تفاوت میان کریپتوهای آتی و آپشن یا اختیاری چیست؟

قراردادهای آپشن یا اختیاری و آتی (Options and futures)، ابزارهای بسیار مفیدی برای تریدرها یا همان معامله گران رمزارزها محسوب می شوند که روزبه روز هم به شهرتشان اضافه می شود. حجم معاملات بیت کوین و اتریوم با هم به حدود ۳۸۷ میلیارد می رسد. در چنین بازاری است که چنین قراردادهایی مفید خواهد بود. سؤال اینجاست که قراردادهای آپشن یا اختیاری و قراردادهای آتی چطور کار می کنند و مفید واقع می شوند؟ تفاوت میان این ها در چیست؟ در ادامه، دربارۀ تمام این موضوعات صحبت خواهیم کرد.

نگاهی به قراردادهای آتی و اختیاری

قراردادهای آتی و اختیاری محصولات و ابزارهایی هستند که تریدرها برای سودآوری یا حفاظت از سرمایه هایشان در برابر نوسانات بازار به کار می گیرند. تفاوت های میان این دو در چیست؟ هر دوی این ها از ابزارهای مشتقه هستند. منظور این است که ارزش خودشان را از دارایی هایی مانند سهام، کالاهای تجاری یا رمزارزها دریافت می کنند. هیچ یک از این قراردادها مالکیت دارایی های مذکور را به شما پیشکش نمی کنند و این از مزایای آن ها به شمار می رود؛ چون در این صورت، شما به عنوان مالک ابزارهای مشتقه می توانید از نوسانات بازار رمزارز سود ببرید درحالی که اصلاً اقدام به خریدوفروش رمزارزهای مختلف هم نمی کنید. شباهت هایی میان ابزارهای مشتقۀ قراردادهای آتی و اختیاری وجود دارد اما پای تفاوت هایی هم به میان است.

تفاوت قراردادهای آتی و اختیاری

قراردادهای اختیاری همان طور که از نامشان مشخص است، به شما حق انتخاب می دهند. درواقع، اجباری در کار نیست. به موجب چنین قراردادی، می توانید رمزارزی مشخص را در تاریخی از پیش تعیین شده و با قیمتی توافقی بخرید و یا بفروشید. برای محکم کاری در چنین معامله ای، باید مبلغی را هنگام خرید قرارداد پرداخت کنید. در قراردادهای آتی، با رسیدن انقضای قرارداد، الزامی برای خرید یا فروش رمزارزی مشخص با قیمتی توافق شده وجود ندارد. در این قراردادها نیازی به پرداخت مبلغی به عنوان اطمینان معامله یا بیعانه وجود ندارد. از میان این دو قرارداد، ریسک معاملات آپشن یا همان اختیاری به واسطۀ نبود الزام در خریدوفروش رمزارز بسیار کم تر از قراردادهای آتی است.

نگاهی دقیق تر به قراردادهای آتی و اختیاری

قراردادهای آتی و اختیاری راهی مفید را برای کنترل و مدیریت نوسانات بازار فراهم می کنند. این دو نوع قرارداد تا حدودی شبیه به هم هستند اما برای استفاده از آن ها، شناخت دقیق هریک ضروری است.

قراردادهای اختیاری یا آپشن (Crypto Options)

قراردادهای مشتقۀ آپشن، حق خریدوفروش دارایی را با قیمتی توافق شده و پیش از سررسید انقضای قرارداد به خریدار می دهند. زمانی که قراردادی اختیاری را برای یک رمزارز می خرید یا می فروشید، صاحب خود آن رمزارز نمی شوید؛ درواقع، قراردادهای اختیاری به شما اجازه می دهند که بدون تملک رمزارزها روی آن ها معاملاتی انجام دهید. این قراردادها تاریخ انقضایی دارند که نشان می دهد مفاد قرارداد در چه زمانی باید محقق شود. برای خرید و فروش دارایی موردنظر در این قرارداد هم قیمت قید می شود.

قراردادهای اختیاری رمزارزها به دو شکل مطرح می شوند: آمریکایی که امکان اجرای آن به هر شکل و شیوه ای پیش از سررسید قرارداد وجود دارد و نوع اروپایی. در نوع اروپایی فقط اجرای قرارداد در زمان و تاریخ پایان و انقضا صورت می گیرد. انتخاب یکی از این دو نوع، به میزان و سطح ریسک پذیری تان و به اطمینانتان نسبت به مسیر بازار بستگی دارد. براساس نظری که دربارۀ افت یا افزایش قیمت یک دارایی دارید، باید برای مدیریت قراردادتان تصمیم بگیرید.

اختیار خرید (Call options)

اختیار خرید در قراردادهای آپشن به شما اجازه می دهد تا قبل از سررسید انقضای قرارداد، امکان خرید یک دارایی را با قیمتی مشخص داشته باشید. با صعود قیمت ها بعد از خرید شما، چنین خریدهایی برایتان سودآور می شوند.

اختیار فروش (Put options)

با پایان قرارداد، اختیار فروش به شما اجازه می دهد تا یک دارایی را با قیمتی توافق شده بفروشید. این روند به شما کمک می کند تا در زمان افت بازار، دارایی تان را حفظ کرده و زمانی که قیمت ها مطلوب است، اقدام به فروش شان کنید.

هر زمان که قراردادی اختیاری می خرید، باید بیعانه ای هم پرداخت کنید. اگر پیش از سررسید انقضای قرارداد آن را اجرایی نکنید، بیعانه تان از دست می رود. مبلغ این بیعانه هم بنا به اینکه چقدر زمان تا انقضای قرارداد مانده، متغیر است. نوسانات بازار و قیمت جاری هر دارایی هم روی این مبلغ اثر می گذارد.

قراردادهای اختیاری در عمل چگونه اند؟

در ادامه، روند عملکرد ملموس قراردادهای اختیاری را می خوانید:

فرض کنید که قرارداد اختیار خرید اتریومی را می خرید. قیمت آن 3.000 دلار است. زمان انقضا هم 90 روز اعلام می شود. بیعانه یا پرمیوم پرداختی برای این قرارداد هم ۳۰۰ دلار است. به عبارت بهتر ، این قرارداد به شما اجازه می دهد تا  اتریوم را با 300 دلار در ۹۰ روز آینده بخرید. اگر قیمت اتریوم به 4.000 دلار برسد، می توانید قرارداد را اجرایی کنید و سودی ۱.۰۰۰ دلاری منفی آن مبلغ ۳۰۰ دلار بیعانه به دست بیاورید.

اگر قیمت اتریوم به زیر 3.000 دلار برسد، شما مبلغ ۳۰۰ دلارتان را از دست می دهید اما مجبور به خرید اتریوم زیر قیمت هم نیستید. درنتیجه، بیشینۀ ضررتان همان ۳۰۰ دلار خواهد بود. اجازه بدهید که نگاهی هم به قرارداد اختیار فروش داشته باشیم. شرایط این قرارداد هم ۹۰ روزه است و طی آن، شما می توانید با بیعانه ای ۳۰۰ دلاری، اتریوم را به مبلغ ۳.۰۰۰ دلار بفروشید.

اگر قیمت اتریوم افزایش پیدا کند و به 4.000 دلار برسد، قرارداد اختیاری تان را محقق نمی کنید؛ چون چنین کاری باعث می شود که ضرری ۱۰۰۰ دلاری را تجربه کنید. درعوض، باید اجازه دهید که قرارداد منقضی شود تا فقط همان ۳۰۰ دلار بیعانه از دست برود. اگر بازار تغییر کرد و قیمت اتریوم به ۱.۵۰۰ دلار رسید، قراردادتان به شما اجازه می دهد که آن را به مبلغ 3.000 دلار بفروشید و ضررها را جبران کنید.

فروش قراردادهای اختیاری

تا اینجای مقاله فقط از خرید قراردادهای اختیاری صحبت کردیم. شما می توانید برای فروش این قراردادها هم اقدام کنید. کاربری که برای چنین قراردادی اقدام می کند، در اصطلاح، نویسندۀ آپشن ها یا آپشن رایتر (options writer) است. این کاربر پرمیوم ها یا همان بیعانه هایی را جمع آوری می کند که از سوی خریداران پرداخت شده است. لازم است بدانید که بیش تر فروشندگان قراردادهای اختیاری دست کم مقادیری از دارایی متناظر با قرارداد مشتقه شان را تحت تملک دارند و در صورتی از آن ها استفاده می کنند که بازار در جهتی نامناسب برایشان در حرکت باشد.

زمانی که فروشندۀ قراردادهای اختیاری هیچ یک از دارایی های متناظر با قرارداد مشتقه را تحت تملک ندارد، چیزی به نام اختیار یا آپشن بی پوشش شکل می گیرد. چنین چیزی ریسک بالایی دارد و در ادامه، توضیح داده خواهد شد.

آپشن های بی پوشش چه مواردی هستند؟

فروش آپشن های بی پوشش (options nake) به شما اجازه می دهد تا بدون صرف مبلغ زیادی برای سرمایه گذاری به سود برسید.  چنین کاری هم ریسک بسیار بالایی دارد. هیچ مرزی دربارۀ افزایش قیمت رمزارزها وجود ندارد؛ این یعنی ریسک فروش آپشن های بی پوشش هم نامحدود است. معمولاً در معاملات این چنینی باید مقدار مشخصی وثیقه هم در میان بگذارید. این وثیقه ها به مارجین آپشن (option margin) یا حاشیۀ قرارداد اختیاری معروف اند و پیش از معامله باید ارائه شوند.

برای شرح دقیق ماجرا و آگاهی از تفاوت میان معاملات بی پوشش با موارد باپوشش، به ادامۀ بحث توجه کنید.

فرض کنید که شما معاملۀ اختیار خرید بی پوشش ۹۰ روزه ای برای بیت کوین به قیمت 30.000 دلار تعیین می کنید. طبق این قرارداد باید بیت کوین را با همین قیمت بفروشید؛ فرقی نمی کند که قیمت آن چقدر شده باشد.

اگر قیمت بیت کوین یک روزه به 40.000 دلار برسد (که کاملاً هم محتمل است)، باید بیت کوین را با پرمیوم یا بیعانه ای ۳۳درصدی بخرید و بعد آن را به کسی بفروشید که به مبلغ 30.000 دلار می خرد. در این میان، 10.000 دلار از دست می دهید. این در حالی است که اگر بیت کوین را به ارزش 30.000 دلار (یا کم تر) پیش از فروختن قراداد آپشن می خریدید، نیازی به خرید بیت کوین با قیمتی بالاتر پیش نمی آمد. حتی می توانستید از افزایش قیمت بیت کوین، در صورت داشتن بیت کوین های بیش تر از مقدار فروشی که در قرارداد آپشن بود، سود ببرید.

قراردادهای آتی چیست؟ (Futures)

قراردادهای آتی به شما اجازه می دهند که دارایی مشخصی را با قیمتی از پیش تعیین شده در زمانی مشخص بخرید یا بفروشید. چنین قراردادهایی برای هموارکردن بازارهای کشاورزی و مواد غذایی طرح شده بودند. درواقع، این روش به کشاورزان اجازه می داد که بذر و دانه ها را از پیش با قیمتی مشخص خریداری کنند. اینجا هم مشابه قراردادهای اختیاری، ارزش قرارداد از دارایی ای گرفته می شود که تحت نامش خریدوفروشی شکل می گیرد؛ درواقع، اینجا هم پای قراردادهای مشتقه به میان است. معاملۀ رمزارزها در قراردادهای آتی، بدون خریدوفروش مستقیم آن ها هم صورت می گیرد. هر زمان که دو نفر وارد معاملاتی با این قراردادها می شوند، دارایی تحت قرارداد باید با سررسید تاریخ انقضای معامله خریده یا فروخته شود. این اجبار برای فروش در زمانی مشخص است که ریسک چنین قراردادهایی را بالا می برد.

تفاوت میان خرید و فروش قراردادهای آتی چیست؟

زمانی که قراردادی آتی را می فروشید، مجبور هستید که یک دارایی را با قیمتی مشخص در زمانی تعیین شده بفروشید. بنابراین، زمانی که بازار افت می کند، هرکسی که قراردادتان را بخرد، از نظر قانونی مجبور است که دارایی را از شما در تاریخ پایان و انقضای قرارداد خریداری کند.

زمانی که قراردادی آتی را می خرید، در قیمتی مشخص اسیر می شوید. این قرارداد به شما اجازه می دهد که از افزایش قیمت های بازار سود ببرید؛ چون زمانی که دارایی تحت این قرارداد را به قیمتی زیر ارزش آن می خرید، با فروشش با قیمتی بالاتر در آینده سود می کنید.

زمانی که قراردادی آتی را می خرید، نیازی به اشتراک گذاری تمام ارزش قرارداد نخواهید داشت. درعوض، می توانید درصدی را برای اجرای قرارداد نگه دارید که به آن معاملۀ مارجین (trading on margin) می گویند.

زمانی که ارزش دارایی تحت قراردادتان با افت ارزش روبه رو شود، صرافی ای که قراردادتان را از آنجا خریده اید، حاشیۀ خریدی را منتشر می کند. اگر حاشیۀ خرید دریافت کنید، نیاز به درمیان گذاشتن وثیقۀ بیش تری پیش می آید و یا خطر فسخ قرارداد قوت می گیرد.

همان طور که می بینید، با وجود اجبار در معاملات و قراردادهایی که در قرارداد آتی وجود دارد، ریسک آن از قرارداد اختیاری بیش تر می شود؛ از سوی دیگر، نیازی به پرداخت بیعانه یا همان پرمیوم هم وجود ندارد. بنابراین، درصورت سودآوری قرارداد هیچ مبلغ اضافه ای خرج نمی شود.

عملکرد قرارداد آتی چگونه است؟

فرض کنید که قیمت بیت کوین 30.000 دلار است و شما می خواهید قراردادی آتی برای سودبردن از افزایش قیمتی پیش بینی شده منعقد کنید. اگر بر این باور باشید که قیمت بیت کوین افزایش می یابد، می توانید قرارداد آتی به ارزش 30.000 دلار بخرید؛ این قرارداد شما را متعهد به خرید بیت کوین به مبلغ 30000 دلار می کند.

پس اگر ارزش بیت کوین به 35.000 دلار برسد، با رسیدن تاریخ انقضای قرارداد، امکان خرید بیت کوین با ۳0.00۰ دلار برایتان وجود دارد و می توانید بلافاصله آن را 35.000 دلار بفروشید و 5.000 دلار سود کنید.

حالا فرض کنید که صاحب یک بیت کوین هستید اما معتقدید که ارزش آن افت می کند. در این حالت، می توانید قرارداد آتی بیت کوین را به مبلغ 30.000 دلار بفروشید. در این حالت، خریدار باید 30.000 دلار با انقضای تاریخ قرارداد بپردازد. اگر ارزش بیت کوین افت کند و به 20.000 دلار برسد، از ضرری 10.000 دلاری نجات پیدا می کنید. اگر هم ارزش آن افزایش بیابد و به 40.000 دلار برسد، باید بیت کوین تان را به ارزش 10.000 دلار بفروشید که کم تر از ارزشی است که داشت.

سؤالات متداول: