این مقاله از روی نسخه اصلی و انگلیسی کتاب سرمایه گذاری خطرپذیر خلاصه برداری شده است!
کتاب سرمایه گذاری خطر پذیر (Secrets Of Sand Hill Road)
سرمایه گذاری دنیایی تو در تو است که با ورود به هر قسمت، هزاران درب دیگر در مقابلمان قرار می گیرد. سرمایه گذاری خطر پذیر، یکی از درب های جذابی است که در بازارهای مالی با آن روبه رو می شویم. در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ کتاب «سرمایه گذاری خطر پذیر» از «اسکات کوپر» می رویم و پای گلچینی از صحبت های یک کهنه کار سرمایه گذاری می نشینیم. اگر به تازگی کسب و کارتان را راه اندازی کرده اید و به فکر جذب سرمایه برای گسترش کارتان هستید یا اینکه می خواهید در مورد «Venture Capital» اطلاعات بیشتری به دست بیاورید حتما تا پایان این گفتار با ما همراه باشید.
سرمایه گذاری خطر پذیر چیست؟ سرمایه گذار خطر پذیر کیست؟
سرمایه گذاری خطر پذیر، گونه ای از انواع سرمایه گذاری است که روی کسب و کارهای نوپا یا استارت آپ هایی با ایده های پُر ریسک انجام می شود. سرمایه گذاران خطر پذیر، به گونه متفاوتی کار می کنند. در واقع، کار آنها فقط تامین سرمایه کسب و کارهای نوپا و گرفتن سودشان نیست. آنها از هر روشی که بتوانند به کارآفرین ها کمک می کنند تا در کار خود موفق شوند و ایده پُرخطر خود را به ساحلی امن تر برسانند.
سرمایه گذاران خطر پذیر چه خدماتی را به کارآفرین ها ارائه می دهند؟
مواردی همچون کمک به تشخیص افراد با استعداد برای گسترش تیم، یافتن مشتری، بازتعریف بازار، مشاوره استراتژیک و مشاوره مدیریتی از جمله خدماتی هستند که از سوی سرمایه گذاران خطر پذیر به کسب و کارهای نوپایی که با آنها قرارداد بسته اند ارائه می دهند. حداقل زمان سرمایه گذاری خطر پذیر روی ایده کارآفرین ها چیزی بیش از یک دهه است. این یعنی آنها به این راحتی ها شکست یک ایده را نمی پذیرند و با تمام قوایشان برای موفقیت و رشد آن تلاش می کنند. با این حساب می توان گفت که کار این نوع از سرمایه گذاران، چیزی کمتر از کارآفرینی نیست. معمولا سرمایه گذاران خطر پذیر در قالب یک شرکت «Venture Capital» که به اختصار آن را «VC» می نامند به دنبال جذب سرمایه برای ایده های کارآفرینی جذب شده هستند.
چرا با وجود بانک ها سرمایه گذاری خطر پذیر به وجود آمد؟
این نوع از سرمایه گذاری، چیز تازه ای نیست. دست کم چند دهه یا حتی صده از سن و سال این سبک سرمایه گذاری می گذرد. با این وجود «VC» در آمریکا بعد از ماجرای بحران اقتصادی جهانی در سال 2008 به بیشترین شهرت خود رسید. این ماجرا چند دلیل داشت:
-
بانک ها تمایلی به دادن وام نداشتند
البته از حق نگذریم، تعدادی از آنها نقدینگی کافی برای وام دادن در دست و بالشان نبود. به همین دلیل، کارآفرین هایی که برای رشد کسب و کار خود روی وام های بانکی حساب باز کرده بودند با مشکل بزرگی روبه رو شدند.
-
سیستم محدود بانکی، توانایی پاسخ دادن به نیازهای مالی کارآفرین ها را نداشت
وام گرفتن از بانک یعنی تعهد دادن به اینکه در یک باز زمانی تقریبا کوتاه مدت، اصل پول را به همراه سود آن به بانک باز گردانیم. این موضوع برای استارت آپ هایی که ممکن بود تا مدتی طولانی سیستم درآمدی چندان رو به راهی نداشته باشند، نوعی مایه عذاب به شمار می رفت. چون می بایست در کنار مشکلات ریز و درشتشان با مامورهای بانک هم سر و کله بزنند و حجم زیادی از استرس را تحمل کنند.
در واقع، جامعه داشت به سمت رشدی بسیار بزرگ و تحولی تاریخی قدم برمی داشت و اقتصاد، همچون بیماری که منتظر دارو این پا و آن پا می کند چشم به راه نوشداروی استارت آپ ها بود اما هر دو طرف ماجرا به دلیل ناتوانی بانک ها برای هم قدم شدن در این مسیر بزرگ، معطل مانده بودند. به همین دلیل ها بود که «VC» ها پا به میدان کارآفرینی ویژه خودشان گذاشتند و استارت آپ ها را از زمین بلند کردند.
دو راهی تاریخی استارت آپ ها؛ وام یا سهام؟
تامین منابع مالی، یکی از دغدغه های همیشگی کسب و کارها و کارآفرین ها است. هر کارآفرین هم با توجه به شخصیت، عمق نگرش یا اهدافی که برای آینده اش دارد در نهایت به سراغ «وام» یا «سهام» می رود. اگر شما کارآفرینی باشید که از دخالت کردن دیگران در امور استارت آپ تان دل خوشی ندارید و حاضر هستید برای پرداخت اصل و سود وام هایی که موعد پرداختشان خیلی زود فرا می رسد، سود شرکت را دو دستی تقدیم بانک ها کنید، گرفتن وام بهترین گزینه به شمار می رود.
ولی اگر به فکر توسعه استارت آپ خودتان هستید، نمی توانید در یک بازه کوتاه، سرمایه و اصل آن را باز گردانید و به آینده پُر سود خودتان چشم دوخته اید یا اینکه به دلیل پر ریسک بودن کسب و کارتان در لیست قرمز بانک ها قرار دارید و آنها به شما وام نمی دهند، بی برو برگرد، تامین سرمایه مورد نیازتان از طریق فروش سهام شرکت و از دست دادن بخشی از کنترل مدیریتی آن دقیقا برای شما ساخته شده است.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
آیا سرمایه گذاری خطر پذیر، جایگزین تمام عیار وام های بانکی است؟
به جرات می توان چنین ادعایی را رد کرد. در واقع، روش تامین مالی «VC» ها به جای اینکه به سیستم بانکی شباهت داشته باشد، به سازوکار سهام شبیه است. قضیه از این قرار است که در قدم اول، درست همانند ماجرای گرفتن وام در بانک ها سرمایه مورد نیاز استارت آپ، همراه با نرخ سود مشخص در اختیارشان قرار می گیرد. اما سرمایه گذار این امکان را به وجود می آورد که در برخی شرایط به جای پس گرفتن سرمایه اش، معادل آن، سهام استارت آپ را دریافت کند.
چه چیزی آینده یک سرمایه گذاری خطر پذیر را تضمین می کند؟
در این مورد باید از خودمان یک سوال بپرسیم: «یک «VC» روی چه چیزی سرمایه گذاری می کند؟» این پرسش خوبی است که اگر سرمایه گذارها از آن سر در می آوردند آمار موفقیت چنین فعالیت های مالی را به سقف می رساند؛ اما خطرپذیری ماجرا دقیقا از همین جا آغاز می شود. چون در این مرحله خیلی سخت می توان اطلاعات به درد بخوری از چیستی یک استارت آپ و مسیری که قرار است در آینده طی کند به دست آورد. البته اگر به سراغ کارآفرین ها بروید قضیه کاملا برعکس می شود. چون آنها در ذهن خود به هدفشان رسیده اند و اکنون در مقصد رویاهایشان زندگی می کنند.
در این میان، سرمایه گذار خطر پذیر باید بر اساس تعریف هایی که کارآفرین از مقصد مورد نظرش می کند همراه با سرمایه اش به سمت عملی کردن آن ایده ها و رسیدن به آن مقصد ذهنی گام بردارد. اطلاعات، برگ برنده یک «VC» است. سرمایه گذارهای «VC» یاد گرفته اند که خودشان به دنبال کشف اطلاعات بروند و به ارائه هایی که کارآفرین ها در جلسه سرمایه گذاری انجام می دهند بسنده نکنند. برنده این داستان کسی نیست که بیشترین اطلاعات را دارد؛ برعکس، کسی که درست ترین اطلاعات را یافته است پیروز میدان می شود.
سهم شرکای با مسئولیت محدود در سرمایه گذاری خطر پذیر
همه سرمایه گذارها افرادی نیستند که با پول خودشان به سراغ سرمایه گذاری می روند. در واقع می توان گفت که بسیاری از شرکت های «VC» با کمک شرکای با مسئولیت محدود این امکان را پیدا می کنند تا روی کسب و کارها سرمایه گذاری کنند. اما این شرکای با مسئولیت محدود دقیقا چه کسانی هستند؟
-
دانشگاه ها
برخی از دانشگاه ها از فارغ التحصیلان خود مبلغ هایی را به عنوان وقف دریافت می کنند. دانشگاه ها هم این مبلغ های وقف شده را در مکان های مختلف سرمایه گذاری می کنند تا با سود آن بتوانند هزینه های مختلف خود را پوشش دهند.
-
خیریه ها
سازوکار خیریه ها هم چیزی شبیه به سیستم دریافت وقف در دانشگاه ها است. سرمایه دارن مختلف مبلغ های ریز و درشتی را به موسسه های خیریه می دهند. آنها هم مبلغ های اهدا شده را سرمایه گذاری می کنند تا بتوانند با سود حاصل از آن، هزینه کارهای خیرخواهانه خود را بپردازند.
-
صندوق های بازنشستگی
البته اکنون در امریکا تعداد آنها بسیار کاهش یافته است.
- دفترهای خانوادگی
برخی از خانواده های ثروتمند، بخشی از سرمایه خود را روی هم می گذارند و با آن در بخش های مختلف سرمایه گذاری می کنند.
-
صندوق های سرمایه ملی
معمولا سرمایه این صندوق ها از طریق درآمد مازاد کشورها تامین می شود که از آن برای رشد، توسعه و آبادانی آینده کشورها استفاده می شود. بسیاری از کشورهای آسیایی و خاورمیانه این صندوق ها را دارند.
-
شرکت های بیمه
تمام حق بیمه ای که از سوی بیمه شدگان به شرکت های بیمه پرداخت می شود در بسترهای مختلف سرمایه گذاری می شود. وقتی که زمان بازپرداخت فرا می رسد شرکت بیمه از سود حاصل از سرمایه گذاری هایش این هزینه ها را می پردازد.
نکته هایی جالب در مورد کم و کِیف شراکت «VC»ها و شرکای با مسئولیت محدود
تا اینجای کار فهمیدیم که کارآفرین ها سرمایه خودشان را از سرمایه گذاران خطر پذیر می گیرند و سرمایه گذاران خطرپذیر هم پول مورد نیاز خودشان را از شرکای با مسئولیت محدود دریافت می کنند. به همین دلیل بد نیست چند نکته را در مورد شیوه کار شرکای با مسئولیت محدود بدانید:
-
شرکای با مسئولیت محدود، کاری به نوع سرمایه گذاری ندارند
در واقع، کاری که آنها انجام می دهند نوعی سرمایه گذاری چشم بسته به شمار می رود. البته خط قرمزشان سرمایه گذاری روی طرح هایی است که توجیه اقتصادی داشته باشند. تا زمانی که «VC»ها این مورد را تضمین کنند، شرکای با مسئولیت محدود دخالتی در نوع سرمایه گذاری نمی کنند.
-
تصمیم خروج از یک طرح سرمایه گذاری از دایره انتخاب های آنها خارج است
این مورد هم جزو وظایفی است که شرکای با مسئولیت محدود دخالتی در آنها نمی کنند.
-
وقتی پای قانون وسط بیاید، آنها از هر اتهامی مبرا هستند
شاید این بزرگ ترین مزیتی باشد که شرکای با مسئولیت محدود را از پیوستن به جرگه سرمایه گذاران خطر پذیر دور می کند. آنها به دلیل کنار کشیدن خودشان از ماجرای سرمایه گذاری، در هیچ دادگاهی متهم شناخته نمی شوند. دلیل دیگری که باعث می شود شرکای با مسئولیت محدود در پشت صحنه حضور داشته باشند، مالیات است. همان طور که با هم گفتیم، برخی از این شرکا در قالب دانشگاه ها، خیریه ها یا صندوق های سرمایه گذاری بازنشستگان فعالیت می کنند. با این حساب، زمانی که وقت پرداخت مالیات بر درآمد برسد آنها 50 درصد کمتر از دیگران مالیات خواهند داد.
آیا باید به دنبال جذب سرمایه گذاری خطر پذیر باشیم؟
کسب و کار شما هر چه که باشد به سرمایه نیاز دارد؛ اما آیا این سرمایه باید از طریق یک شرکت سرمایه گذاری «VC» تامین شود؟ یا اینکه اصلا «VC» ها تمایلی به سرمایه گذاری روی استارت آپ شما دارند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش باید چند مورد را در نظر بگیرید:
- اگر فرصتی که ایجاد کردید محدود است و بازار بزرگی ندارد، به احتمال 90 درصد هیچ «VC» به سمت کسب و کار شما قدم برنمی دارد.
در این جور مواقع، تامین سرمایه مورد نیاز از منابع مالی دیگر مثل بانک، فکر بهتری خواهد بود.
- به واگذاری بخشی از اختیارات و مالکیت شرکت خود فکر کنید
استفاده کردن از سرمایه یک شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر به این معنا است که باید در مورد تصمیم هایی که می گیرید به یک فرد دیگر گزارش دهید، او را در کنار خودتان ببینید و حتی گاهی به خاطر آنها از تصمیم هایی که گرفتید عقب نشینی کنید. اگر در خودتان این اندازه از سازگاری را سراغ دارید می توانید به مدت طولانی روی دوام و توسعه شراکت خود با یک شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر حساب باز کنید.
چگونه یک شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر را پیدا کنیم؟
چند راه برای اینکار وجود دارد:
-
به سراغ وب سایت چنین شرکت هایی بروید
در تمام وب سایت هایی که متعلق به سرمایه گذاران خطر پذیر است بخشی را پیدا می کنید که در آن مشتاقانه از کارآفرین ها خواسته شده تا برای ارائه طرح یا ایده خود و جذب سرمایه احتمالی پیام بفرستند. این اولین راه و البته ناپایدارترین راه است.
-
از وکیلتان کمک بگیرید
داشتن کسب و کار به این معنی است که باید در کنارتان یک وکیل داشته باشید یا دست کم از مشاوره های او برای تدوین قراردادها و مواردی از این دست استفاده کنید. بسیاری از وکلا به شرکت های سرمایه گذاری خطر پذیر متصل هستند و موکلان خود را برای دریافت سرمایه به این شرکت ها معرفی می کنند. بنابراین از پتانسیل وکیلتان برای معرفی شدن به چنین شرکت هایی نهایت استفاده را ببرید.
-
به دنبال یک واسطه بگردید
اگر کارتان با دادن پیام به وب سایت شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر یا حتی پا در میانی وکیلتان راه نیفتاد باید آستین هایتان را بالا بزنید و خودتان کسی را پیدا کنید که به شکلی با این شرکت ها در ارتباط است.
پیام اصلی نویسنده در کتاب «سرمایه گذاری خطر پذیر» چه بود؟
«اسکات کوپر» که بیش از یک دهه از زندگی خود را در دنیای سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خطر پذیر صرف کرده است و هم بنیانگذار یکی از مطرح ترین شرکت های سرمایه گذاری است، چکیده ای از نکته ها، بایدها و نبایدها را برای سرمایه گذاران و کارآفرین هایی که به دنبال جذب سرمایه هستند در قالب یک کتاب دور هم جمع کرد. هدف او راحت تر شدن مسیر جذب سرمایه توسط کارآفرین ها و روشن تر شدن ماجرای جاری در این بازی ثروت است.
نظر شما چیست؟
اگر شما یک کارآفرین بودید حاضر می شدید که بخشی از اختیارات مدیریتی و تصمیم گیری خودتان را با جذب سرمایه از یک شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر از دست بدهید؟