فاکتورهای مهم در محاسبه NAV هر سهم شرکتها
در مقاله پیشین در رابطه با شرکتهای سرمایه‌گذاری و داراییهای عمده این نوع از شرکتها توضیحاتی را ارائه کردیم. حال بایستی به این نکته توجه فرمایید که جهت محاسبه NAV هر سهم یک شرکت سرمایه‌گذاری متغیرهایی وجود دارند که بایستی نسبت به آنها اطلاعات و شناخت کافی داشته باشید تا بتوانید با تمرکز کامل به تحلیل شرکتهای سرمایه‌گذاری بپردازید. در این مقاله در قالب یک مثال عملی تلاش میکنیم به تشریح مفاهیم متغیرهای اثرگذار بر NAV بپردازیم. لازم به ذکر است که متغیرهای مورداشاره تلفیقی از داده‌های حسابداری و بورسی است.
✪ محاسبه NAV هر سهم شرکت سرمایه‌گذاری اعتلای البرز
شرکت سرمایه‌گذاری اعتلای البرز یکی از شرکتهای سرمایه‌گذاری پذیرفته‌شده در بازار فرابورس با نماد اعتلا است. در تصویر زیر اجزای تشکیل‌دهنده در محاسبه NAV هر سهم نماد اعتلا را که در بین تمامی شرکتهای سرمایه‌گذاری مشترک است، مشاهده می‌فرمایید.
همان‌طور که در مقاله پیشین نیز خدمت شما عرض شد، برای محاسبه ارزش ذاتی شرکتهای سرمایه‌گذاری به جای برآورد سود هر سهم به برآورد خالص ارزش داراییهای هر سهم یا همان محاسبه NAV هر سهم می‌پردازیم و از این دریچه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت را محاسبه میکنیم. اما آنچه از ترازنامه شرکت تحت عنوان مجموع حقوق صاحبان سهام به دست می‌آید در واقع ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام است و قطعاً با ارزش روز آن فاصله زیادی دارد. برای رسیدن به ارزش روز حقوق صاحبان سهام ضمن توجه به ارزش دفتری این حساب به اجزای دیگری نیز توجه میشود که شما در تصویر فوق آنها را مشاهده می‌فرمایید و هدف ما در این مقاله تشریح و تبیین متغیرهای مزبور است تا علت لحاظ این متغیرها در محاسبات مربوط به NAV برای شما ملموس‌تر گردد.
✘ ارزش افزوده پرتفوی بورسی
همان‌طور که پیش از این ذکر گردید، عمده داراییهای شرکتهای سرمایه‌گذاری را سهام خریداری‌شده تشکیل می‌دهد. چنانچه شرکتی که سهام آن خریداری‌شده در بازار بورس پذیرفته شده باشد در زمره پرتفوی بورسی شرکت گزارش می‌گردد و در غیر این صورت در پرتفوی غیر بورسی شرکت نشان داده خواهد شد. صورت وضعیت پرتفوی شرکت های سرمایه گذاری به صورت ماهیانه در سایت کدال منتشر می شود.
در تصویر فوق بخشی از پرتفوی بورسی شرکت را مشاهده می‌فرمایید. عموماً در گزارش‌های منتشرشده توسط شرکتها، آن سهامی که شرکت سرمایه‌گذاری بهای بیشتری را بابت خرید آن پرداخت کرده است در سطر اول گزارش می‌نماید و به همین ترتیب تا آخر جدل گزارش می‌گردد. اما منظور از ارزش‌افزوده پرتفوی بورسی چیست و چگونه محاسبه می‌گردد؟ برای این منظور مجدداً به تصویر فوق برمی‌گردیم. در تصویر فوق مشاهده می‌نمایید که شرکت سرمایه‌گذاری اعتلای البرز تعداد ۲۰ میلیون سهم بانک پاسارگاد را با قیمت میانگین ۱۴۲۱ ریال به ازای هر سهم خریداری کرده است. از طرفی در تاریخ تهیه این گزارش قیمت هر سهم بانک پاسارگاد معادل ۱۰۷۷ ریال بوده است. در نتیجه سود(زیان) ناشی از تملک بانک پاسارگاد که در واقع ارزش افزوده ناشی از مالکیت این سهم برای شرکت اعتلای البرز است به شیوه زیر محاسبه می‌گردد(توجه گردد که در این مرحله ما به دنبال این موضوع هستیم تا ببینیم در نتیجه مالکیت سهام سبد سرمایه‌گذاری شرکت چه میزان رشد داشته است و به همین دلیل سهم به سهم به بررسی می‌پردازیم):
قیمت خرید سر سهم بانک پاسارگاد: ۱۴۲۱ ریال
قیمت روز هر سهم بانک پاسارگاد: ۱۰۷۷ ریال
سود(زیان) ناشی از مالکیت یک سهم بانک پاسارگاد: ۱۰۷۷ – ۱۴۲۱ = (۳۴۴)
سود(زیان) ناشی از مالکیت ۲۰ میلیون سهم بانک پاسارگاد:
(۳۴۴)*۲۰۰۰۰۰۰۰ = (۶۸۸۰۰۰۰۰۰۰)
بنابراین ارزش افزوده ناشی از مالکیت ۲۰ میلیون سهم بانک پاسارگاد منفی ۶۸۸۰ میلیون ریال است.
اما برای مثال دوم تمرکز محاسباتی خود را روی سهم گروه دارویی سبحان که اصلی‌ترین خرید سرمایه‌گذاری اعتلا محسوب میشود قرار می‌دهیم. بر اساس آخرین گزارش اعتلا که در تصویر فوق مشاهده می‌فرمایید در ابتدای دوره ۵۸۷۰۱۸۴۱ سهم از شرکت گروه دارویی سبحان را در اختیار داشته است و طی آن دوره تعداد ۳۳۴۸۵۵۳۲ سهم دیگر از این شرکت را خریداری کرده است و میانگین قیمت خرید کل سهام گروه دارویی سبحان اعم از ابتدای دوره و خریداری‌شده معادل ۲۶۷۳ ریال است. قیمت سهم در آخرین روز ۲۶۴۳ ریال تعیین قیمت شده بود. با این حساب محاسبات مربوط به ارزش افزوده را مجدداً انجام می‌دهیم:
تعداد سهام تحت تملک گروه دارویی سبحان نزد شرکت اعتلای البرز
۵۸۷۰۱۸۴۱ + ۳۳۴۸۵۵۳۲ = ۹۲۱۸۷۳۷۳
قیمت خرید گروه دارویی سبحان: ۲۶۷۳ ریال
قیمت روز گروه دارویی سبحان: ۲۶۴۳ ریال
سود(زیان) ناشی از مالکیت یک سهم گروه دارویی سبحان:
۲۶۴۳ – ۲۶۷۳ = (۳۰)
سود(زیان) ناشی از مالکیت ۹۲۱۸۷۳۷۳ سهم گروه دارویی سبحان :
(۳۰) * ۹۲۱۸۷۳۷۳ = (۲۷۶۵۶۲۱۱۹۰)
بنابراین ارزش افزوده ناشی از مالکیت گروه دارویی سبحان در تاریخ بررسی فرضی ما, منفی ۲۷۶۵۶۲۱۱۹۰ ریال است.
مشابه دو مثال فوق, برای تمامی نمادهای بورسی محاسبات انجام می‌پذیرد و با جمع کردن تمامی محاسبات به ارزش افزوده پرتفوی بورسی می‌رسیم.
✘ ارزش افزوده پرتفوی غیربورسی
همان‌طور که پیش از این نیز ذکر گردید بخشی از پرتفوی سرمایه‌گذاری شرکتهای سرمایه‌گذاری در قالب شرکتهای غیربورسی است. برای محاسبه ارزش افزوده پرتفوی غیربورسی شرکت مشابه ارزش افزوده پرتفوی بورسی عمل می‌نماییم با این تفاوت که شیوه ارزش‌گذاری شرکتهای غیربورسی کمی متفاوت از شرکتهای بورسی است.
✘ ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها
ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها یک آیتم حسابداری است که در صورت گزارش این آیتم بایستی در محاسبات لحاظ گردد. اما مفهوم آن چیست؟ فرض کنید یک شرکت سرمایه‌گذاری در اول اسفند تأسیس میشود و پس از راه‌اندازی فعالیت شرکت اقدام به خرید ۱۰ هزار سهم ورنا به قیمت ۸۰۰ ریال به ازای هر سهم می‌نماید. بنابراین ارزش خرید ۸ میلیون ریال است. در تاریخ ۲۹ اسفند یعنی پس از گذشت یک ماه قیمت هر سهم ورنا به ۷۰۰ ریال نزول پیدا می‌کند. بنابراین ارزش سبد این شرکت به ۷ میلیون ریال کاهش پیدا کرده است. ازآنجایی‌که ۲۹ اسفند پایان سال مالی شرکت است بر طبق الزامات حسابداری این شرکت ملزم است تا یک میلیون ریال افت ارزش را در صورت‌های مالی شرکت گزارش نماید درحالی‌که کماکان ۱۰ هزار سهم را در اختیار دارد و در واقع زیانی شناسایی نکرده است. این افت ارزش که در صورت‌های مالی شرکت نمایان میشود تحت عنوان ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها گزارش می‌گردد. همان‌طور که خدمت شما بیان گردید افت ارزش در حالی گزارش شده است که شرکت مالک سهام است بنابراین از منظر تحلیلگری ما این آیتم را به محاسبات خودمان اضافه میکنیم تا ارزش واقعی سرمایه‌گذاری‌ها برای ما به دست آید.
✘ سود(زیان) ناشی از فروش سرمایه‌گذاری‌ها
ما در ارزش افزوده پرتفوی بورسی و غیربورسی سود یا زیان سهامی را حساب میکنیم که در مالکیت شرکت است و شرکت هنوز آن را به فروش نرسانده است. اما در سود(زیان) ناشی از فروش سرمایه‌گذاری‌ها ما به دنبال اعمال سود یا زیان فروش سهام هستیم که هنوز اثرات آن بر صورت مالی شرکتها اعمال نشده است. فرض کنید آخرین صورت مالی یک شرکت سرمایه‌گذاری مربوط به ۳۰ آذرماه است و ما الآن در ۱۵ بهمن می‌خواهیم شرکت سرمایه‌گذاری را تحلیل کنیم. ازآنجایی‌که گزارش‌های ماهیانه توسط شرکتها منتشر میشود با بررسی گزارش‌های منتشرشده متوجه می‌شویم که شرکت در طی دی‌ماه تعداد ۱۰ هزار سهم زاگرس را به قیمت ۵۲۰۰۰ ریال به ازای هر سهم به فروش رسانده است. وقتی به جزییات بیشتر این موضوع می‌پردازیم متوجه می‌شویم که قیمت خرید ۱۰ هزار سهم زاگرس ۳۰۰۰۰ ریال به ازای هر سهم بوده است. بنابراین سود ناشی از فروش سهام برای شرکت مفروض, به این شیوه محاسبه و در محاسبات مربوط به NAV لحاظ می‌گردد.
تعداد سهام به فروش رفته از پتروشیمی زاگرس: ۱۰ هزار سهم
قیمت خرید هر سهم پتروشیمی زاگرس: ۳۰۰۰۰ ریال
قیمت فروش هر سهم پتروشیمی زاگرس: ۵۲۰۰۰ ریال
سود(زیان) ناشی از فروش سهام پتروشیمی زاگرس:
(۵۲۰۰۰ – ۳۰۰۰۰) * ۱۰۰۰۰ = ۲۲۰۰۰ * ۱۰۰۰۰ = ۲۲۰۰۰۰۰۰۰
بنابراین از محل فروش ۱۰ هزار سهم پتروشیمی زاگرس مبلغ ۲۲۰ میلیون ریال سود شناسایی شده است. اما ازآنجایی‌که آخرین صورت مالی شرکت مربوط به ۳۰ آذرماه بوده و دوره بعدی گزارش صورت‌های مالی در ۲۹ اسفندماه است بنابراین بایستی سود فروش سهام مذکور را به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام گزارش‌شده در صورت مالی ۳۰ آذرماه اضافه نماییم. برای مثال چنانچه ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ۳۰ آذرماه معادل ۲۲۰۰۰ میلیون ریال بوده باشد در نتیجه با اعمال محاسبات اخیر ۲۲۰ میلیون ریال را به ۲۲۰۰۰ میلیون ریال اضافه میکنیم تا با لحاظ سایر متغیرهای فوق‌الذکر به خالص ارزش داراییهای هر سهم برسیم.
✘ سود تقسیمی و محاسبه NAV هر سهم
سود تقسیمی مصوب مجامع معمولاً با یک فاصل زمانی از تاریخ تصویب در مجمع عمومی عادی صاحبان سهام به سهامداران پرداخت می‌گردد. حال در رابطه با سهامداران حقوقی و آن‌هایی که بیش از یک میلیون سهم را دارند فاصله پرداخت بیشتر می‌گردد. زمانی که بابت تملک یک سهم ۳۰۰۰ تومانی ۷۰۰ تومان سود تقسیم می‌گردد، قیمت سهم پس از بازگشایی به ۲۳۰۰ تومان کاهش پیدا می‌کند زیرا ارزش سرمایه سهامداران بابت برگزاری مجامع تغییر نخواهد کرد. این موضوع در حالی است که هنوز وجوهی به شرکت نرسیده است و در واقع جزو مطالبات شرکت ثبت می‌گردد. نکته‌ای که وجود دارد عموماً زمان مجامع شرکتهای زیرمجموعه در تاریخی است که با تاریخ انتشار گزارش صورت‌های مالی شرکت سرمایه‌گذار یکی نیست. در نتیجه اگر در تاریخی بین مجمع برگزار شده و انتشار صورت مالی قرار داریم بایستی به اندازه سود مجامع در محاسبه NAV هر سهم لحاظ کنیم. فرض کنید که آخرین صورت مالی یک شرکت سرمایه‌گذاری در تاریخ ۳۱/۰۳/۱۳۹۷ منتشر شده است. از طرفی این شرکت مالک ۱۰۰۰۰ سهم پتروشیمی غدیر است. در مجمع آن شرکت در تیرماه آن سال, ۱۰۰ ریال سود به ازای هر سهم تقسیم شده است. بنابراین از ارزش سهام آن شرکت یک میلیون ریال کسر شده است درحالی‌که اثر آن هنوز در صورت‌های مالی شرکت انعکاس نیافته است و در گزارش شهریور نمایان خواهد شد. چون تاریخ تحلیل ما ۱۵ مردادماه است بنابراین بایستی مبلغ یک میلیون ریال را در محاسبات خود لحاظ کنیم, درحالی‌که اگر تاریخ بررسی ما ۲۰ آبان ماه بود به دلیل انتشار صورت‌های مالی ۶ ماهه دیگر در محاسبات خود لحاظ نمی‌کردیم زیرا مشمول محاسبات مضاعف می‌شد.
در نهایت برای محاسبه NAV هر سهم یا خالص ارزش داراییهای شرکت سرمایه‌گذاری از مجموع عبارات فوق استفاده می شود که با تقسیم آن بر تعداد سهام شرکت به خالص ارزش داراییهای هر سهم(NAV) می‌رسیم.
مؤلف: احمد لحیم گرزاده
