«وارن بافت» (Warren Buffett) که برخی او را افسانه سرمایه گذاری می‌نامند، فردی بود که شرکت ۳۰۰ میلیارد دلاری «برکشایر هاتاوی» (Berkshire Hathaway) را از عرش به فرش رساند. ارزش‌های اصلی که بافت برای القای آن‌ها سخت تلاش کرد و فرهنگ شرکتی که به دنبال آن ایجاد شد همان چیزهایی هستند که این شرکت را حتی پس از رفتن بافت، موفق نگه خواهند داشت. شاید ما نیز با قدم گذاشتن در مسیر کشف بافت یاد بگیریم که چطور چنین فرهنگ قوی و یکپارچه‌ای را در شرکت یا کسب و کار خودمان ایجاد کنیم. در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ کتاب «برکشایر فراتر از وارن بافت» (Berkshire beyond buffett) می‌رویم و خلاصه‌ای از آن را با هم می‌خوانیم. با ما همراه باشید.
برکشایر، شرکتی برای نمایش همزمان تنوع زیاد و ارزش‌های مشترک
شرکت برکشایر هاتاوی که کار خود را در سال ۱۹۶۵ از جایگاهی معمولی آغاز کرد به تدریج به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان تبدیل شد. رهبر نمادین این شرکت یعنی وارن بافت در دهه ۱۹۰۰ به سرعت به شهرت رسید. روش کار او سهم شرکت‌های درجه یکی مثل «آمریکن‌اکسپرس»، «کوکاکولا» و شرکت «واشنگتن‌پست» را برای او به ارمغان آورد. دارایی‌های برکشایر هاتاوی به عنوان یک شرکت بسیار عظیم بسیار متنوع هستند. نفوذ این شرکت بر طیف گسترده‌ای از منافع تجاری، مالی و تولیدی نهفته است. برخی از شرکت‌های تحت مالکیت آن به شرح زیر هستند:
«جیکو» (GEICO)، دومین بیمه‌گر پرطرفدار خودرو در ایالات‌متحده؛ «Burlington Northern Santa Fe» یکی از شرکت‌های راه‌آهن قاره‌پیمای اصلی آمریکای شمالی و «MidAmerican Energy» عرضه‌کننده انرژی جهانی. شرکت‌های زیرمجموعه برکشایر تقریبا در هر زمینه‌‌ای تفاوت گسترده‌ای باهم دارند. مثلا قیمت خرید، اندازه شرکت و تعداد کارمندان، نمونه‌ای از این تفاوت‌ها به شمار می‌روند. یکی از ارزش‌های اصلی شرکت، ابدی بودن است. شراکت بلندمدت در برکشایر هاتاوی ارزش زیادی دارد. این شرکت خود را به عنوان مکانی به شرکت‌های زیرمجموعه‌اش عرضه می‌کند که می‌توانند خانه‌ای دائمی را در آن بیابند. این ویژگی‌های وحدت بخش، نشان از اعتماد حاکم بر حال و هوای برکشایر دارد.
آگاهی به بودجه و جدیت، دو قانون کلیدی در برکشایر
فرهنگ برکشایر هاتاوی در حروف تشکیل دهنده نام این شرکت نهفته است. به عنوان مثال، حرف «B» به معنای «آگاهی از بودجه» (budget consciousness) است که از طریق صرفه‌جویی جدی و یک عملکرد فوق‌العاده، آگاهی از بودجه را عملی می‌کند. با این حال هدف شرکت برای حداقل نگه‌داشتن هزینه‌ها همیشه به معنای افزایش سود نیست. در واقع (GEICO) بخش بزرگی از پس‌انداز خود را به عنوان اضافه پرداخت به مشتریان انتقال می‌دهد. این سیاست نیز موجب جذب مشتریان بیشتر شده و حجم اضافه پرداخت کلی بیشتر را برای شرکت به دنبال دارد. حرف (E) به معنای «جدیت» (Earnestness) است. ارزش تعهد به قول یا جدیت یک ویژگی است که بر تمام شرکت‌های زیرمجموعه برکشایر هاتاوی، به ویژه شرکت‌های بیمه آن اعمال می‌شود. فلسفه کسب و کار (National Indemnity Company (NICO)) نیز بر همین اصل استوار است. تاکید فلسفه آن روی این نکته است که گرچه سیاست بیمه تنها یک قول است، اما هدف (NICO) دادن قول‌هایی است که بیشترین کیفیت را دارند. شرکت چطور این کار را انجام می‌دهد؟ (NICO) سیاست‌هایی را می‌نویسد که سایر بیمه‌گران نمی‌توانند آن‌ها را بنویسند یا نخواهند نوشت. چون چنین سیاست‌هایی شامل ریسک‌های نامعمول برای اضافه پرداخت‌های نسبی می‌شوند. در ماه‌های پس از حمله‌های تروریستی ۱۱ سپتامبر در ایالت متحده، (NICO) سیاست‌های تروریسم بزرگ‌مقیاسی را نوشت که شامل سیاستی یک میلیارد دلاری برای چند خط هوایی بین‌المللی و سیاستی ۵۰۰ میلیون دلاری برای سکوی نفتی خارجی می‌شد.
بافت و تلاش برای ساخت یک چهره از کسب و کارش
در ادامه استخراج مفاهیم برکشایر به حرف (R) می‌رسیم. این حرف، مترادف واژه «وجهه» (Reputation) است. وجهه خوب ماندگار است. حتی بخش مالی شرکت نیز می‌تواند از وجهه خوب شرکت در صنعت سود ببرد. شرکت (Jordan’s Furniture) یکی از شرکت‌های زیرمجموعه برکشایر است که از این اصل سود زیادی برده است. این شرکت به عنوان خرده‌فروش موفق مبلمان، سالانه ۹۵۰ دلار در هر فوت مکعب درآمد دارد، رقمی که تقریبا شش برابر متوسط این صنعت است. اما راز این شرکت چیست؟ در واقع، (Jordan’s Furniture) وجهه‌ای قابل اطمینان دارد که مبتنی بر خدمات منحصر به فرد آن به مشتری است.
رویکرد آن شامل انتخابی گسترده از بین مبلمان با قیمت خوب و تحویل فوری تا هماهنگ کردن تجربه‌ای خاص است که این شرکت نامش را «سرگرمی خریدار» می‌گذارد. مثلا در یکی از این فروشگاه‌ها مشتریان می‌توانند روی صندلی یک تئاتر کوچک نشسته و شبیه‌سازی پرواز را تماشا کنند. در دیگری، مشتریان می‌توانند در مدل خیابان «بوربون» در «نیواورلئانز» قدم بزنند و حتی تور قایق روی رودخانه را داشته باشند. این تدابیر درون‌فروشگاهی سرگرم‌کننده، مشتریان علاقه‌مند زیادی را جذب خود کرده و باعث افزایش فروش شده است. حرف «K» در واژه «BERKSHIRE» نماینده واژه «خویشاوندی» (kinship) است. هاتاوی در تلاش برای استحکام پیوندهای خویشاوندی به دنبال خلق رفاهی است که نسل‌ها دوام داشته باشد. دقیقا به همان شکلی که خانواده‌ای مستحکم برای هویت و میراثش ارزش قائل است. در سال ۱۹۹۵ برکشایر هاتاوی توانست کسب و کار خانوادگی (RC Willey Home Furnishings) را به ازای ۲۵ میلیون دلار کمتر از پیشنهاد رقیب بخرد. (RC Willey) می‌دانست که برکشایر هاتاوی قدرت کسب و کار خانوادگی را درک کرده است.
مبتکران و متفکران کارآفرین در برکشایر پیشرفت می‌کنند
وارن بافت به عنوان یک کارآفرین در حوزه کسب سود، نشان داد چطور کسب و کاری کوچک می‌تواند به شرکتی عظیم بدل شود. تعجبی ندارد که این روحیه کارآفرینی هنوز هم سوخت فرهنگ شرکت برکشایر هاتاوی است. حرف بعدی مورد نظر ما (S) است. این حرف نماینده واژه «مبتکر» (self-starters) است. مبتکران، کارآفرینانی هستند که می‌توانند کسب و کار را به تنهایی مدیریت کنند. در میان کارآفرینان برکشایر، چند برنده جایزه (Horacio Alger) به چشم می‌خورند، افتخاری برای افرادی که اغلب در زمان سختی، موفقیت کسب کرده‌اند. یکی از برندگان این جایزه «آلبرت لی اولتچی»، بنیان‌گذار (FlightSafety International) بود. اولتچی در ۱۶ سالگی دکه همبرگری به نام (Little Hawk) را راه‌اندازی کرد و از سود آن برای تأمین بودجه درس‌های پرواز خود استفاده کرد. شور او برای پرواز، الهام‌بخش وی برای یاد دادن پرواز به دیگران شد. در نهایت، اولتچی اولین مدرسه آموزش خلبانی تجاری جهان را پدید آورد که با استفاده از شبیه‌ساز پرواز، الگوهای روتین و تمرین شرایط اضطراری را آموزش می‌داد. از ۱۹۹۶ (FlightSafety) بخشی از برکشایر هاتاوی بوده است.
حرف (H) در (BERKSHIRE) نماینده واژه «مداخله نکردن» (Handsoff) است. این شرکت برای تشویق ذهنیت مبتکر بین کارکنانش چنین رویکردی را در پیش گرفته است. نگاه مدیریتی برکشایر هاتاوی برای تمرکز زدایی و استقلال ارزش قائل است. هر زیرمجموعه از برکشایر مستقل عمل می‌کند و تنها حیاتی‌ترین تصمیمات در دفاتر اصلی اتخاذ می‌شود. جالب اینکه شرکت‌های زیرمجموعه برکشایر هاتاوی بیش از ۳۰۰۰۰۰ نفر را به کار می‌گیرند، در حالی که دفاتر اصلی برکشایر تنها دوجین کارمند درخواست می‌کند. برخی از شرکت‌های زیرمجموعه برکشایر قانون ۱۰/۹۰ را نیز به کار می‌گیرند که طبق آن مدیران جزء ۹۰ درصد تصمیمات را می‌گیرند، در حالی که مدیران ارشد در باقی کارها همکاری دارند؛ به ویژه مسائلی که شامل ریسک غیرمعمول می‌شود، به مهارت‌های خاص نیاز دارد یا فراتر از تخصص مدیران جزء است. این سبک عدم‌مداخله دقیقا همان چیزی است که برکشایر هاتاوی را برای مبتکران جذاب می‌کند. مدیران اجرایی می‌فهمند که می‌توانند به اداره مستقل کسب و کار خود ادامه دهند و در عین حال از شراکت با برکشایر هاتاوی حس امنیت کنند.
زیرک بمانید و کار را ساده نگه دارید
برکشایر هاتاوی طی بیش از ۵۰ سال چندین شرکت خریداری کرده و ارزش هر یک در طول زمان افزایش‌یافته است. علت این موفقیت در حرف بعدی یعنی (I) نهفته است. این حرف نماینده واژه «زیرکی سرمایه‌گذاری» (Inverstor savvy) است. یعنی شرکت‌های زیرمجموعه حواسشان به شرکت‌هایی است که فرهنگ‌سازمانی آن‌ها متناسب با خودشان است. چون در این صورت، امکان جذب شرکت هدف بدون حتی دادن بالاترین پیشنهاد را دارند. شرکت مواد شیمیایی و زیرمجموعه برکشایر یعنی (Lubrizol) تعدادی خرید کوچک‌تر انجام داده است که بسیاری از آن‌ها نه‌تنها دانشمندان با استعداد و مدیران کسب و کار همسو با فرهنگ سازمانی و پژوهش‌محور را به ارمغان آورده‌‌‌اند، بلکه قابلیت‌های پژوهش و توسعه را نیز افزایش داده‌اند. احتمالا متوجه شده‌اید که شرکت‌های زیرمجموعه نیز ماهیتی خاص دارند. در واقع، معیارهای خرید برکشایر گرایش به کسب و کارهایی را نشان می‌دهد که درکشان آسان است؛ این موضوع به حرف (R) و نماینده آن یعنی «ابتدایی» (Rudimentary) اشاره دارد. کسب و کارهای اولیه معمولا ریسک کمتری در مقایسه با صنایع جدید یا ظاهرا بیگانه دارند. در برکشایر هاتاوی ساده نگه داشتن امور و نداشتن زیان مهم‌تر است نه کسب پول از طریق ریسک‌های بزرگ.
جدالی میان نگاه بلند مدت و چالش‌های پیش‌رو
این پرسش در ذهن همه وجود دارد: پس از مرگ وارن بافت چه اتفاقی برای برکشایر می‌افتد؟ بسیاری از افراد نگران این هستند که از دست‌دادن بافت به معنای پایان برکشایر هاتاوی باشد. اما با در نظر داشتن ارزش اصلی این شرکت یعنی «ابدیت» (Eternality) که در حرف (E) از واژه (BERKSHIRE) نهفته است، وارن بافت فرهنگ و راهکارهای شرکت را به شکلی پدید آورده است که پس از مرگش نیز برکشایر هاتاوی ماندگار باشد. بافت از سال ۱۹۹۳ تعدادی مقاله در این خصوص نوشته است که برکشایر بدون او چطور باید باشد، او به همراه هیئت‌مدیره طرح جانشینی را تدوین کرده است که تقسیم‌کار بافت به دو نقش مجزا را تجویز می‌کند؛ یعنی مدیریت و سرمایه‌گذاری. برکشایر هاتاوی از آن زمان «تاد کامبز» و «تد وشلر» را به عنوان مدیران سرمایه‌گذاری به خدمت گرفته است، دو نفری که مهارت‌های لازم برای مدیریت خط سرمایه‌گذاری بافت را دارند و حتی در سال‌های اخیر از عملکرد سرمایه‌گذاری بافت نیز فراتر رفته‌اند! بافت تضمین کرده است که شرکتش نامزدهای قوی برای مدیران آتی دارد که گوش به زنگ هستند. مهم‌ترین خصیصه برای جانشین مدیر و مدیرعامل، تعهد به فرهنگ برکشایر هاتاوی است. در نتیجه، همان‌طور که طرح جانشینی تشریح می‌کند، بهترین نامزدها افراد داخلی هستند یا کارمندانی که اکنون شرکت‌های زیرمجموعه برکشایر را مدیریت می‌کنند. قوی‌ترین نامزد «فرانک پتاک»، مدیرعامل در گروه «مارمون» از سال ۲۰۰۶ است. پتاک بیش از ۴۰ سال تجربه کاری دارد. با این وجود بحثی در این نیست که جانشین بافت، هرکسی که باشد، بدون تردید با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد. تغییر فاحش در شرکت‌های زیرمجموعه یک احتمال قطعی است. جانشینان بافت باید مدیران را به دقت بررسی کنند تا از روابط پُرتنش پرهیز کرده و اطمینان حاصل کنند که تنها مدیران برجسته انتخاب می‌شوند. در عین حال، این دوره به صورت طولانی باید حفظ شود. چالش دیگر، ادامه رویکرد منحصر به فرد بافت به خریدها است. معمولا حسابداران و وکلا هدف خرید را طی هفته‌ها و ماه‌ها بررسی می‌کنند. در مقابل، بافت افراد را اغلب در کمتر از یک دقیقه ارزیابی می‌کند و معامله بدون تاخیر انجام می‌شود، گاهی حتی در همان تماس تلفنی اول! البته همه این‌طور تجارت نمی‌کنند! جانشینان بافت مجبورند رویکرد خود را به خرید پیدا کنند، رویکردی که بهتر از بقیه متناسب با مهارت‌های شخصی آن‌ها باشد.
آیا برکشایر پس از بافت نیز قدرتمند باقی می‌ماند؟
در اواسط دهه ۱۹۹۰، تحلیل‌گران مالی در این پرسش عمیق شدند که آیا شرکت هولدینگ گروه مارمون پس از فوت مؤسسانش، «جی» و «رابرت پریتزکر» از هم فرو می‌پاشد. امروز جامعه مالی در حال تلاش برای استنباط سرنوشت برکشایر هاتاوی با توجه به ۸۵ ساله‌شدن وارن بافت در سال ۲۰۱۵ با پرسشی مشابه روبه‌رو است. شباهت‌های زیادی بین گروه مارمون و برکشایر هاتاوی وجود دارند. هر دو به دنبال کسب و کارهای متنوع به عنوان اهداف خرید بوده‌اند؛ هر دو در پی کسب و کارهای اولیه رفته‌اند و در کل سبک مدیریتی نامتمرکز را دنبال می‌کنند. هم گروه مارمون و هم برکشایر هاتاوی توسط مردان قدرتمندی بنا شده و توسعه یافتند که نشانی ماندگار روی شرکت‌های مرتبط خود گذاشتند. منتقدانی که معتقد بودند گروه مارمون پس از پریتزکرها سقوط می‌کند، اشتباه می‌کردند. این شرکت به پیشرفت خود ادامه داد و بیش از ۱۰۰ شرکت را خرید. در سال ۲۰۰۸، گروه مارمون، زیرمجموعه برکشایر شد که به خاطر ارزش‌های اصلی مشترک، کاملا مناسب آن بود. «فرانک پتاک» مدیر گروه مارمون از سال ۲۰۰۳ تاکنون مدیرعامل است. این شرکت به همان عملکرد دهه‌های قبل خود ادامه می‌دهد، یعنی زمانی که جی و رابرت پریتزکر هنوز مسئول بودند. وقتی برکشایر هاتاوی به ارزش‌های اصلی خود مانند گروه مارمون وفادار بماند، می‌تواند به حیات خود ادامه دهد و همچنان رونق داشته باشد؛ حتی پس از رفتن بافت.
همانند بافت، ارزش‌های اصلی را با نام شرکت خودتان بسازید
برکشایر هاتاوی نشان داد که یک‌راه برای خلق مجموعه‌ای از ارزش‌ها که کارکنانتان بتوانند آن‌ها را به خاطر سپرده و با آن‌ها زندگی کنند، ساختن و قرار دادن آن‌ها در نام شرکت است. شما هم این کار را امتحان کنید. با انجام این کار می‌توانید اصولی کلیدی را کشف کنید که شرکتتان می‌تواند با کمک آن‌ها پیشرفت کند.
پیام کلیدی در کتاب برکشایر فراتر از بافت
آگاهی به بودجه، جدیت و خویشاوندی، برخی از ویژگی‌های کلیدی هستند که به تلاش‌های تجاری در برکشایر هاتاوی قدرت می‌دهند. هاتاوی یک شرکت مختلط چند میلیارد دلاری است که مبتکران آن را هدایت کرده و فلسفه مدیریت عدم‌مداخله به آن جهت می‌دهد. با حفظ وجهه قوی در صنایع مختلف، تشویق سرمایه گذاری زیرکانه و گرایش به کسب و کارهای اولیه، بنیان‌گذار برکشایر هاتاوی، وارن بافت میراثی را پدید آورده است که حتی پس از رفتنش نیز به رونق ادامه خواهد داد.
