وام یکی از ترفندهای دنیای اقتصاد برای ایجاد آسایش در زندگی مردم است. شاید اصل این واژه از مفهوم قرض دادن اتخاذ شده باشد، اما در هر صورت در دنیای امروز یکی از راهکارهایی که مردم از آن برای تأمین نقدینگی لازم برای کارهای مختلف خود استفاده می نمایند، وام است. انواع مختلفی از آن نیز وجود داشته که برحسب نیاز بانک ها آماده پرداخت آنها به وام گیرنده ها می باشند.
از آنجایی که وام می تواند برای هر دو طرف وام دهنده و وام گیرنده سوددهی به دنبال داشته باشد، رعایت نکات مهم اصول دریافت وام کاملاً ضروری می باشد. در این مقاله قصد داریم شما را هر چه بیشتر با مفهوم وام و انواع آن آشنا نماییم. به انواع وام های بانک های ایران خواهیم پرداخت و درنهایت شرایط عمومی دریافت وام را با هم مرور خواهیم کرد.
وام چیست؟
وام در واقع نوعی قرض است که در آن فرد یا موسسه وام دهنده مقداری پول نقد را در ازای سودی ثابت و مشخص به وام گیرنده پرداخت می کند. انواع وام های مختلفی وجود دارد که نحوه محاسبه سود و زمان بازپرداخت آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. البته یک اسلوب و تعریف کلی برای سیستم وام در ایران وجود دارد که اکثریت وام ها از آن تبعیت می نمایند.
در این سیستم فرد یا موسسه وام دهنده که معمولاً بانک ها می باشند، در ازای دریافت تضامنی مانند چک، فیش حقوقی، سند خانه یا زمین و خودرو و یا موارد دیگر مبلغی را به عنوان قرض به فرد وام گیرنده پرداخت می نماید. بازپرداخت اصل وام و سود آن به صورت اقساطی در قسط های معمولاً ماهانه تنظیم و فرد وام گیرنده نیز متعهد می شود که در زمان های مشخص تعیین شده نسبت به پرداخت آن ها اقدام کند.
در این سیستم ضمانت های اجرایی که فرد وام گیرنده آنها را ارائه داده است به عنوان تضمینی برای بازپرداخت وام محسوب می شوند تا در صورت عدم پرداخت قسط ها، وام دهنده از این اعتبارات برای برداشت اصل و سود پول خود استفاده کند. قوانین وام بانکی در ایران کاملاً مشخص و سفت وسخت بوده و بانک ها معمولاً تا زمانی که از ضمانت های ارائه شده اطمینان کامل نداشته باشند، از پرداخت وام خودداری می نمایند.
در مواردی هم که از سند خودرو یا خانه برای ضمانت وام استفاده شده است، طبق قانون بانک می تواند به نفع خود این املاک را ضبط و به مزایده بگذارد. بعد از مزایده بانک اصل وام و سود خود را برداشت و بقیه مبلغ را به وام گیرنده بازمی گرداند. این سیستم، به صورت کلی در اکثریت وام های بانکی کشور مورداستفاده قرارگرفته و حتی اشخاص شخصی نیز برای اعطای وام ازاین روند بهره می برند.
بودجه وام از کجا تأمین می شود؟
بودجه وام های مختلف از بخش های مختلفی تأمین می گردد. اما در حالت کلی و در اکثریت مواقع این پول های نقد مردم هستند که اشخاص برنامه مشخصی برای آنها ندارند و بانک ها با جمع کردن این نقدینگی بخش از آنها را برای اعطای وام به افراد نیازمند استفاده می کنند. علاوه بر این بودجه دولتی، سودهای بانک ها و مؤسسات از تجارت ها و سرمایه گذاری هایی که دارند، سودهای وام های دیگر، سپرده گذاری های بلندمدت افراد برای دریافت سود از بانک و هر روشی که منجر به کسب درآمد برای بانک ها شود، از جمله منابع تأمین بودجه وام می باشند.
بانک ها علاوه بر کارهای روتینی که ما شاهد آنها هستیم، در پروژه های عمرانی و سایر روش های دیگر سرمایه گذاری در ایران سرمایه گذاری کرده و سود حاصل از این سرمایه گذاری ها را به چرخه کاری خود انتقال می دهند. در برخی موارد هم خود دولت برای تأمین برخی نیازهای واحدهای بزرگ و کسب وکارهای مختلف بودجه ای برای اعطای وام به آنها در نظر می گیرد که از صندوق ذخایر ارزی دولت برداشت و بعد از بازپرداخت آنها، دوباره به محل خود بازگردانده می شوند.
در کل روش های مختلفی برای تأمین بودجه وام در دسترس بانک ها قرار دارد. وام ها خود یکی از روش های کسب درآمد و سود و تأمین بودجه سایر وام ها می باشند.
دوره آموزشی از صفر تا سطح پیشرفته در ترید که با هدف “استاد تمامی ترید” طراحی شده است
انواع وام در ایران
انواع مختلفی از وام ها وجود دارند که برخی از آنا مختص به بانک هایی خاص بوده و برخی نیز به صورت عمومی در اکثر بانک ها قابل دریافت می باشد. بسته به نوع وام مدارک و ضمانت های مختلفی هم برای هر یک لازم است که در این بخش به صورت مفصل به توضیح آن ها خواهیم پرداخت.
۱- وام ازدواج
وام ازدواج یکی از رایج ترین انواع وام در ایران است. دولت برای تسهیل ازدواج جوانان و بالا بردن روحیه آنها در بدو شروع زندگی، اقدام به پرداخت وامی با عنوان وام ازدواج به آنها می نماید. این وام از طرف هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و پرداخت آن برحسب میزان بودجه و دارایی های هر بانک دولتی به میزان مشخص در سال برای آنها اجباری است. به این معنی که هر بانکی در هر شعبه خود اجباراً باید تعدادی وام ازدواج در صورت داشتن متقاضی پرداخت کند.
از همان ابتدای تصویب این طرح، میزان سود آن ۴% اعلام شده و هنوز هم با همین مقدار سود به افراد تازه ازدواج کرده تعلق می گیرد. البته مقدار آن در سال های اخیر با رشد قابل توجهی روبرو بوده و در ابتدای سال ۹۹ به ۱۰۰ میلیون تومان برای هر زوج رسیده است. افراد ایثارگر و جانباز هم دو برابر افراد عادی از این وام برخوردار می باشند. سود ۴ درصد و البته زمان پرداخت بسیار اندک آن باعث شده تا یکی از جذاب ترین وام ها در ایران لقب بگیرد.
ضمانت های لازم برای این وام در بانک ها کمی با هم متفاوت است. اما به صورت کلی دو ضامن کارمند رسمی با فیش کسر از حقوق برای هر کدام از وام ها، اصلی ترین مدرک لازم برای دریافت آنها می باشد.
۲- وام مسکن
وام مسکن نیز یکی از وام های معمولی است که در ایران به ازای سند ملکی پرداخت می شود. هرچند بانک های مختلف در حال حاضر برای پرداخت وام مسکن اقدام می نمایند، اما اصلی ترین مرجع پرداخت این وام بانک مسکن است. طرح های بسیار متنوعی هم در این بانک برای دریافت تسهیلات مسکن وجود دارد که هر کس بسته به شرایطی که دارا می باشد می تواند از یکی از این طرح ها استفاده کند.
در حال حاضر بانک مسکن، از طرح هایی مانند طرح مسکن جوانان، طرح مسکن زوجین یا خانه اولی ها، طرح وام مسکن با اوراق بانک مسکن و چند طرح دیگر که تنها با ارائه سند خانه قابل دریافت است. البته شرایط و مبلغ هر کدام از این طرح ها نیز با یکدیگر متفاوت است. در اکثر موارد خانه ای که سند آن برای دریافت وام مسکن در رهن بانک قرار می گیرد، باید زیر ۲۵ سال سن داشته باشد.
میزان مبلغ وام نیز برحسب قیمت کارشناسی ملک در شهرهای مختلف متفاوت است. شهرهای بزرگ مانند تهران به دلیل بالا بودن قیمت مسکن، بیشترین مبلغ وام مسکن را دارا می باشند. وام مسکن خانه اولی ها هم از دو طریق خرید اوراق یا داشتن حساب بانکی در بانک مسکن قابل دریافت است. البته میزان سود این دو روش با هم متفاوت است.
در روش خرید اوراق سود بانکی کمی بیشتر حساب شده اما بانک معمولاً سریع تر اقدام به پرداخت آن می نماید. البته زمان دریافت وام در بانک مسکن به بودجه شعبات مختلف آن نیز بستگی دارد. سند ملکی اصلی ترین مدرک لازم برای دریافت این نوع وام می باشد.
۳- وام کالا
وام کالا نیز یکی از وام های عمومی برای بانک های ایران است که هر کدام از آنها با مدارک و ویژگی های خاص خود اقدام به پرداخت این وام می نمایند. در این نوع وام بانک برای خرید برخی کالاها اعم از وسایل خانه مانند فرش، یخچال و ماشین لباسشویی و … به افراد وام می دهند. نرخ سود فعلی اکثر بانک ها برای این نوع وام ۱۸ درصد است که معمولاً هم نیاز به ضامن کارمند با فیش کسر از حقوق خواهد داشت.
البته نوع کالا هم در بانک ها با هم کمی تفاوت دارد. هر بانک این وام را برای فروشگاه های خاص طرف قرارداد با خود اعطا می نماید. برخی معیارها مانند خرید اجناس تولید داخل هم در بسیاری از بانک ها از جمله شرایط دریافت این وام محسوب می شود.
۴- وام خودرو
وام خودرو هم همان طور که از اسمش پیداست، نوعی وام برای خرید خودرو می باشد که افراد می توانند در زمان خرید خودرو از آن استفاده کنند. البته این وام تنها برای خودروهای داخلی توسط اکثریت بانک ها پرداخت می شود. اصلی ترین مدرک لازم برای دریافت این وام نیز خرید خودرو و ضمانت با فیش کسر از حقوق کارمندان رسمی دولت است. البته این نوع از وام دارای سقف مشخصی است که هرساله توسط بانک ها اعلام می شود.
برای مثال در آغاز سال ۹۹ مبلغ این وام در اکثر بانک ها تا سقف ۱۵ میلیون تومان پرداخت می گردد. سود آن نیز با نرخ ۱۸ درصد محاسبه می گردد. هرچند برای خودروهای گران قیمت امروزی این وام خیلی قابل توجه نیست، اما می توان از آن برای پر کردن کمبود نقدینگی و یا ارتقاء مدل موردنظر خودرو استفاده نمود.
۵- وام خودروی فرسوده
یکی از تمهیدات دولت برای کاهش آلاینده های آب وهوا و محیط زیست، اعطای تسهیلات تعویض خودرو فرسوده برای مالکان این خودروها می باشد. این طرح در برخی از بانک ها با مبالغ مختلف به افراد پرداخت می شود. تاکسی ها اصلی ترین هدف این طرح می باشند که مبلغ تسهیلات آنها معمولاً با سود ۴ درصد پرداخت می گردد. البته سقف قیمتی برای این نوع وام نیز مطرح بوده و هر بانک شرایط خاص خود را برای آن تعریف نموده است.
۶- وام جعاله تعمیر مسکن
وام جعاله تعمیر مسکن تسهیلاتی است که به دارندگان خانه های قدیمی برای تعمیر و نگهداری خانه های خود اعطا می شود. این نوع وام در بانک های مختلف پرداخت می گردد اما اصلی ترین مرجع آن بانک مسکن است. استفاده از وام جعاله تعمیرات مسکن کمتر برای این مفهوم به کار گرفته می شود. در اکثر موارد افرادی که برای دریافت وام خرید مسکن اقدام می کنند، در کنار آن این وام را نیز دریافت می کنند تا کمی قدرت خرید و نقدینگی خود را افزایش دهند.
البته روش های دریافت وام جعاله باز متغیر است. در بهترین روش افراد می توانند با تهیه اوراق بانک مسکن، از این بانک اقدام به دریافت تسهیلات جعاله نمایند که در حال حاضر برای یک زوج مبلغ ۴۰ میلیون تومان می باشد. البته مانند وام خود مسکن این وام نیز به مرور افزایش یافته است. با همان سندی که برای دریافت وام مسکن اقدام می شود، می توان وام جعاله تعمیر مسکن نیز دریافت کرد.
۷- وام مضاربه
وام مضاربه از جمله وام های تخصصی در بانک های ایران است که بااینکه در همه بانک ها اعطای آن رواج دارد، اما همه نمی توانند از این تسهیلات استفاده کنند. بانک ها برای تأمین نقدینگی افرادی که فعالیت های اقتصادی دارند، اقدام به پرداخت وام به آنها نموده و با درصدهای مشخصی در سود نهایی این فعالیت اقتصادی با آنها شریک می شود.
مضاربه قراردادی است که بین بانک به عنوان تأمین کننده پول و تاجر و یا فعال اقتصادی به عنوان شخص بسته می شود. داشتن مدارکی مانند پروانه کسب و مدارک مربوط به تأسیس کسب وکار و محل آن از اصلی ترین مدارک لازم برای دریافت این نوع وام می باشد. طبق قانون مضاربه بانک ها موظف هستند که یا به صورت یکجا و یا به صورت دوره ای در دوره های مشخص مبلغ لازم برای مضاربه را برای مراجعه کنندگان تأمین کنند.
۸- وام خرید ماشین آلات و تجهیزات یا مواد اولیه
یکی از وظایف بانک ها در بانکداری اسلامی کمک به رونق اقتصاد و تأمین نقدینگی لازم برای کسب وکارهای سازنده در صنایع مختلف مانند کشاورزی می باشد. وام خرید ماشین آلات و تجهیزات یا مواد اولیه هم در همین راستا تعیین شده و از طرف بانک ها به فعالین در این رسته اعطا می گردد. تقریباً همه وام ها این تسهیلات را در لیست تسهیلات خود دارا می باشند.
میزان مبلغ این وام نیز بسته به قیمت مواد اولیه یا ماشین آلات لازم دارد. البته بانک ها بسته به شرایط همه یا قسمتی از قیمت تمام شده چنین کالاهایی را می پردازند. این نوع وام معمولاً دارای یک دوره تنفس هم می باشد که در موارد خاص می تواند تا ۵ سال هم به طول بیانجامد.
انواع وام بانک ها در ایران
۱- انواع وام بانک ملی
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام تسهیلات مسکن
- وام خودرو
- وام کالا
- وام خودرو فرسوده
- وام مضاربه ای
- وام ماشین آلات و تجهیزات یا فروش اقساطی بانک ملی
- وام ازدواج
- وام جعاله
۲- انواع وام بانک ملت
- وام ازدواج
- وام جعاله
- وام فروش اقساطی
- وام خودرو
- وام کالا
- وام خودرو فرسوده
- وام مضاربه ای
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
۳- انواع وام بانک صادرات
- وام ازدواج
- وام جعاله
- وام مضاربه ای
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
- وام کالا
- وام خودرو
- وام فروش اقساطی مسکن و تجهیزات
۴- انواع وام بانک سپه
- وام ازدواج
- وام جعاله
- وام مضاربه ای
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام فروش اقساطی
- وام کالا
- وام خودرو
۵- انواع وام بانک تجارت
- وام تأمین مسکن
- وام ازدواج
- وام جعاله
- وام مضاربه ای
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام فروش اقساطی
- وام کالا
- وام خودرو
۶- انواع وام بانک پست بانک
- وام جعاله
- وام مضاربه ای
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام فروش اقساطی
- وام کالا
- وام خودرو
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
- وام اشتغال
۷- انواع وام بانک مسکن
- وام تأمین مسکن پس انداز صندوق یکم
- وام مسکن جوانان
- وام مسکن خانه اولی ها
- وام مسکن پس انداز بانک مسکن
- وام مسکن اوراق ممتاز
- وام مسکن اوراق ممتاز خانه اولی ها
- وام مسکن مهر
- وام مسکن روستایی
- وام مسکن انبوه سازان
- وام جعاله تعمیر مسکن
- وام فروش اقساطی مواد اولیه، ماشین آلات و تجهیزات
۸- انواع وام بانک صنعت و معدن
- وام های بلندمدت بانک صنعت و معدن برای صنایع مختلف
- وام های کوتاه مدت
- وام های ارزی
۹- انواع وام بانک رفاه
- وام ازدواج
- وام کالا
- وام خودرو
- وام تحصیلی
- وام جعاله تعمیر مسکن
- وام جهیزیه
- وام درمان
- وام قرض الحسنه ودیعه مسکن
- وام مسکن روستایی
- وام فروش اقساطی
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
- وام مضاربه
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
۱۰- انواع وام بانک توسعه صادرات ایران
- وام توسعه طرح های سرمایه گذاری توجیه پذیر
- وام صادرات کالاهای غیرنفتی
- وام خرید ماشین آلات و تجهیزات و مواد اولیه
۱۱- انواع وام بانک توسعه تعاون
- وام اشتغال
- وام بانوان
- وام فروش اقساطی
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
- وام مضاربه
- وام کالا
- وام جعاله
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
۱۲- انواع وام بانک سرمایه
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام جعاله
- وام مضاربه
- وام کالا
- وام فروش اقساطی
۱۳- انواع وام بانک پارسیان
- وام فروش اقساطی
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام جعاله
- وام مضاربه
- وام خودرو
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
- وام مسکن
۱۴- انواع وام بانک پاسارگاد
- وام فروش اقساطی
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام جعاله
- وام مضاربه
- وام خرید آنلاین کالا
۱۵- انواع وام بانک سینا
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام جعاله تعمیر مسکن
- وام ساخت مسکن
- وام مضاربه
- وام کسب وکار
۱۶- انواع وام بانک ایران زمین
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام جعاله
- وام طرح سلامت
- وام مضاربه
- وام فروش اقساطی
۱۷- انواع وام بانک اقتصاد نوین
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام جعاله
- وام مضاربه
- وام فروش اقساطی
- وام خودرو
- وام ازدواج
۱۸- انواع وام بانک سامان
- وام جعاله
- وام مضاربه
- وام فروش اقساطی
- وام خودرو
- وام ازدواج
- وام قرض الحسنه در ازای سپرده گذاری
- وام خرید خودرو
- وام خرید مسکن
- وام ساخت مسکن
- وام خرید تجهیزات و مواد اولیه
شرایط عمومی دریافت وام ها
احتمالاً تاکنون متوجه شده اید که هر کدام از انواع وام ها، شرایط خاص خود را دارند و برای دریافت هر کدام از آنها باید مدارک و اسناد مرتبط با هر یک را تهیه و ارائه نمایید. در یک حالت کلی شرایط دریافت وام به سه بخش تقسیم می شود:
- مدارک شناسایی، شغل و درآمد فردی
- مدارک شناسایی و گواهی های لازم ضامن یا سند
- مدارک لازم برای موضوع اصل وام
تأمین این سه نوع مدارک برای وام ها لازم است. مدارک شناسایی فردی و اثبات درآمد و شغل مربوط به خود وام گیرنده بوده و معمولاً در دسترس وی می باشد. در درجه دوم شما باید مدارک شناسایی و مشخصات ضامنین را نیز ارائه نمایید. حال در برخی موارد ضامن یک کارمند رسمی بوده و یا در برخی وام ها نیاز به ارائه سند ملک برای ضمانت می باشد.
در قسمت آخر نیز شما بایستی مدارک لازم برای خود موضوع وام را ارائه نمایید. این مدارک مثلاً برای وام ازدواج ثبت نام در سیستم وام ازدواج و کد رهگیری آن است و برای وام هایی مانند خرید تجهیزات و یا کسب وکار مشخصات و مدارک آن ها خواهد بود.
تفاوت وام و تسهیلات
در قسمت آخر این مقاله قصد داریم تا شما را با مفهوم دو واژه که گاها به صورت اشتباه به جای هم به کار می روند، آشنا نماییم. در یک بیان ساده و کلی وام نوعی خاص از تسهیلات می باشد. ازاین رو همه وام ها به نوعی تسهیلات محسوب می شوند، اما هر تسهیلاتی وام نیست و بانک ها تسهیلات متفاوتی نیز نسبت به وام ارائه می نمایند.
تفاوت اصلی وام و تسهیلات در این است که در وام بانک هیچ شراکتی در سود نهایی به دست آمده توسط فرد وام گیرنده نخواهد داشت و تنها سود معین و مشخص خود را که از قبل در قرارداد لحاظ شده را دریافت می نماید. اما در برخی از انواع تسهیلات بانک به صورت مستقیم در سود کسب وکارها شریک شده و اکتفا به دریافت سودهای از پیش مقرر نمی کند.