ارزش خالص دارایی یا NAV در بورس چیست؟

برای انجام یک سرمایه گذاری موفق در بازار سهام همواره می بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش خالص دارایی بود، آنگاه می توان اقدام به خرید سهام نمود. یکی از انواع شرکت های موجود در بازار سرمایه ایران شرکت های سرمایه گذاری می باشند.

ارزش خالص دارایی (NAV)

از آنجایی که عمده دارایی های شرکت های سرمایه گذاری، سهام و دارایی های مالی است می توان از اصطلاحی تحت عنوان NAV جهت محاسبه ارزش خالص دارایی استفاده نماییم.

با توجه به اینکه سرمایه گذاران زیادی به خصوص تازه واردهای عرصه بورس و تحلیل بنیادی از ما در خصوص ارزش گذاری سهام شرکتهای سرمایه گذاری سوال می پرسند و می گویند روش NAV چیست؟

ما در این مقاله به تبیین مفهوم ارزش خالص دارایی (NAV) در شرکت های سرمایه گذاری می پردازیم تا از این دریچه بتوانیم درک مفاهیم حاکم در تحلیل بنیادی این دست از شرکت های سرمایه گذاری را ملموس تر نماییم.

ماهیت شرکت های سرمایه گذاری

بر اساس نوع فعالیت شرکت های فعال در بورس می توان آن ها را به چند دسته تقسیم کرد: شرکت های تولیدی، خدماتی، قراردادی و پیمانکاری و شرکت های سرمایه گذاری.

البته عمده شرکت ها در دسته تولیدی و سرمایه گذاری قرار می گیرند. شرکت های سرمایه گذاری همان طور که از نام آن ها پیداست با هدف سرمایه گذاری در شرکت های بورسی و غیر بورسی تأسیس می شوند.

انواع شرکته های سرمایه گذاری

اول شرکت هایی که هدف آن ها از سرمایه گذاری صرفاً کسب سود از محل فروش سهام است. این دسته از شرکت هم عمدتاً به صورت کنترلی اقدام به خرید سهام شرکت های زیرمجموعه نمی کنند و عمده سبد سهامشان را سهامی با درصدهای کمتر از یک درصد تشکیل می دهند.

دوم شرکت های سرمایه گذاری هستند که هدفشان سرمایه گذاری به صورت کنترلی از طریق مالکیت مستقیم و یا غیرمستقیم توسط شرکت های زیرمجموعه آن است که به آنها هلدینگ سرمایه گذاری می گویند.

در حالت اخیر برای مثال شرکت سرمایه گذاری مالکیت ۳۵ درصد یک شرکت را به دست می گیرد و از طریق یک شرکت غیر بورسی که مالکیت ۱۰۰ درصد آن را دارد، مالکیت ۲۵ درصد دیگر آن را نیز در اختیار می گیرد.

در نتیجه در مجموع مالکیت ۶۰ درصد آن شرکت در اختیار شرکت سرمایه گذاری بوده و به اصطلاح سهامدار عمده آن بوده و مالکیت کنترلی آن شرکت را در دست گرفته است.

اهداف شرکت های سرمایه گذاری

برای اینکه متوجه بشویم هدف یک شرکت سرمایه گذاری کدام یک از حالات فوق است باید به اساسنامه شرکت رجوع کرد، با این وجود در ابتدای یادداشت های همراه صورت های مالی نیز می توان آن را رؤیت کرد.

تصویر فوق بخشی از اطلاعات موجود در یادداشت های همراه صورت های مالی شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین با نماد تاپیکو است.

همان طور که در تصویر مشخص شده است هدف این شرکت سرمایه گذاری کنترلی در سهام شرکت های دیگر است. این دسته از شرکت ها در سبد سهام خود عموماً دارای چندین سهم با مالکیت بیش از ۵۰ درصد می باشند. هم چنین این شرکت ها در رشد و توسعه شرکت های تولیدی و زیرمجموعه خود نقش اصلی را ایفا می کنند.

در تصویر فوق بخشی از سبد سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین را مشاهده می فرمایید. همان طور که مشخص شده است این شرکت مالکیت ۵۰ درصدی چندین شرکت را در اختیار دارد که این موضوع متناسب با اهداف تعریف شده در اساسنامه شرکت است.

این گزارش در کدال تحت عنوان صورت وضعیت پرتفوی ماهیانه برای شرکت های سرمایه گذاری وجود دارد.

روش محاسبه ارزش خالص دارایی یا NAV چگونه است؟

Net Asset Value که به اختصار از آن به NAV یاد می گردد به خالص ارزش دارایی های یک شرکت سرمایه گذاری اشاره دارد. در واقع به ما این موضوع را نشان می دهد که ارزش روز آنچه متعلق به سهامداران است چند ریال است و این موضوع اصلی ترین مبحث در امر سرمایه گذاری است.

فرمول محاسبه NAV از رابطه زیر محاسبه می گردد:

همان طور که در فرمول بالا مشاهده می کنید از ارزش روز دارایی ها و بدهی ها یاد شده است. برای در این موضوع توضیحاتی را ادامه ارائه می کنیم تا به طور دقیق با مفاهیم آشنا بشوید.

معادله اصلی حسابداری که در ترازنامه شرکت ها برقرار است به شرح زیر است:

جمع کل دارایی ها = جمع کل بدهی ها + جمع حقوق صاحبان سهام

بنابراین ما در فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی های هر سهم به دنبال محاسبه ارزش روز حقوق صاحبان سهام هستیم تا ببینیم بر اساس آنچه امروز روی داده، ارزش روز سرمایه گذاری شرکت و در نتیجه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه گذاری چند ریال است.

علت استفاده از NAV در شرکت های سرمایه گذاری

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید شرکت های سرمایه گذاری و تولیدی عمده شرکت های بورسی را تشکیل می دهند به همین دلیل با استناد به صورت های مالی این دو نوع شرکت به تبیین موضوع فوق می پردازیم.

همانگونه که پیش از این ذکر شد معادله اصلی حسابداری از رابطه زیر تبعیت می کند:

جمع کل دارایی ها = جمع کل بدهی ها + جمع حقوق صاحبان سهام

رابطه فوق به این معناست که دارایی های خریداری شده توسط شرکت یا متعلق به سهامداران است و یا طلبکاران. اما نکته حائز اهمیت این است که دارایی های گزارش شده در ترازنامه دقیقه به چه مواردی اشاره می کند؟

به ترازنامه شرکت تولیدی کالسیمین توجه فرمایید:

همان طور که در تصویر فوق مشاهده می فرمایید از حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال دارایی های این شرکت، حدود ۸ هزار میلیارد ریال آن را دارایی هایی مانند موجودی کالا، دریافتنی های تجاری و دارایی های ثابت مشهود (مانند زمین، ماشین آلات و تجهیزات و … ) شکل داده اند.

محاسبه ارزش خالص دارایی براسس اطلاعات ترازنامه

ترازنامه بر اساس اصول حسابداری تهیه می شود. یکی از اصول حسابداری اصل بهای تمام شده تاریخی است. بر طبق این اصل شرکت ها مکلف هستند تا ارزش دارایی های خود را به قیمت زمان خرید خود ثبت کنند.

بنابراین مثلاً شرکت کالسیمین یکی از زمین های خود را در سال ۱۳۶۵ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریده است و در نتیجه ارزش این دارایی در دفاتر به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال ثبت شده است در حالی که در سال ۱۳۹۷ ارزش این زمین به ۳۰ میلیارد ریال افزایش پیدا کرده باشد.

از آنجایی که برای به روزرسانی اطلاعات ارزش زمین نیازمند حضور کارشناس دادگستری هستیم بنابراین هیچ گاه این به روزرسانی انجام نمی شود مگر در شرایط خاصی مانند افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها که در این حالت شرکت اقدامات مقتضی را انجام خواهد داد.

بنابراین همان طور که مشاهده می فرمایید عملاً در شرکت های تولیدی دسترسی به NAV کار غیرممکنی محسوب می شود و به همین دلیل ارزش گذاری در این شرکت ها با برآورد سود خالص و استفاده از ضریب P/E ممکن می شود.

شما به ترازنامه شرکت سرمایه گذاری اعتلای البرز  نگاه کنید.

همان طور که در تصویر فوق مشاهده می فرمایید کل دارایی های شرکت که از مجموع دارایی های جاری و غیر جاری به دست می آید معادل ۱۲۲۵۴۳۴ میلیون ریال است که از این مقدار ۱۱۱۲۱۱۲ میلیون ریال معادل ۹۱ درصد آن مربوط به سرمایه گذاری های شرکت است.

از آنجایی که سرمایه گذاری های شرکت را می توان از طریق برآورد ارزش شرکت و یا تابلوی معاملات به دست آورد به همین دلیل می توانیم از خالص ارزش دارایی های شرکت به عنوان ابزاری جهت محاسبه ارزش ذاتی شرکت استفاده کرد.

بنابراین با محاسبه NAV تا حدود زیادی می توان ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت های سرمایه گذاری را برآورد کرد.

نحوه محاسبه nav شرکت های سرمایه گذاری

در این مقاله سعی بر آن شد تا مفهوم NAV برای شما تشریح گردد و از این دریچه الزام محاسبه آن برای شرکت های سرمایه گذاری تشریح گردد.

برای محاسبه خالص ارزش دارایی های هر سهم یک شرکت سرمایه گذاری بایستی ضمن در نظر گرفتن ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، اثرات سودهای تقسیمی دریافتی، سود(زیان) ناشی از فروش سهام، ارزش افزوده ناشی از مالکیت سهام بورسی و غیربورسی و مفهومی به نام ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری ها لحاظ گردد که در مقاله فاکتورهای مهم در محاسبه NAV هر سهم به تفصیل در این مورد توضیحاتی ارائه می گردد.

همچنین در صندوق های سرمایه گذاری با مفهوم ارزش خالص دارایی کار خواهید داشت که می توانید بحث NAV صدور و NAV ابطال را از مقاله صندوق سرمایه گذاری مطالعه نمایید.

مؤلف: احمد لحیم گرزاده