ارزش خالص دارایی یا NAV در بورس چیست؟

برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سهام همواره می‌بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش خالص دارایی بود، آنگاه می‌توان اقدام به خرید سهام نمود. یکی از انواع شرکت‌های موجود در بازار سرمایه ایران شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند.

ارزش خالص دارایی (NAV)

از آنجایی که عمده دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سهام و دارایی‌های مالی است می‌توان از اصطلاحی تحت عنوان NAV جهت محاسبه ارزش خالص دارایی استفاده نماییم.

با توجه به اینکه سرمایه گذاران زیادی به خصوص تازه واردهای عرصه بورس و تحلیل بنیادی از ما در خصوص ارزش گذاری سهام شرکتهای سرمایه گذاری سوال می پرسند و می گویند روش NAV چیست؟

ما در این مقاله به تبیین مفهوم ارزش خالص دارایی (NAV) در شرکت‌های سرمایه گذاری می‌پردازیم تا از این دریچه بتوانیم درک مفاهیم حاکم در تحلیل بنیادی این دست از شرکت‌های سرمایه‌گذاری را ملموس‌تر نماییم.

ماهیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری

بر اساس نوع فعالیت شرکت‌های فعال در بورس می‌توان آن‌ها را به چند دسته تقسیم کرد: شرکت‌های تولیدی، خدماتی، قراردادی و پیمانکاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری.

البته عمده شرکت‌ها در دسته تولیدی و سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست با هدف سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی و غیر بورسی تأسیس می‌شوند.

انواع شرکته های سرمایه گذاری

اول شرکت‌هایی که هدف آن‌ها از سرمایه‌گذاری صرفاً کسب سود از محل فروش سهام است. این دسته از شرکت هم عمدتاً به صورت کنترلی اقدام به خرید سهام شرکت‌های زیرمجموعه نمی‌کنند و عمده سبد سهامشان را سهامی با درصدهای کمتر از یک درصد تشکیل می‌دهند.

دوم شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که هدفشان سرمایه‌گذاری به صورت کنترلی از طریق مالکیت مستقیم و یا غیرمستقیم توسط شرکت‌های زیرمجموعه آن است که به آنها هلدینگ سرمایه گذاری می گویند.

در حالت اخیر برای مثال شرکت سرمایه‌گذاری مالکیت ۳۵ درصد یک شرکت را به دست می‌گیرد و از طریق یک شرکت غیر بورسی که مالکیت ۱۰۰ درصد آن را دارد، مالکیت ۲۵ درصد دیگر آن را نیز در اختیار می‌گیرد.

در نتیجه در مجموع مالکیت ۶۰ درصد آن شرکت در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری بوده و به اصطلاح سهامدار عمده آن بوده و مالکیت کنترلی آن شرکت را در دست گرفته است.

اهداف شرکت های سرمایه گذاری

برای اینکه متوجه بشویم هدف یک شرکت سرمایه‌گذاری کدام‌یک از حالات فوق است باید به اساسنامه شرکت رجوع کرد، با این وجود در ابتدای یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی نیز می‌توان آن را رؤیت کرد.

تصویر فوق بخشی از اطلاعات موجود در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین با نماد تاپیکو است.

همان‌طور که در تصویر مشخص شده است هدف این شرکت سرمایه‌گذاری کنترلی در سهام شرکت‌های دیگر است. این دسته از شرکت‌ها در سبد سهام خود عموماً دارای چندین سهم با مالکیت بیش از ۵۰ درصد می‌باشند. هم‌چنین این شرکت‌ها در رشد و توسعه شرکت‌های تولیدی و زیرمجموعه خود نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

در تصویر فوق بخشی از سبد سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین را مشاهده می‌فرمایید. همان‌طور که مشخص شده است این شرکت مالکیت ۵۰ درصدی چندین شرکت را در اختیار دارد که این موضوع متناسب با اهداف تعریف‌شده در اساسنامه شرکت است.

این گزارش در کدال تحت عنوان صورت وضعیت پرتفوی ماهیانه برای شرکت های سرمایه گذاری وجود دارد.

روش محاسبه ارزش خالص دارایی یا NAV چگونه است؟

Net Asset Value که به اختصار از آن به NAV یاد می‌گردد به خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری اشاره دارد. در واقع به ما این موضوع را نشان می‌دهد که ارزش روز آنچه متعلق به سهامداران است چند ریال است و این موضوع اصلی‌ترین مبحث در امر سرمایه‌گذاری است.

فرمول محاسبه NAV از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

همان‌طور که در فرمول بالا مشاهده می‌کنید از ارزش روز دارایی‌ها و بدهی‌ها یاد شده است. برای در این موضوع توضیحاتی را ادامه ارائه می‌کنیم تا به طور دقیق با مفاهیم آشنا بشوید.

معادله اصلی حسابداری که در ترازنامه شرکت‌ها برقرار است به شرح زیر است:

جمع کل دارایی‌ها = جمع کل بدهی‌ها + جمع حقوق صاحبان سهام

بنابراین ما در فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی‌های هر سهم به دنبال محاسبه ارزش روز حقوق صاحبان سهام هستیم تا ببینیم بر اساس آنچه امروز روی داده، ارزش روز سرمایه‌گذاری شرکت و در نتیجه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه‌گذاری چند ریال است.

علت استفاده از NAV در شرکت‌های سرمایه‌گذاری

همان‌طور که پیش از این نیز ذکر گردید شرکت‌های سرمایه گذاری و تولیدی عمده شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند به همین دلیل با استناد به صورت‌های مالی این دو نوع شرکت به تبیین موضوع فوق می‌پردازیم.

همانگونه که پیش از این ذکر شد معادله اصلی حسابداری از رابطه زیر تبعیت می‌کند:

جمع کل دارایی‌ها = جمع کل بدهی‌ها + جمع حقوق صاحبان سهام

رابطه فوق به این معناست که دارایی‌های خریداری‌شده توسط شرکت یا متعلق به سهامداران است و یا طلبکاران. اما نکته حائز اهمیت این است که دارایی‌های گزارش‌شده در ترازنامه دقیقه به چه مواردی اشاره می‌کند؟

به ترازنامه شرکت تولیدی کالسیمین توجه فرمایید:

همان‌طور که در تصویر فوق مشاهده می‌فرمایید از حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال دارایی‌های این شرکت، حدود ۸ هزار میلیارد ریال آن را دارایی‌هایی مانند موجودی کالا، دریافتنی‌های تجاری و دارایی‌های ثابت مشهود (مانند زمین، ماشین‌آلات و تجهیزات و … ) شکل داده‌اند.

محاسبه ارزش خالص دارایی براسس اطلاعات ترازنامه

ترازنامه بر اساس اصول حسابداری تهیه می‌شود. یکی از اصول حسابداری اصل بهای تمام شده تاریخی است. بر طبق این اصل شرکت‌ها مکلف هستند تا ارزش دارایی‌های خود را به قیمت زمان خرید خود ثبت کنند.

بنابراین مثلاً شرکت کالسیمین یکی از زمین‌های خود را در سال ۱۳۶۵ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریده است و در نتیجه ارزش این دارایی در دفاتر به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال ثبت شده است در حالی که در سال ۱۳۹۷ ارزش این زمین به ۳۰ میلیارد ریال افزایش پیدا کرده باشد.

از آنجایی که برای به‌روزرسانی اطلاعات ارزش زمین نیازمند حضور کارشناس دادگستری هستیم بنابراین هیچ‌گاه این به‌روزرسانی انجام نمی‌شود مگر در شرایط خاصی مانند افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها که در این حالت شرکت اقدامات مقتضی را انجام خواهد داد.

بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید عملاً در شرکت‌های تولیدی دسترسی به NAV کار غیرممکنی محسوب می‌شود و به همین دلیل ارزش‌گذاری در این شرکت‌ها با برآورد سود خالص و استفاده از ضریب P/E ممکن می‌شود.

شما به ترازنامه شرکت سرمایه‌گذاری اعتلای البرز  نگاه کنید.

همان‌طور که در تصویر فوق مشاهده می‌فرمایید کل دارایی‌های شرکت که از مجموع دارایی‌های جاری و غیر جاری به دست می‌آید معادل ۱۲۲۵۴۳۴ میلیون ریال است که از این مقدار ۱۱۱۲۱۱۲ میلیون ریال معادل ۹۱ درصد آن مربوط به سرمایه‌گذاری‌های شرکت است.

از آنجایی که سرمایه‌گذاری‌های شرکت را می‌توان از طریق برآورد ارزش شرکت و یا تابلوی معاملات به دست آورد به همین دلیل می‌توانیم از خالص ارزش دارایی‌های شرکت به عنوان ابزاری جهت محاسبه ارزش ذاتی شرکت استفاده کرد.

بنابراین با محاسبه NAV تا حدود زیادی می‌توان ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری را برآورد کرد.

نحوه محاسبه nav شرکت های سرمایه گذاری

در این مقاله سعی بر آن شد تا مفهوم NAV برای شما تشریح گردد و از این دریچه الزام محاسبه آن برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری تشریح گردد.

برای محاسبه خالص ارزش دارایی‌های هر سهم یک شرکت سرمایه‌گذاری بایستی ضمن در نظر گرفتن ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، اثرات سودهای تقسیمی دریافتی، سود(زیان) ناشی از فروش سهام، ارزش افزوده ناشی از مالکیت سهام بورسی و غیربورسی و مفهومی به نام ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها لحاظ گردد که در مقاله فاکتورهای مهم در محاسبه NAV هر سهم به تفصیل در این مورد توضیحاتی ارائه می‌گردد.

همچنین در صندوق های سرمایه گذاری با مفهوم ارزش خالص دارایی کار خواهید داشت که می توانید بحث NAV صدور و NAV ابطال را از مقاله صندوق سرمایه گذاری مطالعه نمایید.

مؤلف: احمد لحیم گرزاده