«وارن بافت» (Warren Buffett) که برخی او را افسانه سرمایه گذاری می نامند، فردی بود که شرکت ۳۰۰ میلیارد دلاری «برکشایر هاتاوی» (Berkshire Hathaway) را از عرش به فرش رساند. ارزش های اصلی که بافت برای القای آن ها سخت تلاش کرد و فرهنگ شرکتی که به دنبال آن ایجاد شد همان چیزهایی هستند که این شرکت را حتی پس از رفتن بافت، موفق نگه خواهند داشت. شاید ما نیز با قدم گذاشتن در مسیر کشف بافت یاد بگیریم که چطور چنین فرهنگ قوی و یکپارچه ای را در شرکت یا کسب و کار خودمان ایجاد کنیم. در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ کتاب «برکشایر فراتر از وارن بافت» (Berkshire beyond buffett) می رویم و خلاصه ای از آن را با هم می خوانیم. با ما همراه باشید.
برکشایر، شرکتی برای نمایش همزمان تنوع زیاد و ارزش های مشترک
شرکت برکشایر هاتاوی که کار خود را در سال ۱۹۶۵ از جایگاهی معمولی آغاز کرد به تدریج به یکی از بزرگ ترین شرکت های جهان تبدیل شد. رهبر نمادین این شرکت یعنی وارن بافت در دهه ۱۹۰۰ به سرعت به شهرت رسید. روش کار او سهم شرکت های درجه یکی مثل «آمریکن اکسپرس»، «کوکاکولا» و شرکت «واشنگتن پست» را برای او به ارمغان آورد. دارایی های برکشایر هاتاوی به عنوان یک شرکت بسیار عظیم بسیار متنوع هستند. نفوذ این شرکت بر طیف گسترده ای از منافع تجاری، مالی و تولیدی نهفته است. برخی از شرکت های تحت مالکیت آن به شرح زیر هستند:
«جیکو» (GEICO)، دومین بیمه گر پرطرفدار خودرو در ایالات متحده؛ «Burlington Northern Santa Fe» یکی از شرکت های راه آهن قاره پیمای اصلی آمریکای شمالی و «MidAmerican Energy» عرضه کننده انرژی جهانی. شرکت های زیرمجموعه برکشایر تقریبا در هر زمینه ای تفاوت گسترده ای باهم دارند. مثلا قیمت خرید، اندازه شرکت و تعداد کارمندان، نمونه ای از این تفاوت ها به شمار می روند. یکی از ارزش های اصلی شرکت، ابدی بودن است. شراکت بلندمدت در برکشایر هاتاوی ارزش زیادی دارد. این شرکت خود را به عنوان مکانی به شرکت های زیرمجموعه اش عرضه می کند که می توانند خانه ای دائمی را در آن بیابند. این ویژگی های وحدت بخش، نشان از اعتماد حاکم بر حال و هوای برکشایر دارد.
آگاهی به بودجه و جدیت، دو قانون کلیدی در برکشایر
فرهنگ برکشایر هاتاوی در حروف تشکیل دهنده نام این شرکت نهفته است. به عنوان مثال، حرف «B» به معنای «آگاهی از بودجه» (budget consciousness) است که از طریق صرفه جویی جدی و یک عملکرد فوق العاده، آگاهی از بودجه را عملی می کند. با این حال هدف شرکت برای حداقل نگه داشتن هزینه ها همیشه به معنای افزایش سود نیست. در واقع (GEICO) بخش بزرگی از پس انداز خود را به عنوان اضافه پرداخت به مشتریان انتقال می دهد. این سیاست نیز موجب جذب مشتریان بیشتر شده و حجم اضافه پرداخت کلی بیشتر را برای شرکت به دنبال دارد. حرف (E) به معنای «جدیت» (Earnestness) است. ارزش تعهد به قول یا جدیت یک ویژگی است که بر تمام شرکت های زیرمجموعه برکشایر هاتاوی، به ویژه شرکت های بیمه آن اعمال می شود. فلسفه کسب و کار (National Indemnity Company (NICO)) نیز بر همین اصل استوار است. تاکید فلسفه آن روی این نکته است که گرچه سیاست بیمه تنها یک قول است، اما هدف (NICO) دادن قول هایی است که بیشترین کیفیت را دارند. شرکت چطور این کار را انجام می دهد؟ (NICO) سیاست هایی را می نویسد که سایر بیمه گران نمی توانند آن ها را بنویسند یا نخواهند نوشت. چون چنین سیاست هایی شامل ریسک های نامعمول برای اضافه پرداخت های نسبی می شوند. در ماه های پس از حمله های تروریستی ۱۱ سپتامبر در ایالت متحده، (NICO) سیاست های تروریسم بزرگ مقیاسی را نوشت که شامل سیاستی یک میلیارد دلاری برای چند خط هوایی بین المللی و سیاستی ۵۰۰ میلیون دلاری برای سکوی نفتی خارجی می شد.
بافت و تلاش برای ساخت یک چهره از کسب و کارش
در ادامه استخراج مفاهیم برکشایر به حرف (R) می رسیم. این حرف، مترادف واژه «وجهه» (Reputation) است. وجهه خوب ماندگار است. حتی بخش مالی شرکت نیز می تواند از وجهه خوب شرکت در صنعت سود ببرد. شرکت (Jordan’s Furniture) یکی از شرکت های زیرمجموعه برکشایر است که از این اصل سود زیادی برده است. این شرکت به عنوان خرده فروش موفق مبلمان، سالانه ۹۵۰ دلار در هر فوت مکعب درآمد دارد، رقمی که تقریبا شش برابر متوسط این صنعت است. اما راز این شرکت چیست؟ در واقع، (Jordan’s Furniture) وجهه ای قابل اطمینان دارد که مبتنی بر خدمات منحصر به فرد آن به مشتری است.
رویکرد آن شامل انتخابی گسترده از بین مبلمان با قیمت خوب و تحویل فوری تا هماهنگ کردن تجربه ای خاص است که این شرکت نامش را «سرگرمی خریدار» می گذارد. مثلا در یکی از این فروشگاه ها مشتریان می توانند روی صندلی یک تئاتر کوچک نشسته و شبیه سازی پرواز را تماشا کنند. در دیگری، مشتریان می توانند در مدل خیابان «بوربون» در «نیواورلئانز» قدم بزنند و حتی تور قایق روی رودخانه را داشته باشند. این تدابیر درون فروشگاهی سرگرم کننده، مشتریان علاقه مند زیادی را جذب خود کرده و باعث افزایش فروش شده است. حرف «K» در واژه «BERKSHIRE» نماینده واژه «خویشاوندی» (kinship) است. هاتاوی در تلاش برای استحکام پیوندهای خویشاوندی به دنبال خلق رفاهی است که نسل ها دوام داشته باشد. دقیقا به همان شکلی که خانواده ای مستحکم برای هویت و میراثش ارزش قائل است. در سال ۱۹۹۵ برکشایر هاتاوی توانست کسب و کار خانوادگی (RC Willey Home Furnishings) را به ازای ۲۵ میلیون دلار کمتر از پیشنهاد رقیب بخرد. (RC Willey) می دانست که برکشایر هاتاوی قدرت کسب و کار خانوادگی را درک کرده است.
مبتکران و متفکران کارآفرین در برکشایر پیشرفت می کنند
وارن بافت به عنوان یک کارآفرین در حوزه کسب سود، نشان داد چطور کسب و کاری کوچک می تواند به شرکتی عظیم بدل شود. تعجبی ندارد که این روحیه کارآفرینی هنوز هم سوخت فرهنگ شرکت برکشایر هاتاوی است. حرف بعدی مورد نظر ما (S) است. این حرف نماینده واژه «مبتکر» (self-starters) است. مبتکران، کارآفرینانی هستند که می توانند کسب و کار را به تنهایی مدیریت کنند. در میان کارآفرینان برکشایر، چند برنده جایزه (Horacio Alger) به چشم می خورند، افتخاری برای افرادی که اغلب در زمان سختی، موفقیت کسب کرده اند. یکی از برندگان این جایزه «آلبرت لی اولتچی»، بنیان گذار (FlightSafety International) بود. اولتچی در ۱۶ سالگی دکه همبرگری به نام (Little Hawk) را راه اندازی کرد و از سود آن برای تأمین بودجه درس های پرواز خود استفاده کرد. شور او برای پرواز، الهام بخش وی برای یاد دادن پرواز به دیگران شد. در نهایت، اولتچی اولین مدرسه آموزش خلبانی تجاری جهان را پدید آورد که با استفاده از شبیه ساز پرواز، الگوهای روتین و تمرین شرایط اضطراری را آموزش می داد. از ۱۹۹۶ (FlightSafety) بخشی از برکشایر هاتاوی بوده است.
حرف (H) در (BERKSHIRE) نماینده واژه «مداخله نکردن» (Handsoff) است. این شرکت برای تشویق ذهنیت مبتکر بین کارکنانش چنین رویکردی را در پیش گرفته است. نگاه مدیریتی برکشایر هاتاوی برای تمرکز زدایی و استقلال ارزش قائل است. هر زیرمجموعه از برکشایر مستقل عمل می کند و تنها حیاتی ترین تصمیمات در دفاتر اصلی اتخاذ می شود. جالب اینکه شرکت های زیرمجموعه برکشایر هاتاوی بیش از ۳۰۰۰۰۰ نفر را به کار می گیرند، در حالی که دفاتر اصلی برکشایر تنها دوجین کارمند درخواست می کند. برخی از شرکت های زیرمجموعه برکشایر قانون ۱۰/۹۰ را نیز به کار می گیرند که طبق آن مدیران جزء ۹۰ درصد تصمیمات را می گیرند، در حالی که مدیران ارشد در باقی کارها همکاری دارند؛ به ویژه مسائلی که شامل ریسک غیرمعمول می شود، به مهارت های خاص نیاز دارد یا فراتر از تخصص مدیران جزء است. این سبک عدم مداخله دقیقا همان چیزی است که برکشایر هاتاوی را برای مبتکران جذاب می کند. مدیران اجرایی می فهمند که می توانند به اداره مستقل کسب و کار خود ادامه دهند و در عین حال از شراکت با برکشایر هاتاوی حس امنیت کنند.
زیرک بمانید و کار را ساده نگه دارید
برکشایر هاتاوی طی بیش از ۵۰ سال چندین شرکت خریداری کرده و ارزش هر یک در طول زمان افزایش یافته است. علت این موفقیت در حرف بعدی یعنی (I) نهفته است. این حرف نماینده واژه «زیرکی سرمایه گذاری» (Inverstor savvy) است. یعنی شرکت های زیرمجموعه حواسشان به شرکت هایی است که فرهنگ سازمانی آن ها متناسب با خودشان است. چون در این صورت، امکان جذب شرکت هدف بدون حتی دادن بالاترین پیشنهاد را دارند. شرکت مواد شیمیایی و زیرمجموعه برکشایر یعنی (Lubrizol) تعدادی خرید کوچک تر انجام داده است که بسیاری از آن ها نه تنها دانشمندان با استعداد و مدیران کسب و کار همسو با فرهنگ سازمانی و پژوهش محور را به ارمغان آورده اند، بلکه قابلیت های پژوهش و توسعه را نیز افزایش داده اند. احتمالا متوجه شده اید که شرکت های زیرمجموعه نیز ماهیتی خاص دارند. در واقع، معیارهای خرید برکشایر گرایش به کسب و کارهایی را نشان می دهد که درکشان آسان است؛ این موضوع به حرف (R) و نماینده آن یعنی «ابتدایی» (Rudimentary) اشاره دارد. کسب و کارهای اولیه معمولا ریسک کمتری در مقایسه با صنایع جدید یا ظاهرا بیگانه دارند. در برکشایر هاتاوی ساده نگه داشتن امور و نداشتن زیان مهم تر است نه کسب پول از طریق ریسک های بزرگ.
جدالی میان نگاه بلند مدت و چالش های پیش رو
این پرسش در ذهن همه وجود دارد: پس از مرگ وارن بافت چه اتفاقی برای برکشایر می افتد؟ بسیاری از افراد نگران این هستند که از دست دادن بافت به معنای پایان برکشایر هاتاوی باشد. اما با در نظر داشتن ارزش اصلی این شرکت یعنی «ابدیت» (Eternality) که در حرف (E) از واژه (BERKSHIRE) نهفته است، وارن بافت فرهنگ و راهکارهای شرکت را به شکلی پدید آورده است که پس از مرگش نیز برکشایر هاتاوی ماندگار باشد. بافت از سال ۱۹۹۳ تعدادی مقاله در این خصوص نوشته است که برکشایر بدون او چطور باید باشد، او به همراه هیئت مدیره طرح جانشینی را تدوین کرده است که تقسیم کار بافت به دو نقش مجزا را تجویز می کند؛ یعنی مدیریت و سرمایه گذاری. برکشایر هاتاوی از آن زمان «تاد کامبز» و «تد وشلر» را به عنوان مدیران سرمایه گذاری به خدمت گرفته است، دو نفری که مهارت های لازم برای مدیریت خط سرمایه گذاری بافت را دارند و حتی در سال های اخیر از عملکرد سرمایه گذاری بافت نیز فراتر رفته اند! بافت تضمین کرده است که شرکتش نامزدهای قوی برای مدیران آتی دارد که گوش به زنگ هستند. مهم ترین خصیصه برای جانشین مدیر و مدیرعامل، تعهد به فرهنگ برکشایر هاتاوی است. در نتیجه، همان طور که طرح جانشینی تشریح می کند، بهترین نامزدها افراد داخلی هستند یا کارمندانی که اکنون شرکت های زیرمجموعه برکشایر را مدیریت می کنند. قوی ترین نامزد «فرانک پتاک»، مدیرعامل در گروه «مارمون» از سال ۲۰۰۶ است. پتاک بیش از ۴۰ سال تجربه کاری دارد. با این وجود بحثی در این نیست که جانشین بافت، هرکسی که باشد، بدون تردید با چالش هایی روبه رو خواهد شد. تغییر فاحش در شرکت های زیرمجموعه یک احتمال قطعی است. جانشینان بافت باید مدیران را به دقت بررسی کنند تا از روابط پُرتنش پرهیز کرده و اطمینان حاصل کنند که تنها مدیران برجسته انتخاب می شوند. در عین حال، این دوره به صورت طولانی باید حفظ شود. چالش دیگر، ادامه رویکرد منحصر به فرد بافت به خریدها است. معمولا حسابداران و وکلا هدف خرید را طی هفته ها و ماه ها بررسی می کنند. در مقابل، بافت افراد را اغلب در کمتر از یک دقیقه ارزیابی می کند و معامله بدون تاخیر انجام می شود، گاهی حتی در همان تماس تلفنی اول! البته همه این طور تجارت نمی کنند! جانشینان بافت مجبورند رویکرد خود را به خرید پیدا کنند، رویکردی که بهتر از بقیه متناسب با مهارت های شخصی آن ها باشد.
آیا برکشایر پس از بافت نیز قدرتمند باقی می ماند؟
در اواسط دهه ۱۹۹۰، تحلیل گران مالی در این پرسش عمیق شدند که آیا شرکت هولدینگ گروه مارمون پس از فوت مؤسسانش، «جی» و «رابرت پریتزکر» از هم فرو می پاشد. امروز جامعه مالی در حال تلاش برای استنباط سرنوشت برکشایر هاتاوی با توجه به ۸۵ ساله شدن وارن بافت در سال ۲۰۱۵ با پرسشی مشابه روبه رو است. شباهت های زیادی بین گروه مارمون و برکشایر هاتاوی وجود دارند. هر دو به دنبال کسب و کارهای متنوع به عنوان اهداف خرید بوده اند؛ هر دو در پی کسب و کارهای اولیه رفته اند و در کل سبک مدیریتی نامتمرکز را دنبال می کنند. هم گروه مارمون و هم برکشایر هاتاوی توسط مردان قدرتمندی بنا شده و توسعه یافتند که نشانی ماندگار روی شرکت های مرتبط خود گذاشتند. منتقدانی که معتقد بودند گروه مارمون پس از پریتزکرها سقوط می کند، اشتباه می کردند. این شرکت به پیشرفت خود ادامه داد و بیش از ۱۰۰ شرکت را خرید. در سال ۲۰۰۸، گروه مارمون، زیرمجموعه برکشایر شد که به خاطر ارزش های اصلی مشترک، کاملا مناسب آن بود. «فرانک پتاک» مدیر گروه مارمون از سال ۲۰۰۳ تاکنون مدیرعامل است. این شرکت به همان عملکرد دهه های قبل خود ادامه می دهد، یعنی زمانی که جی و رابرت پریتزکر هنوز مسئول بودند. وقتی برکشایر هاتاوی به ارزش های اصلی خود مانند گروه مارمون وفادار بماند، می تواند به حیات خود ادامه دهد و همچنان رونق داشته باشد؛ حتی پس از رفتن بافت.
همانند بافت، ارزش های اصلی را با نام شرکت خودتان بسازید
برکشایر هاتاوی نشان داد که یک راه برای خلق مجموعه ای از ارزش ها که کارکنانتان بتوانند آن ها را به خاطر سپرده و با آن ها زندگی کنند، ساختن و قرار دادن آن ها در نام شرکت است. شما هم این کار را امتحان کنید. با انجام این کار می توانید اصولی کلیدی را کشف کنید که شرکتتان می تواند با کمک آن ها پیشرفت کند.
پیام کلیدی در کتاب برکشایر فراتر از بافت
آگاهی به بودجه، جدیت و خویشاوندی، برخی از ویژگی های کلیدی هستند که به تلاش های تجاری در برکشایر هاتاوی قدرت می دهند. هاتاوی یک شرکت مختلط چند میلیارد دلاری است که مبتکران آن را هدایت کرده و فلسفه مدیریت عدم مداخله به آن جهت می دهد. با حفظ وجهه قوی در صنایع مختلف، تشویق سرمایه گذاری زیرکانه و گرایش به کسب و کارهای اولیه، بنیان گذار برکشایر هاتاوی، وارن بافت میراثی را پدید آورده است که حتی پس از رفتنش نیز به رونق ادامه خواهد داد.
