیکنان این بازی، شما باید از قوانین این بازی روی تابلو آگاه باشید، رفتار حقیقی ها، حقوقی ها، تعداد و حجم معاملات و… همگی از مواردی هستند که اگر قصد سرمایه گذاری دارید باید از آن ها اگاه باشید. لذا مهارت تابلوخوانی در شکل گرفتن استراتژی های معاملاتی ضروری است.

موفق عمل کردن در بازار بورس نیازمند یادگیری پیوسته است. دانش مالی نهفته در این بازار به سرمایه گذاران کمک می کند تا معامله هایی موفق را به سرانجام برسانند. «تابلو خوانی» و بازار خوانی نیز در شمار مهارت های بسیار مهم و کاربردی در بورس قرار می گیرند. اگر یک سرمایه گذار به مهارت تابلو خوانی مسلط باشد می تواند اتفاق هایی که در تابلو معاملاتی بورس می بیند را تجزیه و تحلیل کند و با کمک این اطلاعات به خرید و فروش سهام بپردازد. در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ تابلو خوانی می رویم و سر از کار این مهارت کلیدی درمی آوریم.

چگونه تابلو خوانی بورس را آغاز کنیم؟

در تابلوی معاملات یک سهم می توان اطلاعات فراوانی را از آن به دست آورد که مهم ترین آن «قیمت سهام» است. در ادامه این مقاله با بررسی سهام شرکت «گسترش نفت و گاز پارسیان» با تابلو خوانی و اصطلاحات تابلو بورس بیشتر آشنا می شویم. برای فراگیری مهارت تابلو خوانی ابتدا باید تابلوی بورس را پیدا کنید. دسترسی به تابلوی بورس از دو روش ساده زیر امکان پذیر است:

1. جستجوی نام نماد در موتورهای جست وجو و کلیک روی اولین پیوندی که به نمایش درآمده است
2. ورود به سایت «tsetmc.com» و استفاده از بخش جستجوی آن

پس از انجام یکی از مراحل بالا تابلوی معاملات سهام نمایان می شود. این تابلو برای نماد پارسان (شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان) به صورت زیر است:

تابلو خوانی و استخراج قیمت سهم

یکی از جذاب ترین بخش هایی که به هنگام تابلو خوانی نمادهای مورد نظرتان با آن روبه رو می شوید «قیمت سهام» در حال حاضر است. «قیمت معامله» بیانگر آخرین قیمت معامله شده سهام و «قیمت پایانی» نیز قیمتی است که در آن روز سهام بسته می شود. این قیمت، میانگینی از قیمت های معامله شده همان روز سهام با توجه به حجم معاملات است. اگر آخرین قیمت معامله نسبت به قیمت پایانی بیشتر باشد حکایت از اقبال بازار به سهام و نشانه ای از روند مثبت احتمالی در روز کاری بعدی است؛ عکس این موضوع نیز برقرار است. ناگفته نماند که در محاسبه قیمت پایانی سهام بورسی نمی توان از تاثیر حجم مبنای آن غافل شد. اگر تعداد سهام معامله شده در یک روز بسیار کمتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی نزدیک صفر خواهد بود. البته این موضوع شامل سهام فرابورسی نمی شود. چون حجم مبنای سهام فرابورسی است.

دوره اختصاصی

دوره نخبگان، استاد تمامی در ترید

دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است

دریافت اطلاعات بیشتر

آشنایی با بازه های قیمتی هر نماد

بخش بعدی در تابلو خوانی سهم پارسان، بازه های قیمتی سهام را نمایش می دهد. بیایید نگاهی به آنها بیندازیم.

بازه روز

به حداقل و حداکثر قیمتی که سهم در طی یک روز معامله می شود «بازه روز سهم» می گویند. این بازه، نشان دهنده تغییرات قیمت سهام در روز معاملاتی جاری است. مثلا در ساعت ۹:۰۰ اولین معامله سهم در قیمت (۶،۳۱۰) ریال انجام شده است. بعد از آن همراه با افزایش تقاضا، قیمت تا محدوده (۶،۴۹۵) تومان رشد می کند و تا پایان معاملات نیز در همین محدوده معامله می شود. پس بازه روز سهم (۶،۳۱۰ – ۶،۴۹۵) تومان است.

بازه مجاز

بازه مجاز نیز بخش دیگری است که در تابلو خوانی این سهم با آن روبه رو می شویم. این بازه، قیمتی است که در آن، سهم در طول روز می تواند نوسان کند. در واقع، سفارش خرید و فروش سهام باید در این محدوده باشد.

بازه هفته

 بازه هفته، نشان دهنده تغییرات قیمت سهام در یک هفته جاری است. اگر استراتژی شما نوسان گیری و خرید و فروش کوتاه مدت است، سعی کنید در سقف قیمتی بازه هفتگی خرید انجام ندهید.

بازه سال

بخش دیگری از تابلو خوانی سهم پارسان به «بازه سال» اختصاص دارد. بازه سال، بیانگر تغییرات قیمت سهام در یک سال گذشته است. مثلا سهام پارسان در یک سال گذشته بین محدوده (۳،۲۹۰) تا (۷،۱۳۰) ریال نوسان قیمت داشته است. با توجه به قیمت حال حاضر سهام (۶،۳۶۰ ریال و نزدیک به سقف بازه سالانه) ورود به سهم پارسان مقداری ریسک دارد. گرچه این موضوع نباید معیار خرید و فروش قرار داده شود. اما ترکیب آن با مباحث تکنیکال و حجم معاملات می تواند تصمیم گیری برای خرید و فروش را راحت تر کند.

چگونه با تابلو خوانی نماد مورد نظرمان، حجم و تعداد معاملات را پیدا کنیم؟

بخش مهم بعدی در تابلو خوانی یک سهم «تعداد و حجم معاملات سهام» در روز جاری است.

حجم معامله موضوع مهمی در تابلو خوانی است، برای مثال اگر حجم زیاد عرضه از طرف حقوقی باشد، بدین معنی است که سهم احتمالا در مسیر رشد به مشکل برخواهد خورد، لذا در زمانی که حجم عرضه های حقوقی بالاست نباید وارد سهم شد.

این حجم می تواند در یک بازه زمانی مشخص چون چند ثانیه تا چند روز یا ماه مورد بررسی قرار بگیرد. حجم کل معامله، حجم خرید یا فروش حقیقی و یا حقوقی، بررسی مقایسه ای حجم ها بین نمادهای مختلف یا بین روزهای مختلف یک نماد و… حالات مختلفی از بررسی حجم است.

این مقدار برای سهام پارسان حجم معاملات (۵۰۳/۱) میلیون برگه سهام بوده و تقریبا برابر با حجم مبنای آن است. با توجه به آنکه بیشتر معاملات در محدوده (۵/۲ +) درصد انجام شده تغییر قیمت پایانی سهام نیز (۵/۲ +) درصد بوده است. از آنجا که ارزش معاملات برحسب میلیون ریال است، برای سهام پارسان (۶۰۴/۹) میلیارد ریال معادل (۹۶۰) میلیون تومان بوده است. مقایسه میزان حجم معاملات با میانگین حجم ماه نیز یکی از سیگنال هایی است که می توانیم به وسیله تابلو خوانی معاملات بازار به آن دست پیدا کنیم. حتی می توان از این موضوع در ترکیب با مباحث تکنیکالی نیز بهره برد. مثلا اگر در انتهای یک روند نزولی که چارت تکنیکال سهام آن را تائید می کند حجم معاملات به طرز معناداری از میانگین حجم ماه بیشتر باشد می توان برای ورود به سهام اقدام کرد.

توجه داشته باشید که حجم معامله را نسبت به کل سهام شرکت و شناوری آن بررسی کنید، همچنین حجم روزهای گذشته را نیز در نظر بگیرید، تمامی سهم ها مانند یکدیگر رفتار نمی کنند، مثلا  مقایسه حجم یک شرکت کوچک با یک شرکت بزرگ اصلا معنی دار نیست و این مقایسه حامل نتیجه مشخصی که روی تصمیم گیری شما تاثیر بگذارد، نخواهد بود. دقت کنید که این موضوع منجر به اشتباه در خواندن تابلوها نشود.

منظور از حجم مبنا چیست؟

حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند به اندازه یک نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد «حجم مبنا» نامیده می شود. حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ با هدف کنترل رشد بی رویه قیمت سهام تصویب شد. در ابتدا اساس بر این بود که (۱۵ درصد) از کل سهام یک شرکت طی یک سال مورد معامله قرار گیرد. روزهای کاری سال نیز (۲۵۰) روز فرض شده بودند. به این ترتیب، حجم مبنای روزانه یک سهم (۰/۰۰۰۶) «شش ده هزارم» کل سهام شرکت می شد. اما در سال ۱۳۸۳ شیوه محاسبه تغییر کرد و از (۱۵ درصد) به (۲۰ درصد) و حجم مبنا به (۰/۰۰۰۸) «هشت ده هزارم» افزایش یافت. مثلا اگر تعداد سهام یک شرکت ۲۰ میلیون باشد حجم مبنای آن ۱۶۰۰۰ هزار سهم خواهد بود.

۱۶۰۰۰=۰/۰۰۰۸*۲۰۰۰۰۰۰۰

شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که چرا حجم مبنای بعضی از شرکت ها (۱) است؟ در واقع، این قانون بازار فرابورس برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس است که حجم مبنای (۱) داشته باشند.

ارزش

ارزش معاملات به معنای حجم معاملات ضربدر قیمت سهام معامله شده می باشد و ارزش بازار هم به معنای تعداد کل سهام شرکت ضربدر قیمت روز سهم می باشد.

سهام شناور

اصطلاح دیگری که هنگام تابلو خوانی هم به آن برمی خوریم، «سهام شناور» است. این اصطلاح به درصدی از سهام شرکت گفته می شود که در اختیار عموم مردم قرار دارد. در سهام پارسان (۱۸ درصد) سهام در دست مردم است. هرچه درصد شناوری سهام یک شرکت بیشتر باشد می توان ادعا کرد که سهام آن شرکت بر اساس عرضه و تقاضا واقعی تر قیمت گذاری شده است. در واقع، فعالیت های سفته بازی و کنترل قیمت سهام در چنین شرکت هایی کمتر اتفاق میفتند.

میانگین حجم ماه

این مفهوم، میانگین تعداد سهامی است که در یک ماه گذشته معامله شده اند.

تابلو خوانی آسان تر با درک مفهوم اصطلاح های (EPS) و (P/E)

یکی از اطلاعات اصلی که در تابلو خوانی بورس به کارمان می آید «سود هر سهم یک شرکت» (EPS) و «نسبت قیمت به درآمد» (P/E) برای هر سهم است که به شدت مورد توجه معامله گران قرار دارد. در ادامه به توضیح این موارد می پردازیم.

منظور از سود هر سهم یا (EPS) چیست؟

یکی از انواع صورت های مالی شرکت ها «صورت سود و زیان» است. صورت سود و زیان، نمایانگر عملکرد شرکت در طول یک دوره زمانی است و محصول نهایی آن سود – یا زیان – خالص به شمار می رود. در تصویر زیر یک نمونه از صورت سود و زیان شرکت «گسترش نفت و گاز پتروشیمی تامین» را می بینید. باید به این نکته توجه داشته باشید که همه معامله گران به دنبال برآورد سود هر سهم سال آینده یک شرکت هستند تا در صورتی که احتمال افزایش آن وجود داشته باشد، سهام این شرکت ها را خریداری کنند. تحلیل گران بنیادی با استناد به مجموعه ای از داده های اقتصادی و پیش بینی آینده شرکت ها، سود هر سهم سال های آتی شرکت ها را برآورد می کنند. اهمیت این موضوع باعث شده که در صفحه هر نماد اطلاعاتی در مورد سود هر سهم (EPS) آن شرکت درج گردد.

چند نکته در رابطه با سودآوری شرکت ها حائز اهمیت است:

• در نظر داشته باشید مفهومی به نام سود با کیفیت داریم که جریانات نقدینگی شرکت را به صورت موازی با سود هر سهم برسی می کند و توانایی تقسیم سود شرکت را می سنجد.
• نکته دیگر این است که چند درصد از سود امسال یا این دوره شرکت در ادوار بعدی نیز قابلیت تکرار دارد و عملیاتی است؟ بسیار از شرکت ها ممکن است سودهای بالایی را شناسایی کنند که نسبت به ادوار قبل آن ها بسیار متمایز باشد ولی ناشی از عواملی چون فروش سرمایه گذاری ها باشد که اولا عملیاتی نیست(در شرکت های تولیدی) و ثانیا قابلیت تکرار در سال های بعدی را نداشته باشد، لذا در مفهوم سود هر سهم نیز همچون مفهوم قبلی گرچه داده های تاریخی اهمیت دارند ولی نگاه آینده نگر و تخمین ها از آینده از اهمیت جدی تری در تصمیم گیری برای سرمایه گذاری برخوردار است.

منظور از نسبت قیمت به درآمد هر سهم یا (P/E) چیست؟

این نسبت از تقسیم قیمت جاری سهم – که در اصطلاح به آن «قیمت تابلوی سهم» می گویند – بر سود هر سهم به دست می آید. در تمام دنیا استفاده از نسبت «قیمت به درآمد هر سهم» در شمار ابزارهای رایج همه معامله گران قرار دارد. در بازار بورس ایران نیز از این نسبت به عنوان یک ابزار رایج برای تحلیل گران بنیادی استفاده می شود. این نسبت همواره در کنار «برآورد دقیق سود هر سهم» به عنوان اصلی ترین فاکتور، تلاش می کند تا با تخمین دقیق نسبت (P/E) بتواند دقیق ترین برآورد را از ارزش ذاتی شرکت ها داشته باشد. توجه داشته باشید که رایج ترین شیوه ارزش گذاری در بین تحلیلگران بنیادی از رابطه زیر به دست می آید:

سود هر سهم برآوردی * قیمت به درآمد هر سهم برآوردی = ارزش ذاتی سهم

محاسبه سود هر سهم (EPS) بر مبنای مدل (TTM) به چه شکلی انجام می شود؟

قبل از بهمن ۱۳۹۶ سازمان بورس تاکید کرد که شرکت ها باید گزارش پیش بینی عملکرد خود را منتشر کنند. شرکت های بورسی و فرابورسی نیز این کار را در چندین گام انجام می دادند. در گام اول، یک ماه مانده به شروع دوره مالی جدید یک پیش بینی از عملکرد سال مالی بعد خود منتشر می کردند و پس از آن متناسب با هر گزارش میان دوره ای، گزارش پیش بینی خود را بازنشر می کردند. از طرفی، بسته به شرایط، سود هر سهم پیش بینی خود را افزایش (تعدیل مثبت) یا کاهش (تعدیل منفی) می دادند. با هر تغییر در گزارش پیش بینی شرکت ها – اگر آن تغییر بیش از ۲۰ درصد انجام می شد – نماد بسته می شد و بدون محدودیت نوسان مورد بازگشایی قرار می گرفت. در نتیجه، معمولا شاهد تغییرات سنگینی بودیم. با وجود آنکه این موضوع باعث سادگی محاسبه ها برای سرمایه گذاران می شد اما چون دیدگاه شرکت در آن تاثیرگذار بود، امکان داشت برخی شرکت ها با هدف خاصی گزارش خود را تغییر دهند و باعث گمراهی سرمایه گذاران شوند.
تا زمانی که قانون انتشار گزارش پیش بینی برای شرکت ها پابرجا بود آخرین سود هر سهم پیش بینی گزارش شده از سوی شرکت، مبنای (EPS) گزارش شده سازمان بورس قرار می گرفت. اما از بهمن ماه ۱۳۹۶ مصوبه ای نزد سازمان بورس تصویب شد که پیرو آن شرکت ها از آن تاریخ به بعد مجاز به انتشار گزارش های پیش بینی عملکرد خود نیستند و باید هرگونه آثار مالی احتمالی در عملیات شرکت را در گزارش جداگانه ای تحت عنوان «گزارش تفسیری مدیریت» یا در قالب شفاف سازی ارائه کنند. بنابراین، چون در این حالت از (EPS) پیش بینی شده خبری نبود، مجبور شدند از مبنای دیگری برای گزارش (EPS) در سایت (TSETMC) استفاده کنند. یکی از فرمت های جهانی گزارش (EPS) روشی به نام (Trailing Twelve Months) یا به اختصار (TTM) است. اما منظور از (EPS) به روش (TTM) چیست؟ بر طبق الزامات سازمان بورس، شرکت ها موظف هستند تا در هر دوره سه ماهه صورت های مالی خود را گزارش کنند. در نتیجه، می توان به سود هر سهم در دوره های سه ماهه شرکت ها دسترسی پیدا کرد. مدل (TTM) چنین بیان می کند که شرکت ها را می توان بر اساس (EPS) دوازده ماه گذشته آن (۴ دوره سه ماهه) ارزیابی کرد. مثلا در تابلو بورس نماد پارسان که در تاریخ ۱۱ آبان ماه ۱۳۹۸ گرفته شده:

برای محاسبه سود هر سهم EPS) 12) ماهه گذشته باید به صورت­ های مالی ۶ ماهه ۱۳۹۸ و ۳ ماهه سوم و چهارم سال ۱۳۹۷ شرکت مراجعه کرد.

نسبت (P/E) هر سهم به روش (TTM)

تا قبل از اجرایی شدن مدل (TTM) از سود هر سهم پیش بینی شده که توسط شرکت ها ارائه می شد استفاده می کردند. اما با اجرایی شدن مدل (TTM) از سود به دست آمده ناشی از این روش استفاده می شود. یکی از مزیت های مدل (TTM) این است که به ما مقدار سود هر سهم را با فرض عدم تغییر شرایط در آینده نشان می دهد. در نتیجه، اگر شرایط بهتری رقم بخورد بدون تردید، سود هر سهم در روش (TTM) افزایش پیدا خواهد کرد و این موضوع نمایانگر پتانسیل های صعود در آینده خواهد بود. این روش، مجموع سودهای چهار دوره سه ماهه گذشته هر سهم را نشان می دهد. بنابراین، اگر در دوره سه ماهه گذشته، عملکرد شرکت بهبود پیدا کرده باشد، مقدار (EPS) گزارش شده افزایش خواهد یافت. این روش برای شرکت هایی که روند سودسازی آن ها با نوسان زیادی همراه است کارا نیست. مثلا در شرکتی مانند سایپا که در برهه ای سود هر سهم محدود و در برهه ای دیگر زیان می سازد قطعا این روش کارایی خود را از دست می دهد.

(P/E) گروه

میانگین مقدار (P/E) شرکت هایی که در آن صنعت فعالیت دارند.

آخرین معامله

در این آیتم می توانید زمان آخرین معامله صورت گرفته روی نماد انتخاب شده را مشاهده کنید.

برترین عرضه و تقاضا

خود سایت tse امکانی را فراهم کرده است که می توانید برترین عرضه ها و تقاضا ها را در کل بازار مشاهده کنید، این کادرها صرفا خروجی یک فیلتر آماده روی سایت بوده و به معنی گزینه های لزوما برتر برای سرمایه گذاری نیستند، بلکه این شما هستید که به عنوان یک تحلیل گر باید دنبال علت این برتری تقاضا یا عرضه در آن ها باشید.

برای مثال سهمی که در زمانی که به خطوط مقاومتی خود نزدیک است، با حجم بالایی و با صف خریدهای سنگین معامله می شود، بدین معنی است که احتمالا در حال شکستن این مقاومت است، درواقع اگر نمادی در کف های قیمتی خود باشد، حجم های بالای معاملاتی مثبت است و اگر در کف قیمتی حجم های کمی بخورد نشانه بدی خواهد بود.

حال حالت اول را در نظر بگیرید، اگر در سقف قیمتی حجم بالای صف خرید عرضه شود و بریزد، نشانه بدی خواهد بود و اگر حجم بالایی صف خرید بماند نشانه خوبی خواهد بود، بدین معنی که حجم بالایی منتظر خرید هستند، ولی فروشنده ای وجود ندارد.

به این مفهوم دقت داشته باشید: قدرت و تمایل خریدار و فروشنده و همواره روی تابلوها این سوال را از خود بپرسید، خریدار قدرتمندتر است یا فروشنده؟ پاسخ این سوال تا حد زیادی راهگشای تصمیم گیری شما خواهد بود.

اگر به ازای یک مقدار حجم معامله برابر، تعداد خریداران بیشتر باشد، می گوییم قدرت خریدار کمتر است. دلیل این امر آن است که میانگین حجم معامله هر خریدار کمتر از میانگین حجم معامله هر فروشنده است.

خرید و فروش حقوقی، نشانه رشد یا ریزش سهم؟!

بخش دیگر تابلو خوانی به خرید و فروش حقوقی نشانه رشد بازمی گردد. به طور کلی، دو تیپ سرمایه گذار در بازار وجود دارند. این دو تیپ، شامل سرمایه گذاران «حقیقی» و «حقوقی» می شوند. سرمایه گذاران حقیقی افرادی هستند که کُد معاملاتی دریافت می کنند و سپس به خرید و فروش سهام مشغول می شوند. ولی سرمایه گذاران حقوقی شرکت های ثبت شده ای هستند که از طریق شرکت خود، کُد بورسی را دریافت می کنند. شرکت های سرمایه گذاری، شرکت های سبدگردانی، صندوق های سرمایه گذاری، کارگزاری ها و … نمونه هایی از نهادهای فعال مالی در بازار سرمایه به حساب می آیند. برخلاف سرمایه گذاران حقیقی که بیشتر دیدگاه کوتاه مدت دارند. حقوقی ها به همه سهام های موجود در بازار – حتی اگر از رشد آن ها مطمئن باشند – نظر ندارند. آن ها چند سهم را زیر نظر دارند و از تمام حقایق بنیادین و تکنیکال آن ها به خوبی آگاه هستند. معمولا حتی در ساختار این شرکت ها نیز حضور دارند و روی تصمیم های آن ها تاثیر می گذارند. به طور معمول، سرمایه گذاران حقوقی می خواهند روند قیمت سهم را – بنا به دلایل متفاوت – در اختیار داشته باشند.

کسب سود از طریق ایجاد نوسان به نفع سهامداران اصلی، ایجاد معدل درآمدی در صورت حساب سود و زیان در هنگام مجامع، پوشش کسری بودجه با نوسان گیری از بازار سهام و سایر مواردی که نمی توان بیشتر آنها را رفتار صادقانه نامید از دلایل حضور حقوقی ها به شمار می روند. سرمایه گذاران حقوقی موظف هستند تا درصد مالکیت صاحبان پشت پرده شرکت ها – چه شخصی حقیقی، چه حقوقی و چه حتی دولت – را کنترل و حفظ کنند. حقوقی ها در بازار به چند دسته تقسیم می شود. در خرید و فروش حقوقی ها یک نکته را باید در نظر داشت و آن این است که برخی از حقوقی ها تعداد اندکی از سهام شرکت ها را در اختیار دارند که اثرگذاری زیادی بر قیمت سهم ندارند ولی برخی از حقوقی های سهم که درصد زیادی از سهام شرکت را در اختیار دارند می توانند جهت دهنده قیمت سهم در بازار باشند که در این صورت جز سهامداران درصدی سهم هستند؛ یعنی می توان گفت که سهامدارن حقوقی با تعداد کم سهم، حکم موج سوار را دارند و حقوقی های درصدی سهم، نقش موج را بازی می کنند. آنها می توانند ایجاد کننده یک حرکت مثبت یا منفی در سهم باشند. اما اینکه چرا حقوقی های بازار تا این حد می توانند بر بازار تاثیر بگذارند به عمق کم بازار و مشارکت تعداد کم افراد برای سرمایه گذاری در بورس ایران برمی گردد.

چرا سرمایه گذاران حقوقی دست به فروش سهم هایشان می زنند؟

نسبت حقوقی ها در معاملات به دو بخش عمده تفسیر می شود:

1. وجود حقوقی – یا حقوقی بیشتر – در بخش فروش نسبت به خرید که نشان دهنده ایجاد پتانسیل رشد سهم پس از یک نزول کوتاه است.
2. وجود حقوقی – یا حقوقی بیشتر – در بخش خرید نسبت به فروش که نشان دهنده ایجاد پتانسیل جهت افت سهم پس از یک رشد موقت است.

مثلا هنگامی که حقوقی ها در صف فروش قرار داشته باشند – یا نسبت آن ها بیشتر از حقوقی های خریدار باشد – و حجم معاملات آن ها بیشتر از ۱۵% باشد ادامه روند رشد را نشان می دهد. البته به شرطی که از نظر نسبت کلی خریداران «حقیقی» به فروشندگان «حقیقی» در وضعیت روند مثبت قرار داشته باشیم.

نیم نگاهی به پشت پرده ماجرای معاملات سرمایه گذاران حقوقی

هنگامی که یک سرمایه گذار حقوقی سهمی را می فروشد، به دلایل اقتصادی منفی در حال خروج از سهم است و این یعنی ایجاد ترس در بازار در مورد احتمال ریزش یا کند شدن روند صعودی سهم. در نتیجه، فروش سهم توسط دیگران آغاز می شود و عرضه افزایش پیدا می کند. در پی آن، تقاضا کم شده و ریزش یا کند شدن روند صعودی سهم آغاز می شود. اما حقیقت پشت پرده این است که در بیشتر مواقع، سرمایه گذاران حقوقی به صورت کُد به کٌد سهم عرضه شده خود را به افراد حقیقی که اعضای همان سازمان حقوقی هستند واگذار می کنند و سپس منتظر حرکت اثرگذار آنها در بازار می شوند. سپس هنگامی که قیمت سهم به سطوح پایین تر افت کرد یا ایستا شد، جمع آوری سهم ها را آغاز می کنند. آنها از انجام این کار به دنبال یافتن دو هدف هستند:

1. درصد مالکیت خود روی سهم را با خرید ارزان تر – با توجه به تعداد سهمی که قبلا به حقیقی های وابسته خودشان فروخته اند و در واقع خودشان مالک سهم هستند – بالاتر ببرند.
2. در اولین برخورد با مقاومت قیمتی، پس از شروع روند رشد قیمتی، حقیقی های وابسته به خودشان، دست به فروش سهامی که قیمت تمام شده خرید آن را با خریدی که قبلا با کد حقوقی خودشان کاهش داده اند، می زنند و با نوسان گیری انجام شده، کسب سود می کنند بدون اینکه در مجموع چیزی از مالکیت حقوقی در شرکت کم شده باشد.

سرمایه گذاران حقوقی چه معیارهایی برای خرید سهام دارند؟

گاهی ممکن است ببینید که حقوقی در یک سهم و در یک محدوده معین خریدار باشد. این ماجرا دو معنی دارد. معنی اول این است که آن حقوقی قبلا سهام شرکت را ارزش گذاری کرده است و به این نتیجه رسیده که محدوده های فعلی برای خرید سهم مناسب هستند. به همین دلیل شروع به خرید سهم می کند. اما سؤال اصلی اینجا است که آیا تحلیل آن شرکت حقوقی در خصوص سهام شرکت درست است یا خیر؟ در این حالت باید سهم را بررسی کنیم که آیا واقعا ارزش خرید دارد یا نه. حالت دیگر این است که حقوقی در نقش حمایت کننده سهام وارد عمل می شود. مثلا محدوده های ۱۵۰ تومان را خریداری می کند. چون سهام این شرکت را در اختیار دارد و فکر می کند که این سهم ها از ارزش لازم برای حمایت برخوردار هستند. در این حالت هم اگر به این نتیجه برسیم که سهم حتما در محدوده ۱۵۰ تومان حمایت می شود می توان با رعایت حد ضرر در سهم، سهم را خرید. بهتر است تنها بخشی از سبد سهام خود را به این سهم اختصاص دهید. چون شما فقط بر اساس یک تکنیک، سهام شرکت را خریده اید و بهتر است که حتما در سهم خود خرید پله ای داشته باشید. بنابراین به طور دقیق نمی توان گفت که هم گام با خرید حقوقی ها، سرمایه گذار خرد بازار باید خریدار باشد یا خیر.

«پس به این ترتیب، هنگامی که فروش حقوقی قوی می بینید بیشتر آن را به سیگنال خرید تعبیر کنید تا فروش؛ چون پس از اندکی تحمل، نزول احتمالی بازار رخ می دهد. سپس همگام با بازار در روزهای آینده دست به خرید بزنید تا در زمان چرخش – اگر روند در حال نزول بود – یا هنگام ادامه رشد – اگر روند مثبت بود – همگام با همان سرمایه گذاران حقوقی، سود به دست آورید.»

چگونه حقوقی های خوب و بد را در بازار تشخیص دهیم؟

در بحث خرید و فروش حقوقی و استفاده از آن ها به عنوان سیگنال کوتاه مدت و میان مدت باید یک نکته را در نظر گرفت و آن این است که حتما حقوقی های بازار را بشناسید و بر اساس سابقه آن ها عمل کنید. معمولا شناخت حقوقی های خوب و بد از طریق تجربه و رصد فعالیت های آن ها در بازار به دست می آید. به عنوان مثال شکل زیر فعالیت حقوقی های بازار را نشان می دهد که در سایت (tstemc) با ورود به پنجره «نمایش فهرست» در بخش سهامداران فعال هر نماد می توان به آن دسترسی پیدا کرد. هر سرمایه گذار باید به صورت روزانه عملکرد حقوقی های فعال در هر نماد و از طرفی وضعیت خرید و فروش سهامداران عمده در نماد شرکت را بررسی کند تا بتواند به مرور زمان دید درستی در این خصوص به دست آورد.

فروش سهام توسط حقوقی ها با یک هدف خاص

گاهی وقت ها می بینیم که یک حقوقی در یک سهم، معاملات مشکوک انجام می دهد. بعد از بررسی سهم متوجه می شوید که در نماد شرکت بین افراد حقیقی و حقوقی معامله انجام شده است. معمولا این رفتار در بازار سرمایه بسیار زیاد مشاهده می شود و اگر سرمایه گذاران قادر به تشخیص آن باشند می توانند بازدهی مناسبی را کسب کنند. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با این دو مفهوم، سری به مقاله های کد به کد و معاملات بلوکی بزنید.

منظور از سازوکار حراج در بورس چیست؟

خرید و فروش اوراق بهادار در بورس بر اساس سازوکار «حراج» انجام می شود. در این حراج اولویت اول «قیمت مناسب» و اولویت دوم «زمان» است. برای روشن تر شدن موضوع به یک مثال توجه کنید.

در سطر اول و قسمت تقاضا، یک نفر درخواست خرید (۱۰۰۰۰) سهم را در قیمت (۱۶۴۵۰) ریال دارد و در سطر دوم نیز ۳ نفر درخواست خرید (۸۸۴۶) سهم در قیمت (۱۶۴۰۰) ریال و در سطر سوم ۱ نفر درخواست خرید (۳۵۰۰) سهم در قیمت (۱۶۳۵۰) ریال را دارد. اگر به قیمت های خرید توجه کنید می بینید که در هر مرحله قیمت کاهش پیدا کرده است. پس در قسمت تقاضا سفارش کسی که بالاترین قیمت را پیشنهاد بدهد در ردیف اول قرار می گیرد. به این ترتیب، درخواست های خرید از بالاترین قیمت به پایین ترین قیمت اولویت بندی می شوند. حالا اگر شخصی درخواست خرید در قیمت (۱۶۴۵۰) ریال را داشته باشد و شخص دیگری نیز همین قیمت را پیشنهاد بدهد، سامانه معاملات به صورت خودکار اولویت خرید را به شخصی می دهد که سفارش خود را زودتر ثبت کرده است. در نقطه مقابل و در قسمت عرضه، ۲ نفر درخواست فروش (۱۱۰۰۰) سهم را در قیمت (۱۶۵۰۰) ریال دارند و در سطر دوم سه نفر درخواست فروش (۹۰۰۰) سهم را با قیمت (۱۶۵۳۰) ریال و در سطر بعدی نیز یک نفر درخواست فروش (۵۰۰) سهم را با قیمت (۱۶۵۵۰) ریال دارد.

سازوکار معامله برای هر سهم به چه صورت است؟

زمانی که «قیمت پیشنهادی برای خرید سهم» با «قیمت پیشنهادی برای فروش سهم» برابر باشد معامله انجام می شود. در این حالت، سامانه معاملات به صورت خودکار خرید و فروش را در کسری از ثانیه انجام می دهد و بی درنگ سفارش های انجام شده از سامانه معاملاتی حذف می شوند. در این میان، اگر چند خریدار سفارش خود را در یک قیمت یکسان وارد سامانه معاملاتی کنند در صورت برابر بودن قیمت ها در صفحه سفارش ها، اولویت بعدی «زمان» خواهد بود. مثلا اگر شخصی سفارش خرید (۱۰۰۰) سهم را با قیمت (۳۰۵) تومان در ساعت ۱۰:۱۰ دقیقه و شخص دیگری سفارش خرید (۲۰۰۰) سهم را با همین قیمت درست در ساعت ۱۰:۱۱ دقیقه وارد سامانه معاملاتی کند در مرحله اول سفارش شخصی که زودتر یعنی در ساعت ۱۰:۱۰ دقیقه سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کرده انجام شده و سپس سفارش نفر دوم اجرا می شود.