اهداف و وظایف بانک مرکزی ایران چیست؟

ارکان بانک مرکزی

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به موجب قانون بانکی و پولی مصوب ۱۳۳۹ در تاریخ ۱۸ مردادماه ۱۳۳۹ تأسیس گردید. مرکز اصلی بانک در شهر تهران واقع است. ارکان بانک مرکزی به شرح زیر است:

مجمع عمومی بانک از وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر بازرگانی و رئیس سازمان برنامه و بودجه تشکیل می‌شود. ‌ریاست مجمع عمومی بانک با وزیر امور اقتصادی و دارایی است. وظایف مجمع عمومی به شرح زیر است:

• رسیدگی و تصویب ترازنامه بانک‌مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• رسیدگی و اتخاذ تصمیم نهایی نسبت به گزارش‌های هیئت نظار
• رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره پیشنهاد تقسیم سود ویژه
• انتخاب اعضای هیئت نظار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی
• سایر وظایفی که طبق مقررات این قانون به عهده مجمع عمومی گذارده شده است

شورای پول و اعتبار متشکل از وزیر اقتصاد و دارایی (یا معاون وی)، رئیس‌کل بانک مرکزی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (یا معاون وی)، وزیر بازرگانی، دو نفر از وزرا به انتخاب هیئت‌وزیران، دادستان کل کشور (یا معاون وی)، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن،‌ رئیس اتاق تعاون، دو نفر کارشناس پولی و بانکی (به پیشنهاد رئیس‌کل بانک مرکزی) و نمایندگان کمیسیون‌های «امور اقتصادی» و «برنامه، بودجه و محاسبات» مجلس به عنوان ناظر است. ریاست شورا بر عهده‌ی رئیس‌کل بانک مرکزی خواهد بود. این شورا به منظور مطالعه و اتخاذ تصمیم درباره‌ی سیاست کلی و وظایف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نظارت بر امور پولی و بانکی کشور، عهده‌دار وظایف زیر است:

• رسیدگی و تصویب بودجه و مقررات استخدامی و آیین‌نامه‌های داخلی بانک مرکزی
• رسیدگی و اظهارنظر نسبت به ترازنامه‌ی بانک مرکزی برای طرح در مجمع عمومی
• رسیدگی و تصویب آیین‌نامه‌های مذکور قانون پولی و بانکی کشور
• اظهارنظر در مسائل بانکی و پولی و اعتباری کشور، اظهارنظر نسبت به لوایح مربوط به وام یا تضمین اعتبار
• ارائه‌ی نظر مشورتی و توصیه به دولت در مسائل بانکی و پولی و اعتباری کشور
• اظهارنظر درباره‌ی هر موضوعی که از طرف رئیس‌کل بانک مرکزی در حدود این قانون به شورا عرضه می‌گردد.

هیئت عامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مرکب از رئیس‌کل، قائم‌مقام، دبیرکل و سه نفر معاون است. رئیس‌کل بانک مرکزی به عنوان بالاترین مقام اجرایی و اداری، عهده‌دار کلیه‌ی امور بانک به استثنای وظایفی است که به موجب قانون پولی و بانکی و اصلاحیه‌های بعدی، به عهده ارکان بانک گذارده شده است. همچنین وی مسئول حسن اداره‌ی امور بانک و موظف به اجرای قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به آن است. رئیس‌کل بانک، نماینده‌ی بانک در کلیه‌ی مراجع رسمی داخلی و خارجی است. دبیرکل بانک به پیشنهاد رئیس‌کل بانک مرکزی و تصویب مجمع عمومی منصوب می‌گردد و سرپرستی دبیرخانه‌ی شورای پول و اعتبار را نیز به عهده دارد و همچنین دادستان هیئت انتظامی بانک‌هاست. معاونان بانک از طرف رئیس‌کل بانک مرکزی منصوب و وظایف آنان به وسیله‌ی نامبرده تعیین می‌شود. هیئت نظارت اندوخته‌ی اسکناس از رئیس‌کل بانک، دو نماینده‌ی مجلس شورای اسلامی، دادستان کل کشور، خزانه‌دار کل کشور، رئیس‌کل دیوان محاسبات و رئیس هیئت نظار تشکیل می‌شود. هیئت نظارت اندوخته‌ی اسکناس، عهده‌دار نظارت بر حسن اجرای مفاد ماده‌ی پنج قانون پولی و بانکی کشور از طریق تحویل و نگهداری اسکناس‌های چاپ‌شده و همچنین نگهداری حساب دارایی‌های موضوع ماده‌ی پنج قانون فوق‌الذکر و صورت جواهرات ملی و تنظیم مقررات مربوط به نمایش و نظارت بر ورود و خروج آن‌ها از خزانه‌ی بانک و به علاوه نظارت بر معدوم کردن اسکناس‌هایی است که باید از جریان خارج شوند. هیئت نظار مرکب از یک نفر رئیس و چهار نفر عضو از میان حسابرسان خبره یا افراد مطلع در امور حسابداری یا بانکی با داشتن حداقل ده سال سابقه‌ی کار است که به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و با تصویب مجمع عمومی، برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است. این هیئت دارای وظایف زیر است:

• رسیدگی به حساب‌ها و تعهدات بانک مرکزی که نسبت به صحت این حساب‌ها و تعهدات اظهارنظر می‌کند.
• رسیدگی به ترازنامه‌ی پایان سال بانک مرکزی و تهیه‌ی گزارش برای مجمع عمومی سالانه
• رسیدگی به صورت ریز دارایی، بدهی‌ها و خلاصه‌ی حساب‌های بانک و گواهی آن‌ها برای انتشار
• رسیدگی به عملیات بانک ازلحاظ انطباق آن‌ها با موازین قانونی

اهداف بانک مرکزی

بانک مرکزی را بانک بانک‌ها و یا بانک دولت نیز می‌گویند، زیرا همان اعمالی که بانک‌ها برای اشخاص انجام می‌دهند، بانک مرکزی برای سیستم بانکی و یا دولت انجام می‌دهد. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مسئول تنظیم و اجرای سیاست پولی و اعتباری براساس سیاست کلی اقتصادی کشور است (بند (الف) ماده ۱۰ قانون پولی و بانکی کشور). هدف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران حفظ ارزش پول و موازنه پرداخت‌ها، تسهیل مبادلات بازرگانی و کمک به رشد اقتصادی کشور است (بند (ب) ماده ۱۰ قانون پولی و بانکی کشور). بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای شخصیت حقوقی است و در مواردی که در قانون پولی و بانکی پیش بینی نشده است، تابع قوانین و مقررات مربوط به شرکت‌های سهامی خواهد بود (بند (ج) ماده ۱۰ قانون پولی و بانکی کشور).

وظایف بانک مرکزی

بانک مرکزی به عنوان “تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری” کشور موظف به انجام وظایف زیر است (ماده ۱۱ قانون پولی و بانکی کشور)

• انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور
• نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری
• تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب نهاد سیاست‌گذاری پولی (شورای پول و اعتبار) و همچنین نظارت بر معاملات ارزی
• نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیات وزیران
• نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب نهاد سیاست‌گذاری پولی (شورای پول و اعتبار).

بانک مرکزی به عنوان “بانکدار دولت” موظف به انجام وظایفی چون موارد زیر است (ماده ۱۲ قانون پولی و بانکی کشور)

• نگهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و …. و انجام کلیه عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور
• نگهداری کلیه ذخایر ارزی و طلای کشور
• نگهداری وجوه ریالی صندوق بین‌المللی پول، بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه، شرکت مالی بین‎‌المللی، موسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات
• انعقاد موافقت‌نامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی، مالی، بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.

بانک مرکزی دارای “اختیارات” زیر است (ماده ۱۳ قانون پولی و بانکی کشور)

• دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی
• تضمین تعهدات دولت، وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی
• دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها
• خرید و فروش اوراق مشارکت دولتی و اوراق قرضه صادرشده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بین‌المللی معتبر
• خرید و فروش طلا و نقره
• افتتاح و نگهداری حساب‌جاری نزد بانک‌های خارج یا نگهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام کلیه عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود یا به حساب بانک‌های داخل

مطابق ماده ۱۴ قانون پولی و بانکی کشور، بانک مرکزی در حسن اجرای نظام پولی کشور می‌تواند در امور پولی و بانکی نیز (پس از تصویب شورای پول و اعتبار) دخالت و نظارت کند. اهم این موارد عبارتند از:

• تعیین نرخ رسمی تسهیلات
• نسبت دارایی‌های آنی بانک‌ها
• نسبت و نرخ بهره سپرده قانونی بانک‌ها، نسبت مجموع سرمایه پرداخت‌شده و اندوخته بانک‌ها به انواع دارایی‌ها و مقررات افتتاح حساب‌جاری پس‌انداز و سایر حساب‌ها.

بدین ترتیب رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی  پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار می‌رود.

چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟

نام صرافی	تخفیف کارمزد	IP خارج از ایران	لینک ثبت نام
کوینکس	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
بایننس	دارد	نیاز دارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
تبدیل	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
نوبیتکس	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد
اوکی اکسچنج	دارد	نیاز ندارد	ثبت نام با تخفیف کارمزد

توجه: برای انجام معامله در بایننس حتما با آی پی خارج از ایران (کشورهایی مثل ترکیه، فنلاند، سنگاپور و روسیه) وارد شوید!